Fjallkonan - 21.08.1909, Blaðsíða 2

126
FJALLKONAN
arnir og aðrar búnaðarkenslustofn-
anir.
Á Vesturlandi heflr eigi slíkur
ahugi kumið i Ijós opinberlega. Sá
fjórðuugur er vel settur, að þvi leyti,
að hann heflr svo stóran sjóð til kvenna-
skóla igjöf fni Benediktsen) að hann
er nær einfær um, að halda uppi all-
góðum kvennaskóla.
Á Suðurlandi hefir heldur eigi op-
inberlega borið á öskunr um hús-
mæðraskóla að úðru leyti en því, að
kvennaskólanefndin í Reykjavík hefir
nú hin siðustu ár snúist meira en
áður að sórmentun kvenna í verkleg-
um eínum, svo sem malreiðslu.
Ungfrú Ragnhildur Pétui-sdóttir, sem
liaíði á hendi umferðarkensluna í vet-
ur, sera að framan er getið, hér
austanfjalls, frá Mýrdal suður í Olf-
us, heflr skýrt svo frá, að kenslan
hafl verið allvel sótt, orðið til mik-
illar vakningai- og vakna muni sterk
löngun á þessu svæði til meiri hús-
mæðrafræðslu, einkum til þess að íá
húsmæðraskóla i sveit.
Skoðun nefndarinnar er sú við-
vikjandi kvennafræðslunni hér á landi,
að hin aimenna fræðsla, sem hverj-
um manni er talin nauðsynleg, eigi
fram að fara í samskólum fyrir karla
og konur. fótt það kynni að hafa
ýmsa kosti, að geta látið konum i té
bæði hina almennu fræðslu og sér-
fræðslu í sérstökum skólum, þá mun
þó samskólafyrirkomulagið nú álitið
að hafa ýmsa verulega yflrburði. En
auk þoss heflr það þar.n höfuð kost,
að það er roiklu framkvœmanlegra
með veikum efnum, fyrir oss íslend-
inga, og kemur vel heim við vora
þjóðháttu, þar sem karlar og konur
hafa alist upp við svo náið samlif.
Vér höldum því þess vegna fram, að
séi skólar fyrir konur eigi að hafa það
hlutverk eitt, að búa konurnar undir
hin sérstöku stórí þeirra og köllun.
Jafnframt lítur nefndin svo á, að
mentun og fræðsla kvenna, bæði í
andlegum og verklegum efnum, sé
engu siður áriðandi en karla, og að
það sé því bœði nauðsyn og réttlætis-
krafa, að hugsað sé eigi síður fyrir
fræðalumeðulum kvenna en karla;
þetta mun vera svo alment viðurkent,
að nefndin þarf eigi að teija upp sér-
stök rök fyrir því, En þegar um sér-
fræðslu þeirra er að tala, hvað á þá
að sitja i fyrirrúmi? Á hverju á að
byrja?
Nefndin er eigi í vafa um, að byrja
verður á þtirri séríiæðslunni sem
flestar konur þurfa á að halda vegna
stöðu siunar og köllunar, og það
verður fræðsla í húsmóðurstörf-
uro. Eins og betur fer, verður roik-
ill meiri hluti af konum mæður og
húsmæður, og sú staða kvenna er
þýðingarmest, svo hún verður að
sitja fyrir; og allar húsmæður að
kalla þurfa á sömu undirstöðuatrið-
um að halda til sérmentunar. Eígi
verður heldur talið, að húsmóður-
stöifin sé aiðsamari i-peningalegu til-
liti, að sama skapi og þau eru þýð-
ingarmeiri en önnur störf kvenna,
heldur þvert á móti. Móðirin og hús-
móðirin offrar kröftum sínum að jafn-
aði fyrir störf sín án tillits til pen-
ingalegs gróða, og það oftast því
roeir, sem starfið er mikilsverðara.
Þess vegna er það þeim mun brýnni
skylda þjóðfílagsins að láta einmitt
hennax urdirbúningsmentun siija i fyr-
irrúmi, eða með öðrum orðum: Þá
er eitt hið fyrsta skylduverk þjóðfé-
lagsins, að annast um ]>á frceðslu, sem
hverri húsmóður er nauðsynleg, að því
leyti som heimilin ekki geta veitt
hana eins góða.
Nú er vert að athuga, hve um-
fangsmikið þetta efni er, þegar frá er
tekin sú fræðsla, sem veitt er sam-
eiginloga konum og körlum. — Af öll-
um meybörnum, sem fæðast á landinu,
munu árlega komast yflr 20. árið
hartnær 000. Ef skólar ættu að vera
til, sem tæki á roóti öllum tvitugum
konum, þyrftu þeir að geta tekið á
roóti þessari tölu. Af þessari árlegu
viðkomu giítast fyr eða síðar 500—
600. Þessar konur, allar að kalla,
má telja að gangi i húsmóðurstöðuna.
