Fjallkonan - 19.11.1900, Blaðsíða 1

Kemur úteinu sinni
í viku. Verð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða l1/*
doll.) borgist fyrir 1.
júli (erlendis fyrir-
fram).
UppBögn (skrifleg)bnnd-
in við áramðt, ógild
nema komin sé til út-
gefanda íyrir 1. októ-
ber, enda hafi hann þá
borg'að blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
holtsstrœti 18.
XVII. árg.
Landshankinn er opinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka-
Btjórnin við kl. 12—1.
Landsbókasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni stundu lengur til kl. 3 md., mvd. og ld. til útlána.
Forngripasafnið er í LandBbankahúsnu, opið á mið-
vikudögum og laugardögum kl. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinu, opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lækning á spítalanum á þriðjudögum og töstu
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlœlming í Hafnarstræti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl. 11—1.
Þjóöin í Bandaríkjunum.
i.
Það er misjafn saaðnr í mörgu fé á fólks-
flutningaskipunum, sem til Ameríku ganga.
Hinir afarmiklu útkafsbeljakar leggja varla á
stað úr enskri köfn eða þýzkri, svo að ekki sé
að minsta kosti kvígildi af þjóðflokkum innan-
borðs, og er þar allgóð ímynd þeirrar „þjóðaru,
sem á síðari tímum hefir tekið sér bólfestu í
Bandaríkjunum í norður-Ameríku.
Innflutuinginum til Bandaríkjanna má skifta
í 3 tímabil: tímann fyrir frelsisstríðið, tímann
eftir frelsisstríðið til miðrar 19. aldar, og tím-
ann eftir það.
Fyrstu útlendingar, sem tóku bóifestu í Banda-
ríkjunum, voru Spánverjar og Frakkar; þeir
settu á Btofn hina fyrstu borg í Ameríku og
kétu kana eftir kinum heilaga Agústínó (St
Augustine í Florida). Það vóru Spánverjar,
sem bygðu hana fyrst nm 1570. Litlu síðar
nam Walter Raleigk Yirginiu, og leituðu þang-
að smámsaman menn af keldri stéttum Eng-
lands. Þar næst komu „pílagrímafeðurnir" —
þeir vóru líka enskir að uppruna, og settustað
í Nýja-Englandi. Síðar komu kvekarar fráEng-
landi, og Hollendingar og Svíar, sem tóku sér
bú í Pennsylvaníu, New-York og New Jersey.
Það var þó ekki rnikill mannfjöldi, sem flutti
til Bandaríkjanna á þessum tveimur landnáms-
öidum, og vóru það að mestu leyti Englending-
ar, Hollendingar og Fr&kkar; var þá enn held-
ur fáment af hvítum mönnum í Bandaríkjun-
um, lítið yfir 2 miljónir. Ekki var keldur raik-
ill innflutnÍDgur til Ameríku næstu áratugi, en
eftir 1825 fer innflutningurinn stórum að
vaxa, og um miðja öldina er innflutningurinn
orðinn meiri en nokkurn gat órað fyrir. Auk
þeirra þjóðflokka, er áður er getið, komu nú
Þjóðverjar og írar til sögunuar.
Gullfundurinn í Kaliforníu ýtti mikið undir
vesturförunum. Fyrsta árið eftir að gullið fanst
(1849) hljóp tala inr.flytjenda upp í 300,000, og
næstu 50 árin (til 1890) hefir þessi straumur
haldist. Hæstri tölu náðu útflutningarnir 1882;
þá fóru 788,992 vestur. Á árunum 1841—1890
fluttu 13 miljónir Evrópu manna til Ameríku.
Þar af voru Þjóðverjar um 4J/2 miljón og frar
fullar 3 milj., en Norðurlandamenn rúm 1 milj.
En úr öllum Evrópu löndum hefir fólkið kom-
ið, frá Knöskanesi til Balkanskaga, og frá Bre-
tagne til Úralfjalla, þó það hafi ekki orðið fyrr
en síðustu árin, að stórhópar af Rússum, Ung-
örum, ítölum og Gyðingum fóru að flytja til
Ameríku. Þegar hér við er bætt innflytjendum
frá Asíu, miklum fjölda Kínverja og Japans-
manna, og svo öllurn svertingjum, Indíánum og
kynbiendingum, þá sést, hvernig þjóðin í Ame-
ríku er saman sett.
Reykjavík, 19. nóvember 1900.
En eins og aðkomuþjóðirnar í Ameríku eru
af ýmsum uppruna, eins eru þær ólíkar að
mentun og lífsstöðu. — Af þeim sem fluttu til
Ameríku 1890 vóru 139,365 óbreyttir verka-
menn, sem ekki höfðu lært að fara með önnur
áhöld en pál og reku; 29,296 vóru landbænd-
bændur, 28,625 vóru verkamenn og vinnukon-
ur. Af iðnaðarmönnum vóru 3776 trésmiðir,
3,879 skraddarar, 3745 námamenn, 3653 verzl-
unarmenn og skrifarar. Jafn-mikill munur er
á mentun innflytjenda. Þeir eru vísindamenn,
og þeir eru sumir hvorki læsir aé skrifandi.
