Heimskringla - 08.10.1914, Blaðsíða 4

BLS. 4
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 8. OKTÓBER 1914.
Heimskringla
(Stofnuð 1886)
Kemur út á hverjum fimtudegl.
trtgefendur og eigendur
THEVIKING PRESS, LTD.
VerTS blatisins í Canada og
Bandarikjunum $2.00 um &ritS
♦fyrirfram borgatS).
Sent til lslands $2.00 (fyrlrfram
borgatS).
Allar borganir sendist r&tSs-
■lannl blatSsins. Póst etia banka
&TÍaanir stýlist til Tbe Viktng
Press, Ltd.
Ritstjóri
RÖGNV. PÉTURSSON
RátSsmatSur
H. B. SKAFTASON
Skrifstofa
729 Sherbrooke Street, WÍBoipeg
BOX 3171. Talsfml Oarry 4110
Islenzkan útlæg við
háskólann.
Hverjir eiga Islenzkuna.
Vér aðeins drápum á það síðast,
að kyrkjufélagið teldi sig eiga einka-
umboð yfir kenslu íslenzkrar tungu
hér vestra. Má sumum virðast, sem
það hafi nokkuð til síns máls, með
þvi að það átti þátt í, að málið var
innleitt á kensluskrá háskólans, fyr-
ir ellefu árum síðan og námsgreinin
hefir til þessa að nokkru leyti stnA,
ið þar undir umsjá þess. Það hefir
þvi gjört þá staðhæfingu, að það hafi
átt með að taka kenslugrein þessa i
burtu þaðan aftur, strax og því
sýndist, á sama hátt og ef það hefði
flutt með sér bækur eða önnur
kenslugögn yfir á sinn eigin skóla.
í>ess vegna hafi forstöðunefnd skóla
þeirra eigi yfirstigið takmörk sinna
eigin réttinda, er hún fór þess á leit
við Wesley College, að sá skóli hefði
ekki útvegi með að hafa sérstæðan
kennara i námsgrein þessari fram-
vegis, en gæfi sér með öllu eftir
kensluna.
Er nú þá að athuga, á hverju fé-
lagið byggir þessar staðhæfingar
sínar og hvernig það hefir farið með
þetta mál frá byrjun; hvernig eign-
arrétti þess er varið og hvað hefir
verið mestu ráðandi í stefnu þess
með kenslunni.
einsog svo oft hefir verið frá skýrt.
Voru tvær ástæður til þess, að það
fór á stað með það. Fyrst ósk ís-
lendinga hér i bæ, að svo væri gjört,
og svo hin, að fólki, er gefið hafði
í hinn svonefnda skólasjóð, var far-
ið að leiðast eftir því, að sjóðurinn
yrði notaður. Svo var það lika, að
leiðandi menn, er þá voru innan fé-
lagsins, álitu, og það réttilega, að
skólanum fyrirhugaða yrði ekki
komið upp, svo nokkur mynd yrði
á; yrði þetta því hagkvæmasta stefn-
an: að koma málinu inn við háskól-
ann hér, en fá að hafa einhverja
hönd í bagga með kenslunni.
Eina hluttakan, sem félagið átti
þvi i, að málið kæmist inn við há-
skólann, var þá sú, að það samdi
um við Wesley College, að mega láta
kenna málið við undirbúningsdeild-
ina. f því fólst engin háskóla viður-
kenning, eða, er til lengdar hefði
látið, nokkur not. Málið hefði kafn-
að þar, ef nemendum hefði verið
gjört ómögulegt að halda áfram
námi, er upp í háskólann kom. En
að það komst þangað, var námsfólk-
inu að þakka, einsog bent hefir ver-
ið á, og fyrsta kennaranum, er fé-
lagið svifti atvinnu strax og það
greindi á við hann ura trúarskoð-
anir, — tillitslaust tt þess, hversu
hann var að leysa kensluverk sitt af
bendi.
