Heimskringla - 22.11.1895, Blaðsíða 2

2
HEIMSKRINGLA 22. NOVEMBER 1895.
Heimskringla
PUBLISIIED BY
The Heimskringla Prtg. k Pnbl. C«.
•• ••
Verð blaðsins í Canda og Bandar.:
$2 um árið [fyrirfram borgað]
Sent til íslands [fyrirfram borgað
af kaupendum bl. hér] $1.
••••
Uppsögn' ógild að lögum nema
kaupandi sé skuldlaus við blaðið.
• •••
Peningar sendist i P. O. Money
Order, Registered Letter eða Ex-
press Money Order. Bankaávis-
anir á aðra banka en í Winnipeg
að eins teknar með afföllum.
• • ••
EGGERT JOHANNSSON
KDITOR.
EINAR OLAFSSON
BUSINESS MANAOER.
• • ••
Office :
Corner Ross Ave & Nena Str.
P O. Kox »03.
Um enska réttritun.
Það er ekki fyrir minnislausa menn
og tornæma að nema enska réttritun,
svo vel sé, enda engin þurð á illa-staf-
aðri ensku hjá enskutalandi fólki.
Enskutalandi mentamenn sjá og viður-
kenna þörfina á breytingu í umbóta-
áttina — að fá sem flest orðin stöfuð
samkvæmt hljóðinu í framburðinum,
eða svo líkt því nljóði. sem verður. Þaö
hefir verið ætlast á, eftir nákvæma
rannsókn, að ensku-námið á alþýðu-
skólunum taki 2 ára tíma af æfi barn-
anna frá öðrum lærdómi, alt vegna
þess, hve ilt er að læra enskuna eins og
hún er. Það eru enda til þeir menta-
menn, sem segja orðmynduninni að
kenna hve margir eru illa læsir og skrif-
andi af ensku-mælandi mönnum —
þeim sé ómögulegt að festa í minni sér
allar þær myndir, sem þeir þurfi að
muna. Þrátt fyrir þessa almennu játn-
ingu gera hlutaðeigandi þjóðir ekkert;
þá átt, að fá breytingu komið á. Þeim
hefir verið sýnt fram á, að nám málsins
taki 2 árum lengri tíma frá hverjum
nemanda, en þyrfti, ef stafsetningunni
væri breytt. Af því leiðir þá að rétt-
ritunarnámið kostar ótöldum miljónum
meir en það þyrfti að kosta á hverju
einu ári. Og af því hlutaðeigandi þjóð-
ir eru í hæsta máta pralctiakar og fjár-
gjarnar, mætti virðast að kostnaðurinn
þó ekki væri annað, yxi þeim svo í aug-
um að þær vildu breyta til, En þær
gera það samt ekki—ekki enn. Þær
skipa Internationalnefndir, til að semja
um þetta og ákveða hitt, áhrærandi
alla mögulega hluti, sem þörf þykir á í
það og það skiftið, nema þetta. Ef til
vill hugsa hlutaðeigandi stjórnir að al-
þýða tæki breytingum í því efni illa,
þó ekki sýnist ástæða að hugsa svo,
þegar litið er á allan fjöldann af prívat-
félögum, meðal enskutalandi þjóða, er
vinna, eða látast vinna, að brej'tingum
í þessa átt. Þannig hafa heldur ekki
Stóru stjórnmálamennirnirhugsað. Það
er ekki langt síðan Gladstone gamli
sagði: “Mérhefiroft fundizt að það
hefði gert mig vitlausann, hefði ég ver-
ið útlendingur og ég hefði átt að læra
ensku”.
En hvað sem hlutaðeigandi stjórn-
ir hugsa um vilja alþýðu í þessu efni,
þá hefir alþýðuviljinn nú nýlaga sýnt
sig og það greinilega. I vor er leið
samdi prentfélagið Funk & Wagnalls í
New York skrá mikla yfir orð, sem það
vildi breyta hvað stafsetning snerti.
