Heimskringla - 13.04.1905, Qupperneq 3
HEIM8KR1NGLA 13. APRÍL 1905.
þurfa til þessa? Þar sem væru
280,000 manna í sveit einni, auk
heilla herskara af ferðamönnum,
flækingum og rusli, þar sem hver
hefði sinn smekk, sínar þarfir, sér-
stakar hugmyndir, þá leiddi af þvf,
að bréfaskriftir yrðu ákaflega mikl-
ar. Það þyrfti sjálfsagt eina þús-
und skrifara og skrifaði enginn
minna en 100 bréf á dag.
Þá væri og allmikið starf að gœta
forðabftranna, að útbyta matvæl-
unum, mélinu, kiötinu, kaffinu, sikr-
inum, að skifta varningnum, bux-
unum, höttunum, skónum og klút-
unum, kápunum, nálunum, penn-
unum, prjónunum; að veita mönn-
um hæli, að skipa mönnum til
vinnu, og sjá um, að liver og einn
vinni f>að verk, sem bonum er ætl-
að, að annast þá, sem sjúkir eru.
Myndi til f>essa þurfa f>úsundir
manna. En ef að þessi störf yrðu
umgangsmikil f þessari einu sveit,
hve umfangsmikil yrðu f>au ekki í
öllum rfkjum Bandaríkjanna, í
Porto Rico, Guam, Hawaii og Phil-
ippseyjunum.
Það liggur í augum uppi, að hin-
ir núverandi stjórnarþjónar væru
langt of fáliðaðir tll að geta sint
einum tfunda eða einum hundrað-
asta af öllum þessum þörfum.
Hvaða stjórnarform ætla nú sós-
íalistar að setja í stað þess, sem
nú er? Enginn af ræ&umönnum
sósfalista hefir getað frætt oss um
það. Og ég hygg, að foringjar
þeirra hafi ekki látið f ljósi skoðun
sína um það. Hinn franski sósf-
alisti St. Simon stakk upp á nokk-
urskonar prestastjórn. Skyldu vera
yfirbyskupar, postular og læri-
'sveinar, og heimspekingurinn
Comte hafði mjög líkar hugmyndir
en vildi hafa páfa, kardfnála og
presta. En hvernig svo sem fyrir-
komulagið verður, þá verða skyld-
ur stjómarinnar og störf langt um
meiri og fjölbreyttari en nú; og
eftir hugmynd minni, mundu hús-
bændurnir vera nokkurskonar em-
bættismenn og myndu óefað sýna
af sér miklu meiri harðstjórn, en
nokkur stjóm, sem enn þá hefir
þekt verið f heimi. Embættis-
mennimir yrðu náttúrlega kosnir,
en hvernig ætti að kjósa oftar en
einu sinni fæ ég ekki séð. Skrif-
stofuþjónamir yrðu ákaflega marg-
ir og þeir mundu hafa völdin yfir
fierliðinu, flotaliðinu, lögreglunni,
og mundu vissulega ekki vera fúsir
á, að láta af hendi völdin yfir öllum
eignum manna. Það gæti vel komið
fyrir og menn sæu þá nýtt borgara-
strfð, og ættu foringjar sósfalista
að fræða menn um það.
Þegar nú skyldur sðsíalisla stjórn-
arinnar væru svo ákaflegar marg-
brotnar og miklar, þá hlyti þar að
verða enn þá meiri skrifstofustjórn
en á Rússlandi. Rússasijórn skip-
ar mönnum ekki, hvað þeir skuli
gera, hún tekur ekki arðinn af
vinnu manna, hún ákveður ekki,
hvaða kaup menn skuli hafa, hún
stjórnur ekki familfum manna og
skipar ekki fyrir, hvað hver og
einn skuli éta og drekka. Hún
leyfir einstaklingunum að ráða öllu
þessu, sumu lætur hún stjórnendur
1 hverju þorpi riða, sumu þingin í
hverju fylki, en tekur undir sig
stjórn hinna opinberu mála, vega,
opinberra bygginga, skattheimtu
esfrv.
