Fjallkonan - 09.02.1900, Blaðsíða 3

FJALLKONÁN.
3
Uppfundningar.
Verður ellin sigruð?
Seinustu afrek Pasteurs skólans.
Forstöðumaður hinnar heiœfrægu vísinda-
stofnunar, sem kend er við Pasteur, prófessor
Metchnikoff, hefir samið ritgerð eina í vísinda-
legu tímaiiti, sem nefnist Année bioloqique, sem
vekja mun mikla eftirtekt um allan heim. Pró-
fessorinn ætlar sér ekki minna en það, að koma
í veg fyrir, að mennirnir geti dáið af ellilas-
leika.
Allir verða einhverntíma að deyja, segir hann,
en menn eiga ekki að deyja fyrr en lífskraft-
urinn er þrotinn. Álíka og maðurinn verður
saddur af matnum og saddur af ást, á hann
líka að verða saddur lífdaga og leggjast til
hvíldar með fúsum vilja af því hann hefir lifað
nógu lengi. Þetta er náttúrlegur dauði. En
venjuiegur ellidauði, sem fáir reyndar deyja,
er ekki náttúrlegur, sem meðal annars má ráða
af því, að fleEtir menn hafa mestu óbeit á að
deyja.
Hvernig er þá ellilasleiknum háttað og hvern-
ig má sporna við honum?
Hvert líffæri er sett saman af starfsvef, sem
vinnur verk líffærisins, og af landvef. Ellilas-
leikinn kemur af því, að þær sellur (frumhólf),
sem eru í starfsvefnum, hrörna, eyðast og verða
að engu, en bandvefurinn helzt, og loks deyr
liffærið. Þetta er að kenna hinum hvítu blóð-
ögnum, sem eyða sellunum í vefnum. Maðurinn
er, segir prófessor Metchnikoff, riki af sellum.
Hvítu blóðagnirnar eru herinn í þessu ríki; þær
geta farið í bardaga við óvini að utan, en þær
geta lika beitt sér gegn hinum innri líffærum;
það verður einskonar inuanríkisstyrjöld, sem
endar með því að maðurinn deyr.
Ef bakteríur að utan ásækja líkamann, streyma
hinar hvítu bióðagnir að og berjast móti þeim,
og batni veikin, þá hafa hvítu blóðagnirnar
sigrað og étið óvinina.
Þannig er það skoðun prófessorsins, að öll
hrörnun líkamans stafi af því að líflærin fari
úr jafnvægi, en það kemur aftur af því
að hinar hvítu blóðagnir éta hinar starfandi
sellur.
Yæri nú unt að verjast mót þessum innan-
ríkis óvinum, hvítu blóðögnunum, eins og menn
geta varist gegn utanríkis óvinunum, bakterí-
unum, þá væri þar með hægt að stöðva hnign-
un líkamans, halda liffærunumi jafnvægi, fresta
ellinni og lengja lífið.
Þá er að finna „sermn“ (blóðvatn), sem ann-
aðhvort drepur hiaar hvítu blóðagnir, eða ger-
ir starfsellurnar svo viðnámsstyrkvar, að hvítu
blóðagnirnar geti ekkert á unuið.
Prófessorinn hefir gert margar tilraunir í
þessa átt. Honum tókst að búa til blóðvatn,
sem drap hinar hvítu blóðagnir, en það drap
líka þær hvítu blóðagnir, sem verja líkamann
gegn óvinum að utan (bakteríum).
Nú eru vísindamennirnir við Pasteurs stofn-
unina að reyna að finna lyf (blóðvatn), sera
verndar líffærin fyrir allri hrörnun, gefur þeim
nægan styrk til að veita viðnám í þessu stríði,
og þar með kemur í veg fyrir það, að ellin fær-
ist yfir manninn.
Þeir eru að reyna að finna efni, sem styrki
þannig heilavefinn, nýrnavefinn, lifrarvefinn
o. s. frv.
„Ef hægt væri að koma á þessu jafnvægi
miili sellnanna", segirprófessorinn, „þá mun mega
hindra eða minka áhrif eliinnar. Menn mundu
þá verða miklu eldri, og hin eðlilega þörf að
deyja, sem nú á sér nær því aldrei stað, mundi
þá skapast eins og vera á“.
Politiken, sem segir frá þessu með nokkuð
fleiri orðum en hér er sagt, lét spyrja prófes-
sor Salomonsen, sem er mestur bakteríufræð-
ingur í Daamörku, um álit hans á málinu.