Stutt yfirlit yfir stofnun kenslunn-
ar ætti að nægja til þess að sýna, á
hverju eignarrétturinn byggist, og
hver sé réttur eigandi islenzkunnar
hér i landi; — þó það sé ekki laust
við að vera hreint og beint broslegt,
að uin slíkt skuli þurfa að deila.
Þegar kensla í íslenzku var fyrst
sett á fót við Wesley College, var
það fyrir eindregna ósk íslendinga
sjálfra og þeirra, sem fyrir þvi máli
gengust þá, frá hálfu Wesley skól-
ans, Dr. Sparlings heitins, er þá var
forseti við skólann, og kyrkjufélags-
ins lútherska. Háskólaráðið var
heldur mótfallið því í fyrstu, að ís-
lenzkunni væri leyfður þar aðgang-
ur, og vegna þess var námsgrein
þessi ekki upphaflega viðurkend
nema við undirbúningsdeildina
En allir fundu ,til þess, hve það
var ófullnægandi, og með því fyrir-
komulagi íslenzkum nemendum
gjört ervitt fyrir, er nota vildu þessa
tilsögn í sinni eigin tungu. Því með
an svo stóð á urðu þeir að taka þá
námsgrein algjörlega aukreitis og
bæta á sig verki fram yfir það, sem
keppinautar þeirra urðu að gjöra
af öðrum þjóðum. Háskólinn ákvað
vissar skyldunámsgreinar strax og
undirbúningsdeildinni slepti. Urðu
allir nemendur að vera við því bún-
ir, er gengu upp i háskóladeildina.
Þeir, sem því lásu islenzku í undir-
búningsdeildinni, urðu að lesa hana
algjörlega umfram skyldunámið, úr
þvi hennar var ekki völ uppi í há
skólanum. Út af þessu kom það sið-
ar, að kostur var gefinn á að halda
náminu áfram í fyrri bekkjum Col-
legins: að íslenzkir nemendur svo
gott sem neyddu háskólaráðið til
þess. Var það líka auðsætt að það
gekk heimsku næst, að kenna það
við undirbúnings-deildina, er varð
svo ekki að liði, þegar upp í efri
bekkina kom.
Viðurkenningin, sem þvi vanst
málinu til handa, var námsfólkinu
islenzka að þakka, er var við há-
skólann.
Kenslan var sett við Wesley skól-
ann af kyrkjufélaginu lútherska,
Fyrir þessa hluttöku virðist þvi
félagið ekki hafa náð neinum sér-
stökum eignarrétti á málinu, ekki
jafnvel á kenslunni, er var nú kom-
in á alt annan rekspöl en það hafði
efnt til.
Vér skulum láta það heita svo, að
hver og einn beri eignarrétt til sinna
eigin verka. Verk það, sem kyrkju-
félagið átti, var kensla i islenzku
við undirbúningsdeild Wesley Col-
lege, en ekki við háskólann.
Ef það hefði nú kostað þessa
kenslu af eigin fé, þótt það ætti ekki
þátt i henni jafn víðtækri og hún
varð, mætti kannske til sanns vegar
færa, að það ætti einhverja eignar
festu á henni. Hefir það látið það
skiljast, oftar en einu sinni, að það
hafi lagt til hennar eigið fé, án allr
ar hjálpar og styrks íslendinga.
Fyrir löngum tíma síðan var byrj-
að á því, að safna i svonefndan
skólasjóð meðal Islendinga hér
vestra. Hefir fjársöfnun sú gengið
hægt og seint; en í sjóð þenna hefir
gefist frá íslendingum yfirleitt, og
svo alment, að óhætt mun mega full-
yrða, að fé þetta hafi safnast meðal
alls almennings. En sjóður þessi er
það helzta eignarfé kyrkjufélagsins,
er verja hefir átt til kenslumála. Þó
hefir aldrei verið varið meiru en
vöxtunum af þessum sjóði siðan
byrjað var á kenslu i islenzku. Al-
menningi er þvi skilað aftur arðin
um af hans eigin fé, og minna var
ekki hægt að ætlast til.
