Heimskringla - 26.11.1914, Side 1

Giftlngraleyfisbréf seld
TH. JOHNSON
Watchraaker, J eweler&Optician
Vibgerbir fljótt og vel af hendi leystar
248 MAIN STREET
?hono 3lnin 6606 \\ lNNII'EGi MA\.
indð.
Nordal og Björnsson
— Gull og úrsmiðir —
674 S A R G E N T A V E.
XXIX. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 26. NÓVEMBER, 1914.
Nr. 9
Fréttir frá stríðinu.
Það gengur líkt og vant er, stríð-
ið þetta. Að austan og vestan hreyf-
ast þessir löngu hergarðar ósköp
lítið. Nótt eftir nótt leika þar leipt-
ur yfir gröfunum, sem hermennirnir
eru i, og fylgja hvellir með. Það eru
sprengikúlurnar, scm si og æ fljúga
þar i lofti, bæði nótt og dag, og lin-
ist kviða sú um nokkrar minútur, þá
er áhlaupið að byrja. Er hriðin
skotanna vanalegast mögnuðust rétt
áður en áhlaupin byrja. í hriðun-
um er engu líft, sem er ofanjarðar;
kollar mannanna hverfa þá ofan í
grafirnar á mílnalöngum svæðum.
°g svo vita þeir ekki fyrri, en múg-
urinn þéttur hermannanna hlcypur
a þá á mílulöngum svæðum. Þeir
vilja komast að gvöfunum og lukkast
það stundum; dynur þá skothriðin
^rá gestunum ofan á kollana í gröf-
unum, og er þá ekki um sakir eða
úrslit að spyrja. Þetta vita þeir lika
vel, og að ekki er um annað að gjöra
en komast upp á bakkann og taka á
móti aðkomendum. Fyrst scnda þcir
þeim þó kveðjur, ef að þeir sjá þá
nógu fljótt; Þeir reka upp höfuðin
hálf og pumpa þarna á þá kúlunum
úr maflazí'n-byssunum tvær til þrjár
mínútur, og stundum stráfalla gest-
irnir, svo að fáir eða engir lifa, sein
að þeim runnu. En stundum er múg-
urinn svo þykkur, að einlægt klifr-
ast nýir menn yfir hauga og rastir
hinna dauðu. Þá eru heimamenn
óðara komnir upp á bakkann, og nú
stendur maður við manns hlið, hálf-
bognir allir, en fram standa spegil-
fagrir og bitrir fleinarnir á byssum
þeirra. Sjálfir eru þeir búnir til
hlaups og rennast nú báðir að. Sting-
ur og flettir þá hver öðrum i sund-
ur, sem hann hefir þrótt til og kunn-
áttu, og eru sár þau sóðaleg og þarf
um fá Jieirra að binda. Mennirn-
ir velta dauðir af fleinunum.
Oft hafa Þóðverjar komist yfir
grafir þessar og eru þá allir heima-
menn dauðir i gröfum þeim, sem
þeir hafa yfir farið; en einlægt
koma þeir þá að nýjum gröfutn, og
meira verður mannfallið. Bretar og
því fleiri sem þeir eru í hópnum Jjvi
Belgir, Indur og Frakkar renna á
ljá, hvenær, sem þeir fá færi, og
komi þeir á hlið fylkinga þeirra, þá
er aðgangur sviplegur. — Þjóðverj-
ar hafa byssustingi lika, og eru það
skaðræðisvopn : fleinninn fram úr
byssuhlaupinu er tentur sem sög hjá
Þjóðverjum og er það gjjört til þess,
að sárin verði því voðalegri. En þó
hefir sú raun einlægt á orðið, að
þeir eru engir inenn að beita því
vopni á móti Bandamönnum. Og er
Þjóðvcrjum farinn að standa geig-
ur af ovinum sínum, þegar þeir sjá
glampa á raðir sveðjanna fram und-
an sér. Náttúrlega skjóta þeir þá
sem þeir geta, og það verða þá smá-
skörð í hinar breiðu fylkingar; en
hlaupið er vanalega stutt og skörð-
in fyllast, og áður en Þjóðverjar
vita, standa sveðjurnar á þeim miðj-
um. Þetta var leikið hvað eftir ann-
að við Yser, Nieuport og Dixmude,
°g Arras og Lille, og eiginlega á öllu
svæðinu frá Vosges fjöllum og norð-
vestur að sjó, aða á einum 150—170
'nílum.