í Júuíuián. seiidi félagið sk. á þessa 300
ritstjórura enskra blað í ýmsuni hlutum
Bandaríkja og bað hvern eipn að lofa
að viðtaka eitthvað af breytingunum,
ef 300 aðrir ritstj. fengjust til þess.
Rauniu varð sú, að 150 lofuðu breyt-
ingu að nokkru, ef ekki öllu leyti, og
yfir 100 lofuðu að viðtaka allar breyt-
ingarnar. Á þessu þóttist félagið sjá,
að ekki stæði á alþýðu, ’ ef henni byðist
tækifæri að breyta til. Hefir það og
haldið áfram síðan og samið aðra miklu
stærri skrá í 11 flokkum, sem það nú
býður viðskiftamönnum sínum til við-
tektar. Þessa nýju stafsetningu má
sjá á vikublaði félagsins, Thz iÁterory
Dtgeal, og þó mönnum fyrir venjuna
þyki sum orðin óviðkunnanleg að sjá
þau, þá finna sjálfsagt allir hve miklu
nær stafsetningin er framburðinum.
Sem sýnishorn teljum vér hér upp fáein
orð, gripin rétt af handahófi. Orðin :
wished (óskaði), hoped (vonaði), dressed
(klæddist), umhverfast í: wiaht, hopt,
dreat, Þannig er ‘ed’ umhverft í t í öll-
um slíkum orðum, sem ekki taka hljóð-
breytingu við framburð, og sama regla
gildir við öll önnur orð, sem félagið vill
fá breytt. Prologue (formáli—inngang
ur) verður prolog, league (félag) leag,
though (þó—þrátt fyrir) verður tho,
gazette (tíðindi—sérstakl. stjórnartið.)
verður gazet, quartette (fjórraddaður
söngur) verður quarUt, programme (dag
skrá—efnis-yfirlit) verður program ; þar
sem hljóðlaust e er aftasti stafur í orði
fellur það burt. Þannig verður granite
—granit, fragile (brothætt—veikt) /'«-
gil, medicine (meðöl) medicin, promise
(loforð—lofa) promls, o. s, frv. Braad
(brauð) verður bred, early (snemma)
erly. Allstaðar þar sem stafirnir ph
hafa f hljóð falla þeir burt, en f kemur í
staðinn, þannig t. d. breytist philoso-
phy (heimspeki) í filosofy, Pbiladelphia
í Filadelfia o. s. frv.
Þetta þykir góð byrjun, en ekki
nógu langt gengið. Að 300 fréttablöð,
eða fleiri, eru fús til að viðtaka þessa
nýju stafsetningu, sýnir, sem sagt, að
ekki stendur á alþýðu ef hlutaðeigandi
stjómir vildu ákveða allsherjar breyt-
ingu. En á meðan það er ekki gert, á
meðan nemendunum í skólunum er kent
að rita orðin fegurð, kurteisi, fjárhalds-
maður t. d., þannig: Beauty, courtesy,
guardian, en samtímis sjá þeir þau f
blöðum og tímaritum þannig: beuty,
curteay, gardian, á meðan hlýtur þessi
nýbreytni að auka vandræði þeirra og
lengja tímann, sem þau þurfa til að
læra málið. En svo er ekki óhugsandi,
ef nógu margir verða við áskorun þeirra
Funk & Wagnalls, að hlutaðeigandi
stjórnir fari þá að hraða umbótum. Það
sýnist ekkert því til fyrirstððu að meðal
enskutalandi þjóðanna sé viðurkend
einhver ein mentastofnun sem aðal-
authority hvað stafsetning snertir og
sem hafi vald til að breyta stafsetningu
þegar henni sýnist og á þann hátt sem
henni sýnist og að sú breyting gildi hjá
öllum enskumælandi þjóðum. Það vald
hefir Akademíið franska á Frakklandi
og er sú stofnun stöðugt að breyta staf-
setning frönskunnar til bóta og fella
burt hina mörgu hljóðlausu stafi.
“Liberal“-sundrungin.
