Heimskringla - 25.07.1901, Blaðsíða 2

Heimskringla - 25.07.1901, Blaðsíða 2
HEIMSKRINGLA 25. JÚLÍ 1901. Ucimskringla. PUBLISHBD BV The HeimskrÍDgla News 4 Pubiishing Co. Verð blaðsins í Canada og Bandar. 51.50 um árið (fyrirfram borgað). Sent til fslands (fyrirfram borgað af kaupenle am blaðsins bér) 51.00. Peningar sendist i P, O. Money Order Registered Letter eðaExpress Money Order. Bankaávísanir á aðra banka en i Winnipeg að eins teknar með afföilum. R. L. Baldwinsen, Editor & Manager. Office ; 547 Main Str66t. P.O. BOX 1283. Astandið. Fjárhagsár Lanrierstjórnarinnar endaði að vanda þann 30. Júní síð- astl., og eru því skýrslur yfir fjár- hag ríkisins ekki enn þá prentaðar. En yfirmenn fjárhagsdeildarinnar vita þó hér um bil nákvæmlega hvemifr sakir standa við enda fjár- hagsársins 1900—1901. Og eftir sögnum frá þeim herrum er það sagt í austanblöðunum að útgjðidin á árinu hafi erið .... ? 56,255,169 En inntektirnar..... $ 52,800,000 Aukið við þjóðskuldina $ 3,456,169 Vera má að vísu að þessar tölur séu ekki alveg áreiðanlegar, en þær fara eins nálægt því rétta og hægt er að komast svo skömmum tíma eftir að fjárhagsárið er endað. Inntekt ríkisins fæst aðallega frá 2 uppsprettum, járnbrautum, akipaskurðum og öðrum opinberum eignum, og tollum af varningi. Tolla inntekt stjórnarinnar er skatt- byrði þjóðarinnar. Þessi skattbyrði. var á síðastl. fjárhagsári ?38,4.j2,644 Af því voru $28,137,999 innfiutnings- tollar en 10,294,645 innanríkistoll- ar, það er, tollar af vörum — helzt víni og tóbaki—sem bfinar eru til f rfkinu. f þessu sambandi er fróðlegt að athuga hvaða áhrif frjálsverzlunar- stefna liberala hefir haft á þjóðina. Eins og allir muna, komst nftverandi stjórn til valda með loforðum um að spara fé almennings og að lækka toll- byrði þjóðarinnar—skattana sem liberalar sögðu vera ránskatta, og með öllu Osamboðna menningu Can- adaþjóðarinnar. — eins sögðu þeir eyðslusemi fýrrverandi stjórnar als óhafandi, og lofuðu að lækka út- gjðldin strax og þeir kæmust til valda, um 4 miliónir dollars á ári að minsta kosti. En f stað þess að efna _þetta ioforð hafa þeir stöðugt aukið útgjöldin, eins og eftirfarandi tafla sýnir: 1895 voru fttgjöldin. 1896 “ 1897 “ “ 1898 “ 1899 “ 1900 “ 1901 “ $42,872,338 44,096,385 42,972,755 45,334,281 51,542,635 52,717,466 56,256,179 Þessi tafla sýnir að í stað þess að hafa lækkað útgjöldin, þá hafa þau hækkað svo að síðastl. ár voru þau hartnæv 13| mil. doll, hærri er. érið 1895, og á tólftu mil. hærri en árið 1896, siðasta stjórnarár kon- servativa. Auðvitað hafa inntektir ríkisins einnig farið vaxandi.* En eins og getið var um ao framan þá byggjast þær aðallega á þeirri upp- sem srjó'min heimtar árlega í tollum —rántoilum sem hún svo nefnir. Tollbyrðiu á alþýðu hefir á síðastl. 7 árum verið á þessa leið: 1895 var tollbvrðin... $25,446,198 1866 “ 1897 “ 1898 “ 1869 “ 1900 “ 1901 " 27,769,285 28,618,626 29,576,455 31,958,069 38,242,232 38.432,644 Þessi tafla sýnir ao skattbyrði þjóðarinnar er 13 mil, hærri en hftn var árið 1895, og lOrnil og 700 þ.is. doll. meiri en ái .