Heimskringla - 25.04.1889, Blaðsíða 2

„Heimstrimla,”
An
Icelandic Newspaper.
PTTBLISH ED
eveiy luursday, by
The Heimskringla Printing Co.
AT
85 Lombard 8t.......Winnipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
One year...........................f2,00
6 months........................... 1,25
3 months............................. 75
Payable in advance.
Sample copies mailed free to any
address, on application.
Kemur dt (að forfallalausu) á hverj-
um flmmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St........Winnipeg, Man.
BlaSi'S kostar : einn árgangur f2,00;
hálfur árgangur $1.25 ; og um 3 mánuM
75 cents. Borgist fyrirfram.
Upplýsingar um verð á auglýsingum
1 „Heimskringlu” fá menn á skrifstofu
blaðsins, en hún er opin á hverjum virk
um degi frá kl. 9 f. m. til hádegis og frá
kl. 1,30 til 6 e. m.
|3&“Undireins og einhverkaupandi blaðs-
ins skiptir um bústað er hann beðinn at!
senda hina breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið fyrr-
verandi utanáskript.
Utan á 811 brjef til blaðsins skyldi
skrifa: The Ileimakringla Printmg Co.,
35 Lombard Street, Winnipeg, Man . eða
O. B»x 305.
Af þessu sjest, að J><5 innanlands-
stjórnin yrði ekki kostbærari—gæti
orðið talsvert einfaldari og ókostbær-
ari —, J>á yrði lýðveldisstjórnin í
heild sinni kostbærari, heldur en
núverandi stjórnarfyrirkomulag, af
J>ví Danir neyðast til að bera allan
J>ann aukakostnað, er útlenda stjórn
ardeildin og landvarnirnar hafa í
för með sjer. Ef sýnt yrði að fjár-
hagur landsins mundi taka svo og
svo miklum framförum undir eins
og lýðstjórn fengist, ef sýnt yrði,
að auka mætti tekjur landssjóðs svo
sem svaraði hinum auknu útgjöld-
um, án J>ess að auka um einn eyri
hin beinu útgjöld landsmanna, og
ef sýnt yrði að alger skilnaður Dan-
merkur og íslands væri afdráttar-
laust heimtaðiir af alj>ýðu, J>á er
sjálfsagt að ganga að J>ví verki. En
J>að er óráðlegt að flasa að J>ví hugs
unarlítið. Það J>arf að athuga ná-
kvæmlega hvar J>jóðin stendur,
hvort hún getur staðist aukakostn-
aðinn, sein jafn-mikilfengleg bylt-
ing hefði í för með sjer, og hvort
J>jóðin að öllu loknu yrði nokkuð
betur sett, nokkuð ánægðari, heldur
en hún yrði undir frjálsri stjórn,
standandi undir verndarvæng Dana.
En að brúka hótun um skilnað fyrir
vopn á Estrúp og hans fylgifiska,
pað gæti, ef til vill, verið gagnlegt.
Hann er búinn að sýna Ijóslega, að
hann gengst ekki fyrir góðu, og er
J>á ekki annað nær en reyna hinn
veginn. Það væri að minnsta kosti
reynandi að senda eina 6—12 frjáls-
lynda, pjóðkjörna, pingmenn til
Kaupinannahafnar áfundhins danska
ráðaneytis undir eins og aljúngi
hefur sampykkt enn einu sinni hina
endurrituðu stjórnarskrá. Ef pessir
menn væru vel einhuga og fylgdu
málinu skörulega, sýndu ráðgjöfun-
um fram á, hvað af J>ví hlyti að
leiða, ef stjórnin hjeldi áfram að
skjóta skolleyruuum við jafn-sann-
gjarnri rjettarkröfu, j>á er ekki ó-
hugsandi að skoðun peirra breyttist.
