Heimskringla - 01.03.1895, Síða 2

2
HEIMSKRINGLA 1. MARZ 1895.
Belmskriiigla
komr út á Laugardögum.
The Heimskringla Ptg. & Publ. Co.
útgefendr. [Publishers.]
Verð bladsins í Canada og Banda-
ríkjunum er :
1 árgangur 12 mánuðir $2.00.
4 -------- 6 --------- $1.00.
marga fiska og þó eru þeir nú þegar
að læra ýmislegt af þeim, ögn og ögn
í senn. Vor skoðun er og hefir verið
að hver og einn Vestur-íslendingur
sem flytur heim, hafi í föggum sinum
eitthvert frækorn föðurlandinu til
gagns og þá undireins forsmáðum
Vestur-íslendingum til heiðurs. Þau
verða mörg þau frækornin, sem Mr
Hjörleifsson hefir með sér héðan og
vér treystum því að hann hagnýti
Kitstjórinn geyinir ekki greinar, sem
eigi verða uppteknar, og endrsendir I þau vel. Það er í valdi hans nú
þær eigi neina frímerki fyrir endr- ,
sending fylgi. Kitstjórinn svarar eng- fremui en nokkurs eins manns ann
um bréfuin ritstjórn viðkomandi, nema ars, að vinna bæði Austur og Vestur
í blaðinu. Nafnlausum bréfum er
enginn gaumr gefinn. En ritstj. svar-
ar höfundi undir merki eða bókstöf-
um, ef höf. tiltek. «líkt merki.
íslendingum gagn.
Uppsögnógild að lög jm, nema kaup-
andi sé alveg skuldlaus við bia'Sið.
Ritsjóri (Editor):
EGGERT JÓHANNSSON.
Fylkisreikningarnir.
Ráðsmaðr (Busin. Manager):
EINAR ÓLAFSSON.
Þeir sýna það fylkisreikningarnir
síðustu, að á árinu 1894 hafa íslenzku
innflutningastörfin orðið nokkuð kost-
Peningar sendist í P. O. Money Or- r bær, ekki síður en 1898. Að því er
der, Registered Letter eða Express
Money Order. Banka-ávísanir á aðra
banka, en í Winnipeg, eru að eins
teknar með aflöllum.
OFFICE :
Cor. Ross Ave. & Nena Str.
I-. O. BOX 305.
framast er kunnugt hafa 135 íslend
ingar flutt af ættjörð sinni til Mani
toba á síðastl. ári og tekið sér ból-
festu í fylkinu. Fylkisreikningarnir
sýna, að á árinu eyddi stjórnin til
íslenzkra innflutningsstarfa $5,166,22
og sé þeirri upphæð skift jafnt milli
þessara 135 ísl„ er settust að í fylk-
inu á árinu kemur í hvers hlut $38,25
og hefði vel verið ef því fó hefði verið
Ritstjóra-skifti við Löpfbeig. | skift á milli þeirra, er hingað kom,
þó ekki hefði verið nema sem vaxta
Einar Hjörleifsson er búinn að yf-
irgefa Lögberg, hætti ritstjórnarstörf-
um sinum hér í lok síðastl. Febrúarmán j
aðar, og er á förum til Reykjavíkur, al-
fluttur.
Hvað sem öðrum líður missir Lög-
berg þar mikið, meira en þeir fólags-
menn geta ef til vifl gert sér grein fyrir
í svipinn. Og það missa allir Vestur-
laust lán til nolekurra ára. Það
hefði verið góð búbót fyrir hvern
familíu-föður, sérstaklega þegar árar
eins og nú, og enda betri auglýsing
fyrir fylkið en sú er fæst með nú-
verandi fyrirkomulagi. En eins og er,
njóta innflytjendurnir einskis af þessu
fé. Það gengur í aðra átt eins og
fylgjandi skýrsla á 101. bls. fylkis-
íslendingar mikið, þó sérstaklega máské reikninganna, sýnir :
þeir í Wínnipeg. Þóekkiséáannaðbent,
þá er óhætt að segja, að með burtför I
hans sé b.öggið stórt skarð í samkomu-
líf Winnipeg-íslendinga, stærra skarð I
en svo, að það verði fyflt á stuttri |
stund.