ð 1396. Þessi byrð- arauki nemur $2.60 á hvert inanns- barn í landinu eða $13.00 á hverja fjölskylila að ja'nnð'. iíeð syo; a sívaxandi tollúlögum þá liefði útt «ð mega komast hjá að auka þjóðskuld- ina eins og gert hefir verið um ná- lega hálfa fjórðu mil. á síðasta ári. Fólk má ekki gleyma að ríkið verð- ur að borga 3J% af þjóðskuldinni, þes3 vegna hefir stjórnin með þessari ankningu við þjóðskuldina á síðastl. ári hakað ríkinu árlegan framtíðar- byrðarauka í rentam sem svarar $122,500. Sft renta einsömul þok- ast upp í mil. doll. á rftmum 7 árum. Þegar þess er nú gætt að liberal- stjómin komst til valda eingöngu á loforðum um að lækka tollbyrðina og minka þjóðskaldina, þá má það furðu gegna hve óskamfeilnislega sú stjórn svíkur þessi lofarð. Og þó er ekki alt bftið enn þá, því að veit- ing á síðasta þingi til áætlaðra ftt- borgana á næsta fjárhagsári, 1901— 1902, eru als $63,797,012 í þessum liðum: Aðal fttgjalda áætlun.. $50,398,823 Auka “ “ .. 8,369,241 Auka “ “ 1.240,476 Auka “ “ .. 30,000 Styrkur til járnbr.... 3,558,472 Gufuskipa styrkur.... 100,000 Stykr til blýframleiðslu 100,000 Svo má og gera ráð fyrir $750,000 til að koma á hraðskreiðari gufuskipalínu, og þess utan eina mil. til styrktar framleiðslu á járni og stáli, og hver veit hvað meira. Það er rétt í þessu sambandi að geta þess, sem öllum hlýtur að vera Ijúft að vita og víðurkenna, að það hefir yfirleitt verið góðæri í Canada um nokkur undanfarin ár. Verzlan öll og iðnaður hefir gengið vel, og þess vegna hafa ríkis inntektir ár- lega aukist: En einmitt þetta hefði átt að vera hvöt fyrir Dominion- stjórnina til að grynna þjóðskuldina en ekki að auka hana. í prívat söknm einskaklinga er það jafnan svo að menn ýmist borga skuldir sfnar eða leggja fé í sjóð í góðu ár- unum, og það sýnist sem landsstjórn in ætti að geta fylgt sömu regla. Alþýðu bókmentir. Það er sitt hvað að vera lærður eða lesinn. Að vissu eru allir lærðir menn—en svo eru þeir taldir sem ganga háskólaveginn og ná prófl— meira eða minna lesnir, en ekki að því skapi fróðir, nema í þeim grein- um að eins, sem þeir stunda sérstak- lega á skólunum. Aftur eru ýmsir sem aldrei eiga kost á að ganga skólaveginn, en eru þó vel lesnir og fróðir um marga hluti—sumir þeirra enda margfróðari miklu en ýmsir þeirra manna er lærðir kallast. LestrarfýsD manna eins og aðrar eðliseínkunnir þeirra, eru svo mis- jafnar að þær eiga ekki samskylt nema að nafninu til. Svo er og minnið. Sumir muna lengi nálega alt sem þeir lesa og hafa ætíð til- vitnanir á reiðum höndum, aðrir leka eins og hrip öllu sem þeir lesa. Þeir menn ná þekkingu sinni að eins gegnum revnsluna, og þó sú þekking sé að jafnaði áreiðanleg svo langtsem hún nær, þá er hún þó hvorki viðtæk né fullnægjandi sem fróðleikur. Nákvæmastri þekkingu ná naenn með því að lesa góðar bæk- ur, og sem flestar þeirra, En stór vandi er að velja þær bækur til lest- urs og lærdóms, sem veita lesand- anum víðtækasta og nákvæmasta þekkingu. Eu þó er þess að gæta að bækur veita upplýsingar miklu fremur í serstökum atriðum