Flugmennimir
En hvenær sem ljóst er svífa flug-
drekar, sem hrafnar yfir blóðvelli,
hátt í lofti yfir fylkingunum og
görðunum, til að sjá, hvort nokkurs-
staðar séu herflokkar á hreyfingu,
eða til að finna skotgarða stórskota-
liðsins, sem felast í lautum og dæld-
um og skógarrjóðrum, á bak við
fylkingarnar; því að þaðan stendur
mönnunum í gröfunum og borgun-
um og bæjunum mest hættan; þaðan
er það, sem skaðlegasta sprengi-
kúlnahriðin kemur. Og nú eru kom-
in frost og hríðar, svo að þeim er
hrollkalt, sem í gröfunum standa,
er vatnið tekur þeim i hné og stund-
um i mitti. Hafa Þjóðverjar við Dix-
mude og þar í kring fengið oft á
því að kenna, þvi að Belgir hleypa
vatni og sjó á landið, og fyllast þá
grafirnar meira eða minna. En J)ó
að kalt sé og snjór og fjúk í lofti,
þá eru flugmennirnir á ferðinni
urðu Þýzkir J>ar aftur frá að hörfa.
Helzt litur út, sem Þjóðverjar hafi
verið að gjöra Jjessi áhlaup til Jiess
að fá tíma til að búa um sig nokk-
uð vestar inni i löndum Vilhjálms,
í Schlesíu, við Glogau og Breslau,
sem eru kastalaborgir í miðri bygð-
inni við Oder-fljótið, og einhvers-
staðar vestur við Posen. Verður það
langur garður, sem þeir þurfa þar
að byggja, og margar grafir þurfa
þeir að grafa á allri þeirri löngu
leið, og krókótt verður hún. Og hér
um bil vist, að allstaðar verður her-
garður Jjcssi innan Þýzkalands; lík-
lega norður iniðja Schlesiu og svoj
norður og austur um Bromberg og j
kannske Thorn, ef að Rússar verð i j
ekki búnir að ná þeirri borg; en '
þaðan með Vistula fljóti og norðurl
Rússa. Przemysl er einar 30 milur
suðvestur af I.emberg, og hafa Rúss-
ar setið um hann nú i inargar vik-
ur. En uppgjöfin átti að vera með
þvi moti, að hermenn allir mættu
ganga út ineð vopnum óhindraðir,
til þess er þeir kæmust til aðalhers
Þjóðverja. Rússar neituðu. Kærðu
sig ekki um, að sleppa þeim til að
fylla flokk fjandmanna sinna, en
þóttust geta tekið J)á, hvenær seni
þeir vildu til J)ess kosta. Þá er vist
farið að skorta skotfæri. Og einlægt
smáherðir að þeim.
Danir og Svíar.
eru farnir að kalla heim héðan úr
Canada alla varaliðsmenn af þjóð-
um þessum, sem þeir vita af hér i
landi.
til Danzig, ef þeir tapa Austur- og! 50,000 hermehn frá Canada.
Vestur-Prússlandi, sem líkur eru bl.. 50,000 hermönnum hefir stjórnin
Samt hafa þeir þar kastala nokkra,jin nú látið safna og æfa hér i Can-
sem eru líklegir til að halda þar.gað j a(]a og er búist við að því verði hald
til frýs upp. jg afranii svo að einlægt séu hér 58
Vi?S Thom. þúsundir við æfingar, er sendist
Sagt er, að Þýzkir stefni nú mörg- smátt og smátt austur til Englands,
um og miklum nýjum sveitum til tíu þúsundir í senn eða þar um.
