Heimskringla - 27.10.1904, Page 2

HEIMSKRINGLA 27. OKTOBER 1904.

231
Heimskringla
PUBLISIED BY
The HeimskrÍDgla News 4 Publish-
ing ‘
Verö blaösins 1 Canada ogr Bandar.
$2.00 um áriö (fjrrir fram borgaö).
Senttil islands (fyrir fram borgaö
af kaupendnm blaösins hér) $1.50.
Peningar sendist í P. O. Money Or-
der, Retristered Letter eöa Express
Money Order. Bankaávtsanir á aöra
banka en 1 Winnipeg aö eins teknar
meö afföllnm.
B. L. BALDWINSON,
Editor <k Manager
Office:
727 Sherbrooke Street, WinBÍpeg
P. O. BOX 110.

Kjósendur!
Greiðið atkvæði með þjóð
eign járnbrauta! Veljið
þessa menn fyrir
f' lltrúa yðar:
Kjördœmi I>ingmannsefni
Marquette.......Dr. Roche
Souris........Dr. Schaffner
Provencher....Hr. Lariviere
Macdonald.......Hr. Staples
Portage la Prairie ... .N. Boyd
Dauphin......Glen Campbell
Selkirk......W.W. Coleman
Brandon......R.L.Richardson
Winnipeg......Sanford Evans
Lisgar...........W.H.Sharpe
Kosninga-sigur
Bordens
A eftirfarandi skýrslum og sönn-
unum, er kosninga-sigur Mr. Bor-
dens bygður. Skýrslumar eru
gerðar af áreiðanlegum mönnum,
eins nftkvæmar og unt er. Enda
mun sfi raun á verða, að þær reyn-
ast áreiðanlegar.
Þegar kosningabaráttan hófst,
töldu Conservativar viss eins mörg
sæti f hverju fylki og hér er sýnt:
Quebec...................25
Ontario..................65
Manitoba................. 7
Norðvestur-landinu....... 6
British Columbia......... 4
Nova Scotia..............10
New Brunswick ........... 8
Prince Edward Island....... 2
Bonlen ætti þvf að komast að völd-
um með 127 Jungmönnum, en
Laurier að steypast frá völdum með
87 pingmenn, því tala þingmanna
í sambandsþinginu er 214.
Síðan Borden hóf kosningaræð-
ur sfnar, hafa margir hinir öflug-
ustu flokksmenn Liberala geng-
ið í lið með honum. Álit hans og
fylgi hafa farið dagvaxandi, svo
að ekki eru dæmi til annars eins f
nokkurs flokksforingja sögu f Can-
ada.
í sfðasta blaði Heimskringlu er
getið um þá, er snfiist hafa fyrr og
nfi: I. Tarte, ráðgjaíi opinberra
verka f Laurier-stjórninni; A. G.
Blair, ráðgjafi jámbrautarmála f
Laurier stjóminni, — sfðan þar til
19. þ.m. formaður járnbrautaráðs-
ins í CaDada; Hon. Haultain, for-
sætis-ráðherra f Norðvestur-land-
inu; Mr. J. L. Bethune, liberal
þingmaður 1896 til 1900 f Victoria,
Nova Scotia, hefir nýlega gert yfir-
l/singu, að hann fylgi Borden af
fremsta krafti mót jámbrautarmáli
núverandi stjómar, og hafa margir
aðrir áhrifamiklir mennfylgt dæmi
hans 1 Nova Scotia. Mr. James
F. Robertson f St. John,N.Bruns-
wick, maður sem var formaður í
kosningu Mr. Blairs áríð 1900, og
einhver stærsti héraðshöfðingi ’og
borgari í St. John. Hann hefir
alla ævi verið gallharður Liberal,
þar til nó, að hann segir skilið við
þá. Og svona mætti halda áfram
að telja upp ýmsa ágætismenn, sem
snfiist hafa á sömu sveifina og Bor-
den í þessum kosningum.
I. Tarte vinnur af alefli með Mr.
Borden og beitir áhrifum blaðs
slns í hag Conservativa flokksins.
