Heimskringla - 21.03.1907, Page 2

Winmpeg, 21. marz 1907.

— HEIIVISKRINGLA'-
Pnblished every Tharsday by
Thf Beimskringla News4 Pnhlishins Co.
VerÐ blabsins 1 Canada op Handar
S2.0U nm áriö | fyrir fram borsgaö).
Seut til It-lands $2.10 (fjrir fram
borgaC af kaapendnm biaösins hér)$1.50.
B. L. BALDWINSON,
Editor & Manatrer
Office:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
F.O BOX 116. ’Phone 35 1 2,
................... ii ■■■! rii lataa
Tímaritin íslenzkti
Nýlejja eru komin hinjjaS vestur
tímari’tiu “Skírnir” oa “ Lvimreiö-
iit”. líins og, venja er til flytja þau
smargvisleyan fróð’eik og gagnteg-
an.
Innihald “Skirnis” er í þetta
snttit : i) “tslenzk þjóðlög”, eftar
»éra Hjarna þorsteinsson, prest á
í>iglu(iröi. Ritgerö þessd er mjög
Iróöfeg, aö því er srtertir hið
ittikla þjóðlagasafn, sem séra B.
Kefir saínað til nú í síðastl. 25 ár,
■og Itelir intii að halda um 1000 af
isten/.kum þjóðlögmn. — 2) “Ferða
jþættir frá Bretlandi”, eftir próf.
|>orv. Thorodidsen. Mjög fróðleg
ritgierð. — 3) ‘‘ístenzk höfuðból”,
irtttir séra Björn Jónsson. Ritgerð
þessi ræðir aðaltega um höfuðból-
ið og b'iskupssetrið forna llóla í
Hjaitadal. — 4) “þrjár spurning-
■ar", eftir Lea Tolstoj, þýdd.ir af
iVitðtn. Finitbogasym. — 5) N. kk-
mr orð um bókmentir vorar”, tftir
Jtenedikt Bjarnason, bónda í Oarðt
3 Kelduhvierfi. Sú ritgerð er all-
.svscsin árás á bóka og bfaöaútgef-
endur, fyrir að vera óvandir í vali
tnáli á iiieiðaiimáilssögutn bfaða
Og öðrum þýdduin sögum, setn
geínar f.afa verið út. Naum.itt er
iþessi rítgerð rétt eða sanngji'rn
að öllu leyti. — 6) “Stjórnarskr.i
íattina hin nýja”, eftir Björn Jóns-
son ritstjóra. — 7) “Úr bréfum
5rá Jónasi HaUgrwnssym”, eftir
Klemens J ónsson landritara. —
») Ritdómar a) um “Stiirhmgu”,
«3r. Kr. Kaalunds, eftir próíessor
.Björn M. Olssn. b) iwn “HaÆbJtk”,
ivaeði Kinars BenediktssonaT, eftir
^Vuðin. Fiimbogason. c) nm kvæði
ÍVtiðm. Guðmiindssonar "Ofgjan”,
eiftir satmi. d) mn “Ljóðmæli Gr.
Thomsens”, ef'tir sama. e) utn
“•f íjfturelding”, greinar Guðin.
H aimessonar tim landsmál, eftir
- satna. f) iim “Odauþteika mianns-
«ts“, bók J ames prófessors í sád-
arfræði við Harvard Háskólann,
e4tir Steingr. Matthíasson læknir.
g) titn “Skrá um skjöl á lands-
bókasafnimi í Reykjavík”, setn <lr.
Jótt þorkelsson Hefir samið, eítir
Jón Kristjánsson. h) um “Huliðs-
Jneima” Árna Garborgs, sem Bjarni
Jónssoti frá Vogi þýddi, eftör Guö-
jnund Th. Hallgriinsson. i) “Bn'nrn
«fikt G röndal áittræður”, tniimiug-
arrit á áttugasta aldursári Grön-
d»ls, sem ritað er eftir Jón Jónis-
son sagiifræðing, Guðin. Finnboga-
_xon iníugiwter, próf. Finti Jóusson
Helga Jónsson magLster og þorst.
KrHngsson skáld, — eftir Sigurð
Sigtirðsson. — 9) “íslandsfrábtir”,
æftir ' Bjö'rn Jónsson ritstjóra.
Ji'réfctir þessar eru helztu og inerk-
tistu viðhurð'ir á Islandi á áiritiu
1906. — 10) “Ertend tíði-ndi”, eftir
saltta, — 11) “Grundvöllur ísl.
ar stafsetn’ingar”, efþir Jón Jóns-
sun próíast á Stafatelli. — Að síð-
nstu eru skýrslur og ro.ikniingar
B&km'enitaifé'lagsitts. Fremst í rit-
imi cr góð mynd af Kristjánd kon-
Mtigi nítinda.
