Fjallkonan - 24.09.1900, Blaðsíða 1

Kemur út einu sinni
í viku. Verð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða l’/a
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erlendis fyrir-
fram).
Uppsögn (skrifleg)bund-
in við áramót, ðgild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. októ-
ber, enda baft hann þá
borgað blaðið.
Af greiðala: Þing-
holtsstrœti 18.
XYILárg.
Landsbankinn er opinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka-
stjórnin við kl. 12—1.
Landsbókasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
' einni Btundu lengur til kl. 3 md., mvd. og ld. til útlána.
Forngripasafnið er í Landsbankahúsnu, opið á mánud.,
miðvikudögum og laugardögum kl. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er i Doktorshúsinu, opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lœkning á spítalanum á þriöjudögum og föstu
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlœkning í Hafnarstræti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl. 11—1.
FJALLKONAN.
Nýir kaupendur að síðara
helmingi þessa árgangs Fjallkon-
unnar frá 1. júlí til ársloka geta
fengið hann fyrir
2 krónur,
og auk þess í kaupbæti:
sérprentuð þrjú sögusöfn úr eldri
árgöngum blaðsins yíir 200 bls.
Enn fremur einhvern eldri árgang
Fjallk. eftir samkomulagi.
Sögusöfnin fást hjá útsölu-
mönnum út um landið og . eru
líka til söiu á 1 kr. (öll heftin).
NB. Enginn getur fengið kaupbæti nema
kaupin hafi áður farið fram, þ. e. and-
virði blaðsins hafi verið borgað að fnllu.
Sumir hafi viljað fá kaupbæti áður en
þeir borguðu, en þeir hafa þá venjulega
gleymt að borga.
WfT 3NT^ir Kaupond.-
ur geta fengiö Fjall-
Koniina frá 1. olit-
óPer til ársloKa á
1 Kr.
Auka-þingin
Og
61. grein stjórnarskrárinnar.
Þess var getið í síðasta blaði í ritgerð með
fyrirsögn: „Stjórnarbreytingin, sem í boði er“,
að í 3. gr. stjórnarskrárfrv., eins og það var
laqt fram í e. d. síðast (þessi einkendu orð
hafa faliið úr ritg. í síð. bl.) hefði í stað orð-
anna: „og vilji stjórnin styðja málið“ staðið,
að ekki væri skylt að kveðja til aukaþinga
þegar alþingi væri leyet upp samkv. 61. gr.
stjórnarskrárinnar. Jafuvel þó mestu líkur séu
til, að stjórnin mundi fallast á þessa breytingu
á 61. gr., og jafnframt mestu líkur til að mót-
stöðumenn stjórnarskrárinnar mundu fallast á
hana, vildi þó stjórnarmálsnefndin í e. d. ekki
taka þessa breytingu til greina, heldur láta
það ákvæði gilda, að þingið sé því að
eins leyst upp, að „stjórnin vilji styðja málið“,
því að það hefði reynst einkisverð réttindi þó að
Reykjavík, 24. september 1900.
þingið gæti knúð stjórnina til að leysa það upp
móti vilja hennar. Hún hefði öll töglin og hagldirn-
arfyrir því, og væri því ekki annað unnið við
það, en fyrirhöfn og fjárútlát fyrir þjóðina.
Þetta er alveg rétt athugað. Aukaþingin
hafa ekki þokað stjórnarskrármálinu hænufeti
áleiðis; þau hafa að eins orðið til þess, &ð eyða
fé og þreyta þjóðina, að því er það mál snertir-
Eins og skýrt var frá í síðasta blaði, hafa
orðin: „og vilji stjórnin styðja málið“ fallið úr
61. gr. hjá stjórninni 1869, og svo síðan ekki
komist inn í stjórnarskrárfrv. aftur. — 61. gr.
stjórnarskrárinnar, eins og hún var áður en
þer.si orð féilu burtu, er alveg samhljóða sam-
svarandi grein i hinum dönsku grundvallarlögum,
95. gr., þar sem stendur: „Nái uppástunga um
breytinguágrundvallarlöguuura samþykki beggja
þingdeiida, og vilji stjórnin styðja málið („og
Regeringen vil fremme Sagen“), skal leysa
upp ríkisþíngið og stofna til nýrra kosninga“.
Það er bersýnilegt, og sést glöggvast á ástæð-
um stjórnarinnar fyrir stjórnarskrárfrv. 1869,
þar sem hún telur að þessi grein sé óbreytt
nema að orðfæri, þótt þessi orð hafi þá fallið
úr henni (sbr. Alþ.tíð. 1869 II, 42) — að hér
er blátt áfram um prentviílu að ræða.
Auðvitað er ekkert uunið með því, að fá að
halda 61. gr. óbreyttri, annað en það, að end-
urskoðun stjórnarskáiinnar verður þá fremur
hroðað af í hvert skifti sem það mál er fyrir
þinginu, í síað þess að til þess ætti að verja
lengri tíma, og að málið ætti þá eingöngu
að ræða á reglulegum þingum, en ekki auka-
þingum. í stjórnarlögum Norðmanna, sem eru
mjög frjálsleg, er það ákveðið, að stjórnarskrár-
breytingu skuli að eins ræða á reglulegu þingi
(ekki aukaþingi). Et stjórnarskrárbreyting
verðar samþykt á stórþingiau, skal hún tekin
til meðferðar á fyrsta regluiegu þingi, sem hald-
ið verður eftir það er næstu kosningar fara
fram. Á því þingi má þó breytingin ekki verða að
lögam, en taka skal hana aftur til meðferðar
á fyrsta þingi eftir næstu kosningar, og verður
þá málið útkljáð. Með þessu móti geta liðið
alt að því 7 ár frá því er tillaga um stjórnar-
skrárbreytingu kemur fram á norska þinginu
og þar til hún er til iykta leidd, því kosningar
fara þar fram 3. hvert ár.