Sósfalistar byrja stjórn sfna með
því, að slá eigu sinni á allar eignir
manna, kaup þeirra, vinnu, vélar,
náma, peninga. En vér sjáum það,
að þó að störf skrifstofustjórnar-
innar á Rússlandi séu tiltölulega fá,
þá er það fyrirkomulag þó orsökin
til þess, hve störf ganga þar öll á-
kaflega seint, hve illa er farið með
mál manna og hve ón/t stjórn sú
er. Herinn er hvorki æfður né
þolanlega vopnaður. Sjóflotinn er
orðinn gamall og úreltur. Umbæt-
ur innanríkis eru vanræktar og þvf
nær öll opinber störf eru á eftir
tfmanum. Bænarskrám ’utan úr
höruðunum er stungið f skúffur og
látnar liggja þar árum saman. Það
er sagt, að bænarskrár frá löndun-
um við Eystrasalt um erfðalög á
bændalöndum, hafi legið f skúffum
Porsteinn P. Porsteinsson:
í VESTRI
Flutfc á samkomu Hagj rOinga-
félaffsins 27. marz þ. á.
Vér viltumst fyrst hingað á víkingaöld
til Vínlands ins mikla og góða,
en komum nú loks til að krækja í völd,
þá kol eru brunnin tii glóða. —
Já, fyrr var það Leifur, sem land þetta fann,
þótt land vort þess aldregi njóti,
þvf nú er það Bolinn, sem bitans oss ann
og boðorð oss ritar á grjóti.
Vér verðum hér efnaðir. — Er ekki svo?
Jú, eflaust er margur vel fjáður.
Til skiftanna eigum þá ætlum að þvo
og enginn er sveitinni háður.
Og smám saman Enskan með árum er lærð,
því orð hennar peningum heita,
en samtfmis Islenzkan haltrar burt hærð
sér hvíldar í gröfinni’ að leita.
Vér komum fiér fátækir fóstrinu úr
með fang okkar troðið af vonum,
og álftum landið eitt allsnægtabúr
með auð handa norrænum sonum.
Svo gröfum vér landarnir, gröfum því meir,
sem gigtverkir bak okkar kvefja,
en guð veit það hvort það er gull eða leir.
sem gefst oss þá alt ber að telja.
En líklegt er mjög að oss veitist hér völd
og veglegar gullhallir reisum
í engelskum stfl bak við Englanna tjöld
þá fslenzka haftið vér leysum,
En göfugra væri af góð-löndum þeim,
sem gull hafa reytt sér í byrði,
að flytja það altsaman, — altsaman heim,
hvert eina3ta tvfskildings virði.
Hér gleymist fljótt yndið, sem bernskan oss bar,
í Blendinga ginnandi sölum,
þótt helmingur alls þess, sem helgast oss var,
sé heima í snælenzkum dölum. —
Á kyn-ólgusæ mun þeim hafskipum hætt,
sem héldu að Islandi forðum,
þvf töfrarödd Kanada svæfir oss sætt
þótt sjógangur hamist að borðum.
Vor sérmörkin fslenzku sett eru’ í bönd
þá samkynja flýjum vér gyðða
frá vöggu vors lands og að veglausri strönd
í vestur með tíð-flaumi þjóða.
Hér bliknar vort mál eins og bjarklauf um haust,
hér blundar vor fslenzka saga,
vor æskuljóð syngjast með útfarar-raust
um Eykonu norrænna daga.
Það pund, sem oss Urður í öndverðu gaf
og öllu er fegurra’ og dýrra
þvf sökkvum vér flestir þá siglt er á haf
til sælunnar heimkynna nýrra.
Svo sljófgast vor andlegu eyru og sjón,
frá fslenzkri sólarhæð talið,
að sumir þeir verða þau fyrirtaks flón
að finst þeim alt íslenzkt sem galið.
Að lasta þig vestræna, frjóríka fold,
er fjarrst mér að vilja né leyfa,
en ágeng mér finst þú á fslenzka mold#*p*
f akrana þfna að dreifa,
fyrst frælífið það, sem að felzt fienni í,
ei frjómagnsins snælenzka leitar,
en vex upp til eflingar ofraldi þvf,
sem ástmáli feðranna neitar.
