Heimskringla - 16.03.1905, Síða 1

♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
♦ ♦
♦ T. THOMAS
♦ lslenzkur kauproaOnr J
t selur Kol ou KUIivid ♦
J Afgreitt fljótt og fullur mælir. *
X 537 Ellice Ave. Phone 2620 ♦
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
▼ ▼
♦ T. THOMAS, kaupmabur |
♦
♦
♦
♦
♦
♦
nmboftssali fyrir ýms 'verzliinarfélög
1 Winnioeg og Austnrfylkiunum, af-
ÍreiCir alskonar pantanir lslendinga
r nýlendunum, peim aö kostnaöar-
lausn. Skrifiö eftir uppíýsiugum til
537 Ellice Ave. - - - Winniþeg
«♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
XIX. ÁR. WINNIPEG, MANITOBA 16. MARZ 1905 Nr. 23
PIANOS og ORGANS.
Helntzman & Co. PinnoR.-Bell Orgel.
Vér seljam með mánaðarafborgunarskilmálum.
J, J. H- McLEAN &. CO. LTD.
330 MAIN St. WINNIPEG.
Arni Egsertsson
671 ROSS AVENUE
Phone 3033. Winnipe*.
Agæt bújörð
Ég hefi ágætis bújörð til sölu
við íslendingafljót, l80f ekrur.
Ein af beztu bújörðum í þvf bygð-
arlagi. Liggur rétt meðíram fljóts-
bakkanum. Tíilsverður heyskapur
og einnig skógur; ágætis jarðvegur.
Verðið að eins
$650.22
Eignir hér í bænum teknar 1 skift
um. Til frekari upplýsinga skrifið
eða finnið
Arni Eggertsson
Offlce: Room 210 Mclntyre Blk
Telephone 3364
Fregnsafn
Markverðustu viðburðir
hvaðanæfa.
STRlÐS-FRÉTTIR
Sú frétt flaug um heiminn nú á
sunnudaginn var, að þá væru Jap-
anar sem óðast að elta Rússa norð-
ur um land umhverfis Mukden.
Daginn áður sendi Oyama herfor-
ingi svo látandi frétt til Japana:
‘Bardagi hefir staðið yfir f marga
daga. Vér höfum rekið óvinina
(Rússa) norður milli Hun og Liao
ánna. Vér höfum tekið vamar-
virki þeirra hjá Shantan og Shuf-
angtal og eltum þá grimmlega.
Vér eram nú 15 mflur í suður frá
Mukden. Óvinimir hafa orðið fyr-
ir miklu mannfalli, og vér náðum
ógrynni af alls konar hergögnum
og matvælum, en höfum engan
tfma til að aðgæta, hve mikið það
er. Einnig náðum vér fataforða
miklum hjá Tahantal. Vér teljum
að her óvinanna, milli Shakhe og
Tie skarðsins, sé nokkuð meira en
400 þús. manna, með 1504 fallbyss-
ur. Með þessu er ekki talið lið
Rússa í Vladivostock og öðrum setu-
liðsstöðum né járnbrautarþjónar og
vinnumenn aðrir; og fyrir austan
Baikal vatn liafa óvinirnir um 700
þúsund manna”.
Þetta var á laugardag, en sunnu-
daginn næstan eftir, 5. þ. m., játar
Kuropatkin f>að sjálfur, að hann og
her hans sé í mesta vanda staddur,
og viðurkennir afdráttarlaust, að
hann hafi tapað bardaganum. Allan
þann dag sóttu Japanar hart að
Rússum, og í sumum stöðúm gerðu
þeir hverja atrennuna á fætur ann-
ari á sömu virkin, unz þau unnust.
í áhlaupum þessum er sagt, að Jap-
anar hafi hrópað á rússnesku: “Úr
vegi, við erum frá Port Arthur!”
Og sýnir þetta, að Port Arthur hetj-
urnar hafa ásett sér að vinna sigur,
hvar sem þeir berjast.
Svo er ákafinn mikill f Japönum,
í sumum þessum bardögum,að sagt
er, að þeir hlaði saman dauðum
mönnum og dauðsærðum í stóra
valkesti, til þessi að hlífa sér fyrir
skotum óvinanna.