Til aukningar vöxtum skólasjóðs-
ins hefir á ári hverju siðan islenzku-
kensla byrjaði, verið gjörð áskorun
til allra Islendinga, að gefa til þessa
fyrirtækis. Ekki hefir það verið tek
ið fram, að þeir einir skyldu gefa,
er innan félagsins stæðu, heldur all-
ir — og gefa sem mest. Eitt árið
var þessi söfnun gjörð hvað almenn-
ust, en þá tekin nokkuð dýr aðferð
til þess að hafa peningana saman.
Forseta kyrkjufélagsins var falið á
hendur, að fara um bygðir lslend-
inga og safna peningum til þessa
fyrirtækis. Mun honum hafa orðið
all-nokkuð ágengt; en með þvi hann
gat ekki gjört það nema fyrir nokk-
uð hátt kaup, mun afgangurinn hafa
orðið nokkuð litill til skólans.
Auk þess hefir Wesley College
lagt til þessarar kenslu árlega álit-
lega upphæð.
Af sinu eigin fé hefir þvi kyrkju-
félagið aldrei lagt eyrisvirði til
kenslunnar, heldur af almannafé, er
þvi var fengið til að verja þessu
máli til styrktar. Peningarnir voru
gefnir í ákveðnu augnamiði, og átti
félagið ekkert í þeim og gat ekki
varið þeim til annars, en þeir voru
gefnir til, þó það leyfði sér að breyta
lítilsháttar út frá því árið, sem for-
setinn vann að söfnuninni og borga
honum ómök sín með skólafénu.
Á þvi, að það hafi kostað þetta
mál, getur félagið því ekki bygt eign-
ar-kröfu sina til kenslunnar. Enda
liggur það i augum uppi, að það á
en það á þjóðflokk vorn, þótt það
nú i seinni ,tíð hafi gjört tilkall til
þess, að eiga hvorttveggja. (Sbr.
Lögberg 10. og 17. sept. þ. á.).
Það er því ekki að taka sina eign,
þegar skólanefnd þess fer að hlutast
til um íslenzku-kensluna við há-
skólann og fá hana tekna þar af, til
þess að skóli þess skuli vera einn
um hituna. Það er að hlutast til með
almannaeign, og eyðileggja verk,
sem þjóðflokkur vor hefir komið i
framkvæmd á siðastliðnum áratug.
Er frammistaða þess því, í hæsta
máta, vitaverð og í stað þess að
vinna skóla þeirra helgi og hefð,
getur hún leitt til þess, að hann
verði talinn eitt það versta og ó-
þjóðlegasta fyrirtæki, er stofnað
hefir verið meðal þjóðflokks vors
hér vestra.
Þá er að athuga, hvaða stefna hef-
ir verið ráðandi i handleiðslu
kyrkjufélagsins með þessari kenslu.
Er það fyrst, að islenzkan hefir ald-
rei verið aðalatriðið. Hefir hún ver-
ið notuð sem yfirskyn eitt, til þess
að Iofa félaginu að gutla i menta-
málum vorum. Kom þetta fyrst i
ljós, er kenslan var byrjuð við Wes-
ley. Risu upp ýmsar raddir um, að
i ógöngur væri farið.Wesley væri eigi
lútherskur skóli. Voru raddir þær
kveðnar niður með þvi, að kennar-
inn væri lútherskur og myndi þvi
ekki hitt koma að sök. En strax og
á rétttrúnað kennarans var deilt,
var það fyrsta verk félagsins að
kippa burtu öllum þeim styrk, sem
það hafði lagt til kenslunnar, i þvi
augnamiði, að kenslunni yrði hætt
eða að öðrum kosti fenginn annar
kennari. Þá var ekki lengur þörf
að kenna “mál vort”, er sá, sem
með kensluna fór, var orðinn upp
vis að því að vera vantrúaður
þeirra mælikvarða. Aldrei var þó að
kenslu hans fundið af félaginu, eða
að þeir létu eitt orð í ljósi um það,
að hann væri ekki hæfur til þess að
gegn embættinu að öðru leyti.