Ef peir lærðu (>ann sannleika, að
pað yrði peirra eigin skuld, ef ís-
land gengi úr greipum Dana, J>á
er ekki óhugsandi að peir keyptu
sjer frið, með pví, að gefa eptir að
minnsta kosti eina eða tvær af J>eim
breytingum, er íslendingar biðja
um án afláts. Fengist pó ekki væri
nema ein breyting, J>á er pað tals-
verður sigur. Fleigurinn er pá orð-
inn fastur, og er pá vandaminna að
reka hann áfram. Tilraun lík pessu
skaðaði að minnsta kosti ekki, að
öðru leyti en pví, að hún hefði tölu
verðan kostnað í för með sjer. Og
par sem pjóðin en fátæk, og lands-
sjóður líklega latur til að leggja út
fje I svo tvísýnt gróðafyrirtæki, eins
og pvílík ferðmundi pykja, pá væri
drengilegt fyrir íslendinga hjer í
landi, að skjóta saman fje til að
ljetta undir með kostnaðinn, pað
væri sæmileg hluttekning í vand-
ræðamáli vorra fáliðuðu meðbræðra
heima.
I>að er og verður vor skoðun,
jafnframt og vjer viðurkennum pörf-
ina á stjórnarskrárbreytingur.ni, á
frjálsri stjórn í landinu, að enn
meiri, enn bráðari pörf sje á breyt-
ingutn á ýmsum stjórnargreinum í
landinu sjálfu. Að stuðla til efna-
legrar vellíðunar pjóðarinnar, ætti
að vera eitt af aðal-umhugsunarefn-
um, hvaða stjórnar sem er. E>au
mál mega ekki, ef vel á að fara,
vera hornrekur fyrir einni eða ann-
ari pólitiskri agitation, liversunauð-
synleg og hversu rjettlát sem sú
agitation annars. er Þau verða að
hafa framgang að minnsta kosti jafn-
fraint. Ahnenningur, 1 hvaða landi
sem er, mun vera nokkuð líkur að
pví leyti, að pegar hann eitt sinn
er búinn að venja sig á að hugsa
um og horfa á eitt málefni fremur
öllum öðrum, hættir honum við að
gleyma hinum, nema með sprettum;
að standa aðgerðalítill og glápa á
petta eina allsherjarmál, pangað til
hann sjer hvern enda pað hefur.
Þegar hann pá smámsaman lítur
nær sjer, athugarkringumstæðursín-
ar, og sjer, að allt er í ólagi á einn
eða annan hátt, kemur fram hjá
honum óánægja með hlutskipti sitt.
í huga hans verða pá allar sóttir
guði að kenna, allt bazlið pví að
kenna, að petta eina alsherjarmál
hefur ekki framgang. Þess meira
sem bazlið er og pess fjærliggjandi
sem er vonin um sigur í aðal-áhuga
málinu, pess meiri verður óánægjan,
pess minna polið að standa kyrr og
berjast. Hið eðlilega afkvæmi pess-
arar óánægju er burtfararfýsn úr
hjeraðinu, úr landinu. Þetta er gang
urinn hvervetna, par sem pólitiskar
eða almennar byltingar eru í bruggi
—°g paer eru allstaðar par sem
noklur veruleg alpýðumenntun er
fengin; henni fylgir pvl meiri löng-
un eptir fullkomnun—-, og pess
vegna á íslandi ekki síður en I öðr-
um löndum.
Alpýðan á íslandi sjer allt of
litlar tilraunir gerðar til að bæta
efnahag sinn, til að gera ýmsar
bráð-nauðsynlegar umbætur innan-
lands, og sem ótrúlegt er að ekki
hefðu framgang, ef pjóðfulltrúarnir
á pingi segðu svo, prátt fyrir pað,
að stjórnarskráin haslar peim völl,
eins og hún er nú úr garði gerð.