Þótt vildum vér allir eitt velferðarmál,
er vaninn að sundrast í parta,
því tærð er af öfund og tortrygni sál
og trúgirnin sleikir það svarta.
Á íslenzku máli er ekkert haft gát,
svo Enskan f sæti þess stekkur, —
og ef það ei lagast, þá lýkur við mát
og landinn í vestrinu sekkur.
Þér lærðu menn vorir, sem lff vort og sál
f listum og vísindum geymið!
Hvort er yðar hljómþfða, hreimsterka mál
við hávaða Enskunnar feimið?
Nei. — Enskan á gullið, en Islenzkan sál,
sem ei iná til’peninga virða. —
En hví er þá Islenzkan orðin sem kál,
sem að eins í sulti má hirða?
Því ollir vort starf-svið og staðan vor ný,
sem stelur burt þvf sem var heima,
en mestu þó of lftil þekking á því,
hvað þú hefir, ísland að geyma.
Að tignríka fegurð og frumleik þú átt
og fágæta, andrfka menning,
en fiugur vor starir um hungursins gátt
á haffs og norð-kaldan renning.
Þér lærðu menn, áfram! og látið nú sjá,
að leysið þér mál vort úr böndum,
og flytjið f þýðingum hugtökin há
til hjartna í sérhverjum löndum.
Ef fslenzka kostgripi’ og ágætust hnoss
til afnota heimurinn fengi,
þá marg-ykist þekkingin þjóða á oss
við þjóðhörpu framknúða strengi.
Þvf fjöldanum af er það fár sem að veit
um frægð vora’ og þjóðmörk, sem bvum
á veraldar hala, sem Vfdalín reit, —
hjá váþrungnum norðursins hjúum,
þars himininn leiftrar með loganda brá
við löginn og jöklana hvfta.
Já, — þar, sem f einu’ orði’ er alt það að sjá,
sem augu vor töfrast að líta.
Og ei er það f jöldans að grafa sér göng
í gullnáma íslenzkrar tungu,
ef undir vér troðumst í útlendri þröng
til arfskifta gleymskunni þungu.
— Þá þarf ekki’ að undrast vor afdrifin snögg,
og íslenzkan snúist í heimsku. —
En væri’ ekki nær að vér risum með rögg
úr rúmfleti þjóðræknis-gleymsku ?
Jú, rfsum nú, bræður, úr rúminu skjótt,
því röðullinn enn er á lofti,
en bfðum ei eftir liin nákalda nótt
oss nái með gapanda fivofti. —-
Vér ættum að mynda hér allsherjar-sjóð,
sem fslenzka þjóðarheill styrkti,
og berjast með eldheitum, fslenzkum móð
mót öllu, sem frama vorn kyrkti,
Og þá verður Vesturheims-förin tiÍ fjár,
og Fjallkonan syrgir ei lengur,
því það munu sanna hin tíkomnu á,
ef Islenzkan réttsælis gengur,
að gerð verður ferðin til föðurlands heim
úr firðinni vestan við sæinn,
og heill verður bergmáluð hollvinum þeim,
sem heim koma’ í íslenzka bæinn. —
Und gunnfána íslenzkum göngum mót smán,
sem gnagar vorn ættfrelsis-blóma,
og látum vort þjóðerni rísa frá Rán
í regin-dýrð frægðar og sóma.
Já látum vort hugljúfa, heilaga mál
í hjartanu eitt fá að ríkja!
með þjóðmærings orðin i sókndjarfri sál
að sækja fram, áldrei oð vlkja\
embættismanna í meira en 40 ár,
og svo gengur flest annað.
Til þess að fá skrifstofuleyfi til
að stofna iðnað einhvern eða setja
upp prentsmiðju, þarf mörg ár.
Hafa rússsneskir rithöfundar kvart-
að yfir þessu, en aldrei fæst lag á
þvf fyrr en Sarinn gefur völd þau
sveitaþingunum í hendur.