Thorn, og muni J>ar bráðla verða cin
samt, allan daginn meðan ljóst er;, mannskæðasta orustan og s'- eigin--
einkum eru það Frakkar og Eng-
lendingar. Virðist þeim veitast flug-
ið léttara en Þjóðverjum, og það
hefir hjálpað Bandamönnum, að
aldrei hafa Þjóðverjar getað komist
að þeim óvörum.
Rússinn
Austurfrá er breytingin meiri á
vígvöllunum. Þar sækir Rússinn
hamrammur fram og er nú ófullur.
Þegar vér skildum við þá seinast,
voru Þjóðverjar allstaðar á undan-
haldi, á allri linunni norður frá In-
sterburg, vestur af Gumbinnen
Austur-Prússlandi, og suður um
vötnin miklu nálægt Angerburg, J)að-
an suðvestur til Allenstein, Þá suður
til Niedenburg og Soldau. Þaðan ná-
lægt beina línu til kastalans Thorn
við Vistula fljót, og J)á suður í boga
á öllum landamærum Póllands til
lega nú á hverjum degi þar bcggja
megin við Vistula fljótið. En Russ-
inn vill þumbast þar fyrir og gjöra
hina þreytta.
Aftur er Rússum annast um, að
sækja fram syðst um Cracow, og
komast þar inn í Maehren og Schles-
íu að sunnan, og svo að ráða að
fullu niðurliigum Austurríkismanna,
sem J)eir kvíuðu af norðan við Kar-i
patha fjöllin; en það voru 500,000 I
manns, mest-alt Austurríkisinenn, I
sem l>eir halda þar í hjörð einni,
Rússarnir; Þeir gátu komist milli
1 þeirra og Cracow og cru að norðan
og austan og vestan, en að sunnan
eru Karpatha fjöllin. En seinuslu
dagana hafa Rússar verið að ná
skörðunum að baki þeirra.
Fram og vestur sóttu Rússar
beggja megin við Cracow og voru
Kalisz og svo suðvestur til Cracow.
Er það feykilangt svæði, einar 300
mílur eða meira og alt margfaldur
hergarður.
Þýzkir renna harðan á aftur, eink-
um um Soldau, Thorn og Czensto-
chowo.
Langt er á milli allra þessara
staða. En þarna sóttu Þjóðverjar
fastast fram. . Um Soldau og Nieden-
burg var barist af grimd mikilli og
sóttu Þýzkir fram, en unnu ekki á.
Er það sagt, að Rússar hafi orðið
l)ess vísari, að nú séu Þjóðverjar
farnir að taka liðið úr kastölunum,
bæði frá Koenigsberg, Elbing og
Danzig og Allenstein og hafa J)að í
bardögunum, og sýnir það, að þá er
farið að harðna um, er þeir Jiurfa
til þess að grípa.
Við Thorn, einum 70 milum vest-
ur frá Soldau, sóttu Þjóðverjar fram
af kappi miklu og létu Rússar und-
an síga, og urðu Þjóðverjar hreykn-
ir og ætluðu nú að ryðja sér leið til
Warshau aftur. En nú vildu Rússar
ekki hleypa þeim svo langt. Þeir
hrukku að vísu undan þarna, einar
30 mílur eða svo, en tóku þá svo á
móti, að hinir komust ekki lengra.
Við Czenstochowo og norður af
Cracow gjörðu Þýzkir harða hrið á
Rússa, en Rússar voru þar svo þung-
ir fyrir, að þeir bifuðust ekki, og
Tyrkir vií5 Suez.
Frá Berlín kemur sú fregn, að her
tyrkneskur sé nú kominn að Suez-
skurði, til þess að brjótast inn í
Egyptaland. Gætu Tyrkir brotist yf-
ir skurðinn mikla, J)á er enginn efi
á því, að þeir gætu gjört Bretum
usla inikinn, og sérstaklega, ef J)eir
gætu æst upp alþýðuna á móti þeim.
Jari Egypta er líklega með þessum
tyrknesku sveitum. Hann var í
Miklagarði nýlega og vildi gjöra
Bretum alla J)á bölvun, sem hann
gæti. En Bretar bönnuðu honum að
konia heim ineðan á stríðinu stæði,
er þeir voru orðnir vissir um hugar-
far hans.