Fyrsta heftið af 13. árg. Eim-
jretðariunar helir inni að balda : —
1) “Handan yíir landamærin”, rit-
gierð mn drauma og þýðingu
þedrra, e‘tÍT Guðmund skáld Frið-
jónsson. — 2) “Kirkjan og kristin-
ífótniirinn”, eftir séra M atthías
Joch'tmsson. Höf. tekur allhart á
lútersk ti kirkjimni í þessari rit-
gierð, segir meðal annars um
fi-ana : “t öllrnn löndutn gliðna
^eiggir hinna gömlu múra (tiefnil.:
Icirkjunnar) ; í öllum löndum blösk
rar æ (teiri og fledri somirn hinna
•étititrúðn sjálfra þessi þeirra al-
kmiina veraldarskoðun, að mieiri
fit utd allra sáltta (siimiir re’kna
Jiooo, sumdr 100,000, sumÍT m ll'ón
móti edmim) fari til eil frar fyrir-
daetningar! Svo draga spo-tit'ararn-
ír áilykfcainir og segja, að sam-
itvæm t brirri kienn'ingu sé ilrottinn
gjaldtþrofca, það sé óvimirinu, sein
ádbatfcanu liafl og r’kið erfi! ” Á
öðrmn stað segir séra Mátthías :
“Eða hvar er sú t r ú ( þ. t.
krisfcindómtir), sem aiiðsýuiir sig i
verkutium nú á dögnm ? Er hún
«kki eins utan kirknanua og inuan,
edus liiá þeim, sem ekki fylgja
kdrkjum og kirkjiitrú, edns og með-
al fneirra, sem kalla sig kirkjníólk,
rébfctrúaða, “heilatra” ? þessu er
ekki t'M neins að neifca.” Að sið-
«istn hvðir séra Matth’as ræðu eft-
ir Idnn ágaeta amerikanska guð-
Jræðing, J. M. Savage, sern hann
fliitti ár.ð 1905 1 Getvf í Sviss.
Riitgerð þessi er án efa sú merk-
asta, sem “Eimreióin ' flyfcur 1
'þotta sdini. — 3) “Norrænar þjóð-
ir á ví .ingaöldinni ', effcir A. Ol-
rik háskólak«tnara. — 4) “Pestin
eða 'tftisúi svitinn’ ”, eítir Sfceángr.
lMaitthía'SSou kuknir. — 5) “þor-
sbeinii og þyrnar”, effcir Sigurð
Guöimiixlsso 11 stúdent -- 6) Rit-
dóinar : Dr. Valt.r Guðmundsson
ri'tar mn “Gullöld ístendinga” .eít-
ir J ón sagnfraðing J ónsson. Dr.
Jón Sbefátissoti ritar rnn “Haf-
bl'ik” Einars Beu/eíliktssonar og
ljóðmæli Sdgf. B. Benediktssontar.
Andrés Björnsson ritar nm “Ára-
mót” íslettzku lú'beranaiina hér. —
]>á er að siðnstu “ísknzk hring-
sjá”, etífcir dr. Valtýr Guðmunds-
son, dr. Jón Sbef'ánsson og nátt-
iVrufræ&iug Helga Jónssou.
Bæði þessi tímari't hafa hollau
fróðleik að flytja og sýna, að hjá
|)eiiri ríkir hreint og heilnæmit lo.it,
sem hveir tesandi hefir sétrtega gott
af að anda að sér.
-------♦-------
Um framþróunartafir
Eftir
Jón Einarston
Um æðimargt er nú lingsað, tal-
að og ritað, alls yfir, í heim.iium,
og með mörgu skrítnu sniði verð-
ur oft úitkoman á öllum þaim í-
grundunum. Miklum tíma og pen-
ingum ýmra varið í ritstaría og
ritkaupa ábtma árlega, og er það
oft ei-gi um skör fram, oft jafnvel
eigd lagt bil eftir því, sem nauðsyn
krefur í þessu sambandimi né öðru
En svo er það og jafnvíst, að sum
um þaim f.jármumim, sem vari'ð er
tdl útgáfna og útgáfna kaupa, er á
glæ kasfcað og væri betur notað
'tdl margs annars. Vörurnar 4 hin-
itm andtega baimsmarkaðd eru
svo margiar og misjafnar að gæö-
urn, að nákvæma gætnd þurfa
ka’upendtir þeirra að viðhafa fcil
þess að vera ekki ttckaðdr í við-
skiffcumtm. Menn ættu ævimitega
að gaeta þcss, -að meta ritin sjálf-
stæðtega, þ. e. a. s. án þess, að
taka einvörðiingu tilli-t tdl þess,
hvier höfuii'durinn er. Hver sem les
óki'.tunia bók, sem tiltilblaðið hefir
gla'bast aí, og gatur ekloert fundið
nýfcitegt í benni, sökum 'þess, að
hann veit ciigi hver höíuiMlnrinn er,
sá ltssari er enn hýsna nærri sam-
bandslið'mnn milli mannsdtis og
dýrsdns, að minsta kostd dóm-
gneiincl arl-ega. Sama er að segja
u m þá, sera aldred geta getið naifct
ákveðið áldt um »-itverk, sem þedr
hafa lesið (þó-tt þeir hafi þekt
höf.) iyr en þeir hafa séð rifcdóm í
þá 'átt, eifcir einhvern annan. Svip-
uðum ættlið virðast þeir og til-
beyra, sein aldrei finna nokkura
hiigsun nýtitega hjá manni, sem
fylgir aiKlstæðri hldð þeirra mála,
spm tesatdnn siálfur hefir tekið að
sér að vdnn'a lyrir, anuaðtvieggja
samkvæmt skoðun sinni, eða fyrir
fylgis sakir vdð aðra mcmni, eða
ívjir — þægju. Ölliim mönnti'm af
þessu tagd, er lestur þedrra trma-
eyðsla eilígöngu, fjármunaitaip að
svo miklu teytd, sem þeir leggja
fram fé til ritkaupa, og skaðtegur
fyrir andtegt Iíf umhverfis, vegna
liinna öfuglyndu hngsiinarafla, sem
þeir framleiða, eða færa þroska á
einhvern háitt.
