Heimskringla - 02.03.1905, Síða 3

HEIMSKRINGLA 2. MARZ 1905
Þá er “Minni Vestur-íslendinga”,
eftir Hjört Leó; — tilf>rifamikið
kvæði, og kjarnyrt. Sýnir það
meðal annars, að Hjörtur getur
orðið hrifinn af ljóðum fslenzku
skáldanna; þó, að sumir hafi sagt
mér, að hann sé hættur að lfta í
kvæði peirra síðan hann kyntist
ljóðsmíðum Englanna. — Um ís
lenzku ljóðin segir Hjörtur í ofan-
greindu kvæði:
“Vér eigum Ijóð, sem gegnum
gröf og dauða
í geislum sveipa vora þjóðarsál,
er svffa hátt, semörn.um rúmið
auða,
svo alvarleg og spök sem Háfa-
mál.”
Þetta er fagurt mælt, og satt. — I
kvæði Hjartar finnast annars ýmsir
smágallar, einkum að þvf er snertir
höfuðstafi og hljóðföll. Þar sann-
ast mál séra blótmannsins, — að
sum “Heimskringlu-skáldin”, —
jafnvel hagyrðingar, — gætu að
minsta kosti kveðið til jafns við
Þorrablótskvæðin, t. d., að f>vf er
snertir r í m á þessu sfðastnefnda
kvæði: — “Glögt er gestsaugað.”
Sfðasta Þorrablóts-kvæðið er
“ Minni kvenna”, eftir Kristinn
Stefánsson. Það kvæði er þeirra
snjallast að djúphygni, og fslenzk-
ast yfirlitum. Þó dettur mér f hug,
að ekki færi verr, f>ó höf, hefði t. d,
sett orðin: O g þ v í, f staðin fyrir:
“En samt”, fyrir framan: “náði
fegurðin falslaus til þín”... .osfrv.,
f upphafi 2. erindis í kvæðinu. Ég
hygg að sú breyting, — ég meina
leiðrétting, á hugsanlegri prentvillu
frá Lögbergingum, — mundi mynda
betra samræmi þessa erindis við
efnið í hinu fyrsta, þvf að “falslaus
fegurð” getur óefað náð til konu,
sem “fædd er við heiðar og fjarðar-
ins ós.”— Auðvitað geta orðið skift-
ar skoðanir um þetta atriði.
En setjum nú svo, að ég — sem
einhver Ijóðleikablesi, — hefði f>urft
að kveða vögguljóð yfir Helga
magra, f>á hefði ég Ifklega klambr-
að saman einhvern brokkgengan
-“Suðra-pramm”, ekki ólfkan pessu:
Magri-Helgi lengi lifi!
Lof um karlinn flestir skrifi; —
það mun honum þykja bezt.
Þangað matdr þú skalt leita; —
þar má ei’ um fylli neita.
Megurðin er meina verst
Vertu nú sæll, Helgi minn!
Eg bið að heilsa húskörlum þfnum
og Tótu hyrnu, skáldum þínum og
skutilsveinum, — en einkum séra
blótprestinum og hinum djáknun-
um þínum.
Þór og Kristur hjálpi ykkur öll-
um!
Á. sólumessu Lutheri. 1905.
Styrkárr Vésteinn.
Til Stúdentafélagsins ísl.
í Winnipeg.
í tilefni af samkomu, sem Stú-
dentafélagið hélt 18. f.m. skrifa ég
þessar lfnur. Prógrammið var að
1/sa skáldinu Benedikt Gröndal og
lesa upp kafla úr verkum hans í
bundnu og óbundnu m&li. Voru
það fjórir stúdentar, sem leystu
þetta vandaverk af hendi. Var
byrjað með þvf, að lesa upp lýs-
ingu af skáldinu, sem var mikið
laglega orðuð; um nákvæmni henn-
ar viðvíkjandi heimilisháttum og
persónulegri framkomu skáldsins,
get ég alls ekkert sagt, þvf þeim
manni hefi ég aldrei kynst neitt
persónulega. Þar næst tóku þeir
verk hans til upplesturs og athug-
unar. Og má vfst óhætt segja, að
þeir gerðu það mikið laglega, eink-
um og sérilagi Hjörtur Leó, sem
sýndi þar mjög fjölbreytta skarp-
skygni. Hanu virtist bæði mjög
liepjiinn f valinu, hvað þvf viðvék,
er hann valdi til upplesturs og út-
listunar, og einnig virtist liann
draga upp svo sk/rar myndir af
liinum fjölbreytta hugmyndaheimi
skáldsins, að það hlaut að festa
talsvert djúpar rætur hjá manni.