Ennfremur hlýtur svo að verða, að
allmargar af þeim konum, sem deyja
ógiftar eftir tvitugs aldur, búist við
húsmóðurstöðunni, þegar þær eru á
skólaaldrinum. Jafnframt má búast við
að nokkuð af konum, sem aldrei gift-
ast, hafi húsmóðuistörf á hondi. Þar
á móti eru nokkrar konur, sem alast
upp á heimilum, þar sem þær læra
húsmóðurstörf svo vel, að þeim þyki
eigi tilvinnandi að fara á fátæklega
húsmæðraskóla, og mætti máske jafna
þeim á móti þeim húsmœðraefnum
sem deyja ógiit. En af þessu verður
dregin sú áliktun, að meira en tveir
þriðjungar allra þeirra kvenna, sem
komast yflr skóla aldur, eða yflr 600
konur þyrftu árlega að ná til ein-
hverskonar húsmæðrafræðslu utan
heimilis, ef hlutverkinu ætti að verða
fullnægt. Af þessurn konum er lík-
legt, að alt að þriðjungi búi í kaup-
túnum og kaupstöðum.
Nú er svo fyrirsett i lögum hjá
oss, að hver unglingur 14 ára skuli
fullnægja ákveðnum fræðsluskilyrðum,
eigi mjög litlum, og jafnframt er svo
nm búið, að hverju barni á aldrin-
um 10—14 ára skuli séð fyrir kenslu,
eigi minna en 2 mánuði á ári. Að
þvi leyti sem heimilin ekki vilja ann-
ast þetta sjálf og geta það, annast
sveitarfélagið og þjóðfélagið um kensl-
una.
Markmiðið ætti nú að vera, að
annast væri að sama skapi um und-
irstöðuatriði húsmæðrafræðslunnar.
En til þess að nálgast það markmið
sem fyrst, með þeim efnum sem kleift
er að leggja fram, verður eigi ráðist
í að veita yfirgrip3mikla fræðslu 011
um fjöldanum. Fað verður eftir sem
áður hlutverk heimilanna, allra hinna
betri, að búa dæturnar og vinnukon-
urnar undir húsmóðurstarflð að nokkru
leyti.
Fræðslustofnunum og tilraunum
af hálfu þjóðfélagsins verður því að
haga svo annars vegar, að þetta sé
til vakningar, einkanlega, að það
komi rekspölnum á alls staðar og
styðji heimilin í þeirra hlutverki.
Hins vegar þarf og að haga svo til,
að þær konur, sem minst hafa efni
og naumastan tíma til náms, þurfi
eigi að fara allrar þessarar fræðslu
á mis. Loks þarf að annast um, að
góðir kenslukraftar verði til.
(Frh.)
Síðasta blað
Fjallkonunnar gat eigi orðið full-
prentað fyr en í dag, enda þótt
það væri fullsett á réttum tíma. Olli
því töf á komu pappírsins i það írá
útlöndum.
Úti og inni.
—o—
Hafskipabryggjan, sem bæjarstjórn-
in ræddi um á siðasta fundi, er all-
mikið til umræðu manna á milli hér
í bænum.
Og allir mæla á einn veg um hana:
— Mikilverðasta framfarasporið fyr-
ir bæinn, næst fullnægjandi vatns-
veitu.
Vatnsveitan kemur fullnægjandi í
haust; svo mikil viðbót við það vatn,
sem nú er til, að endast mun bæjar-
búum, þótt bærinn stækki stórkost-
lega — sem hann máske gerir, þeg-
ar hafskipabryggjan er komin.
Bryggjumálið kemur eigi Hafnfirð-
ingum einum við. Fað varðar, eða
getur varðað, alla sjófarendur, sem
til Suðurlands koma.
í sambandi við bryggjuna verður
að koma upp forðabúri fyrir kol, salt
og aðrar nauðsynjar handa skipum,
að ógleymdu nægu vatni úr vatns-
veitu bæjarins.
Verði Hafnarfjörður á undan öðr-
um hafnarstöðum sunnanlands með
hafskipabryggju, munu ílest skip
sækja hingað bráðustu rrauðsynjar
sínar, og eykst eigi lítið við það
verzlun og atvinna í bænum.
Nú er að eins ein hafskipabryggja
á Suðurlandi; en hún er inui í Viðey
og þangað er bæði lengri og ógreið-
ari innsigling en á Hafnarfjörð, og
þar <sr ekki eins fljóttekið vatn og hér
mundi verða.
Engin hætta er á, að bryggjan
mundi ekki borga sig hér, svo franr-
arlega sem ekki verður dregið alt of
lengi að koma henni upp, svo að
aðrir staðir verði fyrri til — eða
loftskipin búin að leysa sjóskipin af
hólini' Og iiskiskipin breytast þó
vonandi seint i loftför.
Fáir staðir eru botur fallnir til
hafskipabryggjugerðar en Hafnarfjörð-
ur, og mundi bryggjan eigi verða dýr
hér.