Rússar viðurkenua, að [>eir hafiá
höndum sér 12 þús. særðra manna,
sem afleiðing af þessum bardaga,
og yfir 30 þúsund fallna, og má þó
óhætt gera ráð fyrir, að minna sé
úr gert, en vera ber, þvf svo hefir
það reynst hingað til um allar her-
frettir úr þeirri á. En Japanar
senda aldrei nema stuttorðarfréttir
og að eins f>á, þegar eitthvað gerist
sem þeim finst f frásögur færandi.
Rússar hafa tekið nokkra Jap-
ana til fanga, en svo voru þeir menn
aðfram komniraf hungri og þreytu,
að Kuropatkin skipaði að bera peim
strax fæðu og hressandi drykki,
svo þeir gætu gengið J>angað, sem
þeim er ætlað að hafast við.
Nýlega hefir Rússastjórn ákveðið
að senda 400 f>ús. hermenn tilMan-
churia, í viðbót við þá, sem f>ar eru
nú, til J>ess að reyna að veita Jap-
önum þar viðnám.
10, f>. m. kom sú frétt, að eftir
íinn langdregnasta og mannskæð-
asta bardaga, sem sögur fara af,
hafi Japanar að lokum unnið al-
gerðan sigur á Rússum, þrátt fyrir
J>að, þótt Rússar hefðu f>ar á sum-
um stöðum 3 á móti hverjum Jap-
ana.
Öflugur her Japana er nú kom-
inn norðui og austur fyrir Mukden
og gera Rússum f>ar hin mestu
spell, rífa upp járnbraut þeirra og
umkringja Fu skarðið, til f>ess að
gera Rússum undankomuna annað-
hvert ómögulega eða þá svo örðuga,
að f>að hlýtur að kosta mikið mann-
og eignatjón.
Það er alment talið, að Rússar
séu nú orðnir svo illa undir, að
þeim væri hollast að gefast npp.
Eftir hádegi á föstudag kom sú
frétt, að Japanar hefðu unnið Muk-
den borg algerlega, og um leið um-
kringt 200 þús. Rússa, tekið mörg
f>ús. þeirra til fanga og náð undir
sig mesta ógrynni af fallbyssum og
öðrum hergögnum, ásamt matvæl-
um af ýmsu tagi. En Rússar flýðu
í allar áttir með Japana á hælum
sér hvarvetna, eða þeir mættu þeim,
J>ví alstaðar voru Japanar að vinna
verk sinnar köllunar.
Síðustu fregnir segja, að Rússar
hafi í þessari viðureign umhverfis
Mukden tapað yfir 150 þús. manna,
föllnum, særðum og herteknum.
Japanar segjast hafa tekið til fanga
í pessum bardaga um 40 þús., og
hafa f>ví Rússar mist yfir 100 f>ús.,
fallna og særða, en 60 f>ús. af Jap-
önnm.
í skýrslu um herfang Japana f
þetta sinn að eins, er þetta talið:
2 gufuvélar, 60 stórar fallbyssur, 60
þús. riflar, 150 skotfæravagnar, 1000
hervagnar, 200 þús. fallbyssukúlur,
25 millíónir riffilkúlur, ógrynni af
óslegnu gulli, 75 þús. bushel af
kornmat, efni til að byggja úr 46
mflur af iárnbraut, 300 járnbrautar-
flutningsvagnar, 2000 hestar, 23
Kínavagnar, hlaðnir landabréfum,
1000 Kfnavagnar, hlaðnir fatnaði,
ein millfón af brauðvm, 150 millf-
ónir pd. af eldsneyti, 22íTþús. bush.
af hestafóðri, 125 þús. pd.af lieyi.
Þetta er það sem beinlfnis er upp-
talið í sk/rshmum, en jafnframt er
þess getið, að margt sé þar enn ó-
talið, t. d. um 300 fallbyssur af
smærri gerð, en þær, sem áður voru
taldar. Auk þessa mistu Rússar
alt það af eignum sfnum við Muk-
den, er þeir gátu komist yfir að
brenna áður en þeir lögðu á flótta.
Það er þegar vitanlegt, að Rússar
hafa f þessum eina bardaga inist
fullan þriðjung allra manna sinna,
en búist við, að tap þeirra reynist
miklumeira, þegar nákvæmari frétt-
ir fást að austan.