Og væri ánægjulegt, að heyra hann
oftar nefndan á prógrammi. Ég
fyrir mitt leyti vildi heldur heyra
hans getið á prógramminu, heldur
en kaffibolla eða einhvers góðgætis.
Ég mundi segja, ég held ég verði
að fara fyrst Hjörtur Leó er á pró-
gramminu. I staðinn fyrir að sum-
ir segja: “Ég má til að fara af því
það verður ljómandi gott kaffi.”
Það er auðvitað ekki meiningin, að
ég taki Hjört Leó fram yfir alla
aðra á samkomum; én ég álft hann
þó vel kaffibollavirði; — fyrirgefið
spaugið og útúrdúrinn!
Ég ætla mér hvorki að fjölyrða
meir um þessa samkomu eða kveða
upp dóm um, hvernig hún var af
hendi leyst meira en ég hefi nú
þegar gert. En þess finst mér vert
að geta, að ég álft að þetta geti
haft mikið góða Þýðingu að koma
fólkinu til að skilja verk hinna
meiri sk4lda, sem mun vera til
gangurstúdentannaað halda áfram.
Og hatí þeir þökk og heiður fyrir
þá hugmynd! Auðvitað getur mað-
ur tæpast búist við, að samkomur
verði fjölsóttar, þar sem livorki er
matur eða dans Þvf fólkinu finst
það hafa svo mikið aðlaðandi afl f
sér fólgið. Það er alls ekki mein-
ingin, að mér finnist ástæða til að
afnema þesskonar með öllu. En
það finst mér skoplegt, að taka
dans og veitingar fram yfir alt ann-
að, ef samkoman á að vera til
skemtunar og fróðleiks.
Mér hefir oft fundist til um það,
hvað fátt hefir komið fram á sam-
komum, sem vakið gæti nokkra
verulega fróðleikslöngun hjá fólk-
inu. En það er mfn skoðun, að ef
hægt væri að draga upp nógu skýr-
ar myndir af hinu afar fjölbreytta
hugmyndalífi skáldanna, að J>að
gæti mörgu fremur laðað hugi
manna að sér, þvf þar er hægt að
draga upp ólíkar myndir og þaraf-
leiðandi ætti það að geta snert
strengi f hjörtum manna með mis-
munandi skoðanir,
Eg mun liafa kastað því fram
með dálftilli gremju við einstöku
tækifæri, að það mætti einkenni-
legt heita, að hér væri sagður all-
álitlegur hópur ungra námsmanna,
stúdenta, sem væru, sumir hverjir,
komnir talsvert áleiðis í mentalegu
tilliti, en að enginn þeirra léti neitt
til sfn heyra; það liefir verið nokk-
uð, sem mér hefir fundist allein-
kennilegt. En í sambandi við það
hefir mér komið til hugar: máske
kennaramir gefi þeim deyfandi efni
með hverri andlegri inntöku, sem
hefir þannig löguð áhrif, að þeir
láta lítið til sín heyra, þar til þeir
eru búnir að ná mjög mikilli full-
komnun f skáldskap og vfsindum?