Hann var á ræðupallinum hjá Bor-
den í Montreal 14 J>. m. “Daily
Witness,” sem er liberal blað, hæl-
ir J>eim stórfundi, og segir á þessa
leið: “Ef að fagnaðarlæti oggleði-
bragur getur hrifið hjarta nokkurs
leiðtoga, ef sterkar vonir geta átt
þátt í kosningavinningi, ef fjöl-
menni mannfunda sýnir hver yfir-
burði hefir, þá átti alt þetta sér stað
á stórfundi þeim, sem Mr. R. L.
Borden talaði á í Windsor Hall f
gærkveldi, sem foringi Conserva-
tiva f Canada.” — Það hefir aldrei
verið jafn-fjölmennur fundur hér f
Canada, sem þessi fundur. Blðð-
um beggja flokkanna ber saman
um það.
Mr. A. G. Blair sagði aftur af sér
19. J>. m. þessari $10,000 ársstöðu,
sem Laurier-stjórnin ætlaði að
kaupa hann með til að J>egja, með-
an hfin væri að ginna atkvæðin fit
fir þjóðinni og fullgera samning-
ana við Grand Trunk Pacific fé-
lagið. En Blair stenst ekki mátið,
segir af sér til að hafa frfar hend-
ur til að segja þjóðinni í Canada,
hvað sé á seiði. Hann er manna
fróðastur um núverandi jirnbrauta-
ástand i Canada, og J>ar af leiðandi
er hann lfklegur til að sjá fram í
tfmann, hvað þjóðin á að gera i þvf.
Hann vill ei heyra annað en að
þjóðin eigi brautina sjálf frá hafi
til hafs og láti ei Laurier-stjórnina
selja brautina og J>jóðina í hendur
útlends járnbrautar-félags. Blöð
hans og fylgjendur hafa þegar snú-
ist öodvert gegn stjórninni og f lið
með Borden.
Laurier-stjómin hefir og neitað
Norðvestur-landinu um fylkisrétt-
indi hvað ofan í annað, þrátt fyrir
J>að, þótt þvf bæri þau f fylsta máta.
Þar af leiðandi hefir Mr. Haultain
gengið í lið Conservativa, þvf Mr.
Borden hefir lofað Norðvestur-
landinu fylkisréttindum, þá hann
er kominn til valda. Hver einasti
Liberal, sem nfi yfirgefur flokkinn,
hefir sömu söguna að segja. Þeir
yfirgefa hann vegna svika og rang-
sleitni, og stjómina, sem stjórn,
sem er að selja landið f klærnar á
fitlendu auðfélagi.
Þar að auki hafa ýms blöð f
Austurfylkjunum snúist gegn
Laurier stjóminni, þó þau hafi
fylgt henni hingað til. Minni-
stæðast er með “La Presse,” sem
snýst einmitt um sömu mundir og
Blair segir af sér $10,000 dúsu
starfinu, “La Presse” tekur það
sérstaklega fram, að þegar annar
eins maður og A. G. Blair segi
þjóðinni sk/rt og skorinort, að G.
T. P. málið sé það rothögg á þjóð.
ina, ef það gangi f gegn eins og
Liberalar ætla þvf, sem hún bfði
aldrei bætur á; J>ess vegna sé tfmi
fyrir hana að hrinda núverandi
stjóm úr völdum, þvf hér sé um
ásetningsverknað að ræða,
en ekkert fljótfæmis klaufastykki.
Það em stórar lfkur, eftir þvf
sem menn snúast undvörpum dag-
lega f Austurfylkjunum f lið með
Borden, að hann komist til valda
með langtum fleiri þingmenn en
honum eru gerðir, samkvæmt
skýrslunni hér á undan. Það má
vel fara svo, að hann hafi fjóra
fimtu af öllum Júngheimi.
Greiðið atkvæði með
þjóðeign járnbrauta!