Serbar
Serba-itetrin eru nú loksins í herkj
um. Það er búíð að drepa svo mikið
af þeim í hinum stöðugu bardögum
við Austurríki, að þó að þeir ein-
farnir að skjóta á borgina og nærri lægt hafi haft sigur, og þó að hver
búnir að koma hersveitunum sam- fallinn Serbi hafi haft fyrir sig 3
an vestan við borgina. ' eða 4 eða fleiri Austurríkismenn, þá
En nú berjast Austurríkismenn afleru þeir nú svo fáinennir og þreytt-
mestu Jireysti og þurfa Rúscn a' * orðnir, að þeir varla geta rönd
heyja blóðugan bardaga um hverja j reist við ofbeldinu. Því að einlægt
sprænu og hvern hrygg og hól á
leiðinni. Úr kvínni eiga Austurríkis-
menn J)ó ilt með að losast, ef Jæir
komast ekki yfir fjöllin.
Ré.tt fyrir helgina voru hópar
þýzkra hersveita, að streyma all-
staðar að og allar stefndu austur.
Mestur var J)ó straumurinn til borg-
arinnar Thorn, þar sem Rússar létu
undan síga. Þangað var safnað liði
úr kastölunum Kustrin og Bromberg
og frá Berlín. Var J)ar í fræknasta
liðið, sem Vilhjálmur átti eftir. — það rætist.
spretta nýjir inenn upp úr valnum
hjá hinum. Þeir leituðu liðs hjá Rúss
uin nú fyrir skömmu og Rússar
sendu þeim lið, en ekki vita menn,
hvað mikið. Væri nú ekki vanþörf á
hundrað þúsundunum, sem Grikkir
i byrjuninni sögðust ætla að senda
þcim til hjálpar. En það er sagt um
Grikki, að þeir tali inikið og ætli ó-
sköpin öll að gjöra, einsog sumir
aðrir, en verði stundum minna úr
framkvæmdum, og litur út fyrir, að
íslendingadagurinn
1914
Almennur
Fundur
verður haldinn í efri sal Goodtemplara hússins, fim-
tudagskveldið 26. nóvember, 1914, kl. 8. Til-
gangur fundarins er að meðtaka skýrslu nefndarinn-
ar fyrir þetta ár. Einmg verða verðlaun íþrótta
manna afhent, og nefnd kosinn fyrir næsta ár. Von-
andi er að sem flestir Islendingar verði viðstaddir
íslendingadagsnefndin 1914
Hann var búinn að sjá, að hann gat
ekki unnið á vesturfrá, og nú ætl-
aði hann að þjappa að Rússanum,
og skipaði aðsókn á þá á þremur
stöðum sérstaklega; Danki átti að
koma að sunnan með Austurríkis-
menn, en hann var illa teptur norð- j
an við Karpatha fjöllin, og svo urðu j
suðursveitir Hindenburgs að sækja i
á við Czenstochowo og miðsveitirn-1
ar um Thorn, og norðurherinn með !
sjónum og um inýrarnar i Austur- j
og Vestur-Prússlandi.
En það má reiða sig á það, að
þeir Rennenkampf og Nikulás og
Russky taka á móti, og eins hitt, að
þó að þeir hörfi undan eina, tvær,
þrjár dagleiðir, þá hafa þeir búið
sig undir, hvar þeir skyldu staðar
nema.
Það var haft eftir Hindenburg,
að hann væri óhræddur við Rúss-)
ana. Og þegar frysti, þá ættu þeir
erviðara með að grafa sig niður i
jörðu, og væru þeir ofanjarðar, þá
væri það Þjóðverjum leikur einn,
að eiga við þá, þó að þrir eða fjórir
væru um einn. — En það er hætt
við, að það þurfi meira en orð ein
við þá Rennenkamf og Russky, og
óvíst, að Rússinn verði linur á isun-
um og fönnunum.