••Liberal”-blöðin, stór og smá, hafa
gert meira en lítið veður út af því, að
sundrung sé í flokki conservatíva, og er
það vitanlega ekki tilhæfulaust. Jafn-
framt hafa þau gumað af samheldinu í
sínum eigin flokki og af því, eins og
öðru, dregið þá ályktun, að þar sé einn
votturinn um yfirburði þess flokks í
öllu góðu. En hvað sem samheldninn1
kann að hafa liðið að undanförnu, þá
geta þau ekki státað af henni nú. I
Quebec-fylki að minnsta kosti er flokkur
Lauriers kominn í tvent og er það or-
sökin, að þeir urðu missáttir Laurier
og Beaugrand, ritstj. blaðsins ‘Patrie’ í
Montreal. ‘Patrie’ sagði eitthvað, sem
Laurier féll ekki, svo að hann skrifaði
bréf og kvaðst ekki viðurkenna að ‘Pat-
rie’ væri málgagn ‘liberal’-flokksins.'
Ut af þessu riswdeilur allmiklar og var
meðal annars haldiðfram, að uppþotið
væri sprottið af því, að kaþólska kyrkj
an er alt annað en vinveitt ‘Patrie’, og
af því að Beaugrand er kunnur að því
að vera hlyntur eining Bandaríkjanna
og Canada. Þessu hvortveggja neitar
Beaugrand, segir að hvorugt það mál
sé orsök { sundrunginni. Ekki heldur
segir hann að vantraust á Laurier sjálf
um sé orsökin, að því er sig snerti,
heldur óbeit sín á öllum hægrihandar-
mönnum Lauriers í Quebec-fylki. Aðal
bardagamenn Lauriers i því fylki eru
J.eir J. Israel Tarte, Eruest Pacaud og
Charles Langelier, og það voru einmitt
þessir menn. sem um árið voru höfund-
ar fjárglæframálanna í Quebec í sam-
bandi við Baie des Chaleurs-járnbraut-
ina. Fylkisstjórnin átti kost á að fá
brautina geröa fyrir $450,000 styrk frá
stjórninni, en þessir herrar höfnuðu því
boði, af því þeir þá fengu ekki rneir en
$50,000 fyrir að útvega styrkinn. Svo
var annað félag fengið, sem bauð þess-
um heid'irsmönnum $100,000, ef þeir
útveguðu $590,000 styrk, og það gerðu
þeir. Þessum $100,000 skiftu þeir svo
milli sin. Merciers og nokkurra fleiri
meðhjálpara. Þetta er að eins eitt sýn-
ishornið af þvísem þessir menn léku á
ineðan Mercier var lifandi og réði lög-
um og lofum í Quebec. í Montreal
hefir bæjarstjórnin um fleiri ár verið i
höndum þeirra herramanna, sem nú
fylla flokk Lauriers, og að dómi “iiber-
al”-blaðsins Witnes í Montreal eru þeir
herrar vel á veg komnir að “rúinera”
borgina. Að þess dómi lafir bæjar-
bæjarstjórnin ekki saman á öðru en
mútum. En nú Þykir þessum piltum
verksvið sitt of aðþrengt orðið og vilja
því ait til vinna að Laurier geti hertek-
ið Ottawa. Takist það, hafa þeir tífalt
stærri verkahring og tífalt meira í aðra
hönd. Með þessum mönnum vill Beau-
grand ekki vinna, en gjarnan með Lau-
rier sjálfum, en fær það ekki, og af því
leiðir þessa sundrung.
Jafnframt guminu um sundrung-í
flokki conservatíva, gera “liberal”-blöð-
in meir en lítið úr fjölda fjárglæfra-
mannanna í conservative-flokknum.