Hann hafði þá ekki kynt sér síðustu rann-
sóknir þeirra Metchnikoffs. En hann kvaðst
þekkji hann persónu’íga. Hann væri mikill
vísindamaður og hefði gert margar merkarupp-
fundningar. En hann væri mjög einstrengings-
legur. Hann væri allur í þessum hvítu blóð-
ögnum. — Sjálfur kvaðst Salomonsen halda, að
hvítu blóðagnirnar ætu ekki sellurnar fyrri en
þær væru dauðar, og hefði hann því ekki trú
á þessari kenningn. En þessar rannsóknir væru
samt mikilsverðar, og svo mundi vera ætlast
til, að árangurinn af þeim kæmi fram á hin-
um mikla læknafundi, sam halda ætti í París
í sumar meðan á sýningunni stæði, og ætti það
víst að verða stór sigur fyrir vísindin og
Frakka.
Lækning drykkjuskapar.
Það hafa oft farið sögur af því á síðari ár-
um að fundiu væri lyf gegn drykkjufýsninni,
og stórar stofaanir hafa verið sett&r á tót víða
um lönd til þe33 að framkvæma þá lækning, en
hún hefir ekki reynst fólgin í öðru en því að
venja menn af að drekka, hafi hún ekki verið
eintómur hégómi.
Nú hafa þrír læknar í París skýrt frá þvi
við læknaskólann þar, að þeir hafi fundið eins
konar bólusetning gegn drykkjuskap. Þessir
menn eru Broca, handlæknir við sjúklingahús
í París (mjög frægur vísindamaður), Sapélier,
læknir við sjúklingahús í Nanterre og Thébault
Iyfsali í París.
Frægir vísindamenn höfðu áður fundið, að
sum „ómíkróbisk" eitur (þ. e. eitur, sem ekki
stafa af bakteríum eða öðrum smáum lífögnum)
geta af sér eitur, sem nefnt er „stimuliu11.
Þetta „stimulin“ er gagaeitur móti því eitri,
sem það hefir myndast af.
Þannig er það Iyf til komið, sem þessir menn
hafa fundið gegn drykkjuskaparfýsninni. Hafa
verið gerðar tilraunir með það við sjúklinga,
sem hafa þjáðst af drykkjusýki og með bezta
árangri. Drykkjumennirnir fá viðbjóð á víninu,
en innspýtingin gerir þeim engan skaða.
Þetta er lítt reynt enn, en góðar vonir um
að hér sé fundið ráð sem dugir gegn drykkju-
skapnum.
Makt myrkranna.
Eftir
Bram Stoker.
(Framh.)
„Já, góði herra Harker, ég er alveg frá mér
út af því, að ég hefi ekki getað verið hjáyður
— þér mættuð hugsa sitt af hverju um gost-
ristnina í þessu gamla húsi — ég gat ekki
komið fyrr — og nú finn ég yður hér í myrk-
rinu — ég bið yður innilega fyrirgefningar —
þjónar mínir eru óvanir gestum — þér verðið
að afsaka, hvernig alt er hér í KarpatafjöIIun-
um“. Hann kveikti á vaxljósunum og lét hler-
ana íýiir gluggana. „Ég vona, að þér séuð nú
afþreyttur eftir ferðina. Það gleður mig að
þér eruð kominn hingað; hér er svo margt,
sem yður má vera hugleikið. Þessar bækur“,
sagði hann og benti á ensku bækurnar í skápn-
um, „hafa verið vinir mínir í mörg ár, eða
síðan ég fór að hugsa um það að fara einhvern
tíma til Lundúna, ef ég gæti. Það er þeim að
þakka, að ég þekki England, yðar fagra og
volduga land. — Mig langar til Lundúna með
öllum þeirra manngrúa og iðandi lífi, eudalausu
störfum — með öllu sem skapar þennan stórbæ.
Ég hefi nógu lengi lií’að einmani — mig lang-
ar að kynnast mönnum“.
Það var nærri þvi orð fyrir orð hið sama
sem ókunna fallega stúlkan hafði sagt — en
mér fanst einhver grimd í röddinni, og mér
þótti sem ég sæi sem snöggvast villidýr, sem
sæti um að stökkva á bráð sína, og það fór
hryllingur um mig allan. Greifinn virtist taka
eftir því, að ég var eitthvað utan við mig, því
hann horfði á mig með sínum undarlegu aust-
urlenzku augum undan síðum augabrúnum. Síð-
an sagði hann og breytti um róm:
„Og hvernig hefir yður liðið meðan ég var í
burtu“.
Ég kvaðst hafa sofið nær því allan daginn.
Hann kinkaði kolli og þótti það rétt af mér
að sofa út.