Skrifstofuþjónar Rússa eru meir
en millfón manna. En í hinu n/ja
sælunnar ríki hljóta þeir að verða
5—10 millíónir manna (tniðað við
Amerfku).
Sósfalistar búast við miklum
örðugleikum við að koma á stjórn-
arskipun sinni, og til þess að koma
f veg fyrir mótmæli og aðfinningar,
stinga þeir upp á, að hafa enga
lögmenn. Þetta er það, sem við
mátti búast. Þegar menn ætla að
svifta fólk réttindum,sem það liefir
haft frá ómuna tíð, þá vilja menn
ekki láta þá menn grannskoða gerð-
ir sfnar, sem vanir eru að verja
réttindi þeirra, sem kúgaðir eru og
undirokaðir. Og er þeir vagga sér
í glitrandi draurn unt pólitiskar
framfarir og eigin upphækkun sfna
í embættum, og yfirráðum yfir öll-
um eignum landsins, þá hugsa þeir
á þá leið, að þvf færri, Sem þeir
eru, sem hafa skynsemi til þess að
sjá og skoða allar gerðir þeirra—
metorðagirnd og valdagirnd og fé-
gjrnd,— því færri verða lfka hindr-
anirnar á vegum þeirra. En við
lögmennina geta þeir ekki losnað.
Sósfalistar mundu steypa um koll
svo mörgurn stofnunum, semja svo
margar nýjar skipanir, reglugerðir
og lög, að æfðir og vanir þýðendur
laganna væru alveg nattðsynlegir
til þess að útsk/ra þau. Réttindi
svq afarmargra manna yrðu fótum
troðin, að þeirra mætti ekki án
vera, og þar sem nú er einn lfig-
maður mundi þá þurfa 20
Skjólstæðingar kaupa sér ekki
lögmenn að gamni sínu, heldur af
þvf, að þeir geta ekki komist af • án
þeirra. Ég játa það, að ef sósfal-
ista stjórninni hepnaðist að ná und-
ir sig öllum peningum landsins, þá
mundu þeir peningar verða eftir
handa lögmönnunum. Og ef að
skoðun tnín á þeim er rétt, þá
mundu þeir ekki fúsir á að vinna
fyrir ekki neitt. En ef að sósíal-
istar treysta þvf, að “bróðurleg
ást” ntanna á milli varni því, að
mönnum sinnist hver við annan,
þá verða þeir illa sviknir. Meðan
mannlegt eðli er hið sama og nú,
munu einlægt verða þrætur og deil-
ur, mllaferli, lögmenn og dómarar.
Það sjást, enn sem komið, er engin
merki þess, að vængir muni vaxa á
öxlum manna á liiniii komandi sæl-
unnar og sósfalistanna tíð.
Eitt af þvf fyrsta, sem ákveðast
þarf, er það, hvernig hin fyrirhug-
aða sósfalista stjórn skuli fara að
þvf að borga útborganir sfnar.
(Meira).
S. THORKELSON, 751 Ross
Ave.,selur allar tegundir af máli,
málolfu og öðru mál-efni. Alt af
beztu tegund og með lægra verði
en aðrir f Winnipeg.
Auðvelt að baka vel með
BLUE RIBBON
BAKING POWDER
Breg&t aldrei.
Fylgið reglunum
HINN AQŒTI
‘T. L.’ Cigar
er laugt á undan, menn ættu ekki að reykja
aðra vindla en þá beztu. Búnir til hjá :
- WESTERN CIGAR FACTORY
Tho». Lee, * eigandi. •W'IHSrHSriIPEGh.
Union Grocery and
Provision Co.
163 NENA St. horni ELGIN AV
Odýr-^
Matvara
kaups verði.
Fólk í nærliggjandi þorpum og
sveitum, sem vildi njóta þess-
ara kjörkaupa, getur pantað
vörurnar og sent andvirðið með
pöntuninni; skalþeim þá send-
ast það, sem um er beðið.
