Fjallkonan - 03.11.1900, Blaðsíða 3

fjallk;onian.;
3
í fyrri nótt, þegar greifinn var farinn, og eg
þóttist vita að hann mundi sofnaður, réð eg af
að gera eina tilraun enn.
Eg lauk upp dyrum á svefnherbergi mínu,
kveikti á öllum ljósfærum og reyndi að rann-
saka herbergið í krók og kring.
Eg þóttist vita, að leynidyrnar hlytu að vera
beint á móti dyrunum á herbergi mínu. Það
vóru eiginlega ekki nema fjórir veggir á her-
berginu, sem dyr gátu verið á; því skávegg-
irnir í hornunum vóru ekki nógu breiðir til
þess e.ð Ieynidyr gætu verið á þeim. Á tveim-
ur veggjunum vóru dyr, dyrnar að svefnher-
berginu og að borðsalnum; ein hliðin lá út að
hallarveggnum og gat því ekki verið nema um
eina hlið að ræða. Eftir langa leit tók eg eftir
þrístrendu typpi í gólfinu. Eg steig á það
með fætinum, og í sömu svipan lukust upp dyr
í veggnum, alveg hljóðlaust, og nógu breiðar
og háar til að ganga í gegnum.
Hér sá eg þá, hvemig á því stóð, hve skyndi-
lega kerlingin hvarf í hvert skifti sem hún
gekk út úr borðsalnum.
Eg lýsti með gætni inn í dyrnar, og sá eg
þá inn í breiðan gang, sem eg þóttist vita, að
hefði að deginum birtu úr glugga þar uppi; við
endann á ganginum sá eg stiga sem lá niður.
Eg flýtti mér inn í heibargi mitt og sótti
þangað eldspítur og marghleypu, kveikti á
kertinu í iárnbrautar-ljósberanum mínum og
fór síðan á rannsóknarferð ofann stigan. Stig-
inn var hægur ofangöngu, og var auðséð, að
hann var tíðfaiinn. Eg var nú með hressasta
móti og lá vel á mér yfir því, að eg hafði Ioks
fundið þann útgang, sem eg hafði longi leitað
eftir. Eg fór því ofan stigann og fór nú sem
gætilegast.
Alt í einu stóð eg við og varð hverft við
það, að eg heyrði óm af einhverju hljóði, sem
eg gat ekki gert mér grein fyrir. Mér heyrð-
ist þessi ómur koma lengst neðan úr jörðinni.
Eg komst þó brátt að því, að þetta mundi vera
lúðrahljómur, og varð smásaman hlé á honum.
Eg stóð grafkyrr og hlustaði.
Eg þóttist geta greint tólf lúðra eða básúnur.
Mér lá við að snúa aftur, svo hrylti mig við
þessum tónum, og eg varð hræddur í fyrsta
sinni á æfi minni.
Eg gat þó hert mig upp og hélt áfram of-
an stigann.
Eg hafði verið svo varkár, að eg hafði tekið
af mér skóna, sem eg var vaaur að brúka, og
látið á mig flókaskó. Heyrðist því ekki fremur
til mín en flugn. Þegar eg var kominn svo
langt niður sem svaraði hæð frá gólfi til lofts,
varð hljóðið gleggra, og þóttist eg nú heyra
óm af mannamáli, og virtust mér raddirnar mjög
svo grimdarlegar; heyrði eg að margir töluðu í
einu eins og þegar börn lesa utan bókar í skóla,
sem fylgir gömlu siðunum.
Nú fann eg einkennilega reykjarlykt, og þeg-
ar eg tók lampann hærra sá eg mjóar rákir
af bláleitum reyk, sem lagði upp eftir stig-
anum.
Eg var nú orðinn svo forvitinn, að eg hugs-
aði ekkert um þá hættu, sem mér gat verið
eða hlaut að vera búin, ef eg færi lengra. Eg
vildi fyrir hvern mun fá að sjá hvað gerðist
þar niðri.
Eg lagði nú á stað ofan í annan stiga og
fór gætilega sem fyrr. Það var skrúfstigi og
var höggvinn í berg, og þóttist eg vita af því,
að nú væri eg kominn niður fyrir alla múra
hallarinnar. Þessi stigi ætlaði aldrei að taka
enda.
Loks sá eg glampa af eldi niður í djúpinu,
og óx þá hljómurinn að neðan margfaldlega.
Eg slökti óðara Ijósið og stóð grafkyrr í
sömu sporum.
Eldsbirtuna lagði gegnum lágar dyr, sem
vóru neðst í stigauum, og sló birtunni á neðstu
rimarnar og á reykinn, sem Iá eins og þoka
við stigann að neðan. Eg hélt enn lengra of-
an stigann, og læddist með veggnum þeim meg-
in sem birtan var minni. Loks komst eg að
dyrunum, og með hálfum huga skygndist eg
inn um þær.