Oss dettur ekki í hug að fara að I
smjaðra fyrir honum og segja að hann
Sigtr. Jónasson, launsemagent
á íslandi $900.00 ; kostnaður
hans í þeirri ferð $680.00.
Alls.......................$1,580.00
Magnús Paulson. laun sem
agent á íslandi $900.00; kostn-
aður hans í þeirri ferð $698.-
74. Alls.....................$1,598.64
hafi aldrei komið fram sem partiskur Lögberg, fyrir auglýsingar og
flokksmaður, aldrei hallmælt Hkr, eða blöð........................$1,458.33
vritstjórum hennar og aldrei gert þeim Jos. Polson, fyrir að “settla”
neitt á móti. Slíkt væri lokleysa. Blöð- íslendinga..................$ 154.25
in sjálf bera það með sér, að nokkuð W. H. Paulson, fyrir að “settla”
annað hefir átt sér stað. En liitt getur
núverandi ritstjóri Hkr. sagt, að Einar |
Hjörleifsson hefir all-oftast reynzt hon-
um heiðarlegur, drenglyndur andstæð- I
ingur. Vér sömdum svo með oss fyrir |
íslendinga...................$ 375.00
Samtals. $5,166.22
Með því að senda heim fargjöld
alls þessa fólks hefði fylkið verið yfir
tæpu ári siðan, að sneiða svo lengi sem I ®L0O0 ríkara en það nú er, og það
mögulegt yrði hjá persónulegum illyrð- Þó þcssum $529.25 hefði verið spand-
um í blöðunum, að reyna að hefja þau á órað” upp á að settla landana
það stig, að þau gætu rifist um öll al- Þegar hingað kom—auka kostnaðar sem
menn ágreiningsmál, án þess að blanda nemur nálægt $20,00 á hverja familiu
þar inn í persónulegum skömmum.— ætlist maður til að 5 höfuð séu 1
Hkr. ber það með sér á þessu tímabili, hverri fjölskyldu að meðaltali. Hafi
að vér höfum staðið við þann óritaða I stjórnin sóð fram á jafnmikinn kostn-
samning og Lögberg lika-alt til þess í ^ð við að koma hingað og “settla”
Janúar síðastl. En áróður þess síðan Uverja familíu frá Englandi, þá er
höfum vér ekki enn lært að telja Mr. ekki undarlegt þó hún upp úr þurru
Hjörleifsson til skuldar, jafnvel þó það kallaði umboðsmann sinn þar heim og
lægi beinast við á meðan hann var aug- h»tti öllum tilraunum, einmitt þegar
lýstur ritstj. blaðsins. En kringum- umboðsmaðurinn sagði mesta þörf á
stæðurnar geta stundum verið óhægar öflugri framsókn.
ekki síður en einkennilegar. Hvað oss Þá sýna og fylkisreikningarnir, að
snertir efum vér þess vegna fúsir til að það er hvorki ómaks né kostnaðarlaust
varpa í afgrunn gleymskunnar öllu und að innheimta fargjöldin góðu (þau er
augengnu, að því er Mr. Hjörleifsson lánuð voru ísl. innflytjendum árið 1893).
snertir. en óska honum af alhug allrar Á bls. 100 stendur, að Sigurði Christo-
hamingju og blessunar á ættlandinu pherson hafi á árinu (1894) verið
gamla, sem hann svo lengi hefir þráð að greiddir $500.00 sem innheimtulaun og
sjá. Jafnframt leyfum vér oss að vona $197,76 í ferðakostnað við að innheimta
að þegar heim kemur gleymi hann þvi, þessi vandræða fargjöld. Alls er þvi
að hér vestra eru tveir eða fleiri and- sá innheimtukostnaður orðinn $697,76.