Norðmenn vilja hafa nægan tíma til að íhuga
og ræða stjórnarskrárbreytingar. íslendingar
vilja fyrir hvern mun flaustra þeim af á
tveimur árum.
Saga hinnar síðari stjórnarbaráttu vorrar
sýnir líka, hvert hrákasmíði hefir verið á ýms-
um stjórnarskrárfrumvörpum, sem þingið hefir
samþykt. Það hefir orðið að breyta þeim hvað
eftir annað, og alt hefir verið unnið í blindni,
og án þesa þingið hafi haft minstu von um, að
þau mundu nokkurn tíma verða staðfest.
Úr þessu bætir hið nýja stjórnarbótar frum-
varp með breytingunni á 61. gr., sem vór
verðum að álíta að sé til bóta. Ákvæði um að
stjórnin skuli leysa upp þing, hvort sem hún
vill það eða ekki, er ekki til í stjórnarlögum
neins lands, svo að oss sé kunnugt.—Slíkt. á-
kvæði er að ein3 til áð eyða kröftum þingsins
ti! ónýtis og vekja úlfúð milli þings og stjórn-
ar.
En þaðer úlfúðin,sem hefir vorið matur og drykk-
ur sumra hinna síðari pólitísku spámanna vorra.
Þessir föðurland3vinir hafa af fremsta megni
spilt allri samvinnu milli stjórnarinnar og þings-
Xr. 37.
ins, og þar með eytt stórfé og miklum tíma
þing eftir þing í árangurslaust þras.
Eins og nefndin í stjórnarskrármálinu á síð-
asta þingi fór fram á, verður sá munur á, ef
breytingin á 61. gr. verður að lögum, að þing-
ið verður ekki leyst upp né kvatt til almennra
kosninga nema því að eins, að áreiðanleg vissa
sé fyrir, að breyting fáist á stjórnarskránni, þar
sem vér nú getum haldið hvert aukaþingið á
fætur öðru og þannig kastað út stórfó, án þess
að fá nokkra breytingu á stjórnarskránni lög-
leidda.
Oss er gert hægra fyrir að breyta stjórnar-
skrá vorri en mörgum öðrum þjóðum. Meðal
annars er það í stjórnarlögum allmargra ríkja,
að stjórnarskrár breyting verður ekki samþykt,
nema 2/g hlutir greiddra atkvæða á þingi sé
með henni, og yfirleitt eru víða settar ihalds-
samar reglur um breytingar á stjórnarskrám.
Aukaþingin hafa að undanförnu verið að
miklu Ieyti árangurslaus, og verða það einnig
framvegis, nema því að eins, að þingið s”é í
samvinnu við stjórnina. Vér þurfum ekki að
halda þing á hverju ári, og væri raiklu skyn-
samlegra að lengja heldur þingtímann og helzt
að halda þingið á vetrum, eins og oftar enn
’einu sinni hefirvefir verið bent á í þessu blaði.
Norðmenn, sem eru stór þjóð í samanburði
við okkur, létu sér nægja að hafa þing þriðja
hvort ár, þangað til um 1870.
V aldsmannaþingið.
„VondBleg-a hefir osb veröldin blekt,
vélað og tælt oss nógu frekt,
ef Rúsaar eiga að ríkja nú
og ráða lögum heims um bú“.
Ekki er það einleikið, hve mikið kapp sýslu-
menn leggja nú á það, að komast á þing. Eft-
ir áreiðanlegustu skýrslum hafa þessir sýslu-
menn ýmist boðið sig fram sem þingmannaefni
eða haft það við orð:
Guðlaugur Guðmundsson í Skaftafellss.,
Magnús Torfason í Rangárv.s.,
Lárus Bjarníson í Snæfellsuessýslu,
Björn Bjarnason í Dalasýslu,
Hannes Hafstein í ísafj.s.,
Gísli ísleifsson í Húnav.s?,
Klemens Jónsson í Eyjafjarðarsýslu.,
Steingrímur Jónsson í Þingey.s.,
Jóhannes Jóhannesson í Norðurm.s.,
Axel Tulinius í Suðurmúlasýslu.
Það eru alls 9 eða 10 sýslumenn.
Af þessum sýslumönnum eru þegar kosnir
sjö, sem frézt hefir um, og líkiudi eru til, að
2—3 aðrir verði kosnir svo minsta kosti verði
8—9 sýslumenn á þingi.
Af þessum 10 sýslumönnum eru 3 með stjórn-
breytingarfrumvarpinu; hinir allir á móti, og af
þessium 7, sem þegar eru kosnir, eru 5? á móti
frumvarpinu, en 2? með því.
Almenningur mun nú vera farinn að átta
sig á því, að flest-aliir sýslumenn eru á móti
stjórnarskrárbreytiugunni, og menn munu vera
farnir að renna grun í það, hvaða erindi þeir
einkum munu ætli sér að reka á þingi.
Það fer bráðum að verða lýðum Ijóst, hvaðan
hinir virðulegu valdsmenn hafa fengið þann eld
ættjarðarástarinnar, að þeir geta með engu
móti eirt lengúr heima við embætti sín og vilja
óvægir komast á þing til að vinna þar fyrir
íöðurlandið.