Mér varð hughægra þegar eg sá, að dyrnar
voru ekki í hvelfingu þeirri sem eldsbirtan kom
frá, heldur tóku þar við einskonar svalir og
frá þeim lá lið niður i salinn, sem eldsbirtan
kom frá og þar sem mannamálið var. Eg skreið
þangað og gat dulist þar á bak við grindurn-
ar að framauverðu.
Þó eg verði tíræður gleymi eg aldrei þeirri
sýn er eg sá þá.
Þar niðri var stór hvelfdur kjallari og mjög
iágt undir loft; héidu tveir digrir stólpar uppi
þakinu. Mér virtust veggirnir ekki vera hlaðn-
ir, heldur högnir í bergið. Veggirnir voru kol-
svartit af reyk, sem lagt hefir af kindlum, sem
loguðu þar niðri. Þaðan kom birtan, sem eg
hafði áður séð glampa af, og reykuriun, eem
lagði upp í stigann.
Þar niðri var fult af fólki, bæði karlar og
konur; það hefði vel getað verið hálft. annað
hundrað, og var sitt í hvorum hóp.
Aldrei hefi eg séð audlit jafngreinilega mörk-
uð af þeim eiginleikum, sem vér köllum dýrs-
lega og hneykslumst á, þegar þeir koma
fram hjá manninum, þótt vér álítum þá eðli-
lega hjá dýrunum. Mér fanst eg hálfþekkja
andlitin, og gateg ekki í fyrstu gert mér grein
fyrir, hvar eg hefði séð þau, en eftir nánari í-
hugun varð mér það Ijóst, að eg hafði séð
sviplík andlit á ættarmyndum Drakulitz greifa.
Þegar eg fer að rifja upp, hvernig mér komu
þau fyrir sjónir, man eg að mér þóttu þau
fremur djöfulleg en dýrsleg.
Alt var fólkið bert ofan að miðju, og var
það hryllileg sjón, að sjá þessa mógulu líkami,
sem vóru að allri vöðvagerð líkari öpum en
möunum. Mannslíkaminn er þó göfugasta verk
náttúrunnar, þegar hann er í fullu samræmi, en
hér fór saman svipur, vöxtur og limaburður og
var það alt líkara dýrum en mönnum.
Það þóttist eg sjá, að hér færi fram einhvers-
konar trúarleg athöfn. (Frh.).
Kaþólskan nýja.
Nú eru liðin rúm 40 ár síðan kaþólska trú-
in reyndi til að nema hér land eftir 300 ára
brottvist. Jafnvel þótt vér verðum að játa, að
lúterska trúin hafi ruðst hér til valda með
ójöfnuði og ranglæti, og að með afnámi kaþólsku
trúarinnar hafi dáið út síðustu neistar hins
forna frelsis vors og þjóðkjarks, verðum vér hins
vegar að telja hið nýja kaþólska trúboð mikla
óheilla sending fyrir landið. — Órækasta sönn-
unin fyrir því, hve óholl áhrif kaþólsku kirk-
junnar eru, er hinn mikli mismunur á högum
þjóðanna í kaþólskum löndum og prótestan-
tiskum. í kaþólskum löndurn, að Frakklandi
einu undanskildu, sem ekki er heldur kaþólskt
nema að nafninu og hefir verið vagga vantrú-
arinnar á síðustu öldum, er stjórn, menning og
allur hagur þjóðanna mjög bágborinn (Ítalía,
Spánn, Portúgal, Austurríki, Rússland, Grikk-
Iand o. s. frv.) og eru þau löad þó engu síður
auðug og vel gerð af náttúrunni en önnur lönd.
Þegar kaþólska trúboðið hófst hér fyrir rúm-
um 40 árum vóru sendir hingað tveir prestar,
Bernhard ogBaudoin (Baldvin). Bernhard fór brátt
héðan aftur og varð „forstjóri postullegs sætia“
(præfect) í hinum nyrztu löndum. Báðir þessir.
menn kyntu sig hér vel, enda lögðu báðir
stund á að nema íslenzku; varð Baudoin, sem
ílengdist hér, alíslenzkur maður, talaði og rit-
aði íslenzku sem innlendur maður, og lét sér
umhugað um málefni þjóðarinnar sem væri
hann íslendingur. Við trúboð fekst hann mjög
lítið; hann gaf út nokkur smárit á íslenzku,
sem voru þó ekki gerð til þess að snúa íslend-
ingum til kaþólskrar trúar, heldur að eins
varnarrit gegn því er ritað var gegn kaþólskri
trú. Auðvitað átti hann óhægra með að boða
trú sína fyrir þá sök, að hér var þá ekki trú-
frelsi, og vóru þá hinir kaþólsku prestar ekki
einusinni húshæfir að lögum, svo að Einar
Á8mundsson í Nesi var lögsóttur fyrir það, að
hann hafði hýst B'.udoin og átti að stórsekta
hann og kyrsetja eigur hans; slapp hann við
það að eins vegna þess, að stjórnin vildi ekki
halda málinu áfrim (Tíð. um stj. mál ísl. III, 98).