vígir flokkar, en minnist þess eins, að Reikningarnir sýna ekki hvert öil þau
hér er stór, sívaxandi flokkur af þjóð fargjöld eru innheimt eða ekki, hvergi
hans, sem mitt í frumbýlinga andstreym slíkur tekjuliður sýndur. t>essvegna er
inu er að reyna að gegna tveimur há- ekki hægt að segja hvað mikill inn-
Baldvrin Jónsson...............$ 30.00
Snorri Jónsson, “et al”........$166.70
Gestur Oddleifsson.............$229.82
Sigurður Sigurbjörnsson........$438.65
Þorvaldur Þórarinsson..........$88.40
Afls. $953.57
Þetta er upphæðin sem beinlinis
var lögð til vegarins. En þess ber
að gæta, að “maðurinn lifír ekki af
einusaman brauði.” Ekki heldur geta
Ný-ísl. lifað af þjóðveginum þar ein-
um saman, enda þótt hann sé þeim
margra hluta nauðsynlegastur. Það
er mikið gefandi fyrir frið og spekt
og réttláta úrskurði í þrætumálum
við náungann. Af þeim ástæðum mun
engum vaxa í augum árslaun lögreglu-
dómara nýlendunnar, hr. G. Thorsteins-
sonar, ein lítilfjörleg $200' Það eru
lítil laun fyrir jafn mikil og mikil-
væg störf.
Efasamara er að allir viðurkenni
gjaldliðinn 2925, á bls. 205, eins spar-
samlegan. Það et sjálfsagt að borga
þeim sæmilega, sem sífelt eru á ferð-
inni í þarfir alþýðu. En þvi er ekki að
leyna, að það virðist meir en góðu hófi
gegnir að heimta að stjórninni $310,00
fyrir hestlán og .keyrslukostnað í sam-
bandi við Gimlibrautar-störfin á einu
ári, eins og ofangreindur gjaldliður
bendir til að gert hafi verið. Þar
stendur :
“Julius, John, Livery re Gimli
road 310,00”.
Þessi upphæð væri máske ekki
hemjulega mikil, ef ’mörgum þúsund-
um hefði samtimis verið varið til braut'
argerðar í nýlendunni. En þegar litið
er á, að sama árið var ekki af fylkisfé
varið meir en $954 til vegagerðarinnar
þá verður þessi keyrslukostnaður sem
næst ótrúlegur, það því fremur þegar
þess er gætt, að Mr. Júlíus hefir líklega
ekki komið til nýlendunnar nema tvis
var á árinu, í Marz og aftur í Desember
siðastl. og ekki eytt þar meir en mán
aðartíma alls. Það er þess vegna af-
sakandi þó menn gruni að stjórnin hafi
hér leikið Mr. Júlíus grátt og skelt
hans lierðar einhverjum sínum eigin
syndapoka. Það væri fróðlegt og enda
nauðsynlegt að fá greinilegri upplýsing
ar um þetta atriði en þær sem felast
sögninni: “Livery re Gimli Road.”
Af lauslegri yfirvegun reikninganna
sézt að Islendingar hafa, alt talið, feng
ið nokkuð á 11.000 dollars af gjöldum
stjórnarinnar á árinu. Fylgjandi skýrsla
sýnir upphæðina, sem hver einn hefir
fengið og fyrir hvað, og eru þar í allar
fyrrgreindar upphæðir. Tölurnar fram
an við nöfnin sýna gjaldliðina eins og
þeir koma fyrir í reikningunum :
101. Th. Tliorarinson, sendiboða-laun ...........................
159. Heimskringla, áskriftargjald................................
160. Lögberg, “ ...............................
180. Sameiningin “• ...............................
851. Lögberg Printing Co„ fyrir að prenta “Circulars”............
858. Jos. Pojson fyrir umsjón á uppræting illgresis..............
895. Sigurður Christophersson, fyrir að innheimta ísl. fargjöld...
896. “ “ ferðakostnaður við innheimtu......
