Heimskringla - 08.10.1914, Blaðsíða 2

BXS. 2
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 8. OKTÓBER 1914,
Sterkt, Bragðgott, Drjúgt |f onnJ-n
og í alla staði gott lYdUJJlU
BLUE MBBON
TEA
Það er drukkið á þúsundum heimila, það er besta
teið sem selt er—REYNDU ÞAÐ.
Sendu auglýsingu þessa með 25 centum fyrir
Blue Ribbon Matreiðslubókina.
Skrifaðu nafa og heimili skýrt og greinilega.
Læra börn þín
að spara
PENINGA?
Hver uppvaxandi sonur þinn og dóttir ætti að hafa
persónulegan sparisjóðsreikning á Union Banka Canada
ásamt nægum tækifærum til að spara stöðugt peninga
og leiðbeiningu í því að fara hyggilega með þá- Svo-
leiðis uppeldi í sparsemi og góðri meðferð efna sinna er
ómetanleg seinna meir.
LOGAN AVE. OG SARGENT AVE., OTIBO
A. A. WALCOT, Bankastjóri
____________________________________________________
(CNIO.N MAI1E)
Western Cigar Factory
Thomas Lee, eigandi Winnnipeg
Stofnsett 1882 Löggilt 1914
D. D. Wood & Sons.
..... Limitcd ■ -..........--
verzla með beztu tegund af
KOLUM
ANTRACITE OG BITUMINOUS.
Flutt heim til yðar hvar sem er í bænum.
VÉR ÆSKJUM VIÐSKIFTA YÐAR.
SKRIFSTOFA:
Cor. ROSS & ARLINGTON ST.
Garry
2620
Prívate
Exchange
EINA ISLENZKA HOÐABOÐIN í WINNIPEG
Kaupa og verzla með húðir, gærur, og allar tegundir af dýraskinnum, mark
aðs gengum. Líka með ull og Seneca Roots, m.fl. Borgar hæðsta verð.
fljót afgreiðsla.
J. Henderson & Co... Phone Garry 2590. .236 King St., Winnipeg
Þakkagjörðar
hátíðin,^^—
Ætti að minna þig á að
þú þarfnast Ný föt og
yfirfrakka. : :
Hversvejfna ekki að koma oif sjá
fatabjrgðir vorar áður þú kaupið
Karlmanna föt, $12—$35. Yfirfrakkar, $11—$46
Vér höfum fínasta fat- White & Manahan Ltd.
borgmm. 500 Main Street - Winnipeg
«£ Ferðalýsingar. &
(Frfl Niimrinu 1912)
II. A Englandi.
§ 17. Zion Önnur.
Þótt þjóSsagan segi,
að Ivar Beinlausi hafi
fyrstur bygt Lund-
únaborg og fengið land meS vélum, hann átti
að hafa fengið aS gjöf hjá Ellu konungi jafn
stóra jörS og ein uxahúð næði yfir, en svo
rist húSina í örmjóa þvengi og teygt utan
um þar sem nú stendur borgin, — þá mun
hitt þó sanni nær, aS borgin sé aSalsmíS
handverksmannanna og verzlunarstéttarinn-
ar ensku. Snemma á öldum fengu stéttir
þessar sér-réttindi og voru undir enga lands-
drottna eSa barúna seldir, enda til þessa
aS kaupa mér hatt. Hefir mér ávalt reynst
þaS hættuminst, hafi mig langaS til aS lit-
ast um í verzIunarbúS og komast þaSan á
kurteisan hátt, án þess á því bæri aS eg væri
aS fara þangaS forvitnisför, aS spyrja eftir
hatti. Og svo reyndist þaS enn. Var nú
fariS meS okkur gegnum jarSgöngin og yfir
í hina búSina. Eftir litla stund komst eg
aS hattasölu-borSinu og fór aS skoSa hatt-
ana. En þar aS kom, aS ekki gat eg feng-
iS neinn á hæfilegri stærS, þeirrar tegund-
ar, er eg vildi eiga. Segir búSarþjónninn
þá viS mig, og hélt eg þaS vera í spaugi, aS
hattinn gæti eg ekki fengiS, og úr því hann
væri ekki til hér í búSinni, myndi verSa leit
aS honum hér um slóSir, en eg myndi geta
fengiS hann nyrSra. “NyrSra, hvar?” spurSi
eg. “I Edinborg?” — “Já”, sagSi hann,
“eSa b^r norSur í bæjunum”. ---- “Eru þá
Skotar höfuSstærri en Englendingar?’