En par sem landið er svo hrjóstugt,
tíðin svo köld og óstöðug, atvinnn-
vegirnir svo fáir og frumbýlingsleg-
ir og efnahagur almennings svo
fjarskalega bágborinn, J>á er pess
meiri ástæður fyrir stjórnendur
landsins að reyna að gera eitthvað
til að bæta efnahaginn og auka at-
vinnuvegina, og á pann hátt reisa
skorður við útbreiðslu almennrar ó-
ánægju og brottfararfýsn úr landinu
en staglast ekki allt af á stjórnar-
skrármálinu, eins og pví eina nauð-
synlega. Alpýða er búin að segja
álit sitt á pví máli svo greinilega,
að engum misskilningi er undirorp-
ið, og pað optar en einu sinni. Á
almennum sveitarfundum, I blöðun-
um, á Þingvallafundum og á alpingi
er hún fyrir löngu síðan búin að
heimta, og marg-heimta, breytingar
á stjórnarskránni. En hún hefur
aldrei leyft að öll önnur mál skyldu
sitja á hakanum fyrir pessu eina.
Hún ætlast til að önnur mál gangi
jafnframt, pó hún nefni stjórnarskrár-
málið aðal-mál, af pví pað er um-
fangsmest og erfiðast að fá leitt til
lykta. Þetta vita fulltrúar hennar á
alpingi, og hvað purfa peir pá fram
ar vitnanna við. Þegar pessa er
gætt, pásýnist öll rekistefnan ípessu
máli pýðingarlltil, og hið sama erum
Þingvallafundina ár eptir ár. E>að
er meira að segja nærri pví ástæða
til að ætla, að peir fundir sjeu stofn
aðir eins vel til að útvega einstök-
um mönnum mlðsumars-fysííViír upp
á almennings kostnað, eins og til að
fá áiit alpýðu á pessu eða hinu at-
riðinu I stjórnarskrármálinu. Og
peir fundir hafa ekki svo litinn
kostnað I för með sjer. Það er að
skilja á uísafold”, par sem hún er
að ávíta Skúla sýslumann Thorodd-
sen, að hann sem fulltrúi á Þing-
vallafundinum síðastl. sumar hafi
fengið 600 kr. fyrir ferðina. Á fund-
inum mættu 28 fulltrúar, og hafi
hver peirra fengið 600 kr. fyrir ó-
makið, pá fóru par 16,800 kr., en
til hvers? Til pess að heyra full-
trúana ítreka rjettarkröfur almenn-
ings, til pess að endurtaka pað sem
allir vissu að var eindregin alpýðu—
vilji. Það sýnist að pessum pús-
undum kr. hefði ekki verið ver var-
ið, ef pær hefðu geligið til styrkt-
ar einhverjum nauðlíðaudi sveitun-
um, eða til pess að koma fótunuin
fyrir einhvern hinna rnörgu atorku-
samra fainilíu-feðra, sein efnaleysis
og ýmsra óhappa vegna eru knúðir
til að piggja sveitarstyrk. Með
pesskonar tillitsseini og hjálp—láni
ef vill, til lengri tírna -, mætti
bjarga mörgum duglegum dreng,
en sem nú er á ári hverju prízt
dýpra og dýpra I forina, og inisk-
unarlaust troðinn undir fótum efn-
aðri sveitarbúa. (Meira).
Eptirfylgjandi ávarp til íslend-
inga hjer I landi hefur Matthías
prestur Jockumson, ritst. uLýðs”,
sent oss til prentunar I uHkr.”:
Ileiðrudu landsmenn fyrir vestan haf!
E>ær góðu viðtökur, sem mitt
litla blað uLýður” hefir fengið með-
al yðar, eykur mjer hug og dug við
fyrirtæki mitt. E>að var aldrei byrj-
að I gróðavon, pað var byrjað með
miklum vanefnum, en með paðmark
og mið fyrir augum að efla almenn-
ingsálit landa vorra og allt annað
gott og fagurt.
Blaðið hefur pegar fengið fulla
800 kaupendur, par af nálega 200
I Ameríku. Ætti pað að geta heit-
ið sjálfbjarga, pyrftu kaupendur að
vera 1000 að minnsta kosti.
Sjerstaklega er jeg pakklátur
hinum heiðruðu ritstjórum ísleuzku
blaðanna I Winnipeg fyrir drengi-
leg meðmæli peirra með blaðkrýli
mínu. Skyldu fleiri vilja kaupa
pað, vildu peir gjöra svo vel a®
panta pað hjá nefndum ritstjórum.
Ókunnugleiki minn gjörir mjer ó-
mögulegt að senda blaðið með viti
út um öll yðar mörgu byggðarlög.