og fræðigreinum heldur en um ai- menna viðburði í hversdagslíflnu, Og sú þekking er þó ekki ónauðsyn- leg eða gagnslaus. Það er þessi sfð asttaldi fróðleikur sem b 1 ö ð i n flytja, þess vegna eru blöðin alment netnd alþýðu mókinentir. Þau færa þarin Iróðleik, og mikið af honum, sem ekki fæst í bókum. Þau skýra frá daglegum viðburðum um heim allan og flytja þær fré'.tir að jafnaði einu sinni á sólarhring. Ei&inlega cru blöðin' bók viðburðanna, skemtileg bók og fræðandi og lang ódýi ust allra bóka í sainanburði yið þann fróðleik sem þau færa. Sú bók er jafnan ný af því hftn er daglega endarnýjuð. Enda er bók þessi ein- att að ná meiri viðurkennlngu og verð i fttbreiddari eftir því sem þjóö- anura fer fram í þekkingu, því að þekkingin kennir þeim að sjá og tr.eta réttilega nytsemi blaðanna. Hvenær sem einhver maður eða kona deyr, þá flytja blöðin jafnharð- an mynd og æfiágrip þesslátna. Ef einhver uppgötvar eitthvað nýtt og nytsamlegt, þá flytja blöðin fréttina um það um allan heim inn- an 24 kl. stunda frá því viðburður- inn skeði, oft með lýsingu af upp- fundingunni. Riti fræðimaður bók, þá er aðal inntak hennar jafnan komið í hvers lesandi manns vitund innan örlítils tíma. Alt það sem við kemur vísindum, verzlun ’ og iðnaði, er daglega birt í blöðunum. í einu orði, mannkynssagan er dag- lega birt í blöðunum jafnótt og hún verður til, eða öllu heldur, jafnótt og þeir viðburðir ske sem mynda efni sögunnar. Það eru ekki nema til- tölulega fáir af fjöldanum sem gæta þess nákvæmlega hve undra mikill fróðieikur og þekking felst í því að lesa blöðin og færa sér fréttir þeirra í nyt, festa sér þær í minni. En fáir eru þó svo grunnhyggnir, að þeir finni ekki fljótt mun á því hvort þeir tala við þann sem ekki gefur sig við lestri, eða hinn sem svelgir í sig all- ar markverðar blaðafréttir jafnótt og þær koma ftt. Það gildir að einu hvert rætt er . um pólitisk málefni, trúmál, bókmentir eða vísindaleg mál við blaðlesarann, hann er al- staðar meira og minna heima, og þó hann hafi ekki þá nákvæmu þekk- ingu á ýmsum fræðigreinum, sem eingöngu fást með skólamentun, þá nær hann þó með blaðalestri svo mikilli þekkingu að hann ávinnur sér virðingu meðborgaranna, eða þess hlnta þeirra sem hafa næga dómgreind til að meta mismuninn á vitsmunum og mentun, og óráði og fáfræði. Nú er því svo varið að til- tölulega örfáir af alþýðu eiga kost á að ganga skólaveg eða að njóta lær- dóms á viðurkendum mentastofnun- um, þess vegna er alþýðunni nauð- synlegt að eiga völ á leiðbeiningu um það hvaða bækur hftn á að læra, til þess að ná sem mestri og sann- astri mentun með sem minstri fyrir- höfn. Lærðu mennirnir ættu að geta geflð leiðheiniug i þessu efni. En að þessum líma hafa þó vorir ísl. lærdómsmenn látið það ogert. Og væri þó sannarlega ekki minna af þeim væntandi, en að þeir tækju að sér það sjálfsagða skylduverk að benda hinni upprennandi kynslóð á þá bi aut, í þessu efni, er líkust væri til að greiða henni flest gæfu spor í ókomnum tíma. Ritst. Lögbergs flnnur Hkr. það til foráttu í síða'sta hlaði sínu, að