lega, einsog svo oft hefir heyrst, —
en fram á það er nú fullsýnt, að
svo er ekki, og hefir aldrei verið, —
þá hefði hún átt að leggja alla sina
krafta fram til þess, að Wesley Col-
lege héldi kenslunni áfram, og gefa
engan kost á því, að létta henni af
skólanum. En með samningi þeim,
sem hún hefir gjört, er hún nú orð-
inn samverkamaður þeirra stefna i
þjóðfélaginu hér, sem vinna að glöt-
un útlendu þjóðernanna og íslenzk-
unnar. Það liggur í augum uppi, að
með samningi þessum um að taka
íslenzkuna burtu frá háskólanum,
,er sporið stigið til þess að leggja
hana alveg niður meðal þeirra, sem
ganga mentaveginn. Gætum að,
hvernig samningar hljóða: Undir-
búnings-kenslan á að fara fram i
Skjaldborgar-skólanum, en kensla
í hinum bekkjunum i Wesley Col-
lege. Byrjendur eiga þá að sækja
kenslu sina i Skjaldborg; en sá
virðulegi salur er vestast hér í bæ,
og fullur hálftíma gangur þangað
frá háskólanum. Hvað mikið verður
þá eftir klukkutímans, er gefinn
við erum líka uppfræddir af okkar
skriftlærða lýð um fögnuð annars
heims fyrirutan þá andlega fátæku.
En þeir andlega ríku? Þeir hafa
ekkert fyrirheit. Annað mál með þá
efnalega ríku; þeir eru einmitt svo
margir andlcga fátækir (þó varla sé
hægt að kalla þá andlega volaða);
og ekkert til fyrirstöðu þess vegna,
að þeir fái gott sæti í lúthersku
kyrkjunni á himnum. En svo er auk
þess sá munurinn á þeim og aum-
ingjunum, að þeir verða þá búnir
að borga fyrir sætið sitt fyrir fram
með því að gjalda tvöfalt á við hvern
fátækling fyrir fæðið prestsins. Þó
ekki meira en tvöfalt?. ó, nei, þeir
eru vanir að reyna að komast að
sem beztum kjörum, eins hjá Hon-
um; og er það svo sem ekki ámælis-
vert! En það gjöra þeir auk þess
fram yfir skyldu sína við skaparann,
að ganga í kring með undirskálarn-
ar, sem molunum er smalað saman
á •— handa Honum! Hverjir geta
verið sannari guðshetjur? Hvar væri
trú og kristindóm komið, ef þeir
ekki væru? — Því þó svo vildi til,
að mönnum yrði á, að svíkja fáein-
ar þúsundir dala í viðskiftum ár-
lega, þá sýnist það svo sem jafnast
fullvel upp með þvi, að þeir hinir
sömu sníki cent svo hundruðum
skiftir herranum til handa. Hvílíkur
heldur sér aftur alveg að hinni
“náttúrlegu” opinberun. “Flirt” og
“fun” eru hátt á lofti á þeim himn-
um!
Videns.
Ur bænum.
Þann 12. þ. m., þakkardaginn,
hefir kvenfélag Tjaldbúðarsafnaðar
ákveðið að hafa skemtisamkomu í
fundarsal kyrkjunnar. Gott próg-
ram og að því loknu bornar fram
kaffiveitingar. Sagt var í síðasta
blaði að samkoma þessi yrði þann
16. þ. m. en það var af vangáningi,
því samkoman verður eins og að
ofan segir þann 12. þ.m.
verður út fyrir kenslu þessa, eftir i mUnUr er nú ekki á þeSsUm mönnum
að búið er að fara þessa leið fram ogt og hinum, sem hvorugt gjöra!
