Heimskringla - 13.10.1904, Blaðsíða 2

HEIM8KR1NGLA 13. OKTOBER 1904.

Heimskringla
PUBH8HED BY
The Heimskriogla News 4 Publish-
ing Company
Verö blaðsins í Canada og Bandar.
$2.00 um áriö (fjrrir fram borffaö).
Senttil Islands (fyrir fram bor^aö
af kaupendum blaösins hér) $1.50.
Peningar sendist í P. O. Money Or-
der, Reeistorod Letter eöa Ezpress
Money Order. Bankaávísanir á aöra
banka en 1 Winnipeg aö eins teknar
meö afföllum.
B. L. BALDWINSON,
Editor & Manager
Office:
727 Sherbrooke Street, Winnipeg
-- P. O. BOX 116.
Heimskringla 18 ára
Sælt veri fólkið!
Hér með birtist fyrsta tölublað
hins 19. árgangs Heimskringlu.
Hún er nú 18 ár gömul, og nær því
á lögaldri og |>roskuð að aldri og
náð hjá lesendum sínum. Hún er
elzta blaðið og vinsælasta á meðal
Vestur-íslendinga. Hún getur Ifka
fagnað yfir f>vf, að hún er velliðin
og betur þekt á meðal íslendinga á
íslandi, en nokkurt annað blað,
sem gefið er út erlendis. I 18 ár
hefir hún staðið og verið hinn
stærsti blaðalegur minnisvarði, sem
íslendingar eiga í öðrum löndum,
eða öðrum heimsálfum. í 18 ár
hefir hún notið hylli og aðstoðar
hins íslenzka þjóðernis f Vestur
heimi. Á æskuskeiði sfnu hefir
hún reynt bæði blftt og strftt. En
svo er hún komin á þennan dag.
Sem unglingur á æskuskeiði, nem-
andi og óreyud, hefir hún máske
stundum verið fljótfær, einkum á
yngri árum. Þrátt fyrir það, f>ó
hún hafi smá æskubrek sýnt, f>á
hefir hún öðlast meiri hylli og fylgi.
en systkini hennar í þessari áxfu,
einmitt á meðal hins íslenzka þjóð-
flokks. Það hafa margir mikils-
metnir menn og góðir drengir stutt
hana af ráði og dáð, bæði f orði og
verki. Hún hefir því láni að fagna,
að alment skoða Islendingar hana,
ekki einasta hér vestanhafs heldur
einnig á Islandi, sem það frjáls-
lyndasta blað, sí-m út er gefið f
Vesturheimi á íslenzka tungu.
Hún hefir fylgt og fylgir enn þeim
hér í landi, sem kallast Liberal-
Conservatives. Og f gegnum f>að
fylgi, er hún á vörum hvers einasta
sjálfstæðs manns og frjálslynds,
viðurkend sem frjálslyndasta blað-
ið og trúverðugasta, sem íslending-
ar eiga f Vesturheimi. Þessu til
sönnunar hefir hún miklar gnægð
af bréfum og staðhæfingum merkra
manna, ekki einasta í Vesturheimi,
heldur nálega í öllum löndum og
heimsálfum. Og eins og áður er
drepið á. hafa íslendingar stutt
hana af ráði og dáð. Fyrst með
f>vf að kaupa hana og efla út-
breiðslu hennar, og í öðru lagi með
þvf að senda henni merkar rit-
gerðir og ljóð, sem mikla þýðingu
hafa haft og borið fyrir lesendur
hennar, ekki einasta vestan hafs,
heldur einnig fyrir gamla landið
— ísland. Hún má þvf f fylsta
máta veraénægð, yfirjstarfi sfnu og
áhrifum. Ltyðjendur hennar og
vinir hafa látið hana flytja eins
góðar og merkar ritgerðir, og skáld-
skap, eins og hægt er að væntaeftir
úr fslenzkum selstöðum. Hún er
opinská og réttorð og hefir f>ví
stundum komið óþægilega við kaun
og kröm /msra.og fyrir tfma, hlotið
ádeilur þeirra og fjand-kap. En
svo hefir málum þeim lyktað, að.
hún hefir borið bezt úr býtum hjá
frjálshugsandi og sjálfstæðum
mönnum. Þetta vita þeir beztmeð
sjálfum sér, sem þyngstum steinum
hafa að henni miðað. Og er þó
langt fráþvf ennþá, að alt sé komið
f ljós af viðskiftum hennar og ó
vina þeirra, sem að henni hafa
miðað örvum sfnum.