Fylking Þjóðverja, sem Jieir eru
að senda móti Rússuin frá Thorn,
er 45 mílna breið; hún brýzt fram
milli fljótanna Vistula að norðan og
Wartha að sunnan. Fljótin til beggja
handa eru ófær yfirferðar, og svo
eru Rússar á bökkunum, og verða
þeir því að sækja beint fram. Veldur
það þeim miklu mannfalli, þvi að
Rússinn er þungur fyrir.
Prússar styrkja vígin um Berlín.
Prússar eru i óða önn að styrkja
vigin og kastalana í kringum Berlín,
einkum Kustrin, 50 milur austur af
Berlin. Þeir búast fyrr eða seinna
við Rúsanum þarna, þó að þeir þykj
ist nú vera að reka hann af höndum
sér.
Przemysl vill gefast upp.
Austurrikismenn i Przemysl vildu
fá að gefa upp kostalann i hendur
Seinustu fregnir af stríðinu.
eru þær, að við sama situr i Fland-
ern og Frakklandi, nema Þjóðverjar
eru stöðugt að búast um við sjóinn
við Zeebrugge og suður þaðan. Þeir
ætla að fara að lilaða flóðgarða til
að þurka upp sjóinn, sem inn hefir
runnið á landið, svo J>eir komist að
ströndinni; og svo eru þeir að
koma fyrir skotbáknum sinum hin
um miklu, til þess að geta skotið
langt á sjó út og varið skipuin Breta
að komast að ströndinni. Þeir ætla
augsýnilega að búa þarna um sig,
svo að þeir geti hafið þaðan áhlaup
á Bretland. Zeppelin-skipin stóru
eru þeir einlægt að smiða, hér og
hvar um landið, og hjalla byggja
þeir fyrir þau hér og hvar um
Belgíu.
Eystra hefir slagurinn staðið
harður og grimmur, bæði norður af
Cracow i Galizíu, um fenin og vötn
in í Austur-Prússlandi, og mest þó
milli Vistula og Wartha. Norður af
Cracow og við Czenstochowo hröktu
Rússar létilega af sér áhlaupin og
tóku fleiri þúsundir fanga. En Danki
situr ennþá fastur norðan við Kar-
patha fjöllin, kvíaður af með 500,000
Austurrikismenn, og kemst hvergi
og getur ekki hjálpað Vilhjálmi eins
og hann átti að gjöra.
Norður frá, í Austur-Prússlandi
berjast þeir harðan á mýrunum og
vötnunum i miðju landinu. Þar er
90 mílna langur hergarður nálægt
miðju landinu og liggur nærri aust
ur og vestur. Fjöldi af köstulum eru
í þessum garði. En þrefaldar vir-
girðingar úr gaddavir eru fyrir fram
! an garðinn, eður skotgrafirnar,
öllu þessu svæði, og þurfa Rússar
að brjótast i gegnum J>ær áður en
þeir komast að Þjóðverjum. E
reyni J>eir l>að, dynur á J)á látlaus
skothríðin úr gröfum og virkjuin.
En nú eru vötnin og inýrarnar farn-
ar að frjósa, og fara nú Rússar sem
vígahnettir um marga þá staði, sem
þcim voru ófærir áður og verða
Þýzkum viðsjálli og snarari í snún-| +4+++++ |
Þorsteinn Erlingsson.
coo
Hann kom sem bylur á blæjalogn,
Er bylgjast hylur og rýkur sogn.
Slík stormhljóð höfðu ei heyrst þar fyr
Og hlustir töfðu við glugga og dyr.
Menn fundu svalann þar anda inn
Og allan kalann við fláttskapinn
Og óbeit mestu á öllu því,
Sem einhver pestin lá dulin í.
Þar hafði enginn svo ýtt við þeim
Og örugt gengið til þeirra heim
Og rofið hreysið of höfði því,
Sem hugsanleysinu dvaldi í.
Þeim fanst ei þarft svona feiknlegt svif
Og furðu djarft þetta niðurrif.
Og hatrið grettist og gremjan oft,
Er gekk inn þetta ið nýja loft!
Og þar í leyni, sem lymskan beið,
Með löngu veini hún korknuð skreið.
