Fjallkonan - 13.07.1900, Qupperneq 1

Kemur' út einu sinni
í viku. Yerð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða l’/j
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erlendis fyrir-
fram).
Uppsögn (skrifleg)bund-
in við áramðt, ógild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. oktð-
ber, enda hafl hannþá
borgað blaðið.
Atgreiðsla: Þing-
holt8strœti 18.
XVII. árg.
Reykjavík, 13. júlí 1900.
Xr. 27.
Landsbankinn eropinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka-
stjðrnin við kl. 12—1.
Landsbókasafnið er opið hvern virkan dag k!. 12—2 og
einni stundu lengur til kl. 3 md., mvd. og ld. til útlána.
■ Forngripasafnið er í Landsbankahúsnu, opið á mánud.,
miðvikudögum og laugardögum kl. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er i Doktorshúsinu, opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lœkning á spítalanum á þriðjudögum og töstu
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlœkning í Hafnarstræti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl. 11—1.
Frá títlöndum
hafa boiist blöð til júníloka.
Frí ófriðinum í Kína hafði ekkert frétst
síðustu viku júnímánaðar, enda eru fregnir
þaðan jafnan strjálar og óáreiðanlegar. Bar-
dagasvæðið enn við Tientsin.
Það er þó auðséð, að Bretar og bandamenn
þeirra hafa orðið fyrir nokkru manntjóni. —
General Booth, sáluhjálparherkonungur, hefir
skipað hernum að biðja fyrir friðinum í Kína.
Ætli það hiífi?
Búa-ófriðurinn heldur enn áfram, en síðustu
ensk blöð segja, að hinir útlendu sendiherrar
ætli að stríðinu sé lokið og að þeir Krúger
og Steijn niuni ætla að gefast upp.
Einn Búi hafði gert tilraun til að sprengja
í loft upp hermannabúðir og vistabúr enska
hersins í Pretóríu. Einn af hinum ensku
hermönnum varð var við það og gat náð í
tundurþráðinn áður en sprenging færi fram
og varð það hans bani. Sá náðist sem að
verkinu var valdur, og lá við sjálft að her-
mennirnir tættu hann í sundur, en þó var
lífi hans bjargað og hann fiuttur á spítala.—
Hefði sprengingin hepnast, hefði orðið af því
stórkostlegt manntjón og hergagnatjón, en
sprengingarmaðurinn hefði líka beðið bana
af því.
Blámanna-uppreistin á G-ullströndinni, í
Kumassi beldur áfram. Asjantar, blámennirnir,
eru harðir í horn að taka og vel vopnaðir,
og veitir Bretum erfitt við þá. Nýlega hafa
Bretar sent þangað 4000 herliðs.
Stjórnarskrármálið
Hvað á að gera?
II.
Síðan fyrri hlutur þessarar greinar var skrif-
aður hafa boriat fréttir af þingmálafundi sem
Norðmýlingar héldu að Rangá í Hróarstungu
26. júní.
Þar, á Austurlandi, hefir áður verið megnasta
mótspyrna gegn stjórnarskrárfrumvarpinu frá
1897, sem kent hefir verið Dr. Yaltý. Þing-
menn beggja Húlasýslna hafa verið á móti því
og almenningur þar hefir stöðugt haldið fram
hinum eldri stjórnarbótakröfum, sem allir
vita fyrir löngu að eru ófáanlegar.
En hvað gerist nú?
Þessi þingmálafundur samþykkir svo að segja
í einu hljóði með 18 atkv. gegn 3 tillögu á þessa
leið:
Fundurinn iýsir yfir því, að hann vill að
stjórnarskrárfrumvarp verði samþykkt á
næsta þingi, er bygt verði á sama grund*
yelli sem lagður var 1897 ; þó því að eins,
að breytt sé 28. gr. stjórnarskrárinnar á
þá leið, að fundur í þingdeildum sé lög-
mætur, er um fjárlög er að ræða, ef helm-
ingur þingmanna mætir, og i sameinuðu
þingi, ef helmingar úr hvorri deild mætir“.
Enn fremur samþykti fundurinn, að 61. gr.
stjórnarskrárinnar skyldi standa óbreytt, að
kosningarréttur skyldi rýmkaður að því er
snertir kaupataðarborgara og þurrabúðarmenn,
og að reynt væri að fá aðrar umbætur á stjórn-
arskránni, þar á meðal lenging þingtímans.
Þessi atriði vildi þó fundurinn ekki gera að
skilyrði, fyrir því að stjómarskrárbreyting sú
sem í boði er væri þegin, og lét sér því nægja
að sinni, ef 28. gr. stjórnarskrárinnar yrði breytt
eins og aðalfundarályktunin fór fram á, sem að
ofan er greind.
Þessi fundarályktun fer beint í þá sam-
komulagsátt, sem bent var á i fyrri hluta þess-
arar greinar. En búast má við því, að hinar
„tryggu leifar“ benedikzkunnar telji þetta land-
ráð. Þeir fara þá að fjölgi landráðamennirnir,
og loks verða iíklega ekki á þínginu nema
tómir föðurlandssvikarar, nema ef svo heppi-
leppilega tækist til, að einhver úr skóla bene-
dikzkunnar kæmist á þing.
En nú má búast við því, að hinir æstustu úr
úr báðum flokkum vilji ekki neitt samkomulag
á milii flokkanna, að hinir stækustu Valtýs-
meun vilji eagar aðrar umbætur en þær sem í
frv. eru fólgnar, og einkum að römmustu kapp-
arnir benedikzku Iáti aldrei sanníærast. Ea á
þingi hafa þeir ekkert lið framar.