920. Sigtr . Jónasson, laun sem agent til íslands................
921.
922.
932.
933.
934.
935.
970.
ferðakostnaður á íslandsferð.
$92,00
2,00
2,00
4,00
15,00
116,25
500,00
197,76
900,00
680,00
Lögberg, auglýsingar og blaðkaup........................... 1,458,33
Jos. Polson, fyrir að “settla” íslendinga.........
Magnús Paulson, laun sem agent til íslands...........
ferðakostnaður á Islandsferð.......
W. H. Paulson, fyrir að “settla” Islendinga..........
Eiríkur Gíslason, fyrir vinnu og tilkostnað..........
1175. Guðni Thorsteinsson, lögregludómari á Gimli..........
1209. Andrés Frímann, árslaun..............................
1232. Eiríkur Gíslason, kostnaður við vínsölumál...........
1245. Jos. Polson, kostnaður við málssóknir.................
1295. Jos. Polson, fyrir að birta auglýsingar ..............
1543. Fr. J. Bergmann, vitni réttvísinnar gegn J. Ólafsson__
1544. B. L. Baldwinson og aðrir fyrir að túlka..............
1617. F. Friðriksson, lögreglukaup re Johnsön...............
1756. Jos. Polson, fyrir að birta auglýsingar...............
2157. Bertha Johnson, fyrir þvott...........................
2158. Laufey Johnson, “ “ ..........................
2435. J. Anderson, vinnukona á málleysingjastofnuninni......
Emma Henderson “ “ .....
Byron Benson, fyrir vinnu við Glenboroflóa-veginn....
2437.
2828.
2829.
2850.
2851.
2852.
2853.
2854.
2906.
154,25
900,00
698,64
375,00
12.50
200,00
800,00
13.25
18.25
17.50
4,50
20,00
12.25
4,00
120,00
120,00
80,00
15,00
32,00
Bjarni Daviðsson & Co., fyrir vinnu við Glenboroflóa-veginn 1,181,00
Baldvin Jónsson, fyrir vinnu við Gimlibrautina .
Snorri Jónsson “ “ “ “ ...........
Gestur Oddleifsson “ “ “ “ ...........
S. Sigurbjörnsson “ “ “ “ ....-,.....
Th. Thorarinsson “ “ “ “ ............
Jónas Bergmann, fyrir að keyra til Fort Alexander........
2925. Jón Júlíus, keyrslu-kostnaður í sambandi við Gimli-veginn....
2941. G. Ólafsson & Co„ hestafóður..............................
30,00
166,70
229,82
439,65
88,40
13,50
310,00
4,00
Samtals............. 10,027,55
Framtíð bændanna.
leitum skyldum í senn : að afla sér hér-
lendrar menningar, til þess að verða
jafnsnjallir meðborgurum sínum, og,
að vernda feðratungu sína og þjóðerni
og vinna föðurlandi sínu gagn. í þess-
um skilningi er það tveggja manna
byrði, sem hver eínn Vestur-íslending-
ur leggur á herðar sínar. Það er mikið
í fang tekist og þess vegna ekki undar-
legt þó mismunandi séu skoðanirnar
um hve viturlcgt það sé og hvar sé rktta
skiftilínan. Það er þá heldur ekki und
arlegt þó einstöku maður dragist lítið
eitt aftur úr. Alt það, sem í þessum á-
stæðum felst vonum vér að Mr. Hjör-
leifsson meti og dæmi hlutdrægnislaust,
þegar hann er kominn út fyrir takmörk
starfsviðsins hér og er orðinn óháður
öllum vorum vestræna 'félagsskap.
Austur-íslendingar hafa til þessa
ekki metið heild Vestur-íslendinga á
heimtukostnaður leggst á livern dollar
lánaðan. Þar sem enginn slíkur tekju-
liður er sýndur er afsakandi þó mönnum
detti í hug að ef til vifl liafi ekkert inn-
heimst enn, þrátt fyrir að innheimtu-
kostnaðurinn er nú þegar orðinn nærri
700.00.