spurSi eg. — “Eftir því aS dæma”, sagSi
i , . . .•. i . ; hann og setti upp rembingssvip. HafSi eg
dags raSa þeir mestu um stiorn borgarmn- . ,,, 6 , ^ s
k • i • u _ • halt gaman at, aS hann skyldi reiSast spurn-
Þessi verzlunar-uppruni borgarinnar er .
vetna sýnilegur. Gegnum skjöld og I \
brynju eldri tíma grisjar í vörumerkiS, gegn j1 S®mn'-
um siSfágun síSari tíma — í gulliS. Pund 1 nokkrar Hein búSir komum viS
sterling er verS og vörumælir allra hluta.
ÞaS ér "pundiS”, sem ekki má fela í jörSu.
Þcuinig þýSir Lundúna-maSurinn ritningarn-
ar; og frá blautu barnsbeini er honum kent,
hversu ávaxta megi pundiS tvítugfalt og
hundraSfalt.
Borgin má kallast verzlunar-háskóli ver-
aldarinnar, sá stærsti, frægasti og fullkomn-
asti, er til hefir orSiS síSan heimur bygSist.
Hún hefir vaxiS aS sínu leyti á svipaSan hátt
hvarvetna Gegnum^skjöÍd‘ ogl'f**™: W eg ta,di víst> að samta,lS væri
;egn ]1 8arnnl-
og er
sama sagan aS segja af þeim öllum: Þær
eru hver annari reisulegri, og hafa allan
kaupangur veraldar á boSstólum.
ÖSru máli er aS gegna meS járnbrautar-
stofurnar. Stingur þar mjög í stúf viS þaS,
sem vér eigum aS venjast hér í landi. Þær eru
fjöldamargar, en örlitlar, og virSast umboSs-
mennirnir helzt ekkert vita um annaS
þaS, sem næst þeim er. ViS gengum frá
einni stofunni til annarar, til þess aS fá upp-
og sumir háskólarnir fornu: úr litlum kotbæ lýsingar um skipagöngur til Danmerkur og
í smáþorp, úr smáþorpi í stórborg, úr stór- j bvaS fariS kostaSi meS þeim skipum. VíS-
borg í yfirborg allrar veraldar. Hún hefir ver- ! ast bvar voru svörin: We^don t know, we
iS aSal verzlunarskóli allrar þjóSarinnar, — are not supposed to know , — vér vitum
og, á síSari tímum, flestra hinna siSuSu Pa^ ekki og ekki til þess^ ætlast. HafSi hiS
þjóSa. Þar hefir enska þjóSin lært viS- danska sameinaSa sjaanlega ekkert far-
skiftafræSina og þaSan hefir gengiS út viS- bréfasölu-samband viS járnbrautarfélögin
skiftalögmáliS, er orSiS hefir allstaSar aS ensEu, og komust viS aS því síSar, er viS
allsherjar boSorSum í verzlunarheiminum. töltum upp stiga í gamalli byggingu í austur-
Þar var fyrst hinum dýru málmum, gulli og miSbænum, þar sem þaS hefir afgreiSslu-
silfri, gefiS fast verS. Þar eru bankar fyrst °K skrifstofur sínar.
á stofn settir, svo aS haldi komi. Er nú svo __
komiS, aS þar er mat lagt á alt verSmæti
heims í löndum og lausum aurum. Allir Þar sem verzlunar-
hlutir eiga þar sitt ákveSiS verS: sá sess, j § 18. “YSar þénustu- andinn hefir þrýst
sem einstaklingurinn skipar í mannfélaginu;
alt, sem fram viS manninn kemur, frá því
búinn’
hann fæSist og þangaS til hann deyr.