Þegar næsti kennari er skipaður
er settur maður til þess, sem í alla
staði er talinn rétttrúaður, en sem
fæstum mun hafa hugsast að yfir
nokkurri sérþekkingu ætti að ráða
í þessari fræðigrein. Enda fór þá
þessi kensla strax að tapa áliti með
al nemenda og þeirra, sem út í frá
hugsuðu nokkuð um framtið máls
ins við háskólann. Kom satt að segja
engum til hugar, að þessi nýji kenn
ari gæti leyst þetta verk af hendi
svo viðunandi væri. Enda mun hann
fremur hafa verið settur til þess
verks af viðurværis-þörf, en vegna
sérstaks undirbúnings í þessa átt.
Og svo, þegar hann tekur við
kyrkjufélagsskólanum og hættir
kenslu við Wesley, eru samverka
menn hans enn valdir eftir fyrir
mælum trúarjátningarinnar en ekki
eftir málfræðis-þekkingu.
Er þá Ijóst þótt hér sé aðeins
drepið á málið, að tilgangur og með
höndlun þessarar kensiu hefir ávalt
verið með sérstöku tilliti til trú
boðsstarfs og trúarskoðana, en ald
rei með tilliti til tungunnar sjálfr-
ar. Fer þá að verða yfir litlu að lát
ast með alt þjóðernis-starfið, sem
félagið þykist hafa unnið að um öll
sín tilveru-ár.
Mál þetta má þvi ekki vera látið
hvila lengur í höndum þess. Það er
kominn tími til þess, að réttir eig-
endur láti sig það varða, — lslend-
ingar i heild sinni, og sýni því, að
)að á hvorki þjóðina eða tungu
hennar.
Verkið, sem kyrkjufélags-skólinn
er að vinna með því að draga undir
sig íslenzku-kensluna, er næsta auð-
velt og létt. Einsog bent var á i byrj-
un, var það alls ekkert áhugamál há-
skólaráðinu, að íslenzka yrði kend
við háskólann. Stefnan og andinn i
mentamálum og landsmálum hér er
ekki sá, að hlynna að útlendum þjóð-
ernum, að þau fái haldist við og liði
ekki undir lok, heldur þvcrt á móti,
að þau hve4*fi sem fyrst. Var það þvi
auðunnið, að taka málið í burtu frá
háskólanum og engir þar á móti að
mæla. En á sama tíma var það ó-
drengilegt verk, því með því er af-
stöðu vorri haldið við það sama og
hún var fyrir tiu árum síðan, og þvi,
sem unnist hefir í siðastliðinn ára-
tug, kipt í burtu.
Ef þjóðernismálið hefði vakað
aftur? Það þýðir ekki annað, en að
nýsveinar við háskólann á þessu
hausti gefa sig ekki við islenzku-
námi, og svo koll af kolli ár hvert,
unz henni er með öllu útrýmt. “Þá
verður nóg rekkvoð”, getur forset-
inn sagt einsog karlinn, er hann
kom frá því að grafa kerlinguna
sína.
Á þá að leyfa þessu svona til að
ganga? er næst að spyrja. Er mál
þetta séreign kyrkjufélagsins? Á
lútherska kyrkjufélagið islenzkuna
hér vestra? Eru engir íslendingar
nógu vel vakandi og unnandi þjóð-
erni sinu og tungu til þess að risa
upp og mótmæla þessu atferli? Eða
vilja þeir allir leggjast undir uxa-
húð forsetans; lesa þar bæn sina
um góðan afgang, og kafna þar í
anda hinna “kristilegu áhrifa”, er
öllu þessu hafa til leiðar komið?
