Heimskringla - 10.12.1914, Side 1

Giftlngaleyftsbréf seld
TH. JOHNSON
Watchraaker.Jeweler&Optician
VlðgerTSir fljótt og vel af heudi leystar
5M8 MAIN 8TRBBT
-’honr Main tMJO« WINNIPE6, MABi.
Nordal og Björnsson
— Gull og úrsmiðir —
674 SARGENT A V E.
XXIX. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 10. DESEMBER, 1914.
Nr. 11
;KONI«S|
8ERG <
iWARSAl
jeapest
[ UítCAR'
L -Js ’-A £
maWJ

ÍO.YW.V.
-■SC4
NORÐURÁLFU STRIÐIÐ
Um mánaðamótin nóvcmber og
desember drógst hugur allra, sem
striði þcssu hafa fylgt, austur á Pól-
land. í liálfan inánuð hefir nú verið
barist þar með þeim ákafa, hreysti
og grimd, sem heimurinn aldrei hef-
ir séð eða heyrt um getið fyrri. —■
Rússar eru heldur liðfleiri, líklega.
En Vilhjálmur safnar þangað öllu,
sem til er úr kastölum landsins,
vestan úr Frakklandi og hvar sem
hann getur, og Þjóðverjar berjast af
dorf, skamt frá Kssen við Rín, og
gjörðu þar skandnla einhvern á
flugskipahjölluin. Og nýl. flugu þeir
suður undir Svissaralandi, yfir borg-
inni Friedrickshafen við Constanse
vatnið, en þar voru Zcppclin smiðj-
ur og hjallar inargir og stórir. Þeir
sendu sprengikúlur þar niöu. og
kvciktu í hjöllunum.og að sagt vnr i
flugskipi einu eða tveimur og gjörðu
óskunda mikinn.
En nú komust þeir loksins til Es-
fádæma hreysti. — Einsog getið hef-! ^en. Fregnin segir, að það hafi ver-
ir verið, var her Mackensen við ið einii flugmaður (liklega 2) á drek-
Lods klófinn í þrent, og dag og nóttj anum (annar að stýra, en hinn að
berjast þeir, meðan mennirnir geta kasta sprengivélunum). En það var
staðið eða á byssu haldið, og ein- j áreiðanlegt að hann kom þar, þó að
lægt streyma lestirnar að vcstan
með meira og ineira lið til að hjálpa
þeim.
En Kússinn hefir fundið lyktina
af blóðinu; hann sér að sverðið bit-
ur og kúlan hittir markið, og i tröll-
dómi vcður hann fram. Hann vill
hrinda gestum þessum heim i sitt
land, og til Berlínar vill hann kom-
hann þyrfti að fara hundrað milur
yfir óvinalandi, og hann sendi eitt-
hvað af sprengikúlum niðar, og
komu þær á siuiðjur, þar sem íall-
byssur voru smiðaðar, og skaðinn
hefir líklega verið töluverður, þvi
að Þjóðverjar segja sjálfir, að
viti ckki enn, hvað skaðinn
orðið mikili.
þcir
hafi
liggja nú rastir líkanna, haugar eða j
dreifar þeirra, gaddfrosin með aug-
un stirðnuð, starandi móti himni,
eða niður í jörðina frosna, sem nú
hefir læst um þá járngreipum sin- . „ * . . .
um og sleppir aldrei fyrri en lík- »na- Þc8ar Þan8að koin hc,t hann
amir þeirra cru leystir sundur og
að frumcfnum orðnir.
Og nú eru þarna höfðingjar allir:
Vilhjálmur keisari, þungbrýnn og
svipmikill, hálftryltur af óförunum
ölluin, og þvi, að hundarnir rúss-
nesku skuli standa upp í hári hon-
um. Hann otar raönnum sinum á-
kaft fram: “Þið vcrðið að sigra eða
Spjallar viS hermezmina
Það var sagt í scinasta blaði, að
Georg konungur hcfði farið yfir
sundið til að heimsækja herinenn-
til i herbúðunuin hjá French hers-
höfðingja, og þangað komu þeir að
hcimsækja hann, Joffre, yfirforingi
franska hersins, og Poincare, forscti
Frakklands. Sátu þeir með honum
að iniðdagsverði og ræddu málin sín
á inilli á eftir. Þótti konungur góð-
ur gestur þar, og gekk liann um með-
al hcrmannanna, og spjallaði við þá
við cldana á kvcldum og kom einnig
drepast”, segir liann; og þcir vaða . ..