hftn hafi ekki gert Lfndalsmálið að um- talsefni Þetta flnnst oss algerlega óþörf athugasemd. Vér þekkjum mann, ékki alllangt frá ritstjóra stóli Lögbergs, sem sóað Iieflr drjúgun stærri upphæðum af annara fé, held- ur en þeirri er Lögb. segir Líndal hafa farið með, og ekki hraðað sér mikið að skila því aftur. En hvert þau fjárbrögð mættu nefnast þjófn- aður úr sjálfshendi, eða prettvísi á annan hátt, þá höfum vér ekki eytt neinu rúmi í þessu blaði til að ræða, þau mál. Ekki heldur sjáum vér nokkra ástæðu til þess að ræða Lín- dalsmáiið, enda vitum vér ekkert um Líndalsmálið með neinni vissn, þó vér höfum heyrt einhvern ávæning af þvf. Hitt var algerlega spáný frétt, sem Lðgb. flytur, að „ R o b 1 i n - stjórnin hafi hindrað að Líndal væri tekinn fastur f Chicago1. Vér vissum satt að segja ekki að Roblin-stjórnin hefði neina meðgerð með rétt- arfarið í Chicago horg, eða nokk- ur áhrif á Lögregluna þar. En hitt er oss ofboð vel skiljanlegt, að Roblinstjórnin hafi álitið mál þetta þannig vaxið að Mr. Clinton bæri sjálfum að fttkljá ósátt sína við Lín- dal, án þess að leggja þung ftt- gjöld á landssjóðinn í sambandi við það mál, Hitt getum vér og velskil- ið, að Capt. Jónasson vilji gera sem mest pólitiskt veður ftt af þessu sera honumer unt. En þó hefði verið meiri smekkvísi í því fyrir hann að fára ekki svo óvirðulegum orðum um Líndal að nefna hann stjórnartól, þvf hann heíir ekki nohkurntíma haft svo mikið sem eins kl. tíma vinnu fyrir Roblin-stjórnina. Og sízt af öllu hefði þetta átt að sjázt í sama blaði og kafteinnínn augfýsir að hann sé sjilfur orðinnjstjórnar tól Laurier-stjórnarinnar. Independend Oraer of For- esters. Ýmsir hafa spurtoss um I. O. F. bræðrafélagið, hvert hað væri gott félag og hvert það ætti nokkurn sjóð og hvert það borgaði dánarkröfur sínar skiluíslega. í einu orði hvert það væri gott félag. Til þess nú að svara öllum þessum spurningum í einu, setjum vér hér töflu um hag og ástand félagsins, sem er eins sönn og áreiðanleg eins og hftn er fróðleg. Þessi talla sýnir sí vaxandi meðlima- tölu og sí vaxandi upphæðir, sem ár- lega hafa verið borgaðar til félags- manna síðan félagið var myndað, og vér skulum taka það fram strax að hver einasta dánarkrafa, hvers þess sem þegar hann dó var gildur með- limur félagsins, heflr verið horguð umyrðalaust að 6 til 10 dögum liðn- um frá því dauðsfallið skeði. Um það, hvort félagið er gott fólag verða menn að dæma eftir líkum. Félagið var fyrst myndað 1874 og löggilt í Canaða árið 1881. Þá hafði það að eins 309 meðlimi (taflan sýn- ir meðlimatöluna við enda fyrsta starfsárs þess eftir að það var lög- gilt 1881) nft heflr félagið 185,000 meðlimi. Þessi vöxtur sannar að félagið heflr verið og er gott, með allra beztu félögum af sinni tegund, sem til eru í heiminum, og ódýrt mjög í samanburði við þá trygg- ingu sem meðlimir þess hafa um að dánarkröfur verði borgaðar refja- laust og að fullu, innan fárra d^ga eftir að dauðsföllin bera að höndum. Félag þetta er algerlega skullaust,— skuldaði fyrsta þ. m. að eins $4,000 í óborguðum