Rithöfundar og tesendur mieðál
hinnar slenzku þjóðar, eru ekki
síðtir há'ðir þessum andans glöp-
rnn, að minsta kosti hér vestan
haf'sins, en aðrar þjóðdr, seru
mannfledri eru. Ávalt klingar það
mn þenna höfundinn eða Linn : “o,
hann ribar ljámandi fallega”, l‘æv-
inntega rifcar haiin nú faltega, kall-
inii', þóifct ýmistegt sé að honuiii
annað". “Enginn hield ég gefci neit-
að því, að hann riti betur en
ir, hvað sem tim annað er”.
“Hairn er ná'fctúrtega bám<entað!ir
maður, hlýttir að vera, annars rit-
aði hann ekki svona smelliö” —
“Sá gettir nú stiingið niður ptiin-
anum, fáir cm Flosa líkar". —
“þarna fær hin hfiðm fjótan s't.-ll :
fig vissi ]>að nú alté.nt að þeir
myndu fá það ÖþVEGlÐ, ef
HANN færi af stað. Mikið an-
skóri skrifar karlinn ljómandi fall-
ega! Gaman er að vera meii'baður
og — ekki alveg gagnslaust held-
ur".
þannig dæma hliðtækir ósjálf-
stæðir menu jafnan, oft án þess að
taka billit tiil eða skilja, hvort höf.
hafði eiginntega rétt fyrir sér eða
eigi, og án þ:-ss, að taka með i
reikninginn rök þau eða gildi
jieirra raka, sem hann (höf.) færði
máli sínu tdf styrktar. Mienn, sein
haf rígbunitliið stg vdssnm höfnnd-
um og blindu hliðarfylgi, þurfa
enga dónigreiml, og eru í sjálfu
sér sælld án honnar, vegna þess,
að Inenni hættir svo vtð, að naga í
samvdzkuna, ef hún (dómgT'ednidin)
er til staftins og er mdsþyrmt
þatmig. þeir ínenn þurfa ekkd að
“eyöa tima" í umhugsun né djúp-
rýni málanna. þeir geta grafið
hugsunar og dómgneindar pund
sitt 1 jörðu og geiiö þvi tækifæri
til aö lialda sinni up,.r.uwteau
pyngd. b’em sagt, pessir inenn er.i
andtegu á'franihaltii buimxius til
talar, þrandar 1 götuin pedrra,
sfin langar til a taka spret't <
á't't'.na til áíanoa.sta L.ariris, og ó-
rolinn K naimir, sem þeir rækta
afkvaemd s.n s-uggainegin við, að
svo miklu teyti, seni s imtíðarsál n
kenmr ekki gedslabrot. s nu ylir
topplaigið.
Riithö.'Uiwktr vorir þekkja þessa
andlagu gjeggjan og hve gr .ún hún
er í þjóöl.fimi. Frivmhvöt sumra
þeirra ræður ritsteínu þoirri, er
jæir taka sér, sem og dómtökum
SUMRA þeirra, sern ritin lesa, —
’því engtvm dattnr í hug, að ALL-
IR hugsd og dæmi á þann hátt,
sem að ofan var áminst. — Bæöi
þessir höfundiar og þe sir rtbdóm-
tndiir eru bér undanþ&g'nir. En
höifundana, sem ekki rita sam
kvœrat eigin skoðun, er h’r um að
ræða, og sömulei is þá, sem rvta
skoðunarlaust.
Að auki við ofangreindar orsakir
tdl. hli'ðitöku tesenda (sem og eru
jafn-tíðkanlegar að því er snert'r
höfun'dana) eru og ýmsar fledri
som ráða alveg eður að mieiira eð-
ur mdnna leyti ritsbe.'riu höifund-
anna.