Skoða lslendingar sig svo auma,
andlega volaða, að þeir eigi ekki
sína eigin tungu, sem þeir mæla,
heldur eigi hana “sálgæzlu-félagið”
sæla, er uppnefnt hefir alla þjóðina
og kallað hana “hesta” og “stroku-
hesta”—þá, er yfirgefið hafa kyrkju-
félagið, en þá “hesta-þjófa”, er leið-
togar hafa gjörst i öðrum trúar-
bragðafélögum? — Það er timi til
kominn, að vakna og hugsa um
þetta atriði, og fyrir fólkið yfirleitt
að gjöra sér grein fyrir hver eigi
það, ef það ekki á sig sjálft. Frið-
urinn er ávalt góður, en hann er
ekki kaupandi svo dýru verði, að
fólk gangi hans vegna i æfilangan
þrældóm.
Það er of seint að ætla að vakna,
þegar búið er að svæla burtu sjálfs-
vitundina, því þá er það ekki mögu-
legt. Og þótt flest af oss sé trúað á
eldinn hinum megin, þá er hann
oss ekki svo kær, að vér ættum að
að kjósa “það góða hlutskiftið”, að
sitja í brennisteinsgufunni hér, unz
töpuð er sjón og heyrn, ráð og ræna,
mál og mannleg tilfinning.
Upp og til verka! Þótt hart sé i
ári ættum vér að geta lagt það af
mörkum, að geta fært aftur tungu
vora á sinn stað, þar sem henni er
borgið og þar sem henni er sæmd
að eiga heima. Það þarf að gjörast
á þessu hausti! Hún er vor allra
eign, og oss ber öllum að risa upp
henni til varnar, sem einn maður.
Oss ætti ekki að vera ofvaxið, að
gefa nóg fé til háskólans, svo mynd-
ast gæti þar sjóður, er launað gæti
kennara, i þeirri fræðigrein við
skólann, — ekki um eitt eða tvö ár,
heldur um aldur og æfi.
Leggist nú allir á eitt!
Já, en hvað er frekara að segja
um fræðsluna og liknina, samkvæmt
fyrirdæmi frelsarans — um skólann
og hælið? O, eiginlega ekki neitt.
Þeir, sem skálarnar bera, hafa víst
verið búnir að leggja nóg inn í
reikninginn sinn hjá himnanna
herra; og svo síðast að sjá kvittun
á prenti fyrir aukaútsvarinu sinu í
júbílsjóðinn! Fyrir sig hefði þá ver-
ið, að bæta ögn við heiðingjapung-
inn. Nóg var þó alt af til af svört-
um sálum, þótt eitthvað af þeim yrði
þvegið. Og þvotturinn kostar pen-
inga. — En það eru þó, því miður,
ekki allir í þeim efnum, einsog ljós-
hærði maðurinn lágvaxni, sem flutti
son sinn í fjarlægt land undan yfir-
vofandi vantrúar-tengdum; og færði
svo guðskistunni eftir á að þakkar-
fórn stóra summu til sálarþvotta. —
óskandi væri, að svo vegleg og við-
sýn trúarhetja væri tekin til fyrir-
myndar af sem flestum — í verkinu!
Það er alt annað mál með skól-
ann. Eru svo sem ekki nógir skólar
til í landinu? Og hvaða gagn er ann-
ars að öllum þessum skólum? —
Sök sér þó með skólann. En hælið:
að fara að taka það, sem Jengi var
búið að brjótast i að moka saman
— sér og sínum til stáss og stækk-
unar og fara að kasta því í fátækl-
inga, Únítara og allra handa fólk?
No, Sir! Það mátti biða; engir pen-
ingar afgangs; síðustu levfarnar
komnar í askinn prestsins (auk þess
friðhelga: fyrir skemtiferðir, bif-
reiðar, skrautklæði, leikhús og aðr-
ar lystisemdir, og svo auðvitað fer-
leg framtiðarsafn, — til blessaðra
barnanna!! (Hvernig væri annars
að eyða ögn frekar til heima upp-
eldis, en skilja ungunum eftir cent-
inu færra?).