“La Presse”
Stærsta og útbreiddasta blað
Liberala í Canada snúið
rnóti G T P. málinu
og Laurier
Þær fregnir komu sem þruma úr
heiðskfrulofti J>ann 18. þ.m , þegar
blaðið “La Presse” gerði uppskátt
að það vœri snfiið á mótt Laurier-
stjórninni. “La Presse” er franskt
blað, og er þó langstærsta blaðið,
sem gefið er fit í Canada. Það
hefir 83,000 áskrifendur, og er með
elztu blöðum f Canada. Það hefir
einlægt verið liberal þangað til nú
að J>að lýsiij J>vf yfir, að það hljóti
að vinna af ýtrasta megni móti nú-
verandi stjóm, vegna járnbrauta-
mála stefnu hennar, sem í alla staði
sé óJ>olandi og óhafandi. Það datt
vfst fáum eða engum Conservativa
í hug, að stærsta og sterkasta blað-
ið í Quebec mundi snfiast á móti
Laurier og Liberölum, og þaðan af
sfður munu Liberalar hafa vænst
slfkra tíðinda. Enda standa f>eir
nú sem steini lostnir um alt Can-
ada. Allir vita, að nú er Quebec
fylki gengið fir greipum Liberala
og snfiÍ8t f lið með Borden og
Conservativ-flokknum f jámbrauta-
málinu.
Förukarlinn
Það gekk ekki lftið á um daginn,
þegar Liberalar í Winnipeg stóðu
gleiðir á götum og gatnamótum,
að auglýsa J>au stórtfðindi, að Sir
Richard Cartwright ætlaði að koma
til Winnipeg og hjálpa Bole. En
það vildi svo vel til, að margir
þekkja sögu þessa náunga. Hann
hefir glamrað f pólitfk um langan
tfma. Hann var hátollamaður fyr-
ir 16 árum, en snérist, og Sir Wil-
frid sagði eitt sinn um hann, að
hann væri ekkert annað en vemd-
artollamaður. Nfi er hann sendur
fit á vfgvöllinn til að skamma Con-
servativa fyrir að halda fram vemd-
artollastefnunni. Hann hefir verið
brfikaður sem glamrari og pólitiskt
skrapatól af Liberal-flokknum fyrr
og sfðar. Og þar af leiðandi hefir
hann getið sér J>ann orðstír í Aust-
urfylkjunum, að enginn vill hlusta
á hann. Laurier sá nfi, að hann
J>urfti að gera eitthvað við hann,
svo fólkið í Ontario og Quebec
tæki sem allra minst eftir honum f
kosningunum. Og Laurier fann
staðinn til að iela hann í. Það var
Manitoba. Hann sendir hann sem
förukarl— upp á landsfé? — vestur
til Winnipeg í Manitoba. Eins og
vant er fyrir Liberölum, eru þeir
ætfð grunnvitrir og tíumósa f póli-
tfk. Þeir ginu þvf við vélaráðum
Lauriers, og gengu berserksgang,
þegar þeir fréttu um J>essa Cart-
wright sendingu til Wpeg. Cart-
wright fór f fylsta ináta förumanna
ferð hingað vestur. Laurier J>urfti
að losa hann frá augum kjósend-
anna austurfrá. I annan máta var
járnbrautarfélaginu ekki hent að
hafa hann á meðal almennra far-
Jægja, vegna sérstakra kringum-
stæða sem fylgja Jæssum förukarli.
Svo félagið varð að sæta færi, að
selfæra hann smátt og smátt, spöl
og spöl, og sumstaðar varð hann að
ganga svo mflum skifti af leiðinni
að austan (sjá “Free Press”).
En loks kom þessi Sölvi Helga-
son Laurier-stjórnarinnar til Win-
nipeg 1 vikunni sem leið. Fundur
var ákveðinn og haldinn fyrra
þriðjudagskv. f Auditorium skauta-
skemmunni. Liberalar voru búnir
að undirbúa og smala eins miklum
ruslaralýð saman J>angað og þeim
var unt. Þeir gengu lengra en
það. Þeir fluttu J>angað örvasa feð-
ur og mæður, börn og konur, alt
það skuldalið, sem þeir áttu. Samt
varð skautaskemman ekki nema
hálfskipuð, með öllu og öllu.
Fundurinn byrjaði og karlinn
staulaðist upp á ræðupallinn. Þeg-
ar hann byrjaði ræðuna, ef ræðu
má kalla, var auðheyrt, að hann er
orðinn elliærr, og svo J>egar þar við
bætist, að hann heflr alla daga ver-
ið glamrari og óprúttinn skrumari,
þá má nærri geta, að ekki var úr
miklu að velja. Enda syndu til
heyrendumir J>að, að þeim varð
nóg um. Strax og hann staðhæfði
að Laurier-stjórnin (?g Liberalar
hefðu efnt öll sfn loforð,og
góðærið, sem guð hefir gefið land-
inu næstliðin tvö ár, væri þeim
beinlínis að þakka, fór að ókyrrast
f sætunum. Hann byrjaði á J>essu
góðgæti, og strax og hann var bfi-
inn að koma J>vf fit af vörunum, fór
margt af áheyrendunum að flýta
sér fit. Þeim var sannarlega nóg
boðið. Svo hélt hann áfram, og
sagði að Laurier-8tjómin hefði
minkað skattana og afnumið tolla.