„En hvað hafið þér hafst að síðan?“
Ég sagði sem satt var, að ég hefði raðað
skjölum mínum og fundið að dyrnar vóru læst-
ar, en hefði af hendingu komist inn í þetta
herbergi, og vonaði að hann reiddist mér ekki
fyrir það.
„Nei, hingað eru þér æfinlega velkominn og
ég vona, að þér dveljið hér mest meðaa þér
eruð í mínum húsum. Hér er ég líka vanur
að vera. Ég bið yður að afsaka að ég hafði
lokað gangdyrunum — það geri ég æfinlega af
gömlurn vaaa. Auðvitað er yður velkomið að
skoða höll vora, eins og yður lystir. Flest
herbergin eru auð nú, því miður, og hafa verið
svo í mörg ár, og ryk fellur á margar fornar
minjar. Sum herbergin eru læst — af ástæð-
um, sem engan varðar um. Jafngamalt hús
sem þetta hefir að geyma margt, sem ókendum
mönnum er ekki ætlað að sjá, og ég vona að
þér misvirðið það ekki. Sjöborgaland er ekki
England, og hér ber margt við, sem enskir
menn skilja ekki-------“.
Ég hneigði mig svo sem til samþykkis, eu
veitti því oftirtekt, að hann var stöðugt að
virða mig fyrir sér.
„Ég bý hér nú“, sagði hann, „sem gamall ein-
setumaður í feðraborg minni — lifi bæði í forn-
um endurminningum og í athugun þess sem
gerist úti í heiminum, sem ómurinn berst af hing-
að í þennau afkyma veraldarinnar. Yður sýn-
ist það ef til vill ótrúlegt, að þótt hár mitt sé
hvítt er hjartað ungt, og það langar til að taka
þátt í lífinu úti í heiminum — þar sem þjóð-
unum eru sköpuð forlög og heimsstriðin eru
háð; ég hefi einu sinni tekið þátt í því og
haldið mörgum þráðum í minni hendi“ — h&nn
varð kuldalegur í rómnum — „að drotna, ungi
vinur minn, að drotna, það er það eina, sem
nokkurs er vert í lífinu, hvort sem menn drotna
yfir vilja mannanna eða hjörtum þeirra“.
Hann þagði stundarkorn og tók svo aftur til
orða:
„Þér hafið þá verið hér hitt af kveldinu?
Það styttir stundir, að lesa bækurnar mínar
— en þér hafið orðið að bíða mín í rökkrinu.
Ég vona að þér hafið sofið?“
Það var eins og liann væri að gr&fast eftir,
hvort ég liefði einskis orðið var, og af því ég
þóttist vita, að það kæmi sér bezt að ég dyldi
einskis, sagði ég eius og var:
„Ég var að dást að sólsetrinu á fjöllunum
yðar. Ég hefi aldrei séð fegra. Og loftið —
skógarilmurinn var eins og áfengt vín. Ég
gat ekki farið frá glugganum--------“.
„Glugganum“ sagði hann, „höfðuð þér glugg-
ann opinn. Já útsýnið er fallegt, önnur eins
fjöll eru ekki til í öllum þeiminum, en, fyrir
alla muni, létuð þér gluggann aftur fyrir sól-
setrið?“
„Nokkrum mínútum siðar, — fimm, eða ef
til vill tíu mínútum síðar, ég man það ekki
svo gerla“, sagði ég, og var hissa yfir því, hvað
hann var ákafur.
„Hver fjaudinn?“ sagði hann með grimmri
röddu og reis að hálfu leyti upp í stólnum. Mér
datt alt í einu í hug, að hann ætlaði að rjúka
í mig og bíta mig á barkann, og ég stökk á
fætur og ætlaði að verja mig. Hann sefaðist
undir eins og sagði í venjulegum róm: „Fyrir-
gefið mér, kæri Harker, — ég er svo bráður
— en takið þér nú eftir, vinur, það er regla
hér í höllinni, sem aldrei er út af brugðið, eink-
um þegar gestir eru hér, að enginn gluggi má
vera opinn eftir sólsetur. Það eru illar gufur,
lofteitur, eða hvað menn kalla það, sem valda
því að kveldloftið hér er óheiluæmt fyrir að-
komumenn. Þetta verðið þér að muna fram-
vegis. Þér megið heldur ekki reika hér um
herbergin eða gangana, þegar farið er að dimma,
og munið mig ura það að sofa ekki í þessum her-
bergjum, sem ekki er búið í. Við getum báðir
haft ilt af því. Annars vona ég að ekkert ilt
hafi viljað til. Þér létuð gluggann aftur?“
(Framh.)