En tíund hinna trúuðu? Þakkaðu
fyrir, maður, að goldin sé tiundin
af tiundar tíund. Má ekki þakka fyr-
ir það, sem þessir menn láta, alt að
einu? En það vanþakklæti, að fást
um, að þeir láti ekki nóg af hendi
eða gjaldi tiund. Hefir ekki almætt-
ið einmitt gjört þá að umboðsmönn-
um sinum yfir fjársjóðum þessa
heims? Og hver getur þá upp á
klagað, hvað þeim þóknast að veita
eða óveitt láta? Nei, hvar stæði guð
og hans riki hér á jörð, ef þessir
menn styddu það ekki með ráðum
og dáð? Og sýnir þá lika ekki drott-
inn berlega, að hann kann að meta
áhuga þeirra fyrir sinu máli, þar
sem hann signir þá með bliðasta
blundi í hvert sinn, má heita, sem
þeir stíga fæti í hans hús?
Hvað sem öðru líður verður varla
við betru að búast, þegar þessi út-
valda(!) kynslóð fellur frá, sem nú
ræður ríkinu, og yngri kynslóðin
tekur við. Þó að aurasótt þyki nú
illur kvilli fyrir sanntrúaða sál, þá
er spursmál, hvort danzfýsi, liockey-
hringl, eða baseball-brjálun sé nokk-
uð hollara fyrir helgidags-árvekni
Laugardaginn var slasaðist ung-
lings maður að nafni Guðm. Guð-
mundsson norður við Minnewauk-
an. Var hann á fuglaveiðum með
einhverjum fleirum og hljóp skot í
handlegginn á honum og skemdi
hann upp að olnboga. ógjörla hefir
frézt, hvernig slysið vildi til. (
Hra. Guðbrandur Jörundsson frA
Stoney Hill, Man., kom hingað um
miðja vikuna og gjörir ráð fyrir að’
dvelja hér í nokkra daga.
Hra. Hjálmar Daníelsson búfræð-
isstúdent fór snögga ferð, heim, tH
foreldra sinna við Markland, Man.,
nú í vikunni. Tefur hann þar vest-
ra þangað til kensla byrjar við bú-
fræðisskólann hér í bænum.
Næsta sunnudagskvöld verður
umræðuefni í tínitarakyrkjunni:—
íslenzkt afskiftaleysi,
Allir velkomnir.
Ranghermt var það í næst-síðasta
blaði, að skipið Hermod, sem lands-
stjórnin íslenzka gjörði út hingað
vestur, hafi farið frá Reykjavík.
Lagði það af stað frá Akureyri. Var
það 8 daga i hafi, þangað til það
koin til St. Johns i Nýfundnalandi.
Laugardaginn 3. okt. gaf sírai
Rúnólfur Marteinsson saman i hjóna-
band, að 493 Lipton St:
Þau Jósef H. Hansson Hjaltalín
og Torfhildi Benónisdóttur Hólm,
bæði frá Gimli, og
Þau Eirik Magnússon og Halldóru
Ásgeirsdóttur, bæði til heimilis í
Winnipeg.
Djáknanefnd Tjaldbúðar safnaðar
er að undirbúa Bazaar og fiskidrátt,
sem hún ætlar að hafa fimtudags-
keldið 22. þ.m. Nefndin vonast eftir
að sem flestir taki góðan þátt í að
vera nefndinni hjálplegir. öllum er
kunnugt til hvers hún ver sinum
peningum. Ennfremur verður tæki-
færi til að fá sér góðan og billegan
kaffibolla.
Kvenfélagið i Skjaldborg stendur
fyrir Þakklætishátíð næsta mánu-
dagskveld, byrjar kl. 8. Fer þar fram
gott prógram og veitingar. Sira
Hjörtur Leó, sem nú er' nýlega kom-
inn vestan af Kyrrahafsströnd, flyt-
ur ræðu á samkomunni. Inngangs-
eyrir allur gengur til fátækra.
AÐSENT.
Herra ritstjóri Heimskringlu.