í almennri uppfræðslu standa Portúgalsmenn
lægst. Ólæsir og óskrifandi eru:
Portúgalsmönnum 67,35 %
ítölum .... 52.03 —
Balkanskagamönnum . 45.68 —
Ungörum . . . 37.69 —
Rússum . . . 36.42 —
Austurríkism. 32.70 —
Spánverjum . . 8.71 —
írum .... 7,27 —
Finnum . . . 3.58 —
Frökkum . . . 3.50 —
Englendingum . 3.49 —
Hollendingum 3.38 —
Skotum . . . 2.83 —
Þjóðverjum . . 2.49 —
Norðmönnum 1.02 —
Svíum .... 0.74 —
Svissum . . . 0.60 —
Dönum . . . 0.49 —
Þessi afarmikli fólks-innflutningur hefir Ieitt
af sér margt sem kemur undarlega fyrir sjón-
ir. í New-York eru flsiri Þjóðverjar en í nokk-
urri borg á Þýzkalaudi, að Berlín undanskil-
inni, og helmingi fleiri írar enn í nokkurri
borg á írlandi. Þar má koma i margar smá'
borgir og stór héruð, þar sem allur þorri manna
er útlendingar. Því er ástæða til að spyrja
um, hvort nokkur amerísk þjóð sé í raun og veru
til, eða er ekki ameríska þjóðernið, ef það hefir
verið til, orðið að engu og máð af áhrifum hinna
mörgu útlendu þjóðerna, og er ekki fremur á-
stæða til, að tala hér um margar þjóðir sem
búa í sama landi undir sömu stjórn og með
sömu félagsskipun?
Nei, þetta væri röng ályktun. Amerísk þjóð
er tii. Þær þjóðir, sem á fyrsta tímabili inn-
flutninganna tóku sér bú á ströndum Atlants*
hafsins, fóru brátt að álíta mannfélagið þar
vestra sem eina heild, þar sem Englendingar
væru aðalkjarninn. Frelsisstríðið kendi þeim
Xr. 45.
siðar að taka fastara höndum saman; þar létu
þeir lífið fyrir föðurlandið og eignuðst sameig-
inlegar sögulegar endurminningar, sögur um
hetjur og afburðamenni minningar um vanda-
menn og syni, sem fallið höfðu í stríðinu.
Á hinum tveimur næstu mannsöldrum, með-
an innflutniugurinu var minstur, fekk þessi
uuga þjóð færi til þess að vaxa og þroska ein-
kennileika sinn bæði að máli, siðum og hugs-
unarhætti, og með því að ryðja sér braut lengra
og lengra vestur á við. Húu hjó sér veg yfir
Allegkany-fjöllin og lagði undir sig hinar víð-
lendu sléttur, sem síðar vóru bygðar af iðju-
sömum og duglegum landnámsmönnum, sem vóru
að vísu af öðru þjóðerni, en hlutu að renna
saman við hina ungu og þróttmiklu þjóð, sem
bygði alt í kringum þá, og verða líkir henni
í andlegum og félagslegum efnum. Þetta er
rétt ályktað, og má glögglega sjá það þegar
menn koma í bæi eða sveitir, þar sem íbúarnir
eru útlendir að kyni, t. d. danskir eða þýzkir;
þar er t. d. töluð danska eða þýzka, og i fljótu
bragði virðist svo sem maður sé staddur í Dan-
mörku, ea þegar betur er aðgætt sést, að það
getur ekki verið. Það er eitthvað ólíkur svipur
á öllu, og öðru vísi en keima, eins og sjá má öðru
vísi svip á manni sem hefir verið nokkur ár í
Ameríku og kemur heim í átthaga sína, en á
heimaalningunum.
Þsss hefir verið getið, hve mikinn þátt hinn
enski kjarni átti i því að skapa amerísku þjóð-
ina. Það vóru þó ekki innflytjendur af hinum
euska aðli, sem tekið höfðu sér bústað í Yirgin-
íu, sem mest áhrif höfðu, heldur niðjar „píl-
gríma feðranna“ og niðjar Hollendinga. „Pil-
grímafeðurnir“ var sá flokkur nefndur, sem tók
laud í Am6ríku22. des. 1620 á ófrjósamri kletta-
strönd, þar sem nú heitir Massachusetts. Það
var 100 manns, karlar og konur. — Þessir menn
vóru mjög ólíkir hinum öðrum landnámsmönn-
um, sem þá vóru, sem einkum vóru Spánverjar.
Spánverjar fluttu um sama leyti til Ameríku,
og fóru víða um suðvestursvæði norður-Ame-
ríku, og leituðu þar að gulli og hinni indversku
„lind lífsins“, sem átti að veita þeim eilífa
æsku. „Pílgrímafeðurnir“ flúðu úr Englandi
af því þeir vóru ofsóttir vegna trúarbragða sinna.
Þeir fóru því úr föðuðlandi sinu af alt öðrum
hvötum, en Spánverjarnir; þeir fóru af hrein-
um og göfugum hvötum: þeir hugsuðu ekki um
neitt annað en að komast þangað sem þeir gætu
fengið frelsi til að dýrka guð eftir eiginni sann-
færingu. — Það land, sem þeir fengu var þann-
Biöjiö ætíö um:
OTTO MONSTEDS
danska smjörlíki,
sem er alveg eins notadrjtígt og* bragðgott
og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
W4T Fæst hjá kaupmönnunum.