Frá "Lundúnaskóla” er sprottin öll
viSskifta-menning nú á þessum tímum.
ofan á viSskifta-menningunni byggir
innsigli sínu á alt fé-
lagslífiS, kemur
! Ijós stöSug fjárhyggja og löngun og leit eft-
vor ir peningum. Einsog hjá hermanninum, sem
£n stendur í fylkingunni: sigurlöngunin og sig-
öjl j urvonin, er löngun eftir sigurvinningum, svo
menmng þesarar aldar. Hin mikla efnis- er_löngunin hjá almúganum, þessu óbreytta
hyggja, er sett hefir yfirskrift sína á flest í málaliSi verzlunarvaldsins, — löngun í pen-
heimi bókmenta og trúar, er þaSan sprott- mSa- Skildingar! Pund! Gull! skjóta hliS-
in, og mynduS eftir boSorSum verzlunar- um kljúfa fylkingar fram aS því merki.
fræSinnar. Lundúnaborg, er aSalllega hvíl- | VerSur þeta augljósast gestum og framandi,
ir á valdi auSs og fjársöfnunar, er “Borgin er betta hin ófagra hliS verzlunarlífsins,
Helga” vorra daga siSmenningar, þessarar er bann'g birtist í hreinum og beinum sníkj-
aldar krístní. Þar er mcginhof þ(?5?a nýja um-
fagnaSarboSskapar. Þar er musteriS. ( Áltaf er boSin þjónusta, og úr öllum vik-
Hún er hin nýja Jerúsalem. Hún er um, stórum og smáum, er búin til þjónusta.
20íon,
FriSartaliS, FriSarþingin, sem Ijá eiga siS-
menningu vorri mannúSarsvip, eru þaSan
líka, aS einu leytinu til, upprunnin. ÞaSan
kemur hugsuninni, er vaknaSi endur fyrir
löngu í sálu einhvers lítils metins hugsjóna-
manns, og til grundvallar liggur fyrir hinum
síSari tíma friSar-hreyfingum, — búningur-
inn, glitofni og gullsaumaSi, er klæSir hana
svo aS hún þekkir sig ekki sjálf. “Berg-
máliS á eySimörkinni” er flutt inn í gulliS
musteri, sem reist er í skjóli og skugga
er skiIiS eigi laun. Eigi er þó svo, aS um
laun sé samiS eSa þjónusta föluS. Fólk er
til meS, aS sýna allsháttar undirgefni, skríSa
fyrir ferSamönnum, svo þeir verSi örlátari
viS þaS á gjöfum. Þyki því skamturinn of
smár, er því veitt full einurS, aS biSja um
hann meiri. I hugsunarhættinum lifir aS
einhverju leyti sú tilfinning, aS laun þessi
séu ekki verSskulduS, og er því engin til-
raun sýnileg í þá átt, aS vinna til pening-
anna, heldur aS ná þeim, án þess aS beita
verSi ofbeldi. HvaSa áhrif þetta hefir á
Verzlunar Hallarinnar. 'FriSur á jörS” var sjál^st*ðis- °g velsæmis-tilfinningu manna,
fagnaSarkveSja viS hingaSkomu lítils barns. er seg'n saga- y staS þess sem frjáls maSur
MusteriS var reist, þegar StálgjörSar Sam- j , semía um ákveSiS starf og heimta svo
bandinu mikla var hleypt af stokkunum! ákveSin laun fyrir, sem skyldugjald, þá er
FriSurinn er verzlaninni nauSsynlegur. skriðiS a? fótum manna. o^ tyúr verldeysu
Þegar herskipin sveima um hafiS, verSa u °,musu'eyr'r- “
kaupförin aS fúna upp í naustum. Þegar V,ytur þaS lyV eSa s,Sar aS ,eggJa dreng'
ófriSur er í landi, er yfirferS öll bönnuS skap!]nn Ug ve,sæmlS ' S'olma.
meS söluvarning. Láttu hygginn mann í Allstaoar bar allmikiS á þessum sníkjum,
friSi, og hann er ekki lengi aS fletta klæS- en einna mest a gistihúsum og opinberum
um þann vanhygna. Láttu hygna þjóS í stöSum. Forna Eddu-kenningin, aS kalla
friSi, og hún flytur bráSlega burtu — her- j Su, Þursa-tal, á þar bókstaflega viS. TaliS
skaparlaust — meS góSu, alt sem hin ó- hmgur aS gulli, og talaS fyrir gulli. Spyrj-
hygna á til fémætt í eigu sinni. ÞaS er ekki ',r Þu e'nbvers — leysir skildingurinn bezt
hættan, sem mannslífunum mörgu er búin
á ófriSartímum, sem skotiS hefir á friSar-
þingunum. ÞaS er viSskifta-valdiS. ÞaS
vald er lífinu lítiS eitt vægara en stríSin.
