Heimskringla - 09.03.1905, Side 3

HEIMSKRINGKLA 9. MARZ 1905
Til Aðalst. Kristjánssonar
Hinar vinsamlegu bendingar
hans til mfn f Hkr. No. 18 vekja
hjá mér spurningar á þessa leið:
Hvað f>ýðir orðið guðstrú?
Hvað þýðir orðið “agnosticism.”
Er trú, von og efi eitt og liið
sama?
Við orðið guðstrú, er almentskil-
ið, að átt sé við persónugjörving,
er með orði síns máttar hefir skap-
að alt hið veranda, og p>ar með
fylgir trú á annað líf og að það
hjálpi manni og sé nauðsynlegt að
flytja bænir og löfgjörð til slíkrar
veru. Þessari þýðingu orðsins eru
menn skyldugir að fylgja, er menn
mndantekningarlaust tala um trú
«ða guðstrú.
Höfðu nú Huxley og Ingersoll
slfka trú? held enginn sá, er
sannleikann vill segja, svari því
játandi, og hafði ég aldrei hugsað,
að ég þyrfti að þræta um slíkt við
-nokkurn mann. Ég hefi orð þeirra
ajálfra fyrir þvf, æfisögu ritarar
peirra segja það, verk þeirra öll
bera það með sör, að þeir voru
“agnostics”
Orðið “agnostics” segir Jón Ólafs-
son að þýði guðsvitneskjuleysi. Er
Huxley alment talinn höfundur þess
orðs. Orð hans um f>að eru á þessa
leið: “Mör datt þetta orð f hug, er
ég athugaði mitt algerða þekking-
ingarleysi eða skilningsleysi á p>ví,
er ‘gnosticarnir’ prédikuðu um eðli
og tilveru guðs.” Huxley er p>vf
alment talinn höfundur þeirrar
heimspekisstefnu. Ingersoll fylgdi
hinni sömu stefnu með miklum
krafti, og er sú stefna talin af öll-
um, sem um hana rita, bæði með
og móti, ein hin öflugasta kenning
til að rffa niður guðstrú og kristin-
dóm. Ég liefi sjálfur hlustað á
Ingersoll flytja sinn nafnfræga fyr-
irlestur “The Gods”, og ef þar eru
ekki færð eins sterk rök eins og
hægt er fyrir því, að guðstrúin hafi
eigi við rök að styðjast, þá skil ég
ekki mælt mál. Hvernig er svo
hægt að segja, að verk þessara
manna sanni, að þeir voru trúmenn?
Orð þau, er A. K. tilfærir fyrir
þessu, virðast mér sanna hið gagn-
stæða við það sem ætlast er til, sem
von er til, því það eru engin orð til
eftir þessa menn, sem öðruvísi
hljóða, nema efi og von sé eitt og
hið sama sem trú. En engin rök
treysti ég mér til að færa fram fyr-
ir slfku.
Þess ber vel að gæta, að ég talaði
ekki um þessa menn sem guðsneit-
endur (atheists), og var þvf óþarft
af A. K, að taka p>á þýðingu orð-
anna. En ef menn vilja rita gæti
lega og skýrt verða, menn að sund-
urgreina öll hugtök.
Um Björnstjeme Björnsson er
p>að nokkuð sérstakt. Sá, er ritar
um hann f Almanaki O. S. Þ., telur
hann nokkuð óstöðugan í trúnni,
og ég skal játa, að trúarjátningu
hans hefi ég hvorki séð eða heyrt.