Ný-íslendingum flestum hefir fund-
ist þeir vera olboga börn stjórnarinn-
ar á síðastl. ári, það svo, að þeir sáu
ekki annað vænna en hlýða boðum
drottnanna hér “efra,” og kjósa menn 1
sveitarstjórn, sem geðþekkir væru
l.yklaverði fjárhirzlunnar. Þegar litið
er á fylkisreikningana, sézt þó, að þeir
hafa fengið nokkuð í sinn skerf, $1,-
464.57 alls (sjá bls. 203, 205, 215).
Vitaskuld hefir ekki alt þetta fé geng-
ið til vegagerðar beinlínis, ekki nema
tæpir § hlutir þess, þannig: Fyrir
aðgerð á Gimli brautinni fengu :
IJm það mál hafa birzt 2 merkar
ritgerðir, sín í hvoru timariti Banda
ríkjanna, önnur í “Lippincotts” tíma
ritinu, en hin í “The American Maga-
zine of Civics” (hét áður “The Ame-
rican Journal of Politics”). Og báðir
eru höfundarnir merkilega samdóma í
því, að framtíðin sé ekki vænleg, að
þvi er Bandaríkin snertir.
Báðum kemur saman um það, að
fyrir tiltölulega fáum árum hafi allur
fjöldi bændanna átt ábýlisjörð sína og
ýmist algerlega skuldlausa, eða því
sem nær. En nú er þetta umhverft
orðið þannig, að aflur fjöldinn af bænd-
um eru leiguliðar, og fullur helming-
ur þeirra, sem ábýflsjarðirnar eiga,
hafa veðsett þær. og eru því raun og
veru leiguliðar nema að nafninu til.
Þegar öll heimilatala Bandaríkj-
anna er athuguð, heimili öll í bæj-
unum ekki síður en heimili bændanna,
kemur í ljós, samkvæmt síðustu mann-
talsskýrslum, að heimiliseigendurnir
eru að öflu samtöldu 34%. En af þess-
urn eigendum hafa 18% eignir sinar
veðsettar, svo að virkilegir eigendur
eru ekki nema 16%. Skýrsla þessi ■ í
“Am. Mag. of Civics” er þannig : _
Leiguliðar talsins............ 8,250,000
Eigendur veðsettra heimila... 2,250,000
Eigendur skuldlausra heimila 2,190,152
Heimili alls............. 12,690,152
ríkjum, er hann álítur að sýni nokk-
urn vegin meðalverð slikra skulda í
öflum ríkjunum. í Kansas er upp-
hæð þessara skulda $243,146,826, eða
sem svarar $170 á nef hvert í ríkinu.
í Iowa er upphæðin $199,774,171, eða
sem svarar $104 á nef hvert. í Illi-
nois er upphæðin $384,299,180, oða sem
svarar $100 á hvert höfuð. Þessi upp-
hæð, $500 til $850 á hverja fjölskyldu
að meðaltali, álítur höf. stærri en svo
að von sé til að hún verði afborguð
og eignin gerð skuldlaus og þess vegna
telur hann þá svo gott sem leiguliða
nú þegar, sem veðsett hafa heimili sín.
Hlutföllin verða þá nolckurn veginþessi:
Leiguliðar..........................66%
Eigendur yeðsettra heimila........18%
Eigendur skuldlausra heimila......16%
í virkilegleikanum telur blaðiðþess-
vegna 84% allra lieiinilisfeðra í lýð-
veldinu leiguliða og ræður það eink-
um af því, að skuldirnar sem hvíli á
hinum veðsettu heimilum séu svo háar.