1 þjónustu þess búa margir viS harSan her-
mannskost og ljúka lífinu snemma. Þeir
eiga í friSsömum bardaga. Þeir skiftast á
höggum, eSa standa vörS, meS klofinn
skjöld og höggnar hlífar. Allir, háir og
lágir, eru gagnteknir og haldnir af sigurhugs-
ur spurningunni. I þjónustu greiSasöluhús-
anna í Lundúnum, er margur annálsverSur
Jóhannes Gullmunnur, þó ekki sé hann pre-
dikari á viS kyrkjuföSurinn fræga.
19. MikiS um
kveSjur.
Mánudaginn 10. júní
kvöddum viS Lundúna-
borg. Ekki bjóst bær-
sorgarbúning viS
_ _ _ _ mn _
aninni, einsog þeir, sem stáhda á vígvöllun- j burtför okkar, og höfSum viS þó sýnt þaS
um! Sigurinn er þaS, aS verSa ríkur, —j lítillæti, aS tefja þar í tæpa viku. Tókum
komast yfir æriS fé,—þó ekki svo aS skilja j viS okkur faiþréf meS lest Great Eastern
aS jafnt sé sótt eftir smáum sem stórum
sigri, — smáum sem stórum ávinningi.
AS Lundúnaborg stendur öSrum stöSum
framar í öllu því, er snertir verzlunarlífiS,
er því sízt aS undra. Segir þaS sig sjálft,
þar sem hún er aSal verzlunar-miSstöS álf-
unnar. VerzlunarlífiS er þar líka í sínum
fríSasta blóma og birtist í sinni fegurstu og
verstu mynd.
SölubúSirnar eru afar skrautlegar, stórar
og smekklegar, hreinar og skipulegar. Öll-
um varningi er svo vel fyrir komiS, aS þaS
verSur ekki betur gjört. ViSskifti öll eru
greiS og afgreiSsla hæversk og prúSmann-
leg.
Inn í eina þessa stórbúS komum viS, ----
síSur til kaupa en gamans, — verzlanina
“Peter Robinson” viS Oxford Circus. BúS-
irnar eru tvær, sín á hvoru götuhorni aS
norSan og sunnan; en grafhvolf er undir
götunni, er sameinar þær. Göng þessi eru
öll uppljómuS, og eru þar til sýnis hafSir
þeir munir — svo sem skófatnaSur —, er
menn geta valiS um, án þess dagsljóssins
þurfi meS. 1 annari búSinni er seldur kven-
fatnaSur og alt, sem aS fatatilbúningi þeim
lýtur, en í hinni karlmannafatnaSur.
ViS skoSuSum okkur fyrst um í þeirri
búSinni, er til sýnis hafSi kvenfatnaSinn og
rósóttu dúkana alla. Er viS höfSum litast
þar um nokkra stund, lét eg sem eg þyrfti
járnbrautarfélagsins til Hervíkur (Harwich),
en þaSan var ferSinni heitiS til Jótlands.
MeSan viS tókum farangur okkar saman
og borguSum gieiSann, roskinni konu, sem
var bókhaldari á Loudoun Hotel, þar sem
viS héldum til, — hafSi alt þjónustuliS hó-
telsins komiS ofan og einsog venja er til,
þegar gestir eru aS fara, raSaS sér í ganginn
beggja vegna dyranna. Þar voru þeir líka
komnir, er vinna þar á nóttunni; hafSi þeim
veriS stökkt upp úr rúmunum og neru þeir
nú stýrur úr augum. Var fólk þetta komiS
þar til aS kveSja okkur. Og þótt viS mynd-
um ekki eftir, aS hafa séS sumt af því áSur
eSa heilsaS því, þá gladdi þaS okkur samt,
aS fá nú færi á aS kveSja þaS. Var þaS
þarna komiS til aS taka viS sínum offur-
pening, og var hægt aS merkja þaS á svip
og augnaráSi. Fremur óhægSist því, er
viS létum bera farangur okkar fram í vagn-
inn, áSur en viS byrjuSum aS “kveSja”.