Eins lengi og hún verður í hönc
um þeirra manna, sem hafa mest
með hana að gera nú, og hafa haft
um undanfarin ár, f>á verður stefna
hennar og fratnkoma sú sama: að
veita ritfærum mönnum ritfrelsi
að segja látlaust og rétt frá málurn
og mönnum og mótmæla frekju og
ofstæki manna og kiikna, gagnvart
sjálfstæði og menningarbrag Vest
ur-íslendinga, af hvaða tegund eða
stöðu, sem ofbeldismenn þeir kunna
að vera. Og {>að má taka það fram
að Heimskringla hefir þeim mönn
um á að skipa, ef til þess kemur
sem ekki láta iriissýningarolur og
uppskafninga saurga þjóðernis
helgina f þessu landi, né sóma ís
lendinga, f einu eða öðru. Hitt er
annað mál, samkvæmt kurteisi og
siðmenningu þessara tfða, að svo
lélegir og auvirðilegir málaskúmar
og málatúður, geta gjammað og
flaprað um eitt og aunað, að Heims
kringia leggi ekki lag sitt við, að
ansa þeim eða virða svara.
En það er kaupendum blaðsins
að segja, að nú eru áramót blaðs
ins. Að sumu leyti stendur blaðið
Heimskrjngla vel að vfgi nú, og
að sumu leyti ekki. Heimskringlu
félagið keypti góða og dýra lóð
næðstliðinn vetur. Það er f>egar
búið að byggja hús fyrir blaðið ti
bráðabyrgða á lóðinni. Setningar
vél hefir einnig verið keypt. Þetta
gefur eðlilega töluverða innstæðri
En þó er málinu svo varið, að
vegna peningaskorts hefir blaðið
ekki getað bygt þá byggingu, sem
f>að þurfti til þess að eiga góðan
aðsetursstað og nota setningarvél
ina. Til f>ess að húsið verði notað
þarf bæði rafurmagn og gas f bygg
ingunni og byggingin að vera
traust og með sérstökum útbúnaði
En að svo stöddu, eða f ár hefir
blaðið eigi krafta til að koma þessu
í stand. Þess vegna mælist það
vinsamlega til við alla sfna kaup
endur, að þeir sendi þvf hið allra
fyrstaþað sem þeir kunna að skulda
því. Eftir því sent blaðið kemst í
betri kringumstæður, eftir þvf ger-
ir það betur við kaupendur sfna.
Nú er gott árferði yfirleitt og fólk
betur statt en oft áður. Þess vegna
væntir blaðið J>ess, að kaupendur
þess lx>rgi því það sem J>eir skulda
f>ví, eins fljótt og {>eim er framast
unt. Og ennfremur að velunnarar
blaðsins útvegi þvf nýja kaupend-
ur og styrktarmenn. Gagnvart
þessum tilmælum blaðsins lofar
framkvæmdarnefnd þess, að gera
f>að sem bezt úr garði að efni og
frágangi, sem henni er frekast
unt.
Að sfðustu þakkar framkvæmd-
arnefndin öllum góðum viðskifta-
mönnum blaðsins fyrir viðskifti
þeirra sfðastliðið ár og áður og
árnar þeim allra heilla og ham-
ingju f komandi tíð, ásamt öllum
Islendingum í Vesturheimi, á ís-
landi og annarstaðar.
Framkvœmdarnefndin.
Tollvernd bænda
Það er ekki á hverjum degi talað
um það, hvemig bændurnir 1 Can-
ada eru verndaðir með toll-löggjöf
landsins fult svo mikið eða meira
en nokkur annar vinnandi flokkur
fbúanna.
En vegna þess.að margir bænd-
ur virðast hafa mestu óbeit á öllum
verndartollum, þá virðist nauðsyn-
legt og vel viðeigandi að þeir geri
sér ljóst sfna eigin afstöðu í þessu
mftli og hverra hlunninda þeir
sjálfir njóta með tollvernd lands-
ins.