Aðalorsakirnar eru þá, enivírem-
ur, tvær : ÍSTÖÐULEYSl og
“ PRAKTISKA ”.
Istöðuleysið lýsir sér í þvd, að
höiiuiwiarmir þora ekki að fylgja
skoðun sjálfra sín — eí þedr hafa
nokkura eigin skoðun —. þedr
dænva miálieinin og rita um þau,
að eins edns og cinhverjir mund
óska að þoir ræði þan og rifci.
]»edr halda fast vdð hliö siiva.
dauðahaldi, svedrtt r og másandd,
og llokkd þeirra sýnist teggja upp
af þedm framþró'unargufu í þykk-
um frjóidaggar skýbólstrum. Hann
hniedgdr sig fyrir þeim og buigtar,
og vogar naumiast að sjá í augu
þeirra. það er eirs og salt'pé'tur og
matarsalt sé i hverju oríd þ ssara
höf inda, .þegar þau smjúga inn í
andtegu 'mielbiii’garfærin vinaflokks-
ins : þá þyrstdr og hivni’rar cíáir
æ im'oiru, mieifu af sÖmu næri :g 1 ;
þvi þessi mielbinigarfæri verða ein-
hæf (speoialiisbic) í störfum sínum.
þeiim verður ilt af hverri setn'ingu,
se.m önnur hwgsun felst í, og þeim
hættir til að “kasta upp” fordóm-
um og fyrirlitU'ingar kökkyvn, af
umibrotunum, sem verða í
“mu n na-magan nm ’ ’.
Stundum er það ‘‘praktiskara”,
að slá ævinn'tega úr og í, eft'ir veð-
urstöðu. Sumir menn eru eins og
nokkurs konar vdndmylna. þeir
snúast æv'inntega jafnt fyrir öllu.n
vMvdnm. þeir eru sívtnnamli fyrir
alla jafinit, að þvi er sýndst í fljóúu
bragði. Voga sjaldan að koma
neima hálfir fram í dagsljósið, sinn
hel'mingurinin í hvert sdnn, eftir
loftslaginu, sem yflr hvílir í svip-
inn. þeir gieta mdkið til verið vinir
allra manna, en oru næsta gagns-
ld't' ir, þegar verkitt ern rannsökuð
til hlýtar. Jxvim ber sjaldan saman
við sjálfa sig til l'eingdar. Ef þeir
Lafa unniið í hag oitihverju mátofnd
i daig, vinn;. þeir ibedivlíniis eða ó-
beiinHniis mótd því eftdr nokkurn
tím-ai. Slíkir höfundar rífa niður
jaifettótt og þeir hyggja upp. þeir
eru til fcafar og afturhalds vvm-
bóta viðteitni beimsdns, og á/valt
er nokkur ástæða 'til að efast um,
að þedr séu beilir í nokkuri skoðun
sem þeir kunna að halda fraan.
Stuudum stafa þessar steínu-
brieiyitdngar af teiðdmlum og ö'trú á
öllu, scm ER t SVIPINN, en ást
á þvi, sem liðiö er, eður þá hinti
gagnstæða. Líf þessara höfunda er
al't eiitar Goirla 11 garsjóni r, íyrir-
burðir og bráðaibyrgðar vitranir.
þoir þjást af andteigri augnvciki
og stírnm. Vanalcga sjá þeir
riveira með öðru augami en hinu,
og myndirnar koma þeim fiyrir
umhvcrfar (öfugar), edus og þær
væru ávalt óbneyt'itegar frá net-
h'imnu augans. þessir höfundar
verja oít eður flytja mál sifct með
kappi og alvöru í svipdnn, en 'brátt
ketnur glýja fiyrir augun og þeir
missa S'jónar á braubinn't, sem
þeiir stefrwlu eftir og taka þvi
þann slóðann, sem veit í aðra áitt.
þeir þurfa æ að hívfa farveg tvl áð
laiga ste'fimma eftir. Að þessuni
mön-nivtn þarf ávalt að tovta.
þeirra verður eigi vænst ínemur á
einum stað en öðrum, og þair
gera stórtafir öllum þedm, sem eru
í tevðangri að einhverju takmiarki.
það er skoðun ýmsra, að það sé
stiröbnsaskapur ednungis, að
vera fastur við skoðun, og slaka
ekki ævdnnlega á bandimi, |>egar
'tekið er í hinn endaun. það er tal-
ið lipurð, að gefa eftir helzt í öll-
um skilivinj'-i, eða það sýnist að
minsta kostd oft vera afmenmasta
ál'itdð. Hitt er |>ó jafnan fordæmt
rnest, ef einhver hefir barist með
áhuga og alvörn fyrir ©inhverjti
iniáli uni langa Iiríð, en SKIFT
SKOÐUN og unnið siðar í gagn-
stæða átt. Kernur þetta firam í
trúmáliim, póHtík o. fl. þjóðmál-
mn. t sjálfu sér her þebta vott
um sjálfst-æöa hugsun, sem bindur
sig ával’t við það, sem höf. finst
rét'fcast eftir hugsunarþroska þedm,
er liann heiir náö, og sýndr enn-
.reinur, að ínaöiiriim vill f'ylgja
sanii'iedkamim eiifcir beztu vitund.