Auðvitað nefndi hann engar tölur
J>vi t’l sönnunar, J>vf hann er hinn
skylduræknasti Liberal í því, að
færa aldrei rök fyrir þvf, sem hann
er að vaða um. En J>essi skatt-
lækkun kom ekki alveg heim við
það sem Bole sjálfur sagði á fyrsta
fundinum, sem haldinn var honum
til stuðnings. Hann sagði, að
skattamir hefðu hækkað á J>jóðinni
í Canada, sfðan nfiverandi stjóm
tók við völdum. En hann vonaði,
að fólkið væri J>eim mun betur efn-
um búið nfi, en 1896, að það þyldi
skatthækkun stjómarinnar.
Svona var alt, sem karlinn rugl-
aði. Það var alt J>vert um og ofan
f annað sem Liberalar hafa sjálfir
sagt og fólkið veit sjálft.
Tfmanlega f þessari ræðu komu
þ»fe» stórtíðindi á vængium vind-
anna austan frá Ottawa, að Mr. A.
G. Blair hefði sagt sig fir þjónustu
Laurier-stjórnarinnar af ósamlyndi
við hana. Þetta vakti uppþot og
undrun, og þriðjungur til helming-
ur af tilheyrendunum flaug sem
fjaðrafok út fir skautaskemmunni
og vildi ei hlusta lengur á förukarl
stjórnarinnar. En hann hélt á-
fram um nokkurn tfma, þar til
sýnilegt var, að ekki ein hræða af
Liberal liðinu ætlaði að haldast við
inni. Þá var fundinum slitið f
mesta flýti og varð fátt um lofdýrð-
armerki, sem karlskepnunni var
sýnt, þvf allir voru að hugsa um
Blair, Laurier stjómina á högg-
stokknum og járnbrautarmálin.
Liberalar 2—3 f hóp voru að reyna
að bera sig að lfta upp, og s/nast
karlmannlegir, en gangurinn var
máttlaus og slettulegur, svipirnir
fölir og angistarlegir, talið lágt,
stamandi, ósamanhangandi og út i
hött. Dauðadómur hvfldi f loftinu,
vafði sig kxldranalega utan um
hvem Liberala; þeim varð þungt
um andtökin og náhljómur suðaði
f eyrum þeirra. Það fór hryllingur
um lfkama og sál. Glæsi-loforð,
mútur, stöður og embætti, voru
orðin að reyk og þoku f sálum
þeirra. Hin politfska von var
ragnarökkur, lifið reykur og brenni-
steinsfýla, skynsemin fölvski, sem
vindur viðburðanna feykti fit um
hauður og höf. — Þessi stórfundur,
sem þeir höfðu haftsvomikið fyrir,
hann varð þeirra eigin dauðadóm-
ur, ekki fljótdrepandi, en langseig-
pfnandi örvinglunar dauðadómur.
Svo fór um sigling þá. Enda
sendu Winnipeg-Liberalar Cart-
wright gamla sem fljótast af hönd-
um sér austur f skógana f Ontario,
þar sem minst er manna ferð um
þessar mundir, því skógarbögg er
ekki byrjað enn.
