Fjallkonan - 06.10.1900, Síða 1

Kemur úteinu sinni
í viku. Verð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða l'/s
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (eriendis fyrir-
fram).
UppBbgn (skrifleg)bund-
in við áramót, ógild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. októ-
ber, enda bafi hannþá
borgað blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
holtsstrœti 18.
XYII. árg.
Reykjavík, 6. október 1900.
Xr. 39.
Landsbankinn er opinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka-
Btjórnin við kl. 12—1.
Landsbókasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni stundu lengur til kl. 3 md., mvd. og ld. til útlána.
Forng'ripasafnið er í LandBbankahúsnu, opið á mánud.,
miðvikudögum og laugardögum kl. 11—12 f. mf
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinu, opið á Bunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lœkning á spítalanum á priðjudögum og föstu
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlœkning í Hafnarstræti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl. 11—1.
Verkleg kensla í meðferð mjólkur á Hvanneyri.
í blöðunum „ísafold“ og „Pjóðólfi“ hefir
forseti „Búnaðarfélags íslands“ auglýst, að kenslu
á meðferð mjólkur o. s. frv. skuli byrja á Hvann-
eyri 1. nóvember þ. á. Það er tekið fram í
auglýsingunni, að námstíminn sé fyrst um sinn
3 mánuðir, og að keaslan sé ókeypis, e:i fyrir
fæði og húsnæði þuifa nemendurnir að borga
25 kr. um mánuðinn. E>að er ætlast til, að
kenslunnar njóti einkum stúlkur, er síðar
verði færar um að taka að sér umsjón og stjórn
á mjólkur eða rjómabúum, er væntanlega verða
sett á fót í ýmsurn héruðum landsins á næstu
missirum.
Þessi kensla í meðferð mjólkur, sem hér hefir
verið getið um, verður aðallega verkleg. Nem-
endurnir verða látnir æfa sig i öllu, er lýtur
að smjörgerð, og ef til vill fá þeir eiunig til-
sögn í ostagerð. Ennfremur er ætlast til, að
þeir læri mjaltir á kúm, og yfir höfuð alla
raeðferð mjólkurinnar frá því hún kemur úr
spenanum og þar til henni er breytt í smjör
og osta.
Eins og þegar er tekið fram, þá er tilgang-
urinn með þessu námi fyrst og fremst sá, að
undirbúa stúlkur í mjólkurmatseld svo, að þær
geti tekið að sér störf og stjórn á mjólkurbú-
um hér á landi. Þetta er eincig í ajálfu eér
nauðsynlegt og sjálfsagt, og eitt af skiiyrðun-
um fyrir, að þau goti átt sér stað og þrifist.
Hugmyndin með stofnun mjólkurbúa er eink-
um sú, að bæta smjörverkunina þannig, að
smjörið frá þeim verðí boðleg vara á mörkuð-
um erlendis. Á hverju einstöku heimili getur
smjörverkunin yfir höfuð að tala aldrei orðið
eins góð og á mjólkur eða rjómabúum, þar
sem bústýran er æfð í smjörgerð og hefir lært
alt, er að henni lýtur. Til þess að smjörverk-
unin fari í lagi, þarf ýms áböld, er kosta
töluvert, auk skilvindu og strokka. Mörg heim-
ili, að ég ekki segi flest, skorta sumpart getu,
sumpart vilja, eða hvorttveggja til þess að afla
sér þessara áhalda. Auk þess útheimtir góð
og fullkomin smjörgerð betri húsakynni en al-
ment eiga sér stað. Og Ioks krefur húu meiri
vinnu, ef alt á að vera í lagi, en nú er alment
varið til hennar á hverju einstöku heimili.
Af þessu leiðir, að smjörverkunin hlýtur alla-
jafna að verða ver af hendi leyst á heimilum
alment en mjólkurbúum, og auk þess miklu
kostnaðarsamari. Fyrir því er það, að mjólkur
eda rjómabú eru nauðsynleq allstaðar þar, sem
hugsað er um sölu á smjöri til útlanda, því þau
eru blátt áfram skilyrði fyrir betri og fuUkomn-
ari smjörverkun.