í blaði þinu, sem út kom þann
17. sept., getur þú þess eftir beiðni
skólaráðsins á Gimli, að i vetur
verði kendar allar námsgreinar til
undirbúnings annars og þriðja stigs
kennaraprófs og undirbúningsdeild-
ar háskólans (matriculation); í
tungumálum verði veitt tilsögn í
latínu, þýzku og íslenzku osfrv.
Ekki get eg neitað því, að eg skil
ekki sem bezt i samhengi hugsunar-
innar hjá skólastjórninni, þar sem
hún segist hafa sótt um $200 tillag
til skólans frá Gimli sveit og Bif-
röst, og skuldbundið sig til að veita
öllum nemendum úr báðum sveit-
unum móttöku, án frekara endur-
gjalds; en segir svo rétt á eftir:
“verði aðsókn mikil utan bæjarins
að skólanum, verður núverandi hús-
Leiðin
út úr lútherskunni.
Þetta er leiðin út úr lútherskunni
íslenzku vestnhafs: ekki gegnum
skynsemi, skoðun eða vit; heldur
gegn um auð og oflæti, dans ogj jag{ verði beina leið til ensku kyrkj-
drykk.
pláss alt of lítið”; en svo litlu síðar
og hádegis-andvökur í musterinu, í greininni segir: “Vill skólaráðið
heldur en það sem er. Sízt fyrir henda fólki á, að Gimli skólinn er
andakt á islenzku. — En svo þarf sá fyrsti alþýðuskóli i fylkinu til að
nú varla að gjöra ráð fyrir, að oflveita tilsögn í íslenzku; óskar því
miki verði af heimatilbúnu kjarn
meti í vestur-íslenzkunni, þegar ör-
lítið fram líður.
Allir viljum vér vera lútherskir.
“Landinn vill vera lútherskur”,
nefndin eftir, að sem allra flestir
hagnýti sér það” (þó ekki sé neitt
húspláss).
En ekki sé ég, ritstjóri góður,
hvað þú ert að ýrafárast um það,
einsog maðurinn sagði. — Já, —jþó islenzku-kenslunni sé kastað út
“fyrir lausnarans blóð erum vér frá Wesley, þar sem skólaráðið á
leystir af synd og höfum sáluhjálp-! Gimli hefir skuldbundið sig til að
ina öðlast. í þeirri trú ætla eg að
deyja”, segir eldri kynslóðin. — Þá
kemur sú yngri, sem vill hafa “every
day talk”, helzt um hockey-play,
pugilism og politics. Og er þá ekki
eins trúlegt, þegar svo er komið, að
veita nærliggjandi sveitum kenslu í
íslenzku í (H) skólanum á Gimli;
þá sé eg ekki, að islenzkuiini sé mik-
il hætta búin í framtiðinni. Enda
sýnir það sig, að þetta er ekkert
fjas, þar sem tveir stúdentar, sem
stundað hafa nám fyrirfarandi á
Wesley College, ganga nú í vetur á
I unnar, fram hjá þeirri islenzku, —
Allir hér virðast óðir eftir auði. En j þ.e. þcgar nokkur kyrkjujjörf gjörir Gimli skóla, og aðstandendur þess
til hvers skal allur sá auður fyrir vart við sig?-------Enga skynsemi! | ara drengja segjast glaðir vilja
þetta “kristna” fólk vort? Ilvorki! “Skynsemin er freistari”, var eldri horga $50.00 aukagjald, svo dreng-
I sóttist þó frelsarinn eða postularn-! kynslóðinni kent. Andleg fátækt, i irnir geti orðið aðnjótandi hinnar
I ir eftir peningum; en þeir fræddu föst og “stöðug” lútherska: þaðimiklu mentunar, sem Girali skólinn
Og eru þeir j veitir “friðinn” hér og fögnuðinn \ hafi að bjóða.
fólkið og liknuðu þvi.
ekki fremur tungu vora hér vestra, I fyrir skólaforstöðunefndinni aðal-1 ekki okkar fyrirmyndir? — Jú, en i hinum megin. — Yngri kynslóðin j
Gjaldandi á Gimli.