Það er líka vitaskuld engin þurð á
sam8konar blóðsugum og að ofan eru
tilgreindar i þeim flokki. Það væri
dæmalaust ef þess kj-ns piltar ekki
slæddust margir í þann flokk, sem um
mörg ár samfleytt hefir alla aðal-stjórn
landsins í hendi sinni. Pólitiska sann-
færingu hafa þeir enga og skifta þess
vegna um skoðun í hvert skifti sem
stjórnarbylting á sér stað, og að sjálf-
sögðu ef þeir verða uppvisir og gerðir
rækir úr þeim flokki, sem þeir þj-kjast
fylgja, er svikin komast upp. Það er
viðhald þeirra ærulausa lifs að vera
þeim megin sem valdið og peningarnir
eru. Komist þeir í klípur og vprði út-
bolaðir, þá fylla þeir flokk andstæðing-
anna, sem í völdin vilja ná. oggangaþá
allra manna harðast fram í að bylta
þeim sem veldisstólana skipa. Að svo
er sér maður glöggt á Tarte, sem fyrir
fáum árum var hlífðarlaus fjandmaður
Lauriers, en er nú hans önnur hönd og
hæsta ráð. Svo er um fleiri samskonar
pilta. sem rækir hafa verið gerðir úr
flokki conservatíva, að þeir eru vel-
komnir meðhjálparar í flokki Lauriers.
Þegar á þetta alt er litið, þá sýnist
hvorttveggja sitja jafnvel á “liberal”-
blöðunum, að brigsla conservatívum
um sundrung hvað flokksmál snertir
og að brigsla þeim um fjölda fjárglæfra-
mannanna í flokki þeírra. Það situr á
þeim ámóta vel eins og það situr á
pottinum að brigsla pönnunni um að
hún sé svört.
Debs og Soveréign.
Þeir eru hvergi nærri samdóma
núna sem stendur verkamanna-foringj-
arnir Eugine V. Debs formaður A. R.
U. félagsins og W. J. Sovereign foringi
Yinnuriddaranna, sem setið hafa á árs-
þingi í Washington um undanfarna
daga. Debs hefir látið í ljósi að vinnu-
stríðin séu útlifiuð orðin og nái engan-
veginn tilgangi sínum, enda hefir hann
ástæðu til að vera vondaufur með ár-
angur þeirra stríða síðan í fj-rra, að
járnbrautarstríðið mikla endaði svo
hraparlega. í þess stað virðist honum
nú, að eina lífsvon verkalýðsins sé á-
stundun i að kj-nna sér stjórnmálin og
hagnýta sér kjörseðlana eins og má.
Samtímis flytur Sovereign ræðu á árs-
þingi vínnuriddaranna, sem að þessu
leytinu lýsir alt annari skoðun, en þess-
ari ný-viðteknu skoðun Debs. Ræða
hans er hin grimmasta og ér engu lík-
ari, en væri hún brot úr sögu Ignatius
Donnelly’s (“Cæsars Column,”) þar sem
lýst er ástandinu árið 1988 og gjörvallri
eyðilegging alls þess, sem siðfágun og
menning fylgir—eyðilegging sem sag-
an segir óumflýjanlega af því alt gekk
öndvert, auðvaldið réði öllu, en verka-
lýðurinn svalt og átti hvergi griðland.
Sá er munurinn, að Douelly segir í sög-
unni, að þessi gjörvalla ej-ðilegging
hefði orðið umflúin, ef viturlega hefði
verið tekið í taumana fyrir 100 árum,
þ. e., á yfirstandandi tímanum. Þá
hefðu framsýnir menn séð hvað verða
vildi, hvert stefni, en þeir hefðn ekki grip-
ið tækifærið. En nú segir Soyereign að
ástæðurnar nú |>egHr séu orðnar eins og
Donnelly segirfrái sendibréfum Gabriels
Weltstein (í sögunni.) “Auðurinn,”
segir Sovereign, “hefir þegar fengið ein-
veldi á öllu, sem framleiðslu tilhej-rir og
verkamennirnir keppa hver á móti öðr-
um um lej-fi og möguleika til að dVaga
fram lífið. Auðvaldsstjórnin er óðum að
sópa burt hinum síðasta örmul af ein-
staklingsfrelsinu. Lögin hafa þegar
verið þýdd þannig, að verkamannafé-
lagsskapur sé glæpsamlegt samsæri,”
m. m. þvíliku. Þó Sovereign og með-
ráðendur hans í þessum ræðum sínum
segi það ekki með berum orðum, þá má
samt lesa það milli línanna, að þeir álíta
ofbeldi eina ráðið til að rétta hluta fjöld-
ans og brjóta auðvaldið á bak aftur.