Að eins er mér kunnugt um, að
hann hefir þýtt hið helzta úr ritum
Ingersolls á norska tungu, og segir
hann í formálanum, að hann geri
p>að fyrir p>á sök, að hann (Ingersoll)
hafi “en saa rungende Röst”. Og
ég veit, að B, B. hefir haldið dynj-
andi ræður á móti orthodoxfunni,
en það er sama sem að tala móti
guðstrúnni, að allra dómi, sem um
p>að hafa enn ritað. Hann var lfka
einn af p>eim, er sendur var á hið
fræga fríhyggjenda [>ing í Róma-
borg sfðastliðið ár, en þar mættu
hinir helztu “agnostics” og “mon-
ists” úr öllum hinum mentaða
heimi. Ég veit vel, að únftarar
eru ekki taldir orthodox og eru p>að
alls ekki margir p>eirra f þrengri
merkingu orðsins. En ég má [>ó
leyfa mér að segja svo mikið, að
guðstrú þeirra er hið eina at-
riði, er þeir halda föstu úr ortho-
doxíunni, en guðstrú sú getur varla
talist annað en dogma frá agnost-
isku sjónarmiði skoðað.
Þrátt fyrir þessi mótmæli mfn
móti A. K. um trú þessara manna,
þá skal ég játa, að [>að er mikill
munur á p>vf, hve vel hann skilur
pessa menn, heldur en ef einhver
presturinn hefði farið að minnast á
þá, og vænt [>ykir mér um ummæli
hans um vin minn, séra M. Joch-
umsson, en samt hygg ég að hann
hefði getað orðið alt eins fullkomið
skáld án guðstrúar. Samt mun
slfkt talið fljótfærnisleg staðhæfing,
enda ætla ég eigi að halda því til
streytu.
Að skifta íslendingum í æðri og
lægri “klassa”, kann ég illa við, af
p>ví á meðal p>eirra er enginn skrfll.
Og því sfður álft ég rétt, að telja
mikinn þorra þeirra guðsneitendur.
Þvf ef guðsneitendur erú nokkrir
til f þeim skilningi, er A. K. tekur
[>að, þá eru [>eir meðal mentaðra
manna, eða þeirra, er færa glöggog
skilmerkileg vísindaleg rök fyrir
máli sfnu. Einn [>eirra var Brad-
laugh, er var göfugt og stórgáfað
mikilmenni. En Islending þekki
ég ekki með p>eim skoðunum, nema
ef vera skyldi S. Benediktsson.
En öllum er það kunnugt, er
nokkuð hafa tekið eftir andastefnu
nútfðarinnar, að “atheistum” og
“materialistum” fækkar mjög, en
alt fyrir það eru flestir vfsinda-
menn nútímans “agnostics” eða
“monists”, og lítur út fyrir, að
“monism” sé mjög að ná hylli með-
al fræðimanna, þvf sú guðshug-
mynd, er þar kemur fram, er svo
torveld að útskýra fyrir öðrum en
þeim, er mjög hafa lagt sig niður
við heimspekilegar ráðgátur Báðar
þessar andastefnur byggja athug-
anir sínar á þvf, er skilið verður og
færð rök fyrir. En trú er bygð á
skilyrðislausu trausti á frásögn
annara eða sannfæring um það,
sem maður ekki sér eða skilur. Því
eru líka þessar kenningar taldar til
vantrúar af orthodoxum mönnum.
Þetta nægir að sinni.
Ritaö viö Skeljafjörö 19. febr. 1905.
Jóhannes Sigurðsson.
Tll félags-systra minna
Þrátt fyrir það, þó ég væri ein af
þeim konum, er stóðu fyrir sam-
komu Únítara kvenfélagsins, er
haldin var f Únftara-salnum þ. 27.
febr. sl., get ég samt ekki látið ó-
umtalað liversu óhönduglega sum-
um kvenfélagskonunum tókst með
valið á einuprógrams-stykkinu, ein-
mitt því stykkinu, er ég heyrði á
fjölda mörgum að þeir bjuggust við
að mundi verða einna skemtilegast
Partur þessi var kappskrafið á bak
við tjöldin, eða eins og [>að stendur
í augl/singunni: “Fjórir á bak við
tjöldin.”