E11 stundum er vitiind sú ekki
satnkvæm viðbeknutn þjóöará-
kvaíðmn, og gatur þó vierið alveg
rétt, eða hún er alveg skökk. Sé
Iniu skökk, verður hún bil enn
inieiri tafar hcldur eu tv.vcðrungs-
s'befnan áðurnefnda, vegn'a þess,
’ að áhrif þessa manns, ímeð allri
alvöru hans og áhuga, sýna meiri
vcgsumtnierki, hafa inicdri áhrif
gegn ré/t'tari hlióiintui. þessi maður
vieriður óviljandi m'eir’i þrándur í
framifaragötunni en hiiin, vegna
þess, að þessi er meiri tnaöur, og
þ'að ©r því mieiri skaði í þvd, að
bann getd eigi séð hina réfct-u tedð.
Hér verður edgi tekið tilliit bil
]>eirra, sein snúast frá einliverju
þörfu miátofnii vegnia óvdldar við
einstiakami’ mann, sein er þvi
lvl'yntur. það er svo lág hugsimar-
sbefna, að 1-ún er nærri því komin
niður úr verðteikanum þeim, að
vera rædd, og er þvd naumast til
nokkurrar bafar mátefnunii'm.
það er engdn ný bóla á meðal
ístendiinga, að rdthöfundum, ekki
síst ritstjórum, sé brugðdð um
skont á skólalærdómi. Hefir skort-
ur sá oft verið tilíimian'legur mjög.
Ekki vegna þess, að slíkir höfund-
ar hcifi reynst aö vera yfirteibt eft-
irbátar allra lærðra höfunda, h::ld-
ur vcgna þess, að meiri skóla-
námsþekking hefði verið mjög lik-
legt skilyrði þess, að ri'thöfund'arn-
ir heifðti orðdð ennþá hygnari og
nýbarii menn vdð lærdtVminn. það
vdrðist ofit eins og sérstakLingnum
séu meðfædd ýms þroskaskdlyrði,
sem ekkd verði niðurkæ'f'ð méð um-
kringis ásigkomulagi mann'Sflags-
“klassa” þess, sein hann iur.-mur
staðar í. Og á hitin bó'gdnn vdll
það tdl, að stöku menn, sem geng-
ið Lafa námsleiðina, hafa orðið
eingöngu tril fcafar og stöðvunar á
framliaraleið sain't'ðarmanna sinna,
að svo miiklii leyti, sem þeir hafa
baft nokkur áhrif. þeir, þessdr fáu
úrættis lœrðu mienn, hafa stund-
om ekki getað náð haldi 4 neimii
Imgsiin, ekki neirnid stefnutestu f
rót'ta áitt.
En svo hafa aðrir orðið tdl bafar
cdnti miálinu, en hraðað framför
hins. Bæði málin hafa ef til vill
vierið nauðsynjamál. þessir menn
náðii oft íylgi þedrra, sem unnu að
báftnm máliinum og höfðu að því
skapd meird áhrilin í satnibandd við
þatt beeði. það ertt svo margdr,
sem kinka kolli og slá öllu föstu,
sem óbrigðttltitn sanndndum, sem
mæl't er af lærðri tungu. Og oit
myndíist nokkurs konar maurildi
uban um suma menn, sem “irri-
tera” hvatir þeirra og Iætlir þá
spd'la efbir vissum “rullitm”, og
“Lirnkassa prineipd”, sem svo
þróast við fagnrgala og annað á-
geetd, að ma/ðurinin verður loksins
ta'Ltui óbrigðull sanni ndapostuli,
hvaðia fijarstæðu, sem haum kann
að halda fram í ræðu eða ri'ti, og
þeir, sem ekki auftnast :tð geta l:t-
ið á bcnditigar hans eða staðhœf-
ingar þaimvig, eru dætml r sek/ir um
goðgá og að hafa einkarétt tnl ol-
bogaskofca og klípinga frá þessum
miaurilda-sæg, sem sttm-ir hafa lát-
ið sér lynda að nefna — “klikk-
tir”.