fram móU hinum logandl eldi fa„. i skotgrafir_þe.rra. Var honum natt-
byssanna, sprengikúlnanna; hinum j or'c8« ‘ck'ð haðnra hondum, og er
látlaust geltandi maxmi-byssum, er
sópa niður röðum þeirra á svæðum
löngum. Þeir þurftu eiginlega ekki
þessa brýningu, því að, hvað sem
uiii Þjooveiiu cí ..af,*-; i*á eru þcsr
hraustir menn og hugprúðir, og þeg-
ar þeir eru komnir yfir eldbál þetta,
þá eru vellirnir þaktir af dauðum
og hálfdauðum félögum þeirra. Það
liggja þar rastirnar, haugarnir, dreif
arnar af þcim að baki þeirra,, — en
framundan eru raðirnar hermann-
anna, er pumpa í sífellu mag&zin-
byssurnar, svo að straumur kúln-
ana dynur á þeim, er að sækja; og
komist þeir i návígi mæta þeim rað-
ir byssustlngjanna. Svona eru nú á-
hlaup þessi.
En þarna er Vilhálmur, hálfþreytt-
ur, og Hindenburg gamli með hon-
um, og æsir keisari menn sína, sem
þó voru fúsir til víganna áður en
hann kom.
Og þarna er Rússakeisari Nikulás
og frændi hans og nafni Nikulás
hinn mikli og Rennenkampf, en Rus-
sky suður undir Karpatha fjöllum.
Er Rennenkampf hcrshöfðingi mik-
ilí, en hefir þótt harður og sóða-
menni stundum áður fyrri.
Rússakeisari vill ekki undir iiggja,
þó ekki fari hann i návígi við Þjóð-
verja, og þarna berjast þeir og eng-
inn veit hve lengi það verður. En fá-
dæma hreysti, þrek og dug sýna
hvorirtveggju. En Russky er einlægt
að smala Austurrikismönnum suður
undir fjöllin og rekur þá suma suð-
ur yfir fjöllin, en suma vestur með
þeim. Gengur smölun sú scint, þvi
þeir eru þráir og berjast nú af mik-
illi hreysti, sem aðrir. Er nú svo
komið á vígvöllum þessum, að eng-
inn sýnist nokkurs virða sitt lif eða
annara.
Flogmeon Breta fljóga yfir
tmiðjir Krupp’s
Það sætir helzt tíðindum, að nú
eru Bretar farnir að fljúga yfir Es-
sen, Þar sem Krupp smiðjurnar
miklu og járnsteypuhúsin eru. Þar
eru þær búnar til fallbyssurnar ægi-
legu, sem mola kastalana á margra
milna færi; og þar eru yfir höfuð
flestar hinar voðalegu drápsvélar
tilbúnar, sem Þjóðverjar hafa notað
í striði þessu.
Englendinga og Frakka hefir oft
langað til þess, að komast þangað.
Hefðu þeir náð haldi á þeim einn
eða tvo klukkutíma, þá hefði það
verið þeim ekki einungis meiri á-
nægja, heldur affarabetra en stór
og mikil sigurvinning. En þangað
er ekki auðkomist, og margur þrösk-
uldur á leiðinni; því að smiðjur
þcssar eru hundrað mílur inni í
Þýzkalandi, í dalnum stóra og
breiða, sem Rin-fljótið fellur um.
En það er einsog Bretar hafi ver-
ið að búa sig undir þetta, því að
fyrst flugu þeir einir 3 til Dussel-
hann hinn fyrsti konungur Brcta i
langa tið, sem á vígvöll hcfir kom-
ið. Áður sáust þeir tíðum á þeim
stöðum og vildu eins vel koma þar
sem sverðin sungu, einsog sitj:i að
sumbli í höllum sinum.
Það má vist óhætt segja um þessa
látlausu bardaga Breta þarna við
sjóinn, og jafnvel alla þcssa mánuði
siðan þeir fyrst tóku á móti her
skörum og riddurum Þjóðverja við
Mons i Belgíu, — að aldrei hafi Bret-
ar i meiri mannraun komist, og ald-
rei hafi þeim verið fengið hlutverk
svo erfitt, sein að verja þessar leið-
ar ineð sjónum. Það er ekki á dún-
sæug, sem þe.ir hafa legið þarna. —•
Þarna var sókn Þjöðverja lengst og
voðalegust, á allri linunni eða her-
garðinum frá Vosges fjölluin og út
að sjó.
Liebnecht á þingi Þjóðverja.