Kæru félagssystur! Ég vildióska,
að þið, sem réðuð þessu samtali á
bak við tjöldin, yxi sú smekkvfsi
að ykkur detti aldrei framar
f hug að bera á borð fyrir almenn-
ing á opinberri skemtisamkomu —
og það á okkar eigin kvenfélagssam-
komum — neitt það, er líkst geti
f hinu minsta p>ví, sem rætt var á
bak við tjöldin á okkar síðustu
samkomu. Það var varla hægt að
segja eins og stendur f vísupartin-
um, að “saman ægir öllu liér, illu
og p>ægilegu”, [>ví p>ar var heldur
lítið af þvf þægilega. Og trúa þeir
vfst tæplega, sem ekki voru fyrir
framan tjöldin, hve illa [>að lét f
eyrum, að heyra á jafnstuttum tfma
sullað saman Helga magra,drykkju-
skap, trúmálum o. fl. o. fl., og hefði
víst bæði ég og aðrir kosið fremur
þögn, en slfkt samtal. Þvf hversu
illa sem oss finst, að fyrirrennur-
uin andstæðinga vorra farist orð
um oss og félagsskap vorn, [>á var
þetta ekki staðurinn né stundin,
sem vér pmrftum að bera hönd fyr
ir höfuð vort. Vér höfðum lfka
auglýst þessa samkomu sem skemti-
samkomu, og það var í alla staði ó-
heiðarlegt af oss, að gera eina allra
minstu tilraun til að meiða nokk
urs þess manns tilfinningu, er sótt
höfðu samkomu þessa, þarsem þér
vissuð líka mjög vel, að ég ásamt
fleirum úr okkar félagsskap fórum
um á meðal lúterska fólksins, mót-
stöðuflokks vors, og báðum p>að að
kaupa af oss aðgöngumiða að þess-
ari samkomu, og urðu býsna marg-
ir við þessari bón vorri.
En hvað varð svo næst? Það, að
þegar þær sáu fólk þetta fór að
sækja samkomuna, p>á ruku sumar
kvennfélagskonur upp til handa og
féta. og gripu til þeirra vopna, er
þær héldu að bezt bitu, og hjuggu
býsna karlmannlega, þó þær konur
væru, í áttina til mótstöðuflokksins.
Þetta var myndarlegt athæfi!!!
En hvað á nú annars alt þetta að
þýða? Ég hefi oft hugsað um það,
hver muni getaorðið ávinningurinn
í því fyrir þessa tvo trúflokka, að
senda örvar jafnt oft og illmann-
lega, hver til annars, eins og mér
hefir sýnst þeir hafa gert þennan
tfma, er ég hefi dvalið í þessum bæ.
Afleiðingarnar af þessu finnast mér
litlar aðrar en þær, að ala f brjóst-
um fólksins í báðum flokkum ó-
mannúðlegar tilfinningar hver til
annars, sem svo oft leiðir til per-
sónulegrar óvildar og jafnvel hat-
urs. Ég hefi sjálf oft heyrt fólkið
úr báðum þetsum flokkum fara næst
um svfvirðilegum orðum um þessa
sína andstæðinga, svo að ég hefi
fallið f undrun og spurt sjálfa mig
að: “Hvcrt eru mennirnir þá ekki
lengur hver annars náungar?” Og
þó munu báðir trúflokkarnir pré-
dika þessa göfugu og þýðingar-
miklu biblfugrein: “Það, sem þér
viljið að mennirnir geri yður, það
skuluð þér og þeim gera?”
Og svo er nú eitt vfst, að hvað
sem á gengur ilm málefni þetta, þá
mun hver einasta sjálfstæð persóna
halda sinni skoðun öldungis óhagg-
aðri, og halda áfram að hlúa að
sinni trú, hverju nafni sem hún
kann að nefnast, trú, sem mun vera
flestum það lang-helgasta og þar af
leiðandi eitt það ómissanlegasta,
hverjum þeim manni, sem annars
verður að lifa þessu óþægilega,
hulda lffi.