Kæru landar!
Næst vorum nýfengnu lands-
rjettindum, tel jeg hin nýju Vest-
urheims-landnám íslendinga hinn
mesta og gleðilegasta atburð í sögu
vorri síðan Lúters siðabót var I lög
leidd á íslandi. Með vaxandi ept-
irtekt, undrun og kærleika, hef jeg
fylgzt með og tekið eptir yðar bráðu
og stórstígu framförum á peim ör-
stutta tíma, sem liðinn er frá byrjun
Vesturheimsfara. Blindur af fá-
vizku eða hleypidómum hlýtur hver
sá íslendingur að vera, sem sjer
eigi, að pessi hinn stóri, nýi atburð-
ur á aðverða eitt hið fyrsta aðalat-
riði til viðreisnar móðurlandinu—ef
pað á viðreisnarvon. Jeg á eigi
nema tvær hendur, en pær útrjetti
jeg báðar með rækt og bróðurást
til yðar 1 anda, og skal svo lengi
sem jeg rita í blö® vera einráð-
inní aðframfylgja ogverja fullrjetti
yðar hjer á landi, og niðurbæla pá
hleypidóma gegn yður og vestur-
förum, sem allt of lengi hafa gjört
minnkun blöðum vorum og pjóð.
Enda munið pjer sjálfir hafa innan
skamms sr.úið áliti manna með peirri
atorku og framkvæmd, sem allir
sjá að hjer á landi aldrei hefur átt
sjer stað, og er ómöguleg.
Ástkæru landar, konurogkarlar!
Hinn alvaldi, sem forðum leiddi
forfeður vora I öndvegi frægðar og
ágætis, efli og blessi yðar pjóðerni
sem íslenzkt og norrœnt bróðerni!
Meðan pjer eruð Islendingar I
anda er pess meiri von, að oss, sem
heima sitjum, verði borgið.
Akureyri, 27. febr. 1889.
Matthias Jochumson.
SKRAUT-ÚTGÁFA BIBLÍ-
UNNAR.
Vjer vildum leiða athygli allra
og sjer I lagi hinna sænsku-lesandi
kaupenda blaðsins að auglýsingunni
I öðrum dálki frá National Pub-
1 ish>/-fj01 aginu I Philadelphia og
Chicago. E>essi útgáfa biblíunnar,
sem pað nú er að auglýsa, verður
hin lang skrautlegasta er út hefur
verið gefin á sænsku hjer I landi.
Bókin verður yfir 1,500 blaðsíður I
stóru broti, prentuð á fínan, pykkan
pappír, og verða á henni yfi 100
mjög vándaðar stálstungur og að
auki skrautbúin eyðublöð fyrir
famillu-registur, giptii.gar, fæðingar,
og dauðsföll. Þegar litið er á allt
petta vei ður ekki annað sagt en að
bókin sje framúrskarandi ódýr á
eina 7 dollars. Samskonar útgáfur
biblíunnar á ensku kosta sjaldan
minna en $9—10.
Athugavert er pað fyrir pá sen.
kynnu að vilja kaupa pessa bók,
að annað fjelag er að gefa út skraut(?)
útgáfu biblíunnar, er seld er til
kapps vtð pessa og gefið I skyu að
sje sama útgáfan. Til pess að fá
hina rjettu útgáfu skyldu menn
senda peningana fyrir bókina til
National Publishing Co., Lakeside
j.Building, Chicago, III.; fá menn
pá hina rjettu bók með næsta pósti.
Kaupendur uHkr.”, sem ekki
hafa not af að kaupa pessa bók, en
sem pekkja sænska menn I grend
við sig, gerðu oss pægt verk með
pví að benda peim á auglýsinguna.
LITBLINDA.
Fyrirlestur um petta efni, er G.
Sterling Ryerson prófessor við
TViWíty-læknaskólann I Toronto
flutti par fyrir skömmu, hefur uHkr.”
verið sendur af útgefendum rits-
ins, J. E. Bryant & Co., Toronto,
er gefa út allskonar læknisrit.