Tdl þcss, aÖ rita vel og gagnlega
þarf ÍÍeira en blek, panna og stafa-
gerð. Tdl þess þarf fyrst og fremst
þEKKINGU á málinu, sem ræða
skal ; SANNLEIKSÁvST til þess,
að flytja það rétt, svo stefnvinni
verði eigi hallað af velvild né ó-
vi'ld einstakra mannit eða flokka,
og OhAÐA DÓMGREIND, þeg-
ar meta þiarf tdllögur með eða
mótstríðandi afla. Síðastii hæfi-
ludkinn virðist alt of sjaldan vera
fyrirli'ggjand'i, svo þægilegt sí að
grípa til hans. Enn þarf og, ef
vel á að vera, máldð og öll íram-
setniiug að vera sæmileg, svo edgi
sé hættara við, að úthverfa hugs-
tinarimiiiar liggd nær áhorfendumwn,
en það, sean höf. vildi sagt hafa.
því miður hæ't'tir of mörgum við
í ræðu og riti, að seg'ja mdkið
fleira en þeir þtirfa fyrir stærð
hugsun'arinmar. Og tíl eru höftind-
ar, sem likjast leirskáldmnum okk-
ar sumum að því, að þeiir virðast
álíta það aðalatriðiö, að alt
“kHmgi”, “smdli”, staudi rétt í
höf'uðstöfuim og sc sem hring-
hendulogast að tök erti á, en að
d-ýpt hmgtakamma , frumtök (orig-
imaldty) og rökletðslttr sé aukaat-
niði, sern ekki sé þörf á að teggja
hart 4 sig fyrir ; enda sé hægt að
fcsiygja úr efnimt án þessara gagna,
og — það er líka alveg satt. En
Jjessdr höfundiar ertt tii-1 mdkdllar
tafar i hedmdmtm. þedr “drepa tím-
ann” fyrdr sér og öðrum, edns og
bað er ka'bvð á tfestttr-tstenzkti
má’H. þeir slita kröftttm sinum að
éþörfn, og tesendurrdr leita með a-
tergd að eftvi, þar sem ekki er
mei'fct slík't um að gera. þeir
leggia svo ritiið odt frá ser stað-
’ipnpelimir og syf'jaðdr og hafa emga
ýingutt tri-1 aft byrja á öðru ritd,
setn vera kynmi efndsmedra eða af-
urðærmeira fyrir andans hag.
Hæít kominn
í---mi
Eftir
Ólaf Isleifxnon
það var snjódrífa allan daginn,
og ég átfci fult i famgi með að
| ko-mast yfir heiðina v.egma snjó-
kyngds, saint tókst mér að ná
I Lát’tum tviður á Eyrarhótielið.
þegar ég kotn þar inn var verið
aft ryftja saldnm, og heil'l hópur af
| mömnum fór út rmeð glatimi og
j harki miklti. Salurinn var orðdnn
| tómur, en úti í eimu horninu sá
ég, að maður svaf fram á borðið.
Mér var forvitni á að vdta, hver
maðurinn var, og gekk því til
hains. Eg kannaðist umddr edns vtð
manminm. það var tnaftur, sem
farið bafð'i ofan úr svevt síðastlið-
ið vor miður á Eyrina. Maðar
þessi var áldtdnn mesti naglumað-
ur, áður en hann fór úr svedtunni,
og bar ekkert á því, að hann væri
, hmedgöur til víns, og félaigar hans
sögöu, að það væri varla hægt að
fá hann til að “vera með”. Mér
var sagt, að hanii væri L/úitm aö
sofa 'þarna I—2 kl.tima, og það
yrði mú farið að vekja hamn. Hvað
medrá gerðist vissi ég ekki, þvi
tnér var nii vdsað til rtims, setn ég
átti að sofa í um nóttina.
Daginn eftir mætti' ég manni
þessum úfci á götu, og spurði ég
hann þá, hvað hantt heföi dreynt i
gærkvöldi á hóbeHmti. Maðurinn
varð atiðsjáamtega mjög undranni
við sptirndngu mína, enda þótt
bamn reyndd að dylja það. “Eg
hédt safct aft segja”, stamaði hanu
vamdræðaLega út úr sér, “að emg-
inn vissi mei'tt utn tlraum þemna,
og ég ætlaði mér ckki, aö minm-
ast á haini við nokkurn mann, því
það -er sá ljótasti draumur, sem
rmig heiir nokkurn tima dreymt
«m ævima. Eg voma samt hann
koini aidred fram við mig”.
Eg bað hann aft segja mér
dramtn simn, og bauft honmm að
koma 'inm 4 kaffihúsift og fá sér
kaffi á meðari hanii scgði mét
drauminn, og þáði hann það.
"Ég hefi ekkert á móti þvi, aft
scigja þér draiimdiiin,” sagði inað-
iirinm, þegar vdð vorum sestir mið-
ur, “því jjtessi dratimur liefir val'I-
ið mér svo mikillrar áhyggju, að
ég gat ekki sofið í nófct, og ekki
uin ann.iö hugsaö cn það, hvort
hamn muni rætasfc. Ég skiil ekki í
þvi, að ’ég skyldi verðskulda það,
að dreyma svona Ijótati draum,
þvi ég hélt, aft ég væri ekki verri
en aðtiir nictin, og að minsta kosti
be-fi é-g kynst mönnuni, sein mér
haia fundist að vsru ver immrættir
en ég. En það er nú ekki aft
marka þaft. 1 gærkvöld ifór ég á
“túr” ímeð honum Bjössa d Tröð.