Ég læt hér staðar numið, og get
ég búist við, að lfnur þessar afli sér
eða höfundinum ekki mikils vin-
fengis innan Únftara félagsskapar-
ins, þrátt fyrir það þó það sé lang-
ur vegur frá þvf, að ég hatí ásetn-
ing til að gera uppistand eða óá-
nægju, heldur að eins hefi ég löngun
til þess, að reyna að koma í veg
fyrir, að Únftara samkomurnar, sér-
staklega kvenfélags samkomurnar,
framvegis verði félagsskapnum til
minkunar, bara fyrir klaufalega
framkomu prógrams-fólksins.
Þakka ég svo alúðlega fyrir hönd
kvenfélagsins öllum þeim, er sóttu
áðurnefnda samkomu og bið þá um
leið forláts á öllu þvf, er öðruvísi
fór þar fram, en hefði átt að vera.
Ég er svo öllum löndum mfnum,
fiær og nær, alls góðs unnandi.
Mrs. Ingibjörg Ooodman.
Fréttabréf.
LUNDAll P 0., Man., 20, febr.
Heiðraða Heimskringla!
Ég leyfi mér að senda þer þessar
lfnur f þeirri von, að þú birtir þær
lesendum þínum, ef þú álítur þær
þess virði.
Héðan er fátt að frétta utan bæri-
lega lfðan bygðarmanna. Heilsu-
far mun vera heldur gott.
Tíðin köld það sem af er vetrin-
um. Skepnuhöld vfst f bezta lagi,
og flestir munu hafa næg hey.
Það er tilgangur minn með Ifn-
um þessum, að koma því til um-
ræðu, hvernig eða með hvaða fyrir-
komulagi, að hægast mundi verða
að greiða fyrir gripaheimtum á
haustum. Ég b/st við, að flestum
sé ijóst, að gripaheimtur hafa verið
mjög slæmar nú í seinni tíð. Það
munu ekki svo fáir hafa tapað grip-
um hér í síðastl. 2 ár, og svo má
finna dæmi til þess, að skepnur hafa
komist til annars en hins rétta eig-
anda, og ekki heldur verið seldar
við opinbert uppboð, eins og lög
gera ráð fyrir.
Mér hefir komið til hugar hvort
ekki væri heppilegt, að hver ein-
stakur, maður sem á gripi, hefði
sérstakt auðkenni á gripum sínum,
og að slfkt auðkenni eða mark væri
sett inn í þar til gerða bók ásamt
nafni og heimili mannsins, og svo
yrði sú bók eða markatafla að Ivera
til á hverju bóndabýli. Auðvitað
er það meining mín, að engir tveir
menn liafi sama auðkennið eða eigi
sammerkt. eins og nú á sér stað.
Svona fyrirkomulag finst mér að
hlyti að greiða fyrir bændum með
að finna gripi sfna að haustinu.
Setjum t. d. að gripur sem ég á
færi á flæking; þegar fer að kólna
að haustinu kemur þessi gripur
heim til manns, sem býr í 20 mflna
fjarlægð frá mér. Þegar bóndi sér
gripinn, skoðar liann markið á hon-
um, tekur sfðan markabókina, blað-
ar f henni, sér að það er markið
mitt. Hann sendir mér lfnu, ég
sæki gripinn og borga manninum
fyrirhöfnina. En eins og nú stend-
ur má maður búast við, að gripur,
sem flækist frá heimili slnu, jafnvel
stutta leið, sé eigandanum tapaður.
Ég hefi talað við marga, bæði landa
mfna og enskumælandi menn, og
hefir öllum borið saman um, að það
væri nauðsynlegt, að eitthvað væri
gert í þessu máli, nefnilega, að ein-
hverjir kæmu þvf til leiðar á ein-
hveru hátt, að auðvelt væri að finna
gripi sfna að haustinu.