Laurier-stjórnin bætir
gráu á svart ofan
Það er 1/ðum ljóst, hvernig Laur-
ier-stjórnin hefir misbrfikað stjórn-
arvöld sfn í einu og öðru. Enn
kemur meira og meira upp um
hana. Hfin hefir veitt sérstök
hlunnindi 58 mönnum, sem eru
fylgjendur og sterkir stuðnings-
menD hennar, og annaðhvort voru
þingmenn rieðri eða efri deildar,
þegar stjórnin veitti þeim auka-
dfisur af almenningsfé. Þeir halda
þessum dfisum eins lengi og Laur-
ier-stjórnin er við völdin, og sumir
um aldur og ævi. Nöfn þessara
manna og stöður eru:
Ch. Devlin, þingmaður og inn-
flutninga agent, $3,000; Dr. Rin-
fret, þingm. og eftirlitsm., $2,400;
F. Langlier, þingm. og dómari,
$5,000; J. B. Fiset, þingm., nfi í
efri deild, $1,500; F. Chouquette,
þingm. og dómari, $4,000; C.Beau-
soleil, þingm. og póstmeistari, $4,-
000; M. C. Cameron, þingm., nfi
landstjóri f N.W.T., $7,000; J.Les-
ter, þingm. og dómari $6,000; F.
Forbes. þingm. og dómari, $2,600;
G. King, efrid. maður, $1,500; John
Feo, áður þingm., nú í efri deild,
$1,500; J. Lavergne, þingm. og
dómari, $4,000; T. R. Mclnnis,
fylkis8tjóri í B.C., $9,000; Sir Oli-
ver Mowat, fylkisstjóri í Ontario,
$10,000; J. Godbout, efrid. maður,
$1,500; W.Stubbs, þingm., $1,500;
W. McGregor, þingm., $1,800; G.
Landerkin, þingm., nfi efrid. mað-
ur, $1,500; D. C. Fraser, þingm. og
dómari. $4,000; W. Lount, þingm.
og dómari, $6,000; B. Russell,
þingm. og dómari, $4,000; J. Hur-
ley, þingm. og fiskieftirlitsmaður,
$1,000; J. A. C. Madore, þingm. og
dómari, $4,000; J. H. Donwillie,
þingm. f efrid. $1,500; H. G. Car-
roll, þingm. og dómari, $4,000; B.
M. Britton, þingm. og dómari, $6,-
000; J. Fraser, póstmeistari og
þingm., $2,000; Th. Fortin, þing-
mnður og dómari, $4,000; T. G.
Frost, efrid. maður, $1,500; W.
Gibson, efrid. maður, $1,500; J. G.
Rutherford, þingm. og eftirlitsm.,
$2,50(1; A. M. Dechene, efrid. mað-
ur, $1,500; J. H. Legris, efrideild-
ar maður, $1,500; O, Desmares,
þirtgm. og dómari, $4,000; W.
Hutchinson, eftirlitsmaður sýninga,
$2,500; A. Morrison, þiugm. og
dómari, $4,000; Sir Henry Joly,
þingm. og fylkisstjóri f B.C., $9,-
000; W. V. Pettet, þingm. og post-
meistari, $2,500; Sir Louis Davis,
þingm. og dómari, $7,000; M. Stev-
enson, þingm. og póstmeistari, $3,-
000; W. C. Edwards, efrid. maður,
$1,500; M. Bernier, þingm. og 1
járnbr.ráðinu, $8,000; J. V. Illis,
þingm. efrid., $1,500; A. G. Blair,
formaður járnbrauta-nefndarinnar,
$10,000; T. O. Davis, efrid. maður,
$1,500; H. Harwood, þingm. og
póstmeisari f Montreal, $4.000; G.
McHugh, efrid. maður, $1,500; J.
McMullen, efrid maður, $1,500; D.
A. McKinnon, þingm. og fylkisst).
f P. E. I., $6,000; J. H. Ross, efri-
deildar maður, $1,500; R. Watson,
efrid. maður, $1,500; H. Bostock,
efrid. maður, $1,500; Th. B. Flint,
þingm. og þingritari n. d., $3,400;
Hon. D. Millis, yfirréttardómari,
$7,000; F. B. Wade, þingm. ogfor-
seti Grand Trunk Pacific brautar-
innar, $8,000; efrid. maður og fylk-
isstjóri f New Brunswick, McClel-
land, $8,000; Snowball, efrid. þing-
maður, fylkisstjóri f New Bruns-
wick, 8,000.
Þessar upphæðir eru árlegar
dfisur, eem Laurier stjórnin tekur
úr vasa þjóðarinnar f Canada til að
gæða þessum útvöldu gæðingum
sinum.
Hvað segja kjósendumir í Can-
ada um þetta háttalag stjórnarinn-
ar? Úrskurðar þeirra er leitað um
allar smáar og stórar aðgerðir
stjórnarinnar 3. nóvember næst-
komandi.