dánarkröfum, en á í sjóði eins og taflan sýnir $4:800,000, hátt á fimtu milión doll. Eðnfremur sýnir taflan hve margir af hverju þftsundi meðlim- anna deyja á hverju ári, og að und- anteknu einu ári hafa dauðsföllin aldrei orðið hærri en 6J maður af hverju þftsundi á ári. Eftirfylgjandi tafla sýnir árlega framför bræðrafélagsins Independ- end Order of Foresters frá árinu 1881 fram að 31. Desember 1900. Þann 1. þ. m. var meðlima- talan orðin 185,000 manna, og sjóð- nr félagsins $4,775,000. Als hafði félagið borgað upp að þeim tíma dánar- og sjftkrakröfur t í u m i 1 - ionir og tvö hundruð þfts. doll., og þar af eru sjftkra kröfur $86,000. Mánaðarleg fttgjöld á þessu yfirstand- andi ári hafa verið $130,000. Fjög- ur þúz. manna gengu í félagið í síð. asta Jftnímánuði. Af þeim voru 300 í Ástralíu.. Als her félagið 212 mil. doll. í lífsábyrgðum. Félag þetta er mjög vant að virð- ingu siuni og tekur ekki aðra með- limi en þá, er álitnir eru að vera heilsu hraustir og líklegir til að geta borgað iðgjöld sín skilvíslega í félagssjóðinn. Á síðasta ári báðu 42.856 manna um inngöngu í fólagið, en að eins 36,823 mönnum var veitt inntökuleyfl, 6,034 manna var vísað frá. Það er þessi varkárni við inn- töku nýrra meðlima, sem hefir átt mikinn þátt í vexti félagsins, bæði að því er snertir meðlimafjölda og upphæð sjóðsins, því að sjóðurinn er aðal trygging þess að menn fái það sem þeim er lofað. Vér þorum að taka í ábyrgð að þetta félag verður aldrei I tölu þeirra ráusfélaga, sem virðast að hafa úti allar klær til þess að rýja meðlimi sína og svíkja þá, bæði lifandi og dauða. Ár. Meðiim&tala. Dánar- og sjúkra- kröfur borg. i Sjóður. Dauðsföll af hverjum 1,000 1881... 1.019 $ 1,300 00 $ 4.568 55 4.50 1882... 1,134 12,058 86 2,967 83 11.00 1883... 2.210 9,493 68 10,857 65 4.73 18S4 .. 13,914 31 23,081 85 4.23 1885... 3,642 26,576 99 29,802 42 7.76 1886 .. 5,804 28,499 82 53,981 28 4.85 1887... 7,811 59,014 67 81,384 41 5.78 1888... 11.800 89,018 16 117,821 96 6.43 1889... 116,787 82 188,130 36 5.85 1890... 24,604 181,816 79 283,967 20 5.18 1891.. 32 303 261,436 21 408,798 20 6.40 1892... 43.024 344,748 82 580,597 85 6,25 1893... 54,484 392,185 93 858,857 89 5.47 1891... 70,055 511,162 30 1,187,225 11 5.47 1895... 86,521 685,000 18 1,560,373 46 5.67 1896... 102,838 820,941 91 2,015,484 38 5.50 1897... .... 124,685 992,225 60 2,558,832 78 5.56 1898... 1,176,125 14 3,186,870 36 5.67 1899... 1,430,200 33 3,778.543 58 6.30 1900... 180,717 1,545,145 64 4,483,364 44 6 53 Minnisvarði Victoriu. Nefnd sú f^yrir Manitohafylki sem heflr tekið að sér framkvæmd 1 minnisvarðamálinu, hefir samið á- varp og sent það víðsyegar ftt um fylkið með því augnamiði að hrinda málinu í það horf sem það þarf að komast í til þess framkvæmdin verði samboðin stærð, ‘'afli og virðingu þessa fylkis. Það er tekið fram í ávarpinu að oss beri að reisa hinni látnu drottn- ingu heiðarlegan minnisvarða, af því að minning hennar krefíjst þess, og af því að á bennar stjórnarárum hafi Manitabafylki myndast og vax- ið, þar til að það nft er orðíð í