Skyldi nú svo fara, að það álitist
heppilegt, að búin yrði í,il marka-
skrá fyrir fylkið eða part af því,
hverjir ættu þá að koma slfku í
framkvæmd? Ég held, að maður
ætti að mega vonast til svo mikils
af fylkisstjórninni, að hún léti að
minsta kosti búa þessar skrár til
þó hún svo hefði þær til sölu fyrir
sanngjarnt verð
Enn fremur ættu að vera vissir
staðir f hverju héraði fyrir skepnur,
sem ekki kæmust til skila. Það
eru oft ómarkaðar og illa markaðar
skepnur á flækingi, sem ættu að
vera sendar á tiltekna staði til þess
að auglýsast og seljast, ef eigand-
inri ekki helgar sör þær.
Með virðingu,
Petnr Amason.
Urn NEW YORK LIFE
Lffsábyrgðrt,rfél. alkunna
Lffsábyrgð og samhliða vaxta-
greiðsla, sem er hærri en bankar
borga, sýnir eftirfylgjandi bréf að
hægt er að fá hjá New York Life
Insurance Co.:
Woodstock, N.B.. 2. feb. 1905.
D. P. Flannery, Esq.,
Agency Director
New York Life Insurance Co.
St. John, N. B.
r
Kæri herra! Eg viðurkenni með
þakklæti ávfsan yðar fyrir $6,604.80,
borgun að fullu á 15ára Iffsábyrgð-
arskýrteini mfnu, No. 346,307, fyrir
$5,000.
Þessi upphæð er $1,604.80 um-
fram hina ábyrgstu $5,000 upphæð
og er það mér sérlegt gleðiefni, að
geta vottað, að í öllum mfnum við-
skiftum við félag yðar hefir alt
gengið að ósk minni, og mér hefir
að öllu leyti Ifkað vel við framkomu
yðar gagnvart mér.
Þess vegna nota ég þetta tæki-
færi til þess að láta yður vita, að ég
ræð öllum vinum mfnum og al.
menningi, að skifta við félag yðar.
Ég óska yður og félagi yðar alls
góðs, og er, með þakkiæti,
yðar einlægur,
CIIAS. GARDEN.
Finnid manninn!
Ef nokkur, sem þessar línur les,
veit áritan Jóhannesar Jóhannes-
sonar, læknisnema frá Reykjavík,
þá þætti mér mjög vænt um, ef
hann vildi láta mig vita hana, eða
að öðrum kosti láta Jóhannes vita
að ég sé að spyrja um hann. Hann
var um nýársleitið í Blairmore, Al-
berta, en bréf, sem ég skrifaði hon-
um þangað síðar, fékk ég endur-
sendt. Sigurdur Magnúsion,
Ball&rd, Wash.
Þessir eiga bréf á skrifstofu
Heimskringlu:
Kristín Magnúsdóttir.
Sigurjón Andersson.
W. Thompson.
Prédikað verður í nýju Únftara
kirkjunni á sunnudagskveldið kem-
ur. Guðsþjónusta byrjar kl. 7 e.h.
Allir velkomnir.
cigar
er laugt á undan, menn œttu ekki að reykja
aðra vindla en þá beztu. Búnir til hjá :
í WESTERN CIGAR FACTORY
) Thos. I>ee, eigandi. JNTKTIFECSh.
HMsas'
opH«iii FHIKLESTRIR
Opinberir fyrirlestrar um bænda oor búnaðarmál
verða haldnir að tilhlutun fylkisstjórnarinnar
á eftirtylgjandi stöðum og tíma.
1. ICELANDIC RIVER, 20. marz, kl, 2 e. h., ;
í bændafélagshúsinu.
2. GE\ SIR, 21. marz, kl. 3 e. h., í Geysir 4.-«.
skólahúsinu,
3. ÁRDAL, 22. marz, kl. 2 e.h., í skólahúsinu.
4. HNAUSA, 23. marz, kl. 3 e.h. f skólahúsinu.
5. ÁRNES, 24. marz, kl. 3 e.h. f skólahúsinu.