Og þá eigi þeir að koma fram á
sjónarsviðið, annaðhvort próflausir
eða með prófessors nafnbót? Dá-
indis laglegur hugsunarháttur, mun
fólkinu verða að orði,- Ég hefi
heyrt býsna margar raddir í þá átt,
að það væri ekki fjarri lagi að heyra
nokkurrar raddir frá námsmönnun-
um meðan þeir eru á framfara-
skeiði, þvf þá geti fólkið betur
fylgst með þeim. Það geti haft
mikið góð áhrif, ef þeir komi hóf-
lega og skynsamlega fram. Og
flestum mun vera J>að skiljanlegt,
að verk viðvaninga þurfi að vera
gagnrýnt, og það verður bezt gert
með þvf, að maður þori að láta sjá
sig í dagsljósinu með alla sina van-
kunnáttu og lftilleik. Þess vegna
finst mér það nokkuð liornstranda-
leg hugmynd, að skammast sfn
fyrir að koma fram, þótt maður
finni, að manni veiti það ervitt, ef
maður sýnir viðleitni með að vanda
sig. Ef maður þráir framþróun, ef
■maður hefir löngun til að ná dálít-
illi fullkomnun, þá verður maður
að láta sér nægja, að byrja í smáum
stfl. Fólkið argar og nauðar nm,
að þessi skuli nú vera að koma
fram fyrir fólkið og halda ræðu;
honum vefst. tunga um tönn við
hvertorð! En að þessi bjálfi skuli
vera að fást við skáldskap! segir
annar. En að honum skidi detta í
hug, að láta nokkuð sjást eftir sig
f opinberu blaði! býst ég við að
einhver púðurkerlingar *) maki
*) “Púðurkerlingar” — það er
er nýyrði, f þeirri merkingu, sem
sumir lærðu mennimir nota yfir
verk þeirra manna, sem ekki eru
allra náðugast undirgefnir. Höf.
segi til mfn. Bara að hljóðið bær-
ist upp á við! '
Viljið þið nú að eins liugleiða
það með mér: Sjáum við barnið
byrja svo á nokkrum sköpuðum
hlut, að fullorðinn maður geti ekki
sagt: ekki fer ég svona klaufalega
að þessu, En liggur þá nokkuð
beinna við heldur en að segja, ef
þeir sem eru búnir að ná meiri
þroska hneyxlast á framkomu við-
vaninganna: hneyxlist þeir þá.
Ef við höfum sterka löngun til
að komast dálítið áleiðis í einhverri
sérstakri fræðigrein, þá er það mfn
tillaga, að við endurtökum bergmál
hinnar ungu og stoltu Bandríkja-
þjóðar: reynum aftur (“try again”).
Við megum búast við að verða mis-
skildir, við megum búast við að
mæta megnri mótspyrnu, einkum
og sérflagi ef við erum hikandi.
Þess vegna verðum við að vera
djarfmannlegir, en um leið eins ná-
kvæmir og mögulegt er. Við verð-
um að leita að öllum gögnum og!
gæðum því til stuðnings, sem við
erum að berjast fyrir. Við þurfum,
ef vel á vera, að liafa þar eins mikla
nákvæmni og viðkvæmni, eins og
góð móðir hefir fyrir barni sínu>
og ef við um leið erum hóflega
stefnufastir, þá er það mín sterk
von, að okkur geti orðið talsvert
ágengt f þvf, að glæða og fegra
mynd ljóssins gyðjunnar f sálirm
mannanna, og þá höfum við ekki
til ónýtis barist.
“En ógurleg er andans leið upp á
sigurhæðir.”
Virðingarfylst,
Aöahtcinn KristjdnMon,
Kynjalyf (Arc-ana) og
patentlyf.
Fólk verður aldrei nógsamlega
varað við gagnsleysi, lygum þeim
og svikum, sem fylgja flestum af
þessum svo nefndu heilsubótar
lyfjum, sem ganga f þúsundatali
sölum og kaupum f landi þessu,
með allavega skreyttum nöfnum til
gltliilngar og fals. Og þótt áreið-
anlegir læknar og áreiðanleg lækna-
rit, svo sem “American Medicine”
og “Medical World” o. fl., af og til
fletti ofan af lyga-ósómanum, þá er
ýmist að fólk les aldrei neitt í slfk-
um blöðum, né heyrir aðvaranir
læknanna, eða það skellir bara
skolleyrunum við þessu og fleygir
peningum hugsunarlaust eða af
heimsku og hjátrú út fyrir þessi
kynjalyf og “Alt læknandi” lyf, og
er svo jafn-illa ástatt, nei, verr á-
statt með vanheilsu sfna og sjúk-
leika eftir en áður, sem og gefur að
sáilja.