fremstu röð fylkjanna í Canada. Nefndin hefir ákveðið að minnisvarðinn skuli vera steyptur úr bronze og skul.i það vera mynd af Victoríu, sitjandi. Myndin með sætinu á að veia 12 feta há og standa við framdyr þing- hússins í Winnipeg og ko3ta ekki minná en $25,000. Það er áformað að hafa saman féð: 1. með opinberum samskotum frá einstaklingum—en hvers einstakls- ings gjöf má ekki fara yfir $5.00 2. með tillögum frá sveita- og bæj- arstjórnum, Nefndin væntir þess og biður, að hver sveitarstjórn leggi ’ til frá 40 til 50 dollars að minsta. kosti og mundi sft upphæð þó ekki j gera meira en 4 til 5 þús. dollars. 3. með íjárveitingu frá fylkisþing- inu. Fylkisstjói’nin hefii' lofað að1 biðja þingið um þá fjirupphæð sem álitin er nauðsynleg til þess að lull- gera verð v.iiðans, eftir að samskot; frá einstaklingum og sveita- og bæjaíélögurh eru komin í hendur nefndar fé^iirðis. Það er fyllilega vonað að Win- nipeg bæjarstjórnin leggi til ríflega fjárupphæð í þessu skyni og að aðr- ir bæir í fylkinu geri hið sama, svo er talið víst að stjórnir hinna ýmsu sveita í fylkinu leggi ti) sinn skerf að fgllu samkvæmt ltimælum nefnd- arinnar. Gjafir frá einstaklingum eru þegar byrjaðar að koma inn, en ekki höfum vér séð nöfn íslendinga á þeim listum. Oss væri kært að sjá íslendinga hvervetna í fylkinu taka heiðarleg- au þátt í þessum samskotum, Það má vera lítið frá hverjum einum, frá 50 cent til $1.00 eða alt að $5.00, og yfirleitt er fólk vort svo vel statt að það munar lítið um slíkar smá upp- hæðir, Vér vitum llka að margt þeirra vill vera með í þessu, þess vegna minnumst vér á það hér í blaðinu. Aðrir fttlendir þjóðflokkar ætla að taka þátt í samskotunum og vér vildum sjá sóma íslendinga í því að vera ekki á eftir öllum öðr- um í þessu. Allar gjafir ættu að koma tit nefndarinnar innan þriggja mánaða, eða fyrir lok Október næst- komandi, þær ættu að sendast til Thomas Gilroy P. O. B;x 1316 Winnipeg, sem svo kvittar fyrir þær í dagblöðunum hér, með nöfnum gef- enda við uppbæðir þeirra, Ef einhverjum þætti hægra að senda gjaíir sínfir til Heimskringlu, í P. O. Box 1283, þá skal þeim kom- ið til skila og jafnóðum kvittað fyrir þær hér í blaðinu. Oss er ant um um að Islendingar sinni þessu. Til litstjóra Lögbergs. Ut af vinsemdarummælum yðar um mig í síðasta blaði yðar, Iæt ég yður, hra ritstjóri, hér með vita, að ég hef engar greinar skrifað í ís- lenzku blöðin hér vestan hafs né heima á Fróni, siðan ég kom hér vestur, nema eina grein í Lögberg í fyrra til séra Hafsteins Péturssonar, þýdda sögu í Jólablað Heimskringlu og nokkur orð undir yfirskriftinni „Freyja", er stóð í Hkr. í vor. Ég bið yður að láta mig í friði og láta blað yðar ekki fræða lesendur sína á þeim ósannindum, að ég sé sjálfur að skrifa greinar mér í vil, með falskri undirskrift. Haldið þér svo áfram að skrifá um mál mitt, ef þér viljið svo; ég veit að þér gerið það, sjálfsagt af mannkærleika sem há- kristinn maðnr. En um fram alt, segið þér satt! Segið ekki, að ég só undir varðhaldsftrskurði enn, því að varðhaldsfirskurðurinn var ónýttur