Þar stóðu oddar ájllfylgjum
Og ægðu broddar á þyrnunum.
Og strengir sungu og ljóðið leið
Með logatungu sitt beina skeið
Og brann sem alda við árdags blys
Með úfinn faldinn og kviku-ris.
Hver fær af sveitum svo bogann bent
Og biturt skeyti að marki sent?
Hver slær svo eggjar í íslenzkt stál
Við íshafs hreggin og fjalla-bál?
Nú þrumir arinn í þagnar-kyrð,
Og Þorsteinn farinn og gröfin byrgð!
En bjart er enn yfir útsýn iands
Því eldar brenna í kvæðum hans.
Kr. Slefánsson.
ingum, en Hindenburg ætlaði. Hafa
>eir smáhrakið Prússa þar og tekið
nokkur vígi þeirra. Og geta Prússar
>ar nyrðra þvi enga hjálp veitt Þjáð
verjum, sem sækja fram milli Vist-
ula og Wartha.
En þar er sóknin hörðust. Þar
sóttu Þýzkir fram með hálfri milíón
manna, á 40—45 milna svæði. Lét
alt undan þeim i fyrstu og hrukku
Rússar undan einar 30—40 milur.
En svo streymdu nýjar hersveitir til
Þeirra, og stöðvuðu þær Þjóðverja,
svo þeir komust hvergi fram, hvern-
ig sem þeir létu, og féll fjöldi mesti
af þeim, en 12—15,000 tóku Rússar
fangna. Samt komust nokkrar ridd-
arasveitir þýzkar fram, svo að þeir
áttu litið meira en 10 milur til War-
shau. En þær voru gjörsanilega eyði-
lagðar.
Þarna sitja nú þýzkir milli Vistula
og Wartha, og hafa grafið sér skot-
grafir og horfa Rússum i augu og
sendast þeir á daglegum kveðjum.
óefað verður þarna einhversstaðar
gjörð önnur kviða, áður en Þýzkir
halda undan.
Við Joppe á Gyðingalandi hafa
Bretar sent her á Iand, og ætla upp
til Jerúsalemsborgar. Tyrkir voru
þar fyrir, en hrukku undan. Barist
hefir verið suður af Sinai-fjalli og
voru Tyrkir barðir. Er líklegt, að
þeim verði Suez-skurðurinn tor-
sóttur. Talað er um að senda ridd-
aralið frá Canada til Suez.
Hvað Búana snertir, Þá er upp-
reistin bæld þar niður að mestu og
uppreistarmenn allir tvístraSir og á
flótta. Höfuðpaurinn, De Wet gamli,
flýr og er særður nokkuð og hefir
eina fi menn ineð sér.
A Svartahafi, i Litlu-Asíu, í Arm-
eniu er barist, en engir stórir bar-
dagar. ftalir eru að verða hræddir
um nýlendur sinar á ströndunr
Norður-Afriku.
Prinsinn ungi.
Þjóðverjar hafa orðið þess varir,
að prinsinn af Wales er kominn til
hersins á I-'rakklandi. Og þó að hann
sé frændi Vilhjálms, þá siga þeir nú
á hann hundum sinum, flugmönn-
unum. Vilja þeir fyrir hvern mun
koma sprengikúlu í höfuð honum og
leita hans uni allan herinn á degi
hverjum. Ferðuro og hreyfingum
prinsins er þvi leyndum haldið, og
verður hann Bretum því kærari, sen»
liinir sækja ineira eftir lífi hans.
► ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦♦♦♦ 4
ÞJ0ÐRÆKN1S
SAMK0MA
verður haldin í kyrkjunni að Riverton við Islendinga-
fljót þann 10. des. n.k., kl. 8 að kveldi, til arðs fyrir
PATRIOTIC FUND
Til þessarar samkomu verður vandað svo sem föng
eru best til. Prógram auglýst síðar.Óskað að sem
allra flestir, er geta það, sæki samkomuna og sjái til
þess, að arðurinn af henni verði sæmilegt tillag í Pat-
riotic sjóðin.
t
♦
♦
♦
♦
♦•
t
■f
■♦
t