Nú er orðið ait annað uppi á teningnum, og
er það ekki lastandi, þó að mönnum hafi farið
svo fram í mannúð og trúarlegu umburðarlyndi,
að kaþólskum mönnum sé vært hér, enda er
nú löggjöfin orðin öll önnur síðan landið fekk
trúfrelsi með stjórnarskránni.
Nú fyrir fám árum komu hingað aftur kaþóísk-
ir prestar og nokkrar nunnur, sem settust að
í Landakoti. Það mun vera víst, að það eru
kristmunkar (Jesvítar), sem ráða fyrir þessu
trúboði, og eru þeir kunnir að því að beita
flestum ráðuai til að breiða út trú sína. Þó
einstöku ágætismenn hafi verið meðal þeirra,
eru þeir yfirleitt miður vinsælir en aðrar munk-
reglur.
Þessir kaþólsku prestar, sem nú hafa tekist
á liendur trúboðið hér á landi, eru að því leyti
ólíkir hinum fyrri, að þeir hafa ekki lagt mikla
rækt við að læra íslenzka tungu; að minsta
kosti munu þeir ekki flytja ræður á íslenzku,
eins og hirir fyrri prestar gerðu. Eu í þess
stað hefir kaþólska trúboðið i Landakoti tekið
það ráð, sem það hefir víðar gert tii að koma
sér í mjúkinn hjá fólkiuu og smeygja sér inn
svo lítið bæri á — það hefir farið að kenna
börnum Reykvíkinga. Eins og kunnugt er,
hefir kaþólska trúin rutt sér furðulega til rúma
á síðari árum á Norðurlöndum, og er það eink-
um heldra fólk, sem kallað er, einkum þó hálf-
útlifaðir menn og konur, sem ekki hafa getað
fundið neina hugsvölun í barnatrú sinni, sem
leitað hefir sér hvíldar í kaþólskunni. Ýms at-
vik virðast benda á, að hér fari á sömu leið.
Reyndar hafa fáir hér enn tekið kaþólska trú,
svo kunnugt sé, en þeir munu vera fleiri en
menn ætla. Um það skulum vér ekkert dæma,
en það sem vér vildum sérstaklega benda á er
það, hvort það muni ekki vera athugavert, er
embættismenn og ýmsir af hinum heldri mönn-
um bæjarins sem kallaðir eru, taka meir og
meir að ganga fram hjá barnaskóla bœjarins og
senda börn sín í kaþólska skólann. Er mönn-
um þá ókunnugt um, að kaþólskir menn haía
einmitt unglinga-skólana til þess að útbreiða
trú sína meðal annara trúflokka? Þeim er það
full-ljóst, að hægast er að hafa áhrif á börnin.
Barnaskóli Reykvíkinga hefir nú ekki orðið
settur fyrr en 1. þ. m., af því að menn hafa
óttast, að skarlatssóttin mundi breiðast út. En
barnaskólinn kaþólski í Landakoti hefir aldrei
verið jafnfjölmennur og nú. Þar mun ekki
vera að óttast skarlatssótt ?
Frá útlöndum.
Með síðustu skipum hafa borist ensk blöð frá
20—23. okt. og eru fáar fréttir í þeim.
Búa-ófriðurinn heldur áfram, og er meiri sókn
en vörn af Búa hálfu, og gera þeir sífelt á-
hlaup á Englendinga. Kristján de Wet gengur
nú mest fram, og eru helztu ófriðarstöðvarnar
nú í Óraníu. Tekur Kr. Wet hvern smábæinn
af öðrum og leggur í eyði. Þykjast Bretar
þar hvergi öruggir. Hafa Búar slitið sundur
fréttaþræðina.
Einn af herforingjum Breta segir, að ófrið-
urinn geti enn staðið í sex mánuði.
Kruger lagði af stað frá Lourence Marques
við Delagoa-flóann á eimskipi á leið til Hol-
lands hinn 19 f. m. — írar ætluðu að senda
honum ávarp, þegar hann kæmi til Evrópu.
Frá Kína er það að segja, að bandalagsrikin
hafa að undanförnu verið að reyna að koma sér
saman um friðarsamningana, en það gengur
mjög seint, sem við er að búast.
Rússar eiga í ágreiningi ^við Breta út aí
járnbrautum, sem frá Tientsin liggja, og þyk-