Sagt er, að nú muni Rússar flýta
sér alt hvað af tekur norður til Har-
bin, og má þá telja, að þeir séu
búnir að hrista Mancliurin duftið
af fótum sér. En Japanar elta þá
óðfluga og eiga nú í öllum höndum
við þá, þar sem Rússar hafa nú all-
an útbútiuð (hergögn, matvæli og
klæðnað) mjög af skornum skamti.
Nú er fnllyrt, að Kuropatkin
gamli hafi enn á n/ beðið lausnar
frá yfirherstjórn Rússa. Kveðst
enginn maður vera, fyrir sakir las-
leika og elli, að standa í þessum
erjum lengur.
Rússar hafa nú borgað Bretum
$325,000 fyrir það sem floti þeirra
skaut á skozku fiskiskipin í Norð-
ursjónum fyrir nokkrum mánuðum
sfðan. Þessir peningar ganga að
mestu til þeirra, sem áttu skipin,
sem skemdust, og til þeirra, sem
særðust, og til erfingja þeirra, sem
mistu líf sitt í þeirri atlögu Rúss-
anna.
— Marconi, loftskeyta sendill,
giftist í dag ungfrú O’Brien. Hún
er kona auðug svo að árlegir vext-
ir eigna hennar nema 20 þúsund
dala. Þau hjón ætla að ferðast
eftir giftinguna, sem fer fram í
St. Greorge kirkjunni f London, yfir
til New York og dvelja þar mánað-
ar tíma, ferðast síðan til Italfu og
gista hjá Emanuel konungi úm
tfma, samkvæmt boði hans.
— Ekkja Sergiusar, rússneska
harðstjórans, sem myrtur var fyrir
fáum vikum, ætlar að lieiðra minn-
ingu bónda síns með þvf að gefa
daglega miðdagsverð, f 40 daga, til
45 þúsund fátæklinga, sem eru f
Moscow. '
— Leo Tolstoi hefir augl/st van-
þóknun sfna á ofbeldisverku m upp-
reistarmanna á Rússlandi. Segir
þjóðina ekki vilja uppreist, heldur
eignarrétt þess lands, sem hún yrki.
— Lögreglustjórinn f rússneska
lilutanum af Póllandi var myrtur
af anarkistum 6. þ.m. Hann^v^ldi
hafa stjórn f bæ slnutn Bialystock,
en það var náttúrlega á móti stefnu
anarkista.
— Wyndham, ráðgjafi brezku
stjórnarinnar, hefir sagt af sér em-
bætti af því hann gat engum sátt
um komið á milli Bretastjómar og
Irlands.
— Fréttir frá Regina segja þar
nú alveg snjólavrst og að svo hafi
veður verið þar gott í vetur, að
bændur þar vesturfrá hafi plægt
meira og minna af löndum slnum 1
allan vetur. I austur Alberta eru
bændur nú f óða önn að plægja og
sá. Og í SourÍ8héraðinu hér í fylk-
inu eru bændur alment farnir að
vinna á löndum sfnum, en telja þó
heldur snemt að sá til hveitis
ennþá.
— Mótmæli gegn skólalögum
Laurier stjórnarinnar fyrir ný-
myuduðu fylkin hér vestra streyma
nú sem óðast til Ottawa stjórnar-
innar. Fólkið hér f Vesturlandinu
er ák. eðið f þvf, að leyfa ekki sér-
stöknm minnihluta skólum, að eiga
sér stað f þessum fylkjum.
— Capt. Baldvin Anderson sem
lengi liefir haft gistihús við Merkja
lækinn nálægt Winnipeg Beach,
hefir fengið “Hotel” leyfi fyrir
gistihús sitt, með þvf að engin
mótmæli komu fram gegn beiðni
hans, og sendimaður stjórnarinnar
sem sendur var norður til þess að
kynna sér vilja almennings í þessu
máli, skýrði frá þvf, að þó hann
hefði keyrt um bygðina í 3 daga
þá hefði hann engann fundið sem
hefði talað mót Mr. Anderson, eða
beiðni hans. Og að gistihúsið eins
og það er nú útbúið, með nær 30
herbergjum, sé með þeim beztu af
sinni tegund til sveita í Manitoba.