J. Joselwich
163 NENA ST. horni ELGIN Ave
DUFF & FLETT
FLUMBERS
Gas & Steam Fitters.
604 Aotre Oanie Ave.
Verk Alt VandaÖ og svo Áhyrgst.
Allar vörur fluttar heim í hús viðskiftavina vorra með eftirfylgjandi verði; Kartöflur, bushelið 0.70 16 pd. raspaður sykur $1.00 14 pd Molasykur 1.00 ’PHONE 3668 Smáaðgerðir fljótt og
Adams & Main PLUMBING AND HEATING
9 pd. grænt kaffi 1.00 22 pd. hrísgrjón 1.00 Happy Home sápa 7 stykki 0.25 Þvotta Bretti 0.10 Þorskur, saltaður, pd. á .. 0.06 Bexta Stein Olfa 25c. Gallonið Bezta “English Pickles“ 2 fl. 25 Molasses 10 pd fata á .... 0.40 7 pd fata af Jam 0.45 Ýmsarteg. af sætabrauðipd 0.10 Soda Biscuits, 1 kassar á... 0.15 Sveskjur 6 pd 0.25 Rúsinur 4 pd. á 0.25 473 Spence St. W’peg
Bonnar & Hartley Lögfræðingar og landskjalasemjarar 494 Main St, - - • Winnipeg R. A. BOMNRR. T. L. HARTLB7.
1 pd. besta Cocoa 0.25 Tapioca 6 pd.á 0.25 Sago 5 pdá o.2§ Og allar aðrar vorur, með kjö'r- J, lidanek
Giftingaleyfisbrjef
selur Kr. Ásg. Benediktsson,
372 Toronto Street
BOYD’S
“MACHINE-
MADE”
BRAUD
eru altat
eins, bæði
holl og gómsæt
Ef þú vilt fá brauð, þá er
hægast að láta þá vita
það gegnumtele-
fóninn, núm-
erið er 1030
DOMINION HOTEL
523 dVCAAXTsr ST.
E. F. CARROLL, Eigandi.
Æskir viöskipta fslendinga, gisfcing ódýr, 40
svefnherbergi,—ácætar málfcíðar. Þetta Hofcel
er gengt City Hall, heflr bestu v lföng og Vindla
—þeir sem kaupa rúm. þurf^ ekki nauðsynlega
aö kaupa máltíöar, sem eru seldar sérstakar.
Selur groceries með eft-
irtöldu verði — ódýrastar
og beztar vörur í W’peg...
17 pd. Rasp. Sykur... 1.00
14 pd. Molasykri..... 1.00
9 pd. Grænt Kaffi... 100
22 pd. Hrfsgrjónum....;.. l.Oo
28 pd. Kassi af Rúsfnunf.... 1.20
10 pd. fata Molasses .. 0.40
5 pd. Sago.......... 0.50
1 Bush. Kartöflum -.... 0.80
7 fata af Jam.......... 0.45
1 Kanna af borð Sfrópi .... 0.25
Ytnsar tegundir af ágætu sæta
brauði á 10c. pundið.
Allar aðrar vörur með til-
svarandi verði.
Einnig mikið upplag af alls-
konar fatnaði ogjfataefn-
um, skótaui, leir- og
glervöru, alt ód/rt.
J. Midanek
668 Wellington cor. Agnes.
Heimskringla er kærkom-
inn gestur á íslandi.
Woodbine Restaurant
Stærsta Billiard Hall 1 Norövesturlandin
Tíu Pool-borö.—Alskonar vín ogvindlar.
Lennon A llebb,
Eigendur.
MARKET H0TEL
146 PKINCESS ST.
á móti markaönum
P. O'CONNELL, elgandl, WINNIPEQ
Beztu testundir af víufönEum og vindl-
um, aöhlynniuR ttóð og húsið endur-
bætt og uppbúið að nýju
Skrifið eftir
VerMlsta
íslenzkir verslunarmenn
í Canada ættu að selja
SEAL OJF nVCAATSJ
Vindla ♦ SEAL 0F mamtoba cigár co.
230 KING ST., WINNIPEG