Margir bændur halda þvf frant
að tollverndin á framleiddum varti-
ingi færi fram söluverð hlutanna,
svo að hver hlutur verði þeim mun
dýrari, sem nemur þeirrji tollvernd,
sem á hann er lögð. Það yrði of
langt mál, að sýna að röksemda-
leiðsla þessi sé vanhugsuð oj*röng
en hægt er þó að leiða svo ljós rök
að þvf, að ekki sé um að villast.
En tökum nú þessa skoðun bænd-
anna um aukið verð hlutanna sem
afleiðing af tollverndinni gilda, og
þá kemur f ljós, að þcrir eru látnir
njóta fulls hagnaðar af þeirri
verndun.
Öl, bjór, ixirter og önnur vfnföng
eru framleidd af komtegundum,
sem að eins bændurnir framleiða
Á ölföngum er tollurinn frá lfic til
25c á gallóni, og á Jime ,>juice og
öðrum aldinavökvum, alt að 60cá
gall. Með þessum tolli eru þær
vömtegundir, korn og aldini, vemd-
aðar, og sú tollvemd hækkar þá
bændavöm í verði, svo sem svarar
þeim hluta tollsins, sem á þær er
lagður; þvf ekki er tollur lagður á
vatnið, sem f ölföngin er notað, og
ekki nema að mjög litlu leyti til
vemdar vinnu ölgerðarmanna.
Á vínföngum öllum er tollurmn
alla leið frá $2.00 á gallónið upp f
$2.40, og að auki frá 30 til 40 pró
cent, eða sem næst $3.00 til $3.50'
á gallonu. Hér einnig eru vörur
bænda tollverndaðar, eða sá hluti
þeirra, komtegundimar, sem not
aðar eru til vfngerðarinnar.
I þessu er ekki talið kampavfn,
sem ber 25c toll á hvern pott, eða
$1.10 hvert gallón. Hve mikið af
þessari tollvemd gengur til að
vemda kornframleiðsluiðnað bænda
verður ekki sagt með ákveðinni
vis8u þar sem engar skýrslur eru
til um það, en svo mikið má full
yrða, að hann samsvarar því verði,
sem það efni kostar að réttum hlut-
föllum við önnur efni, sem notuð
em til öl og vfngerðar.
Sama er að segja um lifandi pen-
íng, sem er aðal og eina fram-
leiðslugrein margra bænda. Vemd-
artollurinn á þeim er 20 prócent
eða fimti hluti af virðingarverðinu.
Bóndi, sem selur kú fyrir $40.00,
fær $8.00 af þeirri upphæð vegna
vemdartollsins, án hans fengi hann
að eins $32.00 fyrir kúna, og söm
eru hlutföllin með aðra nautgripi,
icsta, srfn og sauðfé.
Lifandi svín hafa 1V2C ■ á pundið
verndartoll. Á 400 punda svíni
nemur tollurinn $6.00, sem bónd-
inn fær meira fyrir það en hann
mundi fá, ef tollurinn væri enginn.
Kjöt niðurhöggið f tunnur hefir
2c toll á hvert pd. Nýtt kjöt hefir
3c á pund verndartoll. Þegar bónd-
inn slátrar nauti og selur það út f
cvörtum, sem hver vegur að jafn-
að 150 pd., eða alt fallið 600 pund,
>á fær bóndinn $18.00 af skrokk-
verðinu að eins vegna verndartolls-
ms. Niðursoðið kjöt og fuglar er
erndað 25 prócent, og nýtt kálfa
og lambakjöt er verndað 35 pró-
cent, svo að bóndinn fær þar meira
en þriðja hluta verðsins vegna tolls-
ins. Fuglar hafa 20 prócent, lard
2c pd., tólg 20 prócent tollvernd;
fiður 20 prócentog dún 30 prócent;
egg 3c tylftin, smjör 4c pundið,
ostur 3c pundið, epli 40c tunnan,
baunir 15c bushel, kartöflur 15c
buthel, rúgur lOc busli., hey $2.00
tonuið, bygg 30 prócent. Allar
mjöltegundir til brauðgerðar 25
prócent að jafnaði. Hafrar lOc
bush. Bóndinn, sem hefir 1000
bush. af höfmm til sölu, græðir
$100 á þeim vegna tollsins. Hafra-
mjöl 20 prócent eftir virðingarverði.