— Land liefir stfgið í verði f St.
Boniface, þessa sfðustu daga, svo
undrun sætir. Lóðir sem áður voru
taldar lftils virði, seljast fyrir, frá
20—50 dali, og þar yfir hvert fet.
— Tveir menn f Fort William
réðust á grfskan inann á miðri götu
á sunnudagskveldið var og stungu
liann til bana með linffum, svo
svo sonur hans 10 ára gamall horfði
á. Morðið var framið af Póllend-
ingum, alveg að ástæðulausu. Pilt
urinn hefir kannast við annan
manninn, sem glæpinn framdi.
— Eldur í húsum kolanámu fé-
ags f Feraie B.C., gerði 150 þús.
dollars eignatjón á sunnudaginn
var.
Gutenberg prentsmiðjan og
tildrög hennar.
Prentsmiðja “Dagskrár” byrjaði
hér fyrir nokkrum árum og bygði
ffsvon sína á nokkuð einkennileg-
um grundvelli. Hún hafði nfl.
aldrei fleiri en einn mann, er full-
numa var f prentiðn, og stundum
engan, en liafði annars tóma náms-
drengi til að vinna. Slfkir náms-
drengir fengu þá 10 kr. kaup um
mánuðinn 1. árið, sem svo átti að
íækka um 10 kr. á ári í 4 ár (náms-
tfmann). En prentsmiðja þessi
iafði það vana-lag, að sparka nem-
endunum burt eftir 2 ár og taka ein-
ægt nýja drengi f staðinn.
Þetta var f rauninni ekki annað
en blátt áfram banatilræði við
prentarastéttina sem iðnaðarmanna-
stétt.
Það var þvf ekki nema náttúrlegt,
að þetta yrði til að knýja prentara-
stéttina til sjálfsvarnar, og varð það
tilefni til þess, að hér myndaðist á-
íka verkmanna-félagsskapur milli
prentaranna, eins og á sér stað nú
meðal allra .iðnaðarmannastétta
hvervetna um heim.
Þeir gerðu það með sér, að fast-
ákveða borgun fyrir ákvæðisvinnu
i accord) og lægsta kanp fast fyrir
>á, er unnu fyrir fastakaupi. Og
jafnframt settu þeir fmsar reglnr
um vinnuna, er fylgja skyldi, og
aundust samtökum um það, að
vinna eigi hjá öðrum húsbændum,
en þeim, er samþyktu ákvæði þeirra.
“Dagskrár”-prentsmiðja var þá orð
in annars manns eign (prsm.“Þjóð-
ólfs), og nú vanst það á, að prent-
smiðjueigendur hér flestir gengu
munnlega að samningi við prent-
arafélagið um þessi atriði. En
reyndu þó stundum að bregða út af
því.
En f vor er leið, var umsaminn
tfmi á enda, og ritaði þá prentara-
félagið prentsmiðjueigendum hér
kurteislegt bréf, og skoraði á þá að
gera samninga við félagið á ný. Þá
voru hér sex prentsmiðjur: 3 stærri
(tsaf., Fél.prsm. og prentsm. Rvfk-
ur) og 3 smærri (Þjóðólfs, Östlunds
og Aldarprsm.). Þeir eigendurísa-
foldarprsm. og Félagsprentsmiðj-
unnar virtu þá ekki prentarafélagið
einu sinni svars. (Þorv. Þorvarðar-
son svaraði skriflega, að hann fylgdi
prentarafélaginu að málum. Hann-
es Þorsteinsson svaraði munnlega,
að hann fylgdist með, ef hinar
prentsmiðjurnar aðhyltust þessa
samninga. — En við Östlunds og
Aldarprsm. var }>á eigi leitað samn-
inga). Var þá sýnt, hvað verða vildi,
að þessir menn ætluðu að bæla all-
an prentarafélagsskap niður með
einu fyrirlitningar-rothöggi í stór-
mensku sinni. — Þá tók málið að
vandast fyrir prenturunum. Þetta
var beint banatilræði við tfmanlega
velferð þeirra, sem að eins verður
trygð með dyggum samtökum.
Þau eru smælingjunum helztavarn-
ar vopn.