Núna á þingi Þjóðverja, er ræða
skyldi um nýjan hcrskatt, reis for-
maður Sósialista Liebknecht upp og
talaði skörulega á móti skatti þeim,
og grciddi atkvæði, mcð öðrum
fleiri, á móti þvi, að skatturinn gcng'-
í gcgn.
En bæði það og inargt aunað sýn-
ir, að mcnn eru margir farnir að
verCa hugsandi i löndum Vilhjálms
og þykir langt að bíða eftir sigrin-
um, og langar þykja þeim lestir
hinna særðu. í Berlín er búist vi&,
að Liebknecht myndi flokk, cr setji
sér það aðalmark að vinna á móti
striðinu, sem þeir mest gcta.
Jofre í Ellsas.
Frakkar hafa náð ráðum öllum i
suðurhluta Elsas og var þar núna
settfrönsk stjórn yfir landið og há-
tíð haldin i borginni Thann. Flutli
Joffre þar ræðu inikla, og er þetta
tekið úr henni: “í fjörutiu ár höfum
vér beðið. Iin loks er hún nú komin
stundin, að losa Elsas undan oki
kúgaranna. Og einlægt tökum vér nú
einn dalinn cftir annan og innan
skamms verður alt landið koinið i
vorar hendur. Það er aðeins spurs-
mál um nokkrar vikur eða nokkra
daga”.
Þctta þykir sumum mikið sagt af
Joffrc. En hann er maður ákaflega
dulur, öfgalaus og miklu meira gef-
inn fyrir frarnkvæmdir en ræðu-
höld eða máiaglamur.
Bretar skjóta á kastalana.
Stöðugt eru Þjóðverjar að reyna að
koma sér fyrir við sjóinn; að byggja
og treysta þar kastala og vigi. Það
er á kafla frá Ostcnde og norður
undir Schclde-ósana vestur að Ant-
werpen. Einkum er það við Zce-
brugge (Sæbryggju) sem þeir hafa
búist niest- um. Voru þcir hraktir
þaðan um daginn, með skotum frá
skipunum, cn þcir koma cinlægt aft-
ur. Nú hafa Bretar enn á ný farið
þar með ströndinni og brotið öll
þau vigi og virki, sem Þýzkir höfðu
sett þar upp.
Ástraliumenn á Egyptalandi.
Liið, sem Astralia sendi Bretum,
var látið fara á land i Egyptalandi,
og eiga þeir að taka á móti Tyrkjan-
um þar, þcgar hann kemur. Sagði
Kitchener, að þar sem þeir kæinu
úr hcitu landi, þá væri það harðræði
fyrir þá, að fara að bcrjast á isum
og gaddi i vetur i Norðurálfunni; en
þarna kæmu þcir sér vel og væri
þvi bczt að láta þá ekki fara lengra,
að svo kotnnu.
Belgar verða enn að borga hem-
um sem heldur löndiun þeirra.
Það cr sjálfsagt snjallræði mikið
af Þjóðverjuip, aö Icggja nú þungan
herskatt á Belga, til þess að fæða
sig, cn uærri liggur að það sé grát-
lega hlægilegt.
Þeir voru búnir að pressa stóran
og þungan herskatt af borgunum og
öllu landinu; en það var ckki nóg,
því að nú gengur það boð út, að
Belgir skuli á mánuði hverjum borga
jirjálíu og fimm milliónir franka til
þess að fæða þcssar 250 þúsundir
Þjóðverjá, sem kcisarinn nú hefir í
Bclgiu, til þess að varna Brlgum
sjálfum að komast á lönd sin eða
nota þau. Er það ekki hálfskríti-
legt þetta?
Serbar.
Loksins eru Austurrikismenn búnir
að ná Belgrad, að sagt er, með á-
hlaupi; en hvort þeir halda henni
lengi, það er annað spursmál. Bel-
grad stcndur við Dóná, og má vera
að Serbar hafi séð sér betra að láta
þá ná borginni.
Einsog sagt hefir verið, eru Rúss-
ar komnir þeim til hálpar, komu upp
Dóná. Og nú heyrist (4. des.), að
Bretar hafi sent þeim lið. Kom það
á sjó til Antivari, sem er höfn fyrir
ströndum Montenegro; en Svartfell-
ingar eru bandamcnn Serba. Her-
skip Austurrikismanna voru þá á
vakki þar, þegar skipin komu með
liðið og ætluðu að verja þvi land-
töku, en leist ekki á Brctann, og
hurfu frá. — Annars er Iikast, að
þeir hafi litið upp úr þvi að taka
Belgrad, þvi afdrif Serba eru komin
undir aðalúrslltuniún.