Eg hefi kynst honum í vetur, —
hann er naestmm því sá edud, semi
ég heíi haft kuiimimgsskap vift. —
Jxigar ég kom hingaft, var ég öll-
um ókiimnmgur, og mér þótti
va-nit mn aft finna einhverii, sem
Vildi ldta vdft imér. Bjtissi er drykkj
umaðiir, og ég hefi unnift {nað fyrir
kumnimigsskap hans, aft fylgja hon-
u m oft iá knæpiina, eijda þótt ég
bafi orðið að 'borga fyrir hann,
þaft seni hann lvefir beðift uin, því
hann hefir sjaldan þaft peninga L
sér. Iíg hefi aldrei verift oins á
mig korninn og í gærkvöldi, og
tnan þaft sednast til mím, aft við
voruim btáðir orðndr mjög drukkn-
ir, og svo hc.fi ég sofnað. Og þá
fór mdg aft dteyma þienma óit'talega
draum, sem ég get ckki g'teymt.
Ég þót'tist vera kominn til vítis”.
— hér þagmaðd mafturinm, og það
var eins og hrollur færi tim hanm,
og aiugist lýsti sér í svdp hans. En
svo tók hamn a'ftur til máls : “Já,
þar var nú mangt aft sjá. Alt var
þar mjög svipað og á sjálfu hót-
elinti, nieima hvaö alt var i stærri
stíl og iniklu f'ullkommara. Þ^r
var fjöldi af gestmm, og svart-
klæddir púkar reikuðii þar um
fram og ítftur, sem mér virtust
ver;. þjómar. ]>ar sá ég Bjössa fé-
laga minn kotninn í púka bópmn.
Hanm var allur orftinn kolsvartur,
bæði á Lörumd og að k'æðmaði.
Jlamm gekk rébt hjá mér og hlamm
afti niftiir löppunum mjög klunma-
legn, emda hafðd hann fiengift á
þær ert'thvaft er líktist ílömgum
hrosshófum. Ég kallaði bil hans
o.g bað hann utn eitt glas af öli til
aft svala )iorsta mínum, en hí.nn
sv’araðd mér ekki. Ég hélt áfram
aft bi’Sja hann aft gefa mér aö
drekka, og sagði honum, aö ég
skyldi gefa honum allar krómirmar
s»m éig heffti lánað honum, ef hann
yrði vift bón minni, en þá rak
hann illmannlega í mig kolsvartar
glirnurnar og gekk i burtu tmeð
miklti drambi og redging. Ég kall-
aði 4 eftir honmm og sagði, að
margur Lefðd komist í aðra eins
stöðu og ekki ofmetnast.
“þorstinn kvaldi mig og ég hélt
á'firam aft bdðja þá, sem koímt ná-
lægt mér, f.ft gefa mé-r aft drekka,
em emeiimn teit við mér. Ég umdraft-
ist þá ókurtaisi, sem mér var
sýnd, og edms þaft, aft menn skyldu
vera aft hedmsækja svona staði,
þar setn ekki var medra um gest-
risni en hér var. Svo fór ég að
hugsa um þaö, hvað Belsibub,
öorurn edns stórhóföingja, gæti
gemgið til þess, að hal.la úti
knæpu. það gæti þó varla verið
aftal'b.lgamgurinm, að græða pen-
itiga, komst ég að því sedmma, aft
svo var ekki.
“Ég fór nú aft veita því eftir-
tekt, setn frain fór í kring utn
mig. Sumir skömmuðust og börð-
ust, sumir ilissuðu og hlógu, aðrir
fóru ineð gort, lastmæli, gdíuryrði
og bull. Suinir riðu not til manna-
veiða. Öh.jóödn, argið, rifrildift og
glasaglaumurimn rann alt saman
og varð að óaðgredman’Leigum foss-
nið fyrir eyrum íníiium. Alt í ednu
breytdst háneiistim. Stór hópur
mamma er komdnn í slag saman.
ALlir standa upp, til aft sjá, hvern-
ig þessuin slag inuni lykta. það
blikar á skygfta limífa og menn
hlaupast á eims og hrútaf, sem
eru að becjast. Einm fær hncifa-
högg 4 masirniar og anmaft fyrir
brjóstiS, hann skellur á hnakkann
á gólfift og ldggur sein meðvitund-
arlaus. Slagurdnn hætbir og samd
glammurinm liiefst sem fyr. ]>á sá
ég risavaxinn púka koma og taka
þá, sem á gólfinu lágu. Hann tók
ed'nhversstaðar í þá með tvedmur
fingrum, líkast því, er maftur tek-
ur í daufta mús 'á milli góma sér,
og fleiygði 'þeim út í edtthvert stórt
gýmiald. ]>ar hurfu þeir miður í ein-
hvcrn þykkan mökk. Mér datt í
hug, hvort þetta væri öskustóim
í Vdti, þar sem öllu úrkasbi er
fleygt í.