Þessi nýja kenning Debs, að leita
eftir ráðning gátunnar með kjörseðlun-
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••«
Hardvara!
Allskonar harðvara fyrir alla.
Stærsta og bezta upplag af harðvöru og olíu í Cavalier, selt við
mjög’ vægu verði.
Vér höfum vörur sem allir þarfnast, og yfir höfuð ailar þær vörur,
sem mönnum getur dottið í hug að spyrja um, og sem tilbeyra
harðvöruverzlun, ásamt steinolíu, Etc. Heimsækið oss og skoðið
vörurnar. Landi yðar, Mk. Chr. Indriðason, vinnur í búðinni.
Gangið ekki framhjá. Gáið að yðar eigin hag.
John E. Truemner,
Cavalier, North Dakota.
um, er því lipurlegri miklu og réttlátari
heldur en sú, að beita ofbeldi. En svo
er það rneir en lítið þrekvirki, að gera
byltingu svo að gagni komi með at-
kvæðunum einum. Þar sem græðgin í
peningana er eins alineun og einsstjórn-
laus eins og hér í landi hvervetna, þá er
meir en lítið þrekvirki að fá þá inenn
eina kjörna á þing, sem fjöldinn má
treysta til að láta ekki bugast fyrir lof-
orðum auðvaldsins, sé þetta og hitt
gert að lögum. Þá er það og litlu
rainna þrekvirki að fá kjósendurna
sjálfa til að fylgja þeim inanni viðkosn-
ingar, sem engu lofar, sem ekki lofar að
útvega þetta og hitt, ef hann nái kosn-
ingu. Það þarf þrek til að ganga þann-
ig móti gildandi reglu, meira þrek, en
búizt verður við af nokkru einstöku
kjördæmi á meðan öll hin halda gömlu
venjunni og kjósa þann eða þá, sem
mest trj-gging er fj-i ir að útvegi kjör-
dæminu mestu upphæðina. Hvort-
tveggja útheimtist þó, ef núverandi fyr-
irkomulagi á að bylta með atkvæðunum
einum. Og það er eitt enn sem útheimt-
ist. Kjósendurnir verða i eitt skifti
fyrir öll að sýna að þeir séu hafnir yfir
það. að láta eigin hagsmuni sitja fyrir
gagni lands og þjóðar. Með öðrum orð-
um, þeir verða að sýna að þeir þiggi
engar mútur, í hvaða mynd sem er, til
að kjósa þennan eða hinn. Það er eða
ætti að vera auðveldasta atriðið þetta.
Til þess að hreinsa sig af þeim áburði,
að allur fjöldinn sé falur ef nægilegt fé
er i boði, útheimtist aðeins að hver um
sig athugi hvílík skömm það er, hvilik
synd gegn þjóðfélaginu, að selja sann-
færingu sina fyrir peninga eða peninga-
virði.
Fj-rri en þetta er fengið er ekki von
á verulegum umbótum hvað stjórnar-
skipun og löggjöf snertir. Á ineðan
einstaklingurinn lætur lítilfjörlega eigin
hagsmuni buga sig, á meðan hvert kjör.
dæmið keppir við annað um að ná í sem
stærstan skerf af vel eða illa fengnum
peningum, sem borgun fyrir meiri hluta
atkvæðanna, og á meðan þeir einir eru
kjörnir sem mestu lofa og mest hafa af
peningum handa á milli til að svalla
með í kjördæminu, — á meðan er ekki
að búazt við betri lögum en þeim sem
þingin sjóða saman ár frá ári. En rétt
er það að kjörseðlarnir eru eina réttláta
meðalið og undireins einhlýtt alveg —
ef menn kynnu að brúka þá.