Vér skulum nú hér að eins taka
til dæmis patentlyfið með ginning-
ar-nafninu “Liqvozone”, sem ákaf-
lega er augl/st nú, og, eins og vant
er, er fyrsta flaskan “free”; ekki af
þvf þessi samsetningur sé í nokkru
lakari en mýmargiraðrir, fjarri þvf,
því það er að minsta kosti saklaust
að sjá, sem, þvf ver, ekki verður
sagt um allar þessar samsetningar,
— heldur af þvf, að vér höfum liér
fyrir framan oss skýrslu um sam-
setning þessa lyfs eftir efnalega
sundurlausn (“analyse”) þess, af
áreiðanlegum efnafrroðingum.
Nafnið á meðalinu “Liqvozone,”
þ.e.“liquid ozone”, sem næst: “fljót.
andi lífsloft,” er ekki svo ógirni-
legt, en samsetning þess er þessi:
Vatn, 98,61 per cent; brennisteins-
sýra, 1,05 per cent; klórvetnissýra,
(hydrochloric acid), spor af henni;
föst óhreinindi, 0.06 per cent; alls
100.00.
Hér er J>á aðallega ekkert annað
en tæplega hreint vatn IVlandað
brennisteins-s/ru tegundum. En
brennisteins-sýra er eitt af hinum
lftilfjörlegu lækningalyfjum, :— að
vísu mjög góð í þeim fáu tilfellum
sem hún á við. En liér skal hún
lækna alla mögulega hluti, eftir
gimiingar-auglýsingunuin að dæma.
Islenzk sýrublanda “súrdrukkur”,
er samt hér um bil alt eins gott
heilsubótarlyf f sinni hæfilegu
Reykjavfk, að gamli landlæknir
Hjaltalín ráðlagði sjómönnum syðra
er þeir voru í skorti með s/ru-
drykkjar blöndu með sér á sjóinn,
að taka ögn af brennisteins-sýru f
Apotekinu og blanda henni á
drykkjarkútinn sinn, og gafst þetta
ágætlega, en þar höfðu þeir óvart
og óafvitandi “Liqvozone”, eða hér
um bil alveg það sama. Sporin af
klórvetnissýru blendinginum og
“föstu leyfunum” eiga að ætlan
efnafræðinganna, sem sundurleys-
inguna gerðu, rót sfna að eins í
vatninu sjálfu, sem því ekki hefir
einu sinni verið efnalega hreint.
Og svo að lokum, þá er brenni-
steinss/ran svo afar-ódýrt lyf, að
það reiknast svo til, að það nægi
hér um bil eins cents virði af henni
í eina gallon af vatni, til að fá út
þenna hinn “alt-læknandi” sam-
setning. En glasflaskan af honum
kostar nú samt minst 50 cts.
Skynsamlega aðfarið,kaupendur,
eða hitt þó heldur! St. S.
Æfiminning.
Þess var lauslega getið snemma í
vetur, að andast hefði hér f bænum
á sjúkrahúsinu ungfrú Guðrún
Árnadóttir úr Suður-Þingeyjar-
sýslu.
Guðrún sáluga var fædd að Fóta-
skinni í Aðal-Reykjadal áriJ 1885.
