Heimskringla - 10.12.1914, Page 7

WINNIPEG, 10. DESBMBER 1014.
Sturiungaöídin nýja.
TirSingarleysi íslendinga fyrir
loíoröum og lögum.
(eftir Vísir.)
Vi'ö könnumst öll við Sturlunga-
öldina, það tímabil I sögu þjóðar-
innar, þegar orð og eiðar voru að
engu höíð, þegar öll lög og réttur
voru virt að vettugi, ’það tímabil
*em mest hefir geymt af blóði sak-
lausra manna og lítilmagna. Ber-
um þetta tímabil saman við nú-
tfmann.
Þjóðin virðist að mörgu vera farin
að mótast eftir, eða draga óþægi-
lega dám af Sturungaöldinni.
Hér er ekki styrjöld og blóðs út-
kellingar, satt er það, en við stönd-