Gömul þræta. -
Hver var orsök í Frakka- og Prússa-
stríðinu 1870? Þessi spurning er nú
endurvakin á Frakklandi, þó ekki að
líkum í þeim tilgangi að kveikja nýjan
eld (?), heldur í þeim tilgangi, að kom-
ast fyrir það sanna, ef unt er. Það
kemur engum í hug að bera á móti því,
að Napoleon III. hafi byrjað leikinn,
en það sannar ekki að hann hafi þar
fj-rir verið valdur að því voðasríði.
Hans var höndin sem fj-rst hreyfði peð-
in á taflborðinu, en það er ósannað að
hans hafi verið aflið; sem stýrði hend-
inni. Ráðherra Frakka í Prússlandi
um það leyti var Vincent greifi Bene-
detti og hefir honum lengi verið til-
einkuð orsökin. Hefir honum verið
borið á brýn að hann á fundi í Ems
liafi talað svo ógætilega, að Vilhjálmur
Prússakonungur (siðar Vilhjélmur I.
Þýzkalands keisari) hafi reiðzt og hafi
hann þannig óbeinlínis, ef ekki beinlínis
verið orsök í styrjöldinni.
Eftir því sem mánaðarritið “Re-
vue de Paris” nú segir, verður þessu al-
menna áliti algerlega umb.verft, að
minsta kosti verður gerð tilraun til þess
I Paris er nú í prentun ritgerð mikil
eftir Vincent Benedette sjálfan, er hann
reit Arið 1873, sem svar upp á ritgerð
mn þRð efni efíi: hertogan.i afG’am-
mont. er út kom 1872. Öll þessi ár hef-
ir handi itið legið ósnert, en nú á það að
koma fjrir almemiings sjónir. Og sem
sýnishorn af þessari tilvonandi bók lief-
ir “Revue de Paris” birt lítinn kafla úr
henni, í ritgerð sinni sýnir Benedetti,
að virðist Ijóslega, fram á, að hann sé
saklaus af þeim áburði, að hann hafi
ergt skap Vilhjálms konungs.Sýnirhann
þetta með þvi að gefa nákvæmt yfirlit
yfir alt sem gerðist á öllum fundum
hans og konungsins um það leyti. Svo
heldur hann því fram í ótvíræðum orð-
um, að Bismarck gamli einn s$ sekur.
Hann segir að einmitt þegar að þvi var
komið að eytt yrði Hohenzollern-
spænsku þrætunni og þannig, að bæði
Frakkar og Þjóðverjar voru ánægðir
með úrslitin, hafi Bismarck komið til
sögunnar og gert miðlun málanna al-
gerlega ómögulega. Það segir hann að
“járnhöndin” hafi augsýnilega gert i
þeim tilgangi að espa Frakka og knýja
Napóleon III. til að senda út herboð
sitt eins og varð.
Hvað sem öðru liður, er þá lítill efi
á að framvegis skella Frakkar þessari
gömlu, þungu skuldabj-rði á Bismarck
gamla einn og engan annan. En af þvi
Bismarck er á lífi, er ekki óhugsandi að
hann, eða einhver fyrir hann, taki
penna í hönd og svari.
Um náttúrpsafnið.
Eftir Benedikt Gröndad.
[Tekið eftir Fjallk.]
Fá, fáein orð um náttúrusafnið.
Raunar mun fáum þykja það þess vert
að eytt sé orðum upp á það, og ekki
var náttúrufræðisfélagið virt svo mikils
að það yrði nefnt á nafn i Fréttunum
frá íslandi 1894, en margt er ritað sem
sumum finnst óþarft en sumutn þar«'
og svo mun vera hér. Náttúrufræðis-
félagið er ekki eins stöndugt og “frels-
isherinn’ eða ‘sáluhjálparherinn’ eða
‘hjálpræðisherinn’. að það geti keypt
sér hús handa safninu, og ekki hefir al-
þingi enn þóknast að ráðstafa neinu í
þá átt, ekki fremur en að miskuna sig
j-fir hæli handa holdsv-nku aumingjun-
um, sem nú hefir stórum verið spillt
fyrir með því að hræða menn með sótt-
næmi og heimskulegum lýsingum á
mataræði og fatnaði íslendinga (hefði
verið sæmra að bera þetta saman við
ástand fátæklinga i útlöndum og sjá þá
hverir verða ofan á)—en holdsveiku
mönnunum liggur ekkert á, og heldur
ekki þeim sem verða að halda þá—er
annars látið við gangast i nokkru landi
að setja þess konar fólk og niðursetn-
inga upp á privat heimili? — en hvað
sem þessu liður, þá hefir enn ekkert
verið gert til þess að útvega safninu
bjggingu, svo það getur enn sagt að
það eigi h -ergi höfðí sínu að að halla.