Þó var kurteisin söm og stök. Er viS höfS-
um leyst okkur frá því og kvatt á venjuleg-
an hátt, brosti allur skarinn, og varS hring-
urinn einsog ein logaskær sólbraut, hneigSi
sig og var horfiS á samri stund! ViS stóS-
um nú ein cftir hjá ökumanninum, er viS
báSum aS fara hafa sig til vegs. ViS náS-
um lestinni skjótlega, stigum upp og héld-
um sem leiS lá til Hervíkur.
Þannig kvöddum viS þá borg Ivars Bein-
lausa, þakklát frir komuna þangaS og viS-
stöSuna, — þákklát fyrir góSa skemtun, en
þó eigi sízt þakklát fyrir aS vera nú lögS af
staS til hinna gömlu og goSfrægu NorSur-
landa. ÞangaS hafSi hugurinn oft reikaS.
En þaS er einsog aS ferSast um nótt, engin
landsskil, eintóm alsvört auSn, eintómt
myrkur. ÞaS sem auga hefir ei séS, hefir
ei í huga komiS. En nú ætluSum viS aS sjá
þau um dag!
ASeins sólin vildi nú skína!
III. Til Norðurlanda.
Harwich, eSa Her-
§ 20. “HiS danska vík, er lítiS sjóþorp
sameinaSa”. austanvert á Eng-
landi. ÞaSan ganga
skip milli Danmerkur og Englands og til
Hollands. En fremur eru þau skip öll smá-
vaxin og ólík drekunum stóru, er sigla At-
lantshafiS. En svo tekur ferSin skemri
tíma, — rúman sólarhring. SkipiS, sem viS
fórum meS, lá búiS viS höfnina, er lestin
kom inn til bæjarins; fórum viS því strax
um borS, og mátti þaS ekki seinna vera; því
hefSum viS beSiS seinni lestarinnar frá
Lundúnum, er vanséS aS viS hefSum feng-
iS svefnherbergi; enda var okkur kent þaS
ráS í Lundúnum, aS fara meS fyrri lestinni,
því um svefnrúm yrSi aS semja viS skip-
stjóra, meS því skrifstofan hefSi ekki um-
ráS yfir því.
SkipiS var 1425 smálestir aS stærS, langt
og fremur mjótt, lágt yfir sjó og hét “N. J.
Fjord”. Heitir þaS í höfuSiS á einum hin-
um merkari síSustu aldar manni Dana, er
danska þjóSin á mikiS aS þakka allar fram-
farir í smjörgjörS og mj ólkurbúskap. Er
fróSleg ritgjörS um hann í ÞjóSvinafélags-
almanakinu 1903 eftir Þórhall biskup Bjarn-
arson. i
Er viS fórum um borS og kvöddum Eng-
land, fundum viS fyrst til þess, aS viS vær-
um komin aS heiman. Fram til þess tíma
hafSi sú meSvitund tæpast gjört vart viS
sig, því hvar. sem maSur fór og hvar sem
maSur var staddur, var töluS enska. En
frá því viS fórum um borS í “N. J. Fjord”
og þangaS til í bakaleiSinni aftur aS viS
komum til Skotlands 12. september, var
þaS undantekning, aS viS heyrSum enskt
orS.
Er fram á skipiS kom, lá fyrst fyrir aS
leita uppi skipstjóra og fá ávísan hans á her-
bergi í skipinu. Var hann auSfundinn, en
frá sér vísaSi hann til "Jómfrúarinnar”.
Fór nú aS vandast máliS. HvaS var til
merkis um “Jómfrúna”? Hver var hún?