Þeir eru nokkrir, er gert hafa tilraun með
JKS* Lesið þetta
Undirskrifaður úívegar til allra héraða lands-
ins, vandaðar skilvindur og öll önnur nútíðar-
áhöld er smjörgerð tilheyra, í stórum og sraá-
um stíl, með afslætti frá verkstæðisverði.
Jafnframt útvegar hann fblki hátt verð í
peningum utanlands fyrir ágœtlega vand-
að smjör, leiðbeinir reönnum í smjörverkun eft-
ir nýjustu reglum, og kennir verklega að með-
höudla þau áhöld er hann útvegar.
Sérstök kjör tii umboðsmanna er panta mik-
ið í einu. — Skrifið eftir verðlista og nánari
skýringum, með nægum fyrirvara fyrir næstu
vetrarpöntun.
Dunkárbakka í Dalasýslu.
S. 6. Jónsson.
að senda smjör út til sölu, bæði til Englands
(Skotlands) og Kaupmannahafnar. Þær tilraunir
hafa hepnast misjafnlega, en yfir höfuð er fremur
lítið að græða á þessum tilraunum, sökum
vantandi kunnáttu í allri meðferð smjörsins og
umbúnaði þess. Smjörið hefir verið misjafnlega
verksð, og oft miður vel um það búið. ílátin
stundum verið óvönduð og illa gerð, perga-
mentspappír hefir ekki verið notaður utan um
smjörið og þar frameftir götunum. Ennfremur
hefir smjörið verið boðið fram í smásiöttum, í
ílátum af mismunandi stærð og með ýmsum og
ólíkum einkennum. Alt þetta styður að því, að
rýra gildi smjörsins erlendis, og er það mjög
óheppilegt, og getur auðveldlega haft þær af-
leiðingar, að óorð komist á íslenzkt smjör, og
að ómögulegt verði að selja það framvegis.
Bezt og sjálfsagða3t er það, að ekkert smjör
væri sent út úr sýslu, nema það sé tilbúið á
mjólkur eða rjómabúi, þar sem bústýran á bú-
inu er æfð smjörgerðarkona, og hefir í höndum
vottorð um að hún hafi notið kenslu í meðferð
mjólkur o. s. frv. Ætti næsta alþingi að semja lög
um þetta efni, íil þess að tryggja það, að ekki
flytjlst út smjör, sem sr óvandað og iila umbúið.
Það sést af þessu, sem tekið hefir verið fram,
hve áríðandi það er fyrir alla þá, er hafa í
hyggju að selja smjör til útlanda, að smjörið
sé vel verkað og aliur frágangur þess vandað-
ur. En það er naumast hugsaníegt, að aðrir
geti leyst það verk viðunanlega af hendi, en
þeir er notið hafa tilsagnar í þeirri grein. Menn
ætíu þvi að nota tækifærið og senda stúlkur'
að Hvanneyri nú í vetur, tíl að læra þar með-
ferð mjólkur, smjörgerð og ostagerð.
í mörgum sveitum, bæði á suðurlandi og norður-
Iandi hafa menn í huga að stofna mjólkurbú eða
rjómabú, og það jafnvel á næsta ári. —
Öllum þeim er ætla sér þetta, ræð ég til að
afla sér sem beztrar upplýsingar því viðvíkjandi
áður en þeir byrja á fyrirtækinu. Menn þurfa
að ráðfæra sig og fá upplýsingar um, hvort
hyggilegra muni, að búið sé mjólkurbú eða
rjómabú, hvaða og hverskonar áhöid þeim henti
bezt, o. s. frv. Um þetta og margt annað
fleira geta raenn fengið upplýsingar með þvíað
skrifa til „Búnaðarfélags Islands“ eða stjórn-
enda þess.