Hveitikoro 12c bush., hveitimjöl
60c tunnan, tomatoes 20c bushelið
og 10 prócent; pickles 35 prócent,
humall 6c pundið. Blackberries,
gooseberries, raspberries, straw-
berries, cherries og currants 2c pd.
Alt þetta er vemdun fyrir fram-
leiðslu bóndans. Sama er að segja
um fisk. Fiskur nýr eða þur hefir
lc á pundið vemdartoll.
Það er því sjáanlegt, að hver ein-
asta vörutegund, sem bóndinn
framleiðir, er tollvernduð eins hátt
að jafnaði eins og nokkur önnur
framleiðsla í ríkinu.
Heimskringla hefir jafnan haldið
fram þvf, að bændastéttin hér vestra
hefði ekki sanngjama ástæðu til að
kvarta undan meðferð stjórnarinn
ar á sér. Þeir fá landið gefins með
an það er til, vegir em bygðir og
flóar ræstir fram, sumstaðar eru
og brannar grafnir. Alt þetta
ýmist algerlega á kostnað stjóm
anna eða með tilhjálp þeirra. Og
þess utan er hver einasta atvinnu
grein þeirra og framleidd vöruteg
und tollvemduð svo hátt, að engin
önnur iðngrein í landinu er betur
vernduð og fáar jafnvel. Af þessu
kemur það, að verð á vörum bænda
er talsvert dýrara hér en það mundi
vera, ef engin tollvemd væri, og
talsvert hærra en á samkyns vör-
um, sumum að minsta kosti, f N
Dak. Til dæmis má benda á, að
þegar verð á eggjum í N. Dak. er 7
cents tylftin, þá er það 12c til I5c ir
hér norðan lfnunnar. Það má segja,
að þetta sé óhagur fyrir þá sem
þurfa að neyta eggjanna, en fram-
lempf þáú ekki; en það er hagur
bændanna að sama skapi. Þetta
vita bændurnir, og þótt margir
þeirra látist vera andvígir verndar-
tollastefnunni,þá er hvergi um það
getið, að einn einasti bóndi hafi
nokkurntfma farið þess á leit við
rfkisstjórnina að liún létti toll-
verndinni af þeim vörum, sem þeir
framleiða sjálfir, og þetta atriði
s/nir, að þeim er ekki svo leitt
sem þeir láta. Þeir geta vel þegið
öll þau hlunnindi, sem löggjöf
landsins lætur þeim í té, hvort sem
það er með tollvernd eða á annan
hátt og þess vegna er sanngjamt
að ætlast til þess að þeir séu fúsir
að leyfa öðrum flokkum mannkyns-
ins ^ þessu landi, að njóta sömu
hlunninda, sem þeir eru ásáttir með
að þiggja sjálfir.
Ull er vernduð með 3c hvert pd.
og ullarbönd 30 prócent. Alskyns
lýsi 20 prócent. Blautar húðir af
gripum er það eina, sem bóndinn
frapileiðir, sem ekki er tollverndað,
þegar hann selur J>ær sérstakar.
En séu garfaðar húðir eða skinn
flutt inn f landið, þá er á þeim toll-
ur frá 17J til 25 prócent og er það
til að vemda leðurgerðar iðnaðinn
ílandinu. En einmitt þe?si tollnr
hefir þó þau áhrif að halda gripa-
húðum bændanna f sæmilegu
verði.
Vérviljum benda bændum á, að
vemdartolla hugmyndin er ekki til
orðin fyrir hagsmuni nokkurs
sérstaks flokks manna, heldur fyrir
alla fbúa landsins f heild sinni.