1 þessu bili sá ég hvar sjáHmr
Belsibub gekk skamt frá nuér. Ég
limeigði mig og beigði og reymdi að
gefa homnn bendimgu um það, að
ég þyriti mauftsymlega aft tala vdft
hanm. Brá mér þá ekkd all lítift, er
hann kom fcil mín og bauft mig vel-
komiinn og sýndi mér bina mestu
kurtieiisi. Da'fct mér þá í hug þaft,
setn ég ofit hefi þrédfaft á í vöku,
aft þeir eru kurteisastir og við-
fiéldmastdr, sem hæst eru seittir, eo
uii'ddrtyl'fan, s:im ekki er vaxin
s'tö'ðu siiind, er full drambd og
liroka. Belsi’bub koin mér alt öðru
vísi fyrir sjónir, en é.g baifðd gert
mér httgmynd umj Hann var ekki
liyrndur eða eineygður og rauð-
steeggj:vSiir. Hefði ég ekki vdtað
hver haim var, þá beifiði ég ekki
þekt hunn frá imn*. í fljótu
braigði var andlit hans hdið íyrir-
tnnii'n'Legasta, og snöggvast fann
ég til ósjálfstæðis, þar sem ég
stóft framnii fyrdr þessum stór-
l.öfSing'ja. Samt hleypti ég í mig
tnóð og spiirði Betsibu'b, hvernig
stæði á því, aft mér væri ekki ans-
aft ad þjómwn hans, og sagfti hann
miér, að þaö kærni tdl af því, að ég
kynnii ekki að bdft'ja um þaft, sem
ég vildi íá, á réttan hátt, og aft
þjónar hans væru ekki sem kurteis
astir við okunnug'a. Min megin-
ragla er ekkii þaft, hélt hann áfram,
aft htnfa £• af inönnum, heldur þaft,
að eágnast mennina sjálfa. þeir,
sem koraa hdngað rnn í fyrstia sinn
og vilja.fá vín, verfta að biyrja á
þvd, aö panitsatja editth'vað ai lim-
um sínum, ‘því hér fæst ekkert,
inema á mótd pantd í manniinum
sjálfum. Vanalega byrja þeir á
hinitm smærstu limum sdnttm, svo
sein ldtlubá eða litlaíingri, og eftir
[>ví, sem iimurinn er stærri, því
stœrri skamt fá þcir. þú sérft hóp-
init þarnia viö borðið, þedr eru all-
ir mér pantsettir menra ©11 til
‘h'áilís, tveir af þedm edga að eins
eftir höfuöið. Ilöfuftiö pantsetja
þedr alt af seinast og eru oft treg-
ir á aft láta 'það, en þcigar þcir
eru bunis ineft höifuftdö, þá á ég
þá meö sinn/i og skinni. F'élagi
þinn, sem drukkdð hefir ineft þér
hér í kvöld, er orðinn minn þjónn
t>g er búinn að fá ennkeimisbúnin'g,
'eiins og þú hefir sé>ð. Hann veð-
sett'i seinast á þér ann'ait fótiim
upp að ökla, þegar þú varst orð-
inn þannig á þig kom/inn, að þú
vdssir ekki Lvaft þú gerðir. Nú ert
þú mér trygður. Hann hefir víst
langað til, aö þii yrðir félagd sdnn
áfratn”.
“E’g fami að hanti sagðd síðustu
setningnna ineð háðhlaiidinnd rödd
og fór ég þá. aft virða hann betur
fj'rir mér. Sýmdist mér þá svipur
hans lýsa því, að bann bœri fyrir-
Htn/ingu fyrir öllu, og aft hatin
hefði svo miklu valdi að toeátia, aft
enginn þyrfti að hugsa sér að
keppa vift hann. Svo flaug tnér í
hug þessi óbtalega tilhugsun, aft
óg væri nú “trygður” lionum.
Mér þótti það ófyrirgeifanlegt af
Bjóssa, sem ég hafðd trúað svo
vel og oft hjálpað, að hann skyldi
mi vera búinnn aft steypa mér í
glötnniiia tneð sér.. þeitta voru [>á
latindn Cyrir alla gneiðasemi mína
og k’Uiinnngsskap. Itelsibii'h teit tdl
mín hæðniisléga, þegar hami sá,
hve- þetta fékk mikið á mdg, og
sagði, aft ég 'þyrfti alls ekkd að
hryggjast af því sein orðdft vœri.
Mér mundi ekki ledðast, ]»eg'ar ég
færi aft kyiuiast, og ekki þyrftd ég
aft skammast ínín f.yrir telagsskap-
inn, því hann hefði . marga mér