Því til sönnunar framsetur höfundur-
inn upphæð slikra skulda í þremur
Á síðastl. áratug fjölguðu leigu-
liðar miklu meir en á nokkrum und-
anförnum áratug, og sýnir höf„ að
sú alda hefir gengið nokkurn vegin
jafnt yfir alt landið. Því til sönnun-
ar kemur hann moð nokkur dæmi úr
austur, suður og vesturríkjunum, að
þvi er landbunaðinn út af fyrir sig
snertir. Árið 1880 voru 8.18% af bænd-
unum í Massachusetts leiguliðar, en
15.06% árið 1890. í Rhode Island árið
1880 10.88%, en 1890 25%. í Georgia
árið 1880 44.85%, árið 1890 58.10%. f
Tennessee árið 1880 34.53%, árið 1890
41.88%. í Wisconsin árið 1880 9.05%
árið 1890 13.10%. í Minnesota árið
1880 9.15%, en 1890 15.25%. Það ár
voru í Minnesota 39.31% bændaeign-
anna veðsettar og telur því höf. virki-
lega leiguliðabændur í Minnesota 54.56%
og það segir hann nokkurn vegin rétt
sýnishorn af astandinu í vesturríkjun-
um í heild sinni. -
urnar enn verri að þessu leytinu.
Skýrsla hans er þannig :
Illuttöll
IWtjanöfn leiguliða.
Ástralía.......................10.17%
Canada ........................12.01%
Svíaríki.......................17.31%
Portúgal.......................28.17%
Frakkland......................28.94%
Noregur .......................31.82%
Relgia.........................33.02%
Þýzkaland......................34.31%
Holland........................39.60%
Suður-Afríka...................55.00%
Ítalía.........................55.19%
Danmörk .......................66.09%
Bandaríkin............(yfar)...70.00%
Grein sina endar svo höfundurinn
á þessa leið; “Er það ekki sviplegt,
að í þessu voldugasta lýðveldi heims-
ins, sem um 100 ár hefir stært sig af
sínum frjálsu stofnunum og óðalseign-
um, skuli leiguliðarnir vera orðnir fleiri
en í konungsríkjum Norðurálfunnar ?
Þessi stór-fækkandi tala sjálfseignar
búenda, bendir á dimma daga í fram-
tíðinni, nema eitthvað verulegt sé gert
til að stemma flóðið og rýra spekú-
lant græðgina, sem eins og kolkrabbi
hefir fléttað sína banvænu anga utan
um heimili lýðsins í Bandaríkjunum.”
Framtíðarmyndin, sem ritarinn i
‘Lippincotts” ritinu dregur af fram-
tíð bænda er þó enn svartari. Eftir
að hafa skýrt frá tildrögum til þessa
ástands, þeim, að hinir upprunalegu
landnemar, sem hafi fengið landið fyr-
ir lítið eða ekkert, en sjái það nú stór-
mikils virði, séu hættir að búa, flutt-
ir i borgirnar eða til útlanda, en leigi
landið í smáskikum fyrir hæsta verð
sem framboðið sé. í Evrópu víða ráði
hefð hvað afgjald landsins megi vera
mest og á írlandi ráði dómstólarnir
því, en í Bandaríkjunum ráði hæsta
boð og ekkert annað. Heimilislausir
leiguliðar bjóða hátt, svo hátt að þeir
sjái sér og fólki sínu að eins borgið
með lífið eftir að hafa goldið landskuld
ina. Af þessu öllu ályktar hann svo
að eftir 50 ár verði bændalýðurinn
bæði allslaus og gersamlega óupplýstur,
Segir að nú þegar sjái mót fyrir þessu
sumstaðar, þannig, að efnaða íólkið
alt sé burt, en í þess stað kominn
allslaus leiguliðaskari, er ekki hafi ráð
á að gjalda til skóla, — geti með nauð-
um dregið fram lífið.
Þetta eru hófleysislega svartar
myndir, enda mun tilgangurinn með
. æim sá, að vekja alþýðu til athug-
unar á ástæðunum og ef unt er fá
hana til að takmarka lántöku og veð-
setning. Því eins og það er víst að
margur efnalaus maður hefir með tíð
og tíma náð sér verðmikilli eign með
þvi að hleypa sér í skuld, eins vist
er það, að fjöldinn hefir tapað eign
sinni með hóflausri lántöku, lántöku
lántöku ofan, þangað til alt stend-
ur fast og engin vegur er til að losna
nema með því að yfirgefa eignina
slippur og snauður.