Athugasemdir
Vesalings Lögberg! Þegar það
inntók sitt pólitiska veganesti hef-
ir það óefað gleypt allmörg völu-
bein. En hvernig fer um melt-
inguna, erennþá óséð.
Þann 13. þ. m stendur f blaðinu:
“Land það, sem stjórnin hefir selt
Saskatchewan Valley félaginu, $1
ekruna, hefði að öðrum kosti verið
heimilisréttarland og stjómin ekk-
ertfengið fyrir það.”—“Þóttstjórn-
in hefði gefið félaginu þessar 250
þúsund ekrur fyrir alls enga borg-
un, þá hefði það margborgað sig
fyrir Norðvestur-landið í heild
sinni.”
Svo mörg eru þessi orð. Fáir
munu bregða oss um, að oss gl/i
við smá-óhroða, en satt að segja
verður oss orðfall fyrir slfkutn um-
mælum, og vonum þess vegna að
vinir vorir í Norðvestur-landinu
virði oss til vorkunar, þótt vér köf-
um ekki til hins neðsta í þessu
máli. Enda munu þeir, sem eiga
uppvaxandi syni, minnast þessara
flögurmæla blaðsins við kosninga-
borðið 3. nóvember, hvernig með
arfleifð uppvaxandi kynslóða er
farið.
Vér vonum, að íslendingar f
Norðvestur-landinu minnist orða
Siftons á sfðastliðnu þingi, þar sem
hann talar um að selja 50,000,000
ekrur í Norðvestur landinu til að
byggja með hina fyrirhuguðu G.
T. P. braut. Ekki er furða þótt
vér fáum ekki fylkisréttindin, með-
an Liberalar hanga við völdin. —
Allir Liberalar fir Norðvesturland-
inu greiddu atkvæði móti tilíögu
Mr. Bordens um að veita Norð-
vesturlandinu fylkisréttindi, nema
Dr. Douglas. Enda fékk hann sfn
laun úttekin. Hann var nefnilega
fitbolaður frá að ná fitnefningu,
sem þingmannsefni fyrir Liberala.
Svona er að þverskallast móti Sif-
ton. En Liberalar eru notalegir
við auðmennina. Félag eitt flutti
inn 1 Norðvestiir-landið. Það flutti
með sér 40,000 gripi frá New Mex-
ico á þessu ári. Eftir þeirri toll
upphæð, sem af þeim var tekin, er
ekki hægt að komast nær, en gripur-
inn liingað kominn með kostnaði sé
$16 virði hver. Vitaskuld eru
gripirnir það sem hér er kallað
“Scrub,” svo þegar þessir lélegu
gripir eru hingað komnir, verða
bændur f Vesturlandinu að setja
sama verð fyrir sfna góðu gripi,
sem þeir hafa bætt og framleitt
með ærnum kostnaði. Af því
Lögberg læst fást töluvert við bún-
aðarmál f seinni tíð, þá ætti það
einnig að minnastannara eins mála
og þetta er.
Árið 1896 sögðu Liberalar að
Conservativar hlytu að eyða 37
millíónum dollara í stjómarkostnað
og væri það hróplegt ranglæti.
N fi heimta þessir sömu ráðvöndú (!)
og sparsömu(!) Liberalar 78 mill-
íónir í þessa árs stjórnarkostnað.
Hvað gera þeir við þessar 40 millf-
ónir dollara, sem þeir hafa aukið
fitgjöld þjóðarinnar á þessu ári?
Hvað getur Lögb.frætt oss um það ?
Hvað haldið þið, kjósendur!
að gert verði við þessur millfónir,
sem Liberalar réttu að Grand Trunk
Pacific félaginu á sfðasta þingi?
Haldið j>ér ekki, að eitthvað af
þeim millfónum verði nfi brfikað í
þessum rfkiskosningum? Lögberg
rennir kannske grun f, hvert sumir
bitarnir og spænimir fara, þegar
Laurier-8tjórnin matar fylgjendur
8fna í kosninga súpunni? J. E.
Utanáskrift Kr. Ásg. Benedikts-
sonar er nú 372 Toronto St. Þeir,
sem hafa bréfaviðskifti við hanng
eru beðnir að muna þessa utaná-
skrift hans.