fyrir lögreglurétti í Hafnarfirði í Febrftar 1899, samkvæmt skipun amtsins. Giftingar mínar eru löglegar, alt eins og yðar giftingar mundu vera, ef þér hefðuð köllun frá lög- gildum (incorporated) söfnuði. Yðar með vinsemd B.JAKNI ÞÓRARINSSON. kíBók bókanna“ heitir greinarkorn, er birtist í 36. nr, Hkr. Þar eru svo furðulegar vit- leysur og rangfærslur, að mér er ómögulegt að láta því vera ómót- mælt með öllu, þótt ég hafi mjög llt- inn tíma. Fyrst minnist höf. á skoðanamun og deilur hinna ýmsu orthodoxu kyrkjudeilda og þykir það vítavert og eigi að orsakalausu þótt utankyrkjumenn hneykslist á slíku, en slíkt má eigi kenna biblí- unni segir hann og kallar það sorg- lega blindni. Þetta er misskilning- ur hji höf. Ef ég tala eða rita setn- ingu, sem mönnum ber ekki saman um hvernig eigi að sk.ljast og lend - ir í rifrildi út af því, er það þá eigi setningunni að kenna að rifrildið várð. Það er ftt af bókstai ritning- arinnar, sem deilur og flokkadrættir rísa, ognúskal ég( fhra með höf. gegn um mannkynssöguna; en stutt yflrlit. verður það. Fyrir Kristb. finnnm við í Austurlöndum stórkost- lega og mikla menning, t. d. menn- ing Indverja er komin svo langt að þar er bannað að fithella blóði, jafn- vel hinna lítilfjörlegustu dýra. Þeir þekkja náttúruöflin svo vel, að Evr- ópumenn hinir kristnu standa enn undrandi yfir þekking þeirra og kallaþað missýningar og galdra. Klnverjar þektu prentlist, pöður og postulínsgerð og voru hin voldugasta þjóð og eru enn, en fiokkadrátt og grímd hafa þeir hezt þekt síðan Evrópumenn fóru að smeyja þar inn höfðinu með sína kristnu menning og vélahákn. Ilin gríska menning er undirstaða allraæðstu skólamenn • ingar enn þann dag I dageða kemst nokkur gegn um háskóla nema að læra grísku og kynnast grískum fræðum, heimspeki og náttftrufræði þeát^i þeir. Euclid hinn griski, er var uppi 2 öldum fyrir Krist, er höf - undur reikningslistarinnar, og Ari- stodeles faðir heimspekinnar. í Ameríku er sagt að þjóðfiokkarnir í Perft og Chili voru svo mentaðir og fróðir um alla jarðrækt, að þeir reiknuðu fyrirfram hve mikil upp- skeran yrði á hverju ári og höfðu Sósíalistastjórn, og það gerðu fleiri þjóðir fyrir kristnina. Svo kemur kristnin til sögunn- ar, hinar háfleygn hugmyndir og lærdómssetningar Grikkja og Róm- verja lifðu að eins hjá hinum æðrí hluta þjóðanna; alþýðan skildi þær ekki og þar til og með var efnalegt og stjórnarfarslegt fyrirkomulag alt á ringulreið. Þjóðirnar þurfa altaf nýjar andastefnur til að yngjast upp og halda við lífi og fiamþróun. — Kristur kemur fram með alveg nýja kenning, er allir háir sem lágir taka móti með fögnuði, það er að segja þeir sem voiu orðnir þreyttir á hin- um eldri kenningum. Og hvað kennir svo Kristur; kennir hann uokkuð um rafmagnsfiæði, gufuafl, eða um verksmiðjur, sem höf. þakk- ar Kristi. Nei, ekkert þvllíkt nefnir hann á nafn, og ekkeit orð I ritning- unni bendir I þáátt, en hann kendi að guðs ríki væri nálægt: “Elskið ó- vini yðar“. “Þft skalt ekki mann vega“ o. s. fry.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.