Enn um orustuna á PólíandL
Á hverjum degi er varla talað um
annað cn orustuna á Póllandi; ekki
þá milli Vistula og Wartha, þar sem
Þjóövcrjar ruddust fyrst fram, og
Rússinn stansaði þá með hroðaskelli
svo þeir hrukku aftur, en gátu tekið
sér stöðvar milli ánna Vistula og
Wartha, og þar eru þeir ncgldir nið-
ur og cngin von um að komast á-
fram, — heldur sunnar nokkuð, í
kringum I.odz, þar sem Rússar klufu
lið þeirra i þrcnt og kvíuðu af alla
parta. Þar hefir vcrið barist nótt og
dag, og hvort það hafi vcrið álitlegt
fyrir Þjóðvcrja má ráða af því, að
þar voru þeir synir Vilhjálms tvcir
Oskar prins og Joachiin. Var svo að
þeim krept, að engin von var um
undankomu; þeir höfðu gjört hverja
tilraunina eftir aðra, að renna á her-
garðinn Rússa, sem ógnaði þeim öllu
mcgin; cn það var ckki til annars
en að raðir hermannanna hrundu
niður ein á eftir annari, og úr lofti
komu sprcngikúlurnar þjótandi i
lestum og hópum og rifu og tættu
mennina sundur. Annaðhvort var að
gcfast upp eða deyja þarna. Þó var
citt rcynandi: það að komast i loft
upp. Og það gjörðu þeir bræður.
Þeim var komið burtu á flugdrekum
þýzkum, scin þar voru. En fremur
var það leiðinlegt, að yfirgefa þarna
félagsbræður sína og flýja, þó að á
flugdrekum væri, — cr hinir, sem
eftir voru, urðu annaðhvort að sæta
fangclsi eða dauða. Hefði margur
hcldur kosið, að láta citt yfir sig
ganga og þá, sem cinmitt voru að
leggja lif sitt og blóð i sölurnar fyr-
ir þá. En þetta voru keisarasynir og
þess vegna var líf þeirra meira virði
cn hinna.
Vilhjálmur sendir 240,000 til li<5*
vií þá þama sem verst gekk.
En sveitunuin nýum var cinlægt
stefnt þangað austur. Það komu lest-
irnar ein af annari til liðs við þá.
sem fengu skellina harða af Rúss-
um milli Vistula og Wartha. Og nú
þcgar Vilhjalmur frétti, hvernig var
að fara þarna og að fylkingar hans
voru brotnar upp og kviaðar af og
synir hans voru þarna tveir og krón-
prinsinn sunnar nokkuð og öllum
gckk illa, — þá sendi hann nú meira
lið en nokkru sinni áður.
Sagt er, að þarna hafi sótt fram
6 herdeildir (corps) af nýju úrvals-
liði, á tæpri 50 milna spildu á
brciddina. En nú eru 40,000 i her-
dcild hverri, og hafa þá verið þarna
240,000. En Rússar tóku einlægt á
(Framhald á 5 siðu)
StriÖs plássin sem aukist hafa síðan Tyrkir komu til sögunnar
og liotinn Breta kom á kreik.
Stríðið nær yfir svo miklu meira svæði síðan Tyrkir risu upp móti Bandamönnum, en með Þjóðverjum og Austurriki. A kortinu má sjá vigvöllinn vestra (svarta linu), á
Frakklandi og Flandern i Bclgiu (Flæmingjaland i fornum sögum), og er sú lina 240 milur á lengd, einlægt skotgröf við skotgröf. — Þá sést á kortinu Bosnia, linan, sem Serh-
ar og Svartfellingar hafa lialdið móti Austurríkismönnum, og er lina sú 90 milur á lcngd. — Svo er bardagavöllurínn cystra um Austur-Prússíu, Polen og Galizíu, eða frá
Eystrasalti til Carpatha fjalla; cr línan sú 600 milur á lengd. — Þá er fjórða línan, sunnan við Kákasus fjöll, í Armeniu, 60—70 mílur á lengil. En öll bardagalina þcssi sam
anlögð er þá 1,000 milur á lengd. —A hafinu sjást skip Breta um Norðursjóinn og jafnvel á leiðinni til fslands. En floti Þjóðverja bak við Ilelguland og í Kielarskurði og ós-
um Elfunnar og við Alandseyjajr í F^ystrasalti. Floti Rússa er i Finska flöanum og á Svartahafi, við Odesse. Floti Tyrkja er við Miktagarð og i Mamiora-hafi. F.n Bretar og
Frakkar aftur við Hellusund (Dardanelles). Fioti Austurríkismanna er við Triest. í botninum á Adna-hafi.