Þvf liefir oft verið haldið fram, að
hann væri eingöngu gerður til þess
að auðga auðvaldið. En sannleik-
urinn er, að hann er gerður til að
auka iðnaðar og framleiðslu starf-
semi f ríkinu, og þess vegna um
leið eru hin beinu áhrif þeirrar
stefnu — tollverndar-stefnunnar —
þau, að auðga í réttum hlutföllum
við starfsemi þeirra og framleiðslu-
afl,alla ibúa ríkisins, eðasem flesta
þeirra, og engan flokk frekar en
bænda og landbúnaðarflokkinn,
eins og hér hefir sýnt verið. Sá
bóndinn, sem stærst hefir land og
mesta framleiðslu landsafurða,
hvort heldur í lifandi peningi, korn-
tegundum, aldinum eða tilbúinni
bændavöru, svo sem smjöri, osti og
þessháttar, hann hefir mestan hag
af verndinni af þvf hann getur mest
fært sér hana f nyt. Sá bóndi, sem
að eins hefir 500 bushel hveitis til
sölu, grœðir að eins $60.00 á þeim,
tollsins vegna; en sá bóndi, sem
hefir 5 þúsund bushelstil sölu,
græðir tfu sinnum meira. þótt toll-
urinn í sjálfu sér veiti báðum jafna
verndun.
Að þessu leyti er það rétt, að
tollurinn er mest fyrir auðvaldið,
er mest fyrir þá, sem best geta
fært sér hann í nyt.
Þvf er og haldið fram, að vemd-
artollar séu aðallega gerðir til að
auðga verksmiðjueigendur. í stað
þess að rétt væri að segja, að þeir
væru til þess að vernda stofn-
fé og framleiðslu verksmiðjueig-
endanna, til þess þeim með þvf sé
gert mögulegt, að halda hundruð-
um þúsunda verkamanna við stöð-
uga atvinnu árið um kring og með
lffvænlegu kaupi. Sá verksmiðju-
eigandi, sem heldur 300 manns við
stöðuga atvinnu, hann forsorgar í
raun réttri um 1,500 íbúa ríkisins,
sem annaðhvort væm hér als ekki
eða að þeir yrðu að skapa sér nýja
sjálfstæða atvinnuvegi. En reynsl
an meðal allra heimsins þjóða hefir
stöðugt sýnt það og sannað, að
margir menn, sem annars eru dygg-
og afkastamiklir vinnumenn
þegar þeir þurfa ekki annað en að
ganga að þvf verki, sem efni, út-
sjón og vitsmunir eða þekking ann-
ara hefir lagt þeim upp í hendurn-
ar, em als ófærir til að mynda
sjálfum sér sjálfstæða atvinnuvegi,
Þess vegna er tollvernd sú, sem
veitt er þessum iðngreinum, f sinni
eiginlegu réttu merkingu veitt til
þess að viðhalda iðnaðinum fyrir
samkepni útlends varnings, svo að
fbúar landsins hafi atvinnu.
Frjálsverzlunar - vinir segja, að
alt þetta vinni öfugt, að því leyti
að það sé bara að taka úr öðrum
vasanum og láta f hinn. En þeir
láta þess ógetið, að án slfkrar toll-
verndunar gætu þessar iðnaðar-
stofnanir alls ekki þrifist og þess
vegna eru miklar lfkur til þess, að
mikill hluti þeirra verkstæða, sem
nú eru f Canada, væru hér alls ekki
ef ekki væri tollvernd; og fólkið,
sem á þessum verkstæðum vinnur
og allir þeir, sem hafa lífsfram-
færslu af starfsemi verksmiðjanna,
væru hér ekki lieldur, af þvf að hér
væri þá ekkert fyrir þá að starfa.
Þetta hafa lfka Liberals orðið að
játa, með því að lækka ekki toll-
vemdina á iðnaði landsins sfðan
þeir komu til valda, heldur hafa
þeir aukið hana f sumum tilfellum,
og tollbyrði þjóðarinnar er nú tals-
vert hærri en hún var undir Con-
servativa-flokknum.
Því er ogaf mörgum haldið fram,
að þó iðnaður þurfi verndar við
meðan verið sé að koma honum á
fastan fót, þá sö rétt að taka þessa
vernd af strax og iðnaðurinn sé
orðinn sjálfstæður. En það er ein-
mitt ádeiluefnið milli flokkanna,
'ivenær hver sérstakur iðnaður f
andi sé svo sjálfstæður, að hann
>oli aflétting tollverndarinnar.