Hún var dóttir hjónanna Áma
Kristjánssonar ogGuðbjargar Guð-
mundsdóttur, er bjuggu að Fóta-
skinni og alist höfðu upp þar í
sýslu. Þeim hjónum varð margra
barna auðið, og af þeim eru nú á
lífi þrfr bræður, til heimilis hér f
bæ, Stefán, Kristján og Jónas. Eitt
systkinanna býr f Vestur Selkirk:
Ingibjörg, kona Stefáns Baldwins-
sonar, en þrjú ern á íslandi: Júlfns,
Trausti og Rósa. Auk þess dóu 3
f æsku og einn fullorðinn sonur, er
flutzt hafði hingað vestur nú fyrir
nokkruíh áluiö síðan. Haníi and-
aðist hér f sjúkrahúsi bæjarins.
Foreldrar Guðf'únar sálugu voru
mjög fátæk allan sinff btoskap, enda
var ómegðin mikil og faðir hennar
mjög heileutæpur.
Hann andaðist frá þeim börnum,
er þau voru enn í ómegð, og fóru
þau þá til vinafólks þar í sveitinni,
þau sem yngst voru; en hin, er
eldri voru, urðu að fara að vinna
fyrir sér. Guðrún sáluga fluttist
þá að Syðra-Fjalli, tæplega 6 ára
gömul, til Þorkels Guðmundssonar,
og ólst þar upp framundir tvítugs-
aldur, að hún flutti hingað vestur
sumarið 1903, ásamt með móður
sinni og fjórum systkinum, er nú
búa hér.
Frá því hún kom frá íslandi
dvaldi hún hér í bænum unz hún
lagðist banaleguna. Þann 1. des.
síðastl. lagðist hún í hálsbólgu, og
álitu læknarnir að bati hennar yrði
bráðari og hún nyti betri hjúkrun
ar, ef hún væri flutt á sjúkrahúsið.
Með þvf engin skyklmenna hennar
nákomin voru þá f bænum um það
leyti, var hún flutt á spftalann, og
andaðist liún þar þann 14. s. m.
Daginn eftir var hún jarðsungin
af séra Rögnv. Péturssyni, og stóð
Goodtemplar stúkan “ísland” fyrir
fyrir jarðarförinni. Hún hafði
gerst meðlimur þeirrar stúku þá
fyrir nokkru, og létu stúku-systkyni
hennar sér mjög ant um hana, og
við banaleguna og útfðrina gengu
henni f skyldmenna stað.
Guðrún sáluga var einkar efni-
leg stúlka, velgefin og myndarleg.
Hún var alvöru kvenumaður og
félagslynd, en fáskiftin og frábitin
öllum solli og hávaða. Hennar er
því sárt saknað af öllum ættmenn-
um hennar og vinum og félagssyst-
kynum. Auk Goodtemplara regl-
unnar var hún ogmeðlimurUnítara
safnaðarins fslenzka, og kom hún
þar íram sem sannleikselskandi og
trúrækin stúlka.
Friður guðs hvfli yfir leiði henn-
ar og minningu!
Syttkini hinnar látnu.
“Norðurland” er beðið að taka
þynningu, og ég man þá tfð f upp dánarfregn þessa.
HINN AGŒTI
’ Cigar
er laugt á undan, menn œttu ekki að reykja
aðra yindla en þá beztu. Búnir til hjá :
í WESTERN CIGAR FACTORY
i Thos. L.ee, ^igandl. ’W'IIN'IN'IIIPEGK
■■SBSMV*
DEPARTMENT OF AGRICULTURE J
AND IMMIGRATION
MANITOBA
með járnbrautakerfi sfnu, sem veitir bændum létt að koma
landafurðum sfnum til markaðar, býður óviðjafnanlega hagn-
aðarkosti öllum þeim sem verja fé sfnu í fylkinu.
Fylkisstjórnarlönd eru ennþá fáanleg fyrir $3.00 til $6.00
hver ekra.
Ræktuð búlönd í öllum hlutum fylkisins fást keypt fyrir
$10.00 til $40.00 hver ekra.
Þessi lönd fara árlega hækkandi f verði.
NOKKRAR RÁÐLEGGINGAR
Hyggilegasta aðferðin fyrir þá, sem koma til Manitoba
með þeim ásetningi að fá sér búlönd, er að vera nokkra daga
f Winnipeg og kynna sér legu og gæði landa þeirra, sem fáan-
leg eru, hvort heldur til kaups eða sem heimilisréttarlönd.