Eitt af því, er þeir mena verða að hafa hugfast
er ætla sér að koma á fót mjólkur eðá rjóma-
búum, og senda smjör út til söln, er þaðaðút-
vega stúlku að standa fyrir búinu, er vaxin sé
því starfi. Nú sem stendur er eigi völ á mörg-
um, er færar séu um að taka að sérþess kon-
ar störf. Bústýrustörfum á mjólkur eða rjóma-
búi geta eigi aðrar gegnt en þær, ernotiðh&fa
kenslu í meðferð mjólkur og smjörgerð.
Fyrir því er það nauðsynlegt, eins og áður
er tekið fram, að stúlkur þær, er ættu aðtaka
að sér störf og umsjón á væntanlegum smjör-
búum, láti eigi hjá líða að notfæra sér þá
kenslu i meðferð mjólkur á Hvanneyri, er
getið hefir verið um, og er byrjar þarl.nóv-
ember: þ. á. — Urasóknarbréf um skólann ber
að senda til forseta „Búnaðarfélags íslands“
herra yfirkennara Halldörs Kr. Friðrikssonar,
H. Drb. og Drm. í Reykjavík.
Annað tímabil þessa náms hefst 1. febr. 1901,
og stendur eins og áður segir í 3 mánuði, o.
frv.
Stúlkur þær er ætla sér af nota kensluna,
þurfa að vera hraustar og vel þrifnar að upp-
lagi. Þær þurfa einnig að vera fullþroskaðar,
hafa lært skrift og 4 höfuðgreinarnar í heil-
um tölnm í reikningi. Að öðru leyti eru eng-
in sérstök skilyrði sett fyrir inntöku á skól-
ann. Að loknu námi fá nemendurnir vottorð
um, að þeir hafi notið kenslunnar og hvernig
þeir hafi leyst námið af hendi.
Sigurður Sigurðsson.
Búnaðarsýningin í Óðinsyéum.
I.
Eg hygg að „Fjallk." taki fegins hendi lín-
um þessum; því hún hefir oft gefið meiri gaum
að búcaðarmálum vorum en önnur blöð. Um
þau mál þarf margt að ræða, og dugir ekki að
segja mönnum sumt eiuu sinni eða tvisvar,
enda sé eg nú, að verið or að brýna fyrir
mönnum búráð, sem reynt var &ð kenna fyrir
40—50 árura, en iítill gaumur hefir verið gef-
inn, svo sem það, að piægja með hestuœ og sá
grasfræi. Þó mun svo lengi mega áminna menn,
að þeir fari að taka eftir.
Enginn þarf að efa það, að margt má af
Dönum læra í búnaðarefnum, og veit eg ekki
betur en að allar nágrannaþjóðir vorar kann-
ist við það, að Danir standi flestum þjóðum
framar í ýmsum búnaðargreinum og öllum þjóð-
um framar í sumum þeirra, t. d. smjörgerð.
Það er ekki fyrr en á síðustu árum, sem öðr-
um þjóðum hefir tekist að búa til jafngott smjör,
eða því nær, danska smjörinu. Þær hafa lært
af Dönum, og eru enn hvergi nærri alment
komnar jafnlangt og þeir. Því þarf enginn að
furða sig á því, að minni hyggju, þó að al-
þingi fengi smjörgerðarmann fremur frá Dan-
mörku en Noregi til að kenna íslendingum, þó
að ýmislegt kynni að mæla með því, að fá til-
sögn Norðmanna, svo sem það, að búnaðar-
hættir á ísiandi eru iíkari því sem gerist á
einstöku stöðum í Noregi heldur en í Dan-
mörku.
En það er margt bæði í búnaði og öðrum
greinum, sem vér getum engu síður Iært af
Dönum en öðrum. Búnaðar framfarir sínar þakka
Danir sjálfir mest mentun alþýðunnar. En það
er ekki „mentunin með gæsalöppunum“, sem
ritstýra Kvennablaðsins gaf svo veltilfallið
nafn í fyrirlestri sínum um „Sveitalífið og
Reykjavíkurlífið“, heldur er það sú mentun,
sem sýnir sig í ávaxtamikilli þekkingu.
Bæði Norðmenn og Svíar tala nú hátt um