Liberals reyndu að létta tolli af
gaddavfr og bindaratvinna, þegar
>eir komust til valda og við f>að
j'éllu sum verkstæðin. Þetta jók
innflutning þessara vörutegunda
frá útlöndum og afleiðingin varð
sú, að bæði gaddarír og bindara-
tvinni hefir hækkað svo í verði, að
að það er dýrara nú, undir lægri
tollvemd en það áður var undir
hærri tollvernd, og þó er mikið af
bindaratvinna búið til af föngum í
Kingston fangelsinu, sem væntan-
lega ekki fá nein verkalaun.
Það er svo undurmargt, sem at-
huga þarf við álagning verndar-
tolla, sem þeir einir þekkja, sem
leggja stund á skilning þeirra mála.
En það er óhætt að fullyrða það,
að bændaflokkurinn í Canada er
látinn njóta fulls hagnaðar af toll-
vernd ríkisins, að ógleymdu því, að
mikill hluti þjóðeignanna hefir á
umliðnum árum verið veðsettur til
styrktar járnbrautunum, til þessað
gera þeim létt fyrir að koma vörum
sfnum til markaðar. Það er eng-
inn hluti Canada, sem bændurnir
eru betur settir í, eða jafnvel eins
vel, f tilliti til járnbrauta, heldur en
f suðurhlutanum af Manitobafylki
og flutningsgjöldin eru nú talsvert
lægri orðin hér, en þau eru í flest-
um hlutum Bandarfkjanna.
Yflr höfuð hefir það verið mark-
mið Conservat. stj-, er verið hafa f
Canada, bæði rfkisog fylkisstjórna,
að hlynna sem bezt að bændun-
um, bæði að þvf er snertir öll tæki
til eflingar atvinnuveg þeirra og
með tollvemd til að vemda fram-
leiðslu þeirra af búlöndum sfnum.
Það er eins með bændurna og aðra
framleiðendur f landi, að iðnaður
þeirra mundi ekká borga sig, ef
stjórnirnar væru ekki slvakandi
yfir hagsmunum þeirra.
Þess vegna er tollvernd — sam-
vemd. Hún gengur jafnt yfir alla
og hlynnir að öllum jafnt, að þvf er
mannlegt hyggjuvit getur aðgert.
En eins og áðUr er tekið fram,
hlynnir hún bezt að þeim, sem hafa
tæki til þess, að færa sér hana sem
mest f nyt.
Fiskileyfin
Fá mál eru það sem landa vora
varðar meira en það, að þeir fái ó-
hindrað að afla sér framfærslu úr
þeim vötnum, sem þeir búa f grend
við. Og mikill fjöldi þeirra búa í
grend við fiskivötnin hér í Yestur-
landinu. En fiskileyfi Laurier-
stjómarinnar gera framtíðina í
þessu tilliti mjög svo óvissa. Að
vfsu er ennþá ekki, svo opinbert 8«;
orðið, búið að selja öll fiskiveiða-
réttindi í Winnipeg og Manitoba
vötnum eða að minsta kosti er það
ekki látið uppskátt svona rétt fyrir
þessar kosnÍDgar. En svo mikið
er þó vfst, að á sl. vetri var ungum
framtakssömum íslendingi hætta
búin af hálfu laganna af þvf hann
veiddi fisk norðan við ákveðin tak-
mörk f Winnipeg vatni.
Það var sagt þá, að fiskifélagið f
Selkirk, sem er eign Amerfku-
manna, hefði einkaleyfisrétt til
fiskiveiða á þeim stöðvum. Þetta
bendir ljóslega til þess, að enginn
veit, hve fljótt það kann að koma
fyrir, að þau vötn hér vestra, sem
ennþá eru ekki seld f hendur ein-
stakra manna, verði seld þeim í
hendur, svo að bændur fái ekki ó-
hindraðir að veiða fisk til sölu úr
þeim, úr þvl stjórnin hefir álitið
rétt að selja:
1. Hr. McNee, frá Windsor, alla
James Bay til 21 árs tíma, fyr-
ir $10.00 á ári.'
2. Hr. Markey, frá Montreal, til
42. ára alt Stóra Slave vatn,
J>að langbezta styrju-veiðivatn
í Canada, og einnig alla Nel-
son ána, með firðinum út af
lienni og öllum ám, sem f hana
renna. Erin fremur fyrir Karp
ánni og ölluin ám, sem f hana
renna, og sem innibindur ná-
lega, ef ekki algerlega, öll vötn