Til eru héruð, sem hafa verið bygð um margra ára tíma,
þar sem enn má fá lieimilisrettarlönd og lönd til kaups. Sum
af löndum þessum eru sléttur, sem hægt er að rækta með litl-
um tilkostnaði, og sem hafa oins mikla frjósemi til að bera og
þau lönd, sem bezt enx þeirra er áður eru tekin. Önnur lönd
hafa góðar byggingar og eru yrkt að parti, svo auðvelt er að
setja sig niður á þau.
Til eru fylkisstjórnarlönd og rfkisstjómarlönd og járn-
brautarlönd, sem enn eru fáanleg.
Yerðið er mismunandi. Frá $3.00 til $40.00 ekran Verð-
íð fer eftir afstöðu landanna og í tilliti til timburs, vatns járn
brauta og kauptúna, er á þeim eru eða í grend við þau. ’
Allar upplýsingar um helmilisréttarlönd fást á Dominion
Land skrifötofunni.
Upplýsingar tim fylkissíjórnarlönd fást á Þinghúsinu.
Upplýsingar um C P.R. og C.N.R. járnbrautalönd fást á
skrifstofum þessara brautafölaga.
Landagentar gefa upplýsingar um landeignir einstakra
manna.
Upplýsingar um atvinnu gefur
cr. cr. GOLDE3V,
Provincial Immigration Bureau,
617 Main St., Winnipeg

:
.
i
:

BOYD’S
“MACHINE-
MADE”
BRAUD
eru altaf
eins, bæði
holl og gómsæt
Ef þú vilt fá brauð, þá er
liægast að láta þá vita
það gegnumtele-
fóninn, núm-
erið er 1030
KJÖRKAUP
Bezta gróðafyrirtæki viðvíkjandi
bæjarlóða kaupum í Winnipegborg
getið þið fundið út hjá
G. J. GOODMUNDSSON
618 Langside St., Winnipeg, Man.
DOMINION HOTEL
523 IÆ^.ITvr ST.
E. F. CARROLL, Eigandi.
Æskir viðskipta íslendinga, gisting ódýr, 40
svefnherbergi,—ágtetar máltlðar. Þetta Hotel
er gengt City Hall, heflr bestu v Ifðng og Vindla
—þeir sem kaupa rúm. þurfa ekki nauðsvnlega
að kaupa máltíðar, sem eru seldar sérstakar.
Qonnar & Hartley
Lögfræðingar og landskjalasemjarar
4#4 JHain 8t, - - - Winnipeg
R. A. BONNBR. T. I,. HARTLKY,
Giftingaleyfisbrjef
selur Kr. Ásg. Benediktsson,
372 Toronto Street
r------
Dry Góods
—OG—
Grocery
buð, 668 Wellington Avöduö,
Tfí.z .r alskyDs matvæli,
aldini, glervöru, fatnad og fata-
efnj, selur eins ódýrt eins og ó-
dýrustu bódir bæjarins og
gefur fagra mynd
í ágætum ramam. med gleri yf-
ir. með hveriu S5.00 virdi sem
keypter. fsíendingum er bent
á ad kynna sér vörurnar og
verðid í þessari búd.
J. Medenek,
H6H Weilington Ave.
Woodbine Restaurant
Stœrsta Billiard Hall í Norðvesturlandin
Tlu Pool-borð.—Alskonar vín ogvindlar.
I.ennon & Hebb,
Eieendur.
MARKET H0TEL
146 PRINCESS ST.
á móti markaðnum
uypuui
Heimskringla er kærkom-
inn gestur á íslandi.
Sktifið eftir fslenzkir verslunarmenn
Verðlista í Canada ættu að selja
siE^Ajn. oie1 uvn^nsr
Vindla
SEAL OF MANITOBA CIGAR CO.
230 KING ST., WINNIPEG
Lj