Það hefir bólað á því að sumir Yaltýs menn
vilji eingöngu halda fram frumvarpinu frá 1897
óbreyttu. En þar sem búast má við, að báðir
flokkarnir taki höndum saman og að þingið
mest alt verði á einu máli um breytingarnar,
þá er stórt spor stigið og málið komið í betra
horf en það hefir nokkurn tíma í verið. Er
því vonandi að ekki verði reynt að spilla því
meira enn orðið er, og hefði verið sæmra að
fella ekki málið á siðasta þingi og reyna held-
ur samkomulagsleið á þeim grundvelli sem
landshöfðingi benti á.
Það er gleðilegt, að þessir þingmenn, séra
Einar, Jón á Sleðbrjót og Jón í Múla, sem vóru
á fundinum og hafa verið i þeim flokki, sem
kallaður hefir hefir verið „nihilistar", af því
þeir hafa með hvorugum aðalflokkinum verið,
hafa fyrstir orðið til þess að gera tilraun til
að sameina flokkana og dreifa öllu sunduriynd-
inu, sem hefir gert svo mikið ilt á síðustu
þingum.
Það ætti nú að fara fram á, auk þess sem
ákveðið er í frumvarpinu:
1. Ákvæði það semfundurinn að Rangá sam-
þykti um fjárlögin.
2. Fjölgun þingmanna í efri deild um 3.
Það þarf að fjölga þingmönnum i einstökum
kjördæmum, t. d. Reykjavík, Borgarfjarðarsýslu
og víðar, en aftur mætti afnema kjördæmið í
Vestmannaeyjum.
3. Umbætur á kosningarréttinum.
4. Lenging þingtímans, og að þingið verði
háð á vetrum.
Engin hætta getur verið á því, að reyna að
semja við stjórnina um þetta mál. Með því
getur eitthvað uanist í umbótaáttina en ekkert
tapast, því að alþingi hefir úrslit málsins í
hendi sér.
Verð á kolum
hefir verið hátt í Skotlandi og Englandi og
eftirspurn og samningaumleitun fyrir haustið
óvenjumikil.
Því hafa nú bæði Frakkar og Sviar pantað
sér kol frá Ameríku. Farmgjaldið frá Ameríku
til Svíþjóðar er um 15 sh. fyrir tonnið (6]/4
skipp.), en ekki nema 7—8 sh. og jafnvel
minna írá Skotlandi. Hin ameríksku kol,
sem Svíar hafa pantað, eru 4600 tons og
eiga að jafngilda að gæðum „South-Wales
steam coals". Jafngóð kol frá suður-Wales
(pöntunin var 17000 tons) kosta heim komin
til Svíþjóðar 29 sh. 7 d., en kolin frá Ame-
ríku 29 sh. 6 d. Lakari kol frá Ameríku er
verið að semja um, sem kosta talsvert minna,
og er búist við, að þau verði ódýrari en
ensk (ordinaire) kol eru nú í sænskri höfn,
en þau kosta 22—23 sh. tonnið.
Þau kol, sem nú eru nýkomin hingað frá
Skotlandi (Dysart) til kolapöntunarfélagsins,
og nefnd eru „Rosslyn Hartley best steam
coals“, kostuðu í Dysart 15 sh. tonnið, en
farmgjald 11 sh. Þau kosta því 26 sh.
hingað komin. — Þetta verð geta menn borið
saman við það sem sagt er frá hér á undan.
En þar við er að athuga, að farmgjaldið er
að vísu dýrara til íslands en Svíþjóðar og
að farmgjaldið er að tiltölu lægra á stórum
farmi en litlum.
Nýr fjármarkaður.
Danski konsúllinn í Dunkeique hefir skýrt
svo frá, að þar sé gott útlit fyrir sölu á fé
írá íslandi og Noregi, og seljist 11—12 fjórð-
unga sauðir á fæti fyrir 60 franka, þ. e. rúmar
42 kr. En þar er tollur á innfluttu fé. —
Áður höfðu þeir Zöllner og Vidalín reynt að
flytja íé til Belgíu, og segir „ísafold“ að þeir
„hafi farið með Belgíu-markaðinn hérna um
árið“. Um það getum vér ekkert sagt, en
hafa þeir þá líka spilt Belgíu-markaðinum fyrir
Norðmönnum ? Þeir urðu að hætta við hann,
og mun hann hafa verið mjög viðsjáverður,
hvað sem ráðsmensku þeirra Zöllners hefir liðið.
* 800 vesturfarar.
í ensku blaði, „Hull News“, stendur: 800
íslendingar fóru á þriðjudaginn (26. júní)
frá Liverpool til Quebec á leiðinni til Mani-
toba og Norðvesturlandsins i Kanada.
Brezka stjórnin, sem hefir sett lög, sem
neyða menn til að slátra útlendum sauðum
og nautgripum óðara en á land kemur í Bret-
landi, hefir alveg eyðilagt framtíðarhorfur ís-
lendinga, með því að fé þeirra þarf að ganga
í brezkum haga áður en það verður selt
á markaði. Af þessu leiðir, að íslendingar
verða annaðhvort að svelta eða fara til Ame-
ríku. Mikill fjöldi tekur síðari kostinn, selur
allar eigur sínar og fer með fjölskyldum sín-
um og vandamönnum til Kanada.
Mikill fjöldi Finna fer nú líka frá Liver-
pool til að flýja harðstjórn Rússa.