Prentararnir fóru nú að lialda
fundi, en áttu nú úr vöndu að ráða.
Hefði hér staðið lfkt á og f útlönd-
um: verið margar prentsmiðjur í
landinu með fjölmennri prentara-
stétt, allri félagsbundinni, og svo
samgöngur verið greiðar og nokkur
styrktarsjóður meðal allra stéttar-
bræðra í landinu, þá hefði verið
einsættjaðjgera verkfall. En á þvf
voru ekkijtiltök eins og á stóð, enda
árið ekkijþingár og því auðveldara
fyrir prentsmiðjurnar að komast af
f bráð.
Niðurstaðan varð þvf sú, að una
ofbeldinu f bráð, en reyna að búa
betur umjsig.
Til þess tóku prentararnir f fé-
]aginu það ráð, að mynda hlutafélag
til að kaupa stærri og nýtari prent-
áhöld.en hér væri áður til, og stofna
prentsmiðju, sem gæti kept við hin-
ar og veitti félagsmönnum atvinnu
með þeim kjörum, er áður höfðu
verið; þeim kjörum, sem tryggja
verkamönnum sæmilegt vana-kaup
iyrir vinnu sfna.
Þessi — og þessi ein — voru til-
drög og orsök til þessarar prentara-
prentsmiðju. Það voru prentar-
arnir, og þeir einir, er fundu þetta
ráð og réðust f það — án allra hvata
i'rá öðrum (fáum eða engum utan
>eirra flokks var um það kunnugt
'yrri en sfðar) — einvörðungu til
sjálfsvarnar tfmanlegri velferð
sinni.
Auðvitað þurftu þeir, félitlir
menn allir, að fá góðra manna að
stoð til ábyrgðar, þvf að þeir réðust
f að kaupa lóð og reisa stórt prent-
smiðjuhús (25x14 álnir) tvflyft. Svo
ceyptu þeir Reykjavíkur prentsm.
að Þorv.Þorvarðssyni og sendu hann
utan til innkaupa.
Þessi n/ja prentsmiðja heitir
Gutenberg-prentsmiðja og er langt
um stærri en nokkur prentsmiðja
hér á landi, og svo fullkomin í alla
staði, að jafnfætis stendur allra
beztu prentsmiðjum erlendis; getur
t d. prentað bækur og myndir með
jafn-vöodnðum frágangisem beztan
getur í útlöndnm.
Gutenberg-prentsmiðjan hefir 4
hraðpressur; sú stærsta tekur tvö-
faldan “median”, sem kallað er, þ.
e. 4 bl8. talsvert stærri en Isafoldar
eða Fjallkonu brot. Hún prentar
fínustu myndir. Næststærstapress-
an prentar 4 Reykjavfkur blaðsíður
1 einu. Hinar tvær era minni, þó
prentar önnur þeirra tvær sfður af
Reykjavík eins og hún var í broti
fram til 1903.
Pappfrsskurðar-vél er þar, stærri
en hér hefir áður til verið. Þá er
þar strykunar-vél, til að stryka alls-
konar reikninga og töfl ir á skrif-
pappfr. Enn er þar tölusetningar-
vél, er tölusetur hvað sem vera skal,
t. d. bláðsíður f höfuðbókum o. fl.;
götunar-vél (perforeringsvél); enn
fremur leturflötsteypu-áhöld (stere-
otypi).
Ógrynni af nýjum leturtegundum
keyptu þeir og, vfst letur fyrir tíu
þús. kr,, auk þess, er Reykjavíkur
prentsmiðja átti.
Á efra gólfi geta 40 setjarar stað-
ið að stflsetningu.
Lyftir (elevator) gengur lofta
milli og flytur alt, sem með þarf,
upp og niður, svo að eigi þarf að
bera upp og niður stiga.
Það er nú auðvitað, að þessi
prentsmiðja getur afkastað ineira
og betra verki, en allar hinar prent-
smiðjurnar til samans; og hún er
eina prentsmiðja hér nú, sem getur
(eyst nokkurt vaudað verk af hendi
viðunanlega. (“ Reykjavfk ”, 7.
janúar 1905).
Um Stúdentafélags-fundinn.