Fyrirlesturinn gengur út á að
sýna hvað litblinda sje, hve marg-
vlsleg hún sje, og hvernig megi
komast að pví, hvort maðurinn sje
litblindur. Svo og um pað, hve
hættulegt sje að litblindir menn
gegni opinberum störfum, par sem
skörp sjón sje áríðandi. Tilnefnir
hann einkuin lesta- og vjelastjóra á
járnbrautum, par sem bendingar
með ýmislega litum eru nauðsyn—
lega svo mjög viðhafðar að nætur-
lagi. Leggur hann svo mikla á-
herzlu á pað atriði, að hann vill að
járnbrautarstjórar verði vígsekir I
hvert skipti og farpegi tapar lífi við
járnbrautarslys, ef sannað verður
með rannsókn, að vjelarstjórinn
hefur verið litblindur. Einnig legg-
ur hann pað til, að strangar lit—
blindurannsóknir sjeu viðhafðar I
hvert skipti og maður biður um pess
konar atvinnu, og að auki almenn
rannsókn járnbrauíarpjóna með á-
kveðnu ára millibili, og eptir nýaf-
staðin veikindi.—1 fyrirlestrinum
segirhann, að samkvæmt almennum
rannsóknum hjer I landi og Norður-
álfu, sje 1 maður af hverjum 25 lit-
blindur að einhverju leyti.—Orsök
til litblindu segir hanu meðal ann-
ars ofnautn áfengra drykkja og ó-
hóflega tóbaksbrúkun.
HITTS-UPPÁSTUNGAN.
Herra Erastus Wiman, verzlun-
areiningarpostulinn I New York,
hefur heiðrað uHkr.” með pví, að
senda henni ræðuna, er Robert R.
Hitt frá Illinois flutti um verzlunar-
eining Bandaríkja og Canada á
pjóðpingi Bandaríkja 1. marz slð-
astl., og meðfylgjandi uppástungu,
sem almennt er nefnd uHitts-uppá-
stunga”. En uppástunga pessi (sam-
pykkt af báðum deildum) er: að for
setanum sje gefið vald, hvenær sem
tiltækilegt pyki, að kjósa 3 menn
og senda á fund með jafnmörgum
Canadamönnum, til að semja um
verzlunareining.—í ræðu pessari er
svo sem ekkert nýtt. E>að hefur allt
heyrzt áður, sem par kemur fram.
E>að er allt af sama ruglið um pað,
að verzlunnreiningin sje nauðsynleg
fyrir Bandarlkjamenn, af pvi hún
opni markað fyrir varning peirra,
er nemi nær pví $100 milj. á ári og
máske meir. Það kemur I ljós hjá
öllum hið sama, að hagurinn yrði
allur Bandaríkjamegin. Hann get-
ur pess og drembilega í ræðunni,
að tollurinn yrði eins mikill og
Bandaríkjamönnum sýndist, peir, en
ekki Canadamenn, rjeðu pví___fyrir
fjöldann.
ÍSLANDS-FR JETTIR,
REYKJAVÍK, 16. marz 1889.
Hinn 29. jan. anúaðist Jón hreppst.
Jónssoní Hringveri á Tjörnesi, „merkis-
bóndi og efnamaður í betra lagi”.
í janúar varð úti á Fjar«arheiði eystra
á heimlei'S úr kaupstað unglingsmaður,
Ólafur frá Beinárgerði á Völlum...
Snæfellsnesi, 7. marz: uí hlákuuni 20.
til 23. f. m. kom upp góð jörð í þeim
sveitum, sem eru að norSanverðu við
fjallgarðinn, svo sern Skógarst., Helga-
fellssv., Kyrarsv. og Neshreppum. En
sunnan fjalls (I Staðarsv., Breiðuv. og
Miklaholtshr.) urðu alis engin not að
henni, því þar var og er enn svo ákaft
fannkyngi, að ekki bólar nema á hæstu
holt; enda er þar allstaðar innistaða fyrir
allar skepnur. Nú eru orðin mjög víða
bjargarlaus iieimili í Brei15avíkurhreppi;
enda er hann hinn lang-verst staddi hrepp
ur í sýslunni í öllu tilliti. Þar eru sveit
arþyngsli svo áköf, að niðursetur eru
jafnmargar þeim er til sveitar gjalda, og
fjöldi heimila, sem þiggja af sveit. Út-
svör manna þar, sem eru langt fyrir
neðan skiptitíund (tíunda 1—2 hdr.), er
frá 30 upp að 60 kr., sjeu það ómaga-
menn, en hærra ef ómagalitlir eru”...