Bærinn Peking
Til samanburðar framsetur hann svo
skýrslu yfir hlutföll leiguliða allra, bæði
sveitabænda og bæjarmanna, í 13 ríkj-
um, til þess að sýna að leiguliðafjöld-
inn sé meiri i Bandaríkjunum en í
nokkru hinna, en undanskilur Bret-
landseyjar, af því að þar séu ástæð-
er stærsti, undarlegasti og óþri falegasi
bærinn í Kína. “Shung-tien-fu” sem
vanalega er kallaður Peking (fram. :
tsing) þ. e. “hinn norðlægi höfuðstað-
ur,” liggur hér um bil á sama breidd-
arstigi og Neapel, og stendur á sand-
sléttu 30 km. frá Peh-ho (hinu norð-
læga fl jóti) og 150 km. frá hafnarborg-
inni Tientsin.
Peking hefir síðan 1421 verið höf-
uðbær Kína. Borginni er skipt í tvo
hluti: hinn Kínverska og hinn tart-
ariska. Tartariski hlutinn myndar af-
langan ferhyrning, og liggur sumt af
honum inn í hinum bænum. í kring-
um báða bæina eru háir múrgarðar
og breið dýki fyrir utan sem öllu er
haldið í góðu lagi. Veggirnir í kring
um tartariska bæinn eru um 50 feta
háir og 40 feta þykkir neðst en 30 fet
efst og eru utan hlaðnir úr brendum
múrsteini, en að innan er fylt upp með
mold og steinlími. Á veggjunum eru
skothyrnur með 140 feta millibili, og
faflstykki í. Á borgarvirkjum þessum
eru enn fremur 8 hlið og þríloftuð
“Padoga” (KínverSlcur turn) yfirhverju.
Virkin kringum Kínverska bæinn eru
mikið minni og lengd þeirra til samans
ekki nema 30 km. Tartarabænum er
skift í þrjá hluta ; eru þeir hver inn-
an í öðrum, og hver um sig girtur
víggarði.
Insti hlutinn, sem kallast “hinn
forboðni staður,” ar aðsetursstaður
keisarans og hirðarinnar. I næstu
girðingu eru flestar "Yamen,” þ.e. opin-
berar skrifstofur, hallir Iiinna mant-
sjurisku prinsa, og íbúðarhús manda-
rinanna (embættismenn), en í yztu girð-
ingunum og öllum Kínverska bænum,
eru búðir og ibúðarhús almennings.
Peking er ekki einungis stærsti
bær í Kína, heldur einnig hinn óþrif-
legasti. Hálf önnur milj. manna lifir
og deyr meðal sorphauga sem saman
hafa safnast um marga mannsaldra.
Það er stærsta furða, að kólera og
aðrar drepsóttir skuli ekki algerlega
eyða bæ eins og þennan, þar sem all-
ar heilbrigðisreglur eru fótumtroðnar,
og það er ekki sjáanlegt, að það sé
af öðru en því, að íbúarnir eru af
margra alda reynslu orðnir þessu svo
vanir, og svo af því, að loftið er sér-
lega þurt og heilnæmt.
Göturnar í borginni eru hvorki brú-
lagðar né jafnaðar. Þær eru blátt á-
fram eins og þær komu frá hendi nátt-
úrunnar og eins og þeir, sem fyrst
bygðu bæinn, skildu við þær, með þeim
eina mun, að nokkur hundruð ára um-
ferð hefir troðið svo hinn gljúpa jarð-
veg, að þær eru alsettar ótal holum
og hryggjum, svo að á þurkatímum
ætlar maður að kafna af ryki, og á
vætutímum gæti maður hæglega drukn-
að, ef varasemi ekki væri viðhöfð.
Það er að eins áður en keisarinn
fer sínar ákveðnu ferðir til musteris-
ins, að nokkuð er gert að því að jafna
þær götur sem hann á að fara eftir.