6. GIMLI, 25. .marz, kl. 2 e.h. í skólahúsinu.
7. HUSAWICK, 27. marz, kl. 2 e.h. í skóla-
húsinu.
Ræðumenn verða B. B. OLSON (hann talar um
mentalegt gildi búnaðarfélaga), og F. LUT-
LEY, umsjónarmaður mjólkurbúa í Mantitoba
(hann talar um, hvernig hægast sé að græða fé
á mjólkurbúum).
Bændur og konur þeirra eru sérstaklega ámint
um, að sækja vel fundi þessa.
W J BLACK,
Deputy Minister of Agriculturo.
VANTAR
KENNAR A T i 1 Laufas
School Dist. No.
1211., frá 1. ap-
ríl til 30. júnf (3 mánuði). Skrif-
leg tilboð sendist til undirritaðs
fyrir 15. Marz næstkomandi, og að
þau tiltaki menta stig og hvaða
kaup óskað er eftir.
Geysir Man., 1). febr. 1905.
Bjarni Jóhannsson.
Kennara vantar
fyrir Franklin skóla No. 559.
Kenslutfminn er 6 mánuðir og
byrjar 1. maf 1905. Tilboð, sem
verða að tilgreina kaup, æfingu og
kennarastig, sendist til
PAUL REYKDAL,
Secy-Treas.
Lundar P.O., Man. tf
BOYD’S
Qiftingaleyfisbrjef
selur Kr. Ásg. Benediktsson,
372 Toronto Street
“MACHINE-
MADE”
BRAUD
eru altat
eins, bæði
holl og gómsæt
Ef þú vilt fá brauð, þá er
hægast að láta þá vita
það gegnumtele-
fóninn, núm-
erið er 1030
KJÖRKAUP
Bezta gróðafyrirtæki viðvíkjandi
bæjarlóða kaupum í Winnipegborg
getið þið fundið út hjá
r
Dry Qöods
—OG-
Grocery
búð, 668 Wellin({ton Avenue,
▼erzlar rneð alskyns matvæli,
aldini, elervöru, fatnaö o£ íata-
efni, selur eins ódýrt eius o« ó-
dýrustu búðir bæjaríns og
gefur fagra mynd
í ágætumramma. meðgteri yf-
ir, með hverju $5.00 virði sem
keypter. íslendineum er beut
á að kynna sér vörurnar og
verðið i þessari búð.
J. Medenek,
fiOH Wellington Ave.
C. J. COODMUNDSSON
618 Langside St.. Wiunipeg, Man.
DOMINION HOTEL
Woodbine Restaurant
Stœrsta Billiard Hall ( Norðyesturlandin
Tlu Pool-borð.—Alskonar vln ogvindlar.
I.eunon A Hebb,
Eieendur.
523 JVT^VXTSr ST.
E. F. CARROLL, Eigandi.
Æskir vitskipta fslondin^a, gisting ódyr, 40
svefnherbergi,—Agœtar máltlðar. Þetta Hoteí
er gengt City Hall, hefir bestn vlfðng og Vindla
—þeir sem kaupa rúm. þurfa ekki nauðsvnlega
að kaupa mAltiðar, sem eru seldar sérstakar.
8onnar& Hartley
Lögfræðingar og landskjalasemjarar
494 fflain St, - - - Winnipeg
R. A. BONNKR. T. L. HARTLBV.
MARKET H0TEL
146 PRINCESS ST.
á móti markaónum
P. O’CONNELL, eigandi, WINNIPEG
Beztu tegundir af vínföngum og vindl'
um, aðhlynniug góð og húsið endur-
bætt og uppbúið að nýju
Heimskrlngla er kærkom
inn gestur á Islandi.
Skrifið eftir ^ íslenzkir verslunarmenn
Verðlista f Canada ættu að selja
SEAL OF MANITOBA CIGAR CO.
230 KING ST., WINNIPEG
■A_Ij oie1 nvn_A^TsriTOB_A^ vindia