Stúdentafélagið íslenzka hélt
fund á venjulegum tíma á laugar-
dagskveldið 4. þ. m. Fundurinn
var vel sóttur. Störf þau, er fyrir
hendi lágu,voru afgreidd eftir fjör-
ugar umræður. Að skemtunum
var fundurinn einhver sá bezti, er
félagið hefir haldið í vetur. Stúlkur
félagsins sungu þrjú lög, og hljóm-
uðu raddir þeirra sem svanasöngur
á heiði. Mrs. I. Johnson las upp
söguna “Næturgalinn”, eftir H. C.
Anderson, og tórsthenni það snild-
arlega. Höfundur þessara lfna á-
lftur, að Mrs. Johnson þoli vel
samjöfnuð við þá, er bezt eru taldir
læsir 1 þessum bæ, og svo munu
fleiri álfta. Ólafur Eggertsson las
upp ritgerð eftir sjálfan sig, er hann
nefndi: “ The True Aim of Life.”
Var það nytsamleg liugvekja, vel
af hendi leyst bæði að hugsun og
máli. Jóhannes Pálsson las upp
ritgerð þá, er hann hlaut fyrstu
verðlaun félagsins fyrir f vetur.
Ritgerðin er um “ Sumarnótt á
Fróni,” skáldleg eins og nafnið
bendir til, og var gerður að henni
góður rómur. Nemandi,
Hlustið á þetta!
Oddson, Hansson og Vopni aug-
1/sa í þessu blaði byggingalóðir f
norðurhluta bæjarins alt frá Aðal-
stræti vestnr, eins og sést á upp-
drættinnm í auglýsingu þeirra. —
Heimskringla gétur fullyrt, að það
borgar sig að festa kaup f þessum
lóðum. Þær eru ódýrar nú, en
munu brátt hækka f verði, svo að
stór gróði er vfs hverjum, sem nú
kaupir. Vér bendum lesendunum
á þetta, ekki svo mjög vegna þeirra
félaga Oddson, Hansson og Vopna,
því að þeir þurfa engin meðmæli
frá blaðinu, heldur vegna Islend-
inga sjálfra, sem vér teljum vfst, að
hafi stóran hag af þvf, að festa lóðir
þessar hjá þeim félögum, áður en
þær hækka f verði, sem hlýtur að
verða mjög bráðlega, eftir núver-
andi útliti að dæma.
Söngsamkoma
a Pearson’s Hall
-í-
SELKIRK 23 MARZ 1905.
-0—
Herra Jónas Pálsson ætlar að
sýna fþrótt Tjaldbúðar Söngflokks-
ins, sem svo mikið orð hefir fengið
á sig fyrir söng sinn á samkomum
f þessum bæ, að dagblöðin hér
hafa lokið hinu bezta lofsorði á
hann. Enfremur koma þar fram
á samkomunni nokkrir þeirra, til
að s/na íþrótt sfna, sem lært hafa
hjá herra Pálsson og lengst eru
komnir áleiðis í hljóðfæraslætti.
Það mun mega fullyrða að Sel-
kirk búum verðnr að þessu sinni
boðin ágætis skemtun, þvf mjög
hefir verið vandað til als undir-
búnings. Aðgangur 50 cents.
Það skal tekið fram að öll lög
er sungin verða eru íslenzk löe,
Grípið tækifærin meðan [>au gef-
ast. Við getum selt ykkur ód/rara
en aðrir þessar lóðir og hús: She' -
brooke st. lóð. 33x132, $675; Aenes
st., 40x105, $560; Victor st, $320;
Toronto st., 50x101, $650; Béverly
st., 33x100, $450; Simcoe st., 25x
100, $275, og margt og margt fieira.
Ný góð Cottage með fjósi o 33x
110 feta lóð, að eins fyrir $1000,
$300 strax og afganginn á tmia.
Ný hús og góð fyrir $1650 og meira.
Sleppið nú ekki þessum kosta-
boðum, þvf þetta alterubeztu kaup-
in, sem hægt er að ná f, og hver
stundin seinust.
Hús og lóðir fijúga frain,
Finna þeir }>að sein bfða
Máttu þvf úr menskum ham
Maður fara. og strfða.
MARKUSSON Á
BENEDICTS S
Skrifstofa: ÍÍI9 Mclntyre
Telephone 2986.