Þá er og einnig tjaldað með svörtum
bómuflardúk svo að ekkert ósvifið
mannlegt auga geti séð hans himnesku
hátign. Strætalýsing og viðgerðir þekkj-
ast að eins að nafninu. Kínverjar
fara sjaldan út eftir að dimt er orðið,
nema þegar það er óumflýjanlegt, og
hefir þá hver maður sitt eigið ljós með
sér, sem hann ber í hendinni í papp-
írslukt.
Þegar Pekingbúar þrífa til í hús-
um sinum, sem sjaldan kemur fyrir,
henda þeir sorpinu út á göturnar.
IJangað bera þeir og rusl og ösku frá
eldhúsum sínum, dauða ketti og hunda
sem svo liggja þar þangað til hundar,
svín og betlarar draga sumt af því á
.burtu.
Til íerðalags í bænum brúkast
vagnar og kerrur, því burðarstólarn-
ir, sem i öðrum stöðum í Kína eru
almennir, mega ekki brúkast í Peking
af öðrum en heldra fólkinu. Stræta-
lögregla er engin, að eins hér og þar
varðmaður á stangli, enda er þess lít-
il þörf, því Kínverjar eru hreint fram-
úrskarandi hæglátir menn, drykkju.
skapur, slagsmál og önnur ólæti sjást
þar aldrei á götum úti.
Það er ekki margt í Peking, sem
er vert þess að það sé skoðað, enda
hafa yfirvöldin í allri alúð reynt til
að útiloka Evrópumenn frá því fáa,
sem vert er að taka eftir.
Kann ekki gott að þekkjast,
í Lögbergi (dags. 21. Febr.) er Ás-
mundur nokkur Guðjónsson að vand-
ræðast yfir því, að vér höfum ý'kki tek-
ið orðrétta grein, sem hann sendi Hkr.
stuttu eftir síðastl. áramót, og hreytir
svo úr sér óverðskulduðum slettum í
því sambandi.
Úr því Mr. Guðjónsson kann ekki
betur að meta þann greiða, sem honum
er gerður. þá erum vér fúsir til að
skýra frá ástæðunum til þess, að
grein hans kom ekki orðrétt. Á síðast-
liðnu ári hafði Hkr. borizt eitt einasta
handrit annað, sem jafn-óviðráðanle ga
illa var úr garði gert, en ekki nema
eitt. Svo illa var þetta handrit Á. G.
út búið, að það voru engin tök á að
prenta það eins og það kom fyrir, nema
til að gera höfund þess að athlægi. Það
eina sem vér höfðum fyrir augum var,
að firra hann þeirri minkun, og endur-
rituðum síðan bréfið alt sainan eftir að
Jiafa lesið það yfir 3 sinnum, til þess að
komast að meiningunni, sem var sann-
arlegt vandræðaverk. Handritið ber
þess ljósan vott, að höfundurinn kunni
illa að draga til stafs, ver að rita orðin
rétt, en verst þó að framsetja hugsun-
ina í nokkuri þeirri mynd, er talist gæti
skipuleg. Að taka þetta handrit og
umskapa það svo að boðlegt væri, álít-
um vér fremur þakklætis en víta vert,
sérstaklega þegar vér vorum oss þess
meðvitandi, að vér framsettum alt það
sem vér álítum að höfundurinn vildi
segja, að svo miklu leyti sem vér ann-
ars gátum komist að meiningunni.
Ln þó er oss Ijúft að viðurkenna
það, að í enda bréfsins stóð eitthvað
hjá höfundinum um fjölda herfa þeirra
sem til eru í nýlendunni, var skelt þar
niður lestrarmerkjalaust innan um al-
veg óskyld efni. Mismunurinn á tölun-
um var svo lítill, að oss virtist óþarfi að
yrkja upp á nýjan stofn, og sleptum svo
að segja að herfin væru til 2 eða 3 fleiri
en S. B. Benodiktsson hafði áður sagt
þau.