Því mun hafa verið fleygt, að nátt-
úrusafnið sé ‘ónýtt’. Um það má nú
raunar hver dæma sem vill, ‘sinum
augum lítur hver á silfrið’. Samt sem
áður má telja safninu ýmislegt til gild-
is, og það getur gefið tilefni til ýmissa
hugleiðinga, því að alt lífið er hvort
sem er, bygt á náttúrunni. Þaðfyrst,
að þar—eins og á öllum náttúrusöfnum
—sést ‘drápgirnin’ í allri sinni dýrð.
Öll náttúrusöfn eru grundvölluð á dráp
girninni, því alt sem þar er geymt (að
undanteknum steinum og bergtegund-
um) hefir verið drepið til þess að
geymast. Menn drepa dýrin bæði sér
til matar og vísindalegra þarfa, og ef
‘drápgirnin’ ekki væri, þá mundi dýr-
unum fjölga svo, að hín lifandi náttúra
kæmist alveg úr jafnvæginu. Þess
vegna er og ‘drápgirnin’ allsherjar eðli
alls lifanda, dýrin drepa hvert annad
og éta hvort annað, eiidasömu tegund-
ar og sum jafnvel unga sína, ef kvenn-
dýrið ekki hamlaði því (t, a. m. björn-
inn). — Það annað, að á náttúrusöfn-
unum ir.á sjá hið fagra og nytsama eðli
áfengisins, því það er sá einasti lögur,
sem hæfilegur er til að geyma kvikind-
m uin »ld r og ii -\ i i iiol ’ . . r
meira en gleðje ■ s n» hj. r
fyllirii. þar sem J-að gejmii dýr,
sein fallið hafa fyrr,- di apgirninm’. El
alt áfengi væri bannað, | á niundi ekk-
ert náttúrusafn geta verið til. Ég skal
nú nefna fáeina hluti sem gera nátt-
úrusafri vort fullt eins merkilegt og
önnur söfn, eða merkilegra.
Fyrst er að nefna hálcarlinn. sem
er á safninu og svífur þar í loftinu
rnilli himins og jarðar. Hann er að því
loyti merkilegur, að það er sjálfsagt
sarai hákarlinn sem glej-pti Jónas spá-
mann forðum daga, en af því hann var
nú orðinn svo gamall, þá hefir hann
rýrnað svo rnjög, að hann er nú tíu
sinnuni minni en hann var í broddi lífs-
iris. þegar hann svarnlaði tneð Jónas
innan um Míðjai ðarhafið og spjó honum
svo einh ersstaðar á land. en þegar
tíininn leið, þá flæktisl harni út um
Njörfasiind og úl. í Atlantshafið og lá
þar í áflogum við frændur sína og rýrn-
aði við það ákaflega, þangað til hann
lenti loksiiis hér í þaranum og flarktist
í hrognkelsanet sem Hannes Magnússon
átti; þar drapst þessi sundfæri Suður-
landanna heros, hákarlanna þjóðhöfð-
ingi og spámannsins biblíufasti beinhá-
karl, og svo eígnaðift Hannes þær
“Þygffu leifar” oggaf þær náttúrusafn-
inu. Að þetta er satt, má sjá af því,
að það stendur í biblíunni, enda hefir
Gunnerus byskup, einhver hinn merk-
asti maður á sinni tið, samið merki-
lega ritgjörð til þess að sanna að sá fisk-
ur, sem gleypti spámanninn, hafi verið
hákarl, og virðist bj-skupinum sennileg-
ast, að Jónas hafi setið í tálknunum
eins og fugl í skógarlimi; segir hann
(Niðurl. á 1. bls.)