Og hvar átti hennar aS leita? Nú voru
fyrst aS gjörast breytingar. I staS hinna
ófínu og fremur ruddalegu “stewarta”, er
meS höndum höfSu herbergja geymslu á
línuskipunum stóru, komu “Jómfrúr”, fríS-
ar og hæverskar, frómar og hreinhjartaSar,
sem herbergja-verSir, hjá hinu “Danska
SameinaSa”. Eftir því munu allir siSir fara
á skipinu, hugsaSi eg, og vera nettari og hæ-
verskari en hjá hinum ensk-amerisku. Já,
Dönum er viSbrugSiS sem prúSmennum,
fer því hvaS eftir öSru, — og hjá hinu
“Danska SameinaSa” líka.
Fór eg nú aS leita uppi “Jómfrúna”. Fátt
mun ljótt á Baldri, hugsaSi eg. Eg mætti
forkunnarfríSri ungri konu niSri í skipsgang-
inum. Kvaddi eg hana hæversklega og
spurSi hvort hún væri “Jómfrúin”; en hún
kvaS nei viS og kastaSi til mín kuldalegu
au^naráSi. Nei, hún var ekki “Jómfrúin”.
Eftir nokkrar frekari fyrirspurnir var mér
loks leiSbeint til hennar, aS litlum klefa í
miSju skipinu innan viS ganginn. Drap eg
á dyrnar og um leiS og þær opnuSust kom
miSaldra kona fram í ganginn; var hún á
bláum strigakjól, meS hvíta svuntu, er tók
fast upp undir höku. “Hvítur kross á blá-
um feld”, hugsaSi eg. Þetta var “Jómfrú-
in” og var hún búin einkennisbúningi “Hins
Danska SameinaSa”. Eg hafSi oft heyrt
getiS um ‘Dönsku Mömmu”, en aldrei séS
hana. HafSi eg hálfvegis eigi meira en
svo trúaS því, aS hún væri til. ÞaS sem
hennar var getiS og eg hafSi heyrt, var
oftast á svo mikilli huldu mælt, og stóS í
sambandi viS ýmiskonar ógnanir, aS eg var
farinn aS álíta aS hún væri einhverskonar
þjóSsagnavera, ekki óáþekk Grýlu, og not-
uS til þess aS hræSa. meS henni fróman '
og ráSvandan landann. En þarna var hún
komin, og þarna stóS hún ljóslifandi frammi
fyrir mér í dyrunum á Jómfrúklefanum!
Eg bar upp fyrir henni erindi mín og af-
greiddi hún þau fljótt og vel, — fékk okkur
ágætis vist vinstra megin á skipinu.
Klukkan 1 0 um kveldiS var lagt af staS.
KveldiS eftir var komiS til Esbjerg.
Auk þess, sem siglt var undir “Dönsku
flaggi , var ýmsri háttsemi breytt á skipinu
viS þaS,^ sem tíSkaSist á Atlantshafi. Eigi
voru máltíSar eins reglubundnar og þar.
Töluvert fleira fólk var meS skipinu, en svo
aS þaS yrSi sett alt í einu viS borSin. Far-
þegum voru heldur ekki fengin sæti, eSa
þeir látnir velja, hvort þeir vildu sitja fyrir
eSa eftir. Maturinn var allur annar en á
brezku skipunum: ægilegur íburSur af alls-
konar sjómeti, steiktu, soSnu, hangnu,— en
öllu köldu. Heitur matur var framborinn
á kveldin, — eSa svo var ba® á Islands-
skipunum. LítiS var neytt af kaffi eSa tei,
en öl og vín drukkiS meS öllum máltíSum
jafnt af konum sem körlum. Því höfSum
viS ekki vanist fyrri, né hinu, aS öli væri
haldiS aS ungum börnum og þau látin
drekka alt hvaS í þau varS komiS. Svo
var meS tóbaksreykingar, aS íeykt var helzt
allstaSar um skipiS, en mest yfir kaffi, er
drukkiS var aS lokinni máltíSinni, aS kveld-
inu til, í setustofunni. Reyktu konur sem
karlar, hvert í kapp viS annaS. Var siSur
þessi um hönd hafSur á “N. J. Fjord”, og
einnig á skipunum milli Danmerkur og ls-
lands; mun þetta því vera hofsiSur hjá því
“Danska SameinaSa”.
ÞaS var alls ekki laust viS, aS hornauga
væri litiS til þeirra, aem neyttu vatns meS