Og úr því að allir eru sammála
um nauðsyn hennar — hví skyldum
vér þá þurfa að bíða lengi eftir
henni?
Vér vonum að nefndin, sem bæjar-
stjórnin kaus, verði dugleg að undir-
búa málið, og allir jafnduglegir og
samtaka til framkvæmdanna, þegar
þar að kemur.
Fullgerð hafskipabryggja innan við
Fiskaklett að ári liðnu!
Má það ekki vera takmarkið, sem
Hafnfirðingar keppa að næst, ef
það er mikilsverðasta framíarasporið
fyrir bæinn?
Eða eru það of hraðstígar fram-
farir?
Atvinnuleysið — mikið kvað vera
um það rætt enn þá, og hinar ískyggi-
legu horfur hér í bænum.
Til hvers eru menn að tala um
það? Er það ekki gert í þeim til-
gangi að fá bætt úr því ?
Næst liggur að ímynda sér það.
En hvernig stendur þá á þvi, að
forðast er að ræða nokkurn hlut um
þau ráð, sem hugsanleg eru til þess
að bæta úr því?
Hér í blaðinu heflr tvívegis verið
bent á ráð til þess að bæta lítið eitt
úr atvinnuskortinum. Fyrst i 5. tbl.
þ. á. og aftur í 24. tbl.
Engir hafa sint þeim bendingum
hið minsta, svo að kunnugt sé. Og
svo hefir brugðið við, að um langan
tima eftir að þessar bendingar hafa
komið í blaðinu, heflr enginn minst
á atvinnuleysið við ritstjórann. í
seinna skiftið stakk alveg í stúf með
það, svo að frá 26. júní til 31. júlí
nefndi ekki einn einasti maður at-
vinnuleysi við hann. Og frá tima til
14. þ. m. hafa einir tveir menn litið
eitt haft orð á því. En síðan hafa
fleiri talað um það, einkun sjómenn,
sem ekki höíðu lesið blaðið.
Hvilíkur munur eða áður, þegar
varla var um annað talað.
Ekki er þó kunnugt um að at-
vinna hafl aukist i bænum á þessum
tíma.
Enginn bægjarfulltrúanna hefir
minst á atvinnuleysið síðan í júni,
neitt líkt því, sem áður gerðist, og
bendingu Fj allkonunnar hefir enginn
þeirra sint.
Og þó kvað sami atvinnuleysisbar-
lómurinn halda áfram manna á milli.
En þaðan hevrist litið um uppástung-
ur til að bæta úr atvinnuskortin-
um.
Einstaka Hafnfirðingur heflr ámælt
Fjallkonunni fyrir það, að hún ræddi
of lítið bæjarmál; helzt þeir, sem
aldrei nenna að stinga niður penna
um þau sjálfir. En finst þeim það
sérlega fýs-ilegt, þegar svo fer hvað
eftir annað, að það litið sem lagt er
til þeirra mála i blaðinu, verður til
þess að troða upp í munninn á bæjar-
búum — ef svo mætti segja — svo
að þeir hætti alveg að ræða um þau
mál við ritstjórann, og treysta sér
þó ekki til að halda þvi fram, að
hann haíl farið með vitleysu.
Það mun eigi fjarri getið, að at-
vinnuleysið sé helzta áhyggju og um-
talsefni bæjarmanna nú á dögum.
Iáklegt væri að einhverir vildu fá
umræður um það í eina blaði bæjar-
ins, ef nokkuð er hæft i þvi, að
menn vilji fá rædd þar bæjarmál.
Nú er bezt að aðrir taki við, sem
hafa betra lag en ritstjórinn á því að
koma af stað umræðum um þetta
mál. Blaðið mun ekki neita um rúm
fyrir sæmilega vel ritaðar greinar um
það, fremur en önnur bæjarmál, sem
einhverjum dettur i hug að rita um.
Vestanblöðin eru nýkomin frá út*
löndum. Eitt með því fyrsta, sem
mætir auganu, eru auglýsingar um
land; land til ræktunar meðfram
járnbrautum og í nánd við bæina.
í hvert sinn er slík auglýsing verð-
ur fyrir manni, hvarflar hugurinn út
um holtin og móana kring um ís-
lenzku kauptúnin og bæina.
Hvenær verður farið að bjóða það
land til ræktunar?
Úr öllum áttum heyrast hróka-
rœður um að græða landið, um þaö
hve íslenzka jörðin sé frjósöm og
borgi vel ræktunina, hvað það só
heimskulegt að vera að flytja sig til
Ameríku og hvað þeir flutningar beri
vott um mikið ræktarleysi við ætt-
jörðina o. s. frv.
Engum landeiganda dettur samt í
hug að bjóða nokkurn skika af öllu
síiiu óræktaða landi til ræktunar.
Hitt er tíðara, að þeir setja þeim
mönnum afarkosti, sem falast eftir
landinu.
fákyldu íslendingar verða að fara
til Ameríku til þess að læra að meta