HERINN
auglýsir fullkoiðna,
kauplausa sáluhjálp
handa öllum.
Liðsmaður einn segir írá
því hvernig hann
frelsaðist.
Hún segir : Ég þakka guði
fyrir þær dásemdir, sem
Paine’s Celery Com-
pound hefir unn-
t ið mér.
Hershöfðingi Booth og hinn mikli
sáluhjálparher eru nú voldugir orðnir í
öllum álfurn heimsins. Með trumbum
*ínum. söngvum og sálarhrífandi sálm-
um vekja þeir upp hina hálfvolgu og
köldu, hina skeytmgarlausu og vondu í
öllum löndum undir himnunum, og nú
eru þeir að vinna verk það, er gerir
skömm sameinuðum tilraunum allra
hinna kristnu kyrkna.
Liðsmenn sáluhjálpar hersins þola
þrautir og raunir og harðneskju og of-
sóknir eins og hinn mikli Páll postuli á
sánum tíma. Margir þessara dyggu
liðsmanna, vinna dag frá degi, þjáðir og
kyaldir af þj-rnum holdsins, álíka og
hinn mikli heiðingjapostuli þjáðist af ;
en miskunsamur og vitur stjórnari hefir
fyrir vísmdin séð fyrir hinum þjáðu og
sjúku þjónúm sinum.
Mrs. H. Harbour frá Winnipeg,
Man., er gamall dj-ggur liðsmaður úr
sáluhjálparhernum hinum mikla;neydd-
ist hún um tima til þess, að gefa upp
starf sitt sökum hvalafullrar hjartveiki,
nýrnayeiki og ýmissa annara kvilla,
sem þjáðu hana megnum kvölum.
En með því, að hún vissi vel, að
þetta eitt hið mikla starf heimtaði
hraustan og heilbrigðan likama, þá réði
hún það af fyrir vizku sína, að reyna
Paine’s Celery Compomul, því að hún
hafði heyrt hvað það hefði bætt menn
tugum þúsunda saman í Canada. Furð-
aði bæði hana sjálfa, bróður hennar og
systir á því hverjar afleiðingar urðu.
Reynsla Mrs. Harbours á Paine’s Cel-
ery Compound leiddi aðra liðsmeun
sáluhjálparhersins til þess hundruðum
Lesati góöur ! Þetia hið sama. dá-
sau lega Paiue’s Ci lery Compound hefir
hni söuut áhvif á þ.g, ef þú þjaist og ert
ekki heill heilsu. Vinir þínir og ná-
granrmr hafa reynt það, og hefir það
gert þá Lrausta og heilbrigða, þegar
önnur meðöl voru þrotin.
í þeim tilgangi að hjálpa hinum
sjúku skrifar Mrs Harbour á þessaleið,
“Með mestu ánægju skrifa ég yður
og þakka yður fyrir liið dásanilega lyf
yðar Paines Ceíerj- Compound. Fyrir
nokkru síðan var ég mjög þjáð, en svo
vildi vol til, að ég sá eina af auglýsing-
um yðar og las,ég þar um 'aðra sem
læknast höfðu. Ég réði þá af að rejna
Paines Celerj-Compound, og nú þakka
ég guði fyrir allar þær dásemdir, sem
það hnfir gert mér. Ég var sárþjáð af
hjartveiki. af nýrnaveiki og allskoiiar
sjúkloika; suma daga gat ég ekki á fæt-
ur stigið, nenia með mestu kvölum;
inatarlystin var svo sem engin. En síð-
an ég fór að reyna Paines Celery Coin-
pound hef ép farið að skreiðast um hús-
ið og vinna störf mín, og nú get ég etið
hvað sem fj-rir kemur.
Ég trej-sti því, að vitnisburður
rninn loiði marga til þess, að rej-na yð-
ar dýrmæta meðal.”