Strandasf/slu (Steingrímsflrði) 21. fe-
brúar: „Sumstaðar hjer við Steingríms-
fjörð er nú komin 14 vikna innistalSa
fyrir allar skepnur. Óvíðaer samt hey-
skortur farinn að gjöra vart við sig”...
Strandasýslu (Hrútafjörð), 9. marz:
„Hagleysur haldast hjer enn. Þó komu
hjer dálitlar snapir upp um 22. f. m.,
því þá var góð hláka I 2 daga. En það
tók þegar fyrir þessar snapir aptur 23.
s. in., því þá gjörði blejdu kafald á þíða
jör*. PWan með gðTÍkðVl'U ÍlSfa verið
stillur og besta tíð.—Flestir munu Jiafa
nægileg hey enn sem komið er, en liald.
ist þessar hag’.eysur fram á sumarmál
eða lengur, er ekki óiíklegt, aS enn
einu sinni verði skepnufellir af fóður-
skorti.—Borðeyrarkaupmenn hafa sett
alla matvöru upp (um 1 kr. hver 100
pd.) Katti kostar þar nú 1 kr. pd.”.
Ilúnavatnssýslu (Miðflrði) 8. marz:
„í hinni ágætu hláku 21.—23. f. m.
kom mjögvíðaupp góð jörð; þó er enn
alveg bjargarbann víða fyrir vestan
Hrútafjörð, en um Miðfjörð er víðast
næg jörð fyrir hross, um Vatnsnes fyrir
allar skepnur, sömuleiðis um Víðidal ut-
anverðan og Þing. Að ekki urðu meiri
not að hlákunni stafar mikið af því, að
í enda hennar (aðfaranótt sunnudags 24.
febr.) dreif niður lognsnjó mikinn og
varðfyrir það víða óhreint á og svellalög
jukust mjög, því fjarska vatnselgur var
undir. Síðan hafa haldizt stillur og
bezta veður, og hafa færðir verrð svo
góðar síðan sem beztar mega verða að
vetrardegi; það þarf um endilanga sýsl-
una aldrei að láta stíga af svelli nema
faðm og faðm í senn.
Skagafirði (miðjum) 25. febr. u Veðr-
átta hefir verið fremur óstöðug; optast út-
synningur, og vanalegast 3—6 st. R. frost.
Ilæst var frost 9.—10. þ. m. 17 st. Stund-
um hefir þiðnað (4., 12., 17,—18., 21.—23.
þ. m.), en opt orðið til a* auka áfreða að
eins, nema hin síðasta hláka var mikil
og leysti svell og snjó algjört, en end-
aði með nokkuri snjókomu 24. þ. m. (í
gær). Þó mun verða næg jörð, er fryst-
ir. Áður var jarðskarpt einkum vestan
Vatna, við vesturfjöllin. Um heyskort
eigi talað.—Siglingar eru hjer engar”...
.... Skemmtanir, sjónarleikir, voru haldn-
ar á Sauðárkrók I húsum kaupm. Popps
í næstl. viku, 19.—23. þ. m., og var vel
sótt, þrátt fyrir þau óþægindi, sem á því
eru fyrir gesti að vera á Sauðárkrók, í
svo litlum bæ, margir saman með hesta
uin hávetur. Sjónarleikirnir voru:
„Skuggasveinn”, leikinn 2 kvöld, og
„Læknir g»gn vilja sínum” hið þriðja, og
Store Bededagsaften, leikið á dönskm ( /) I
3 kvöld....Ágóðinn á að ganga til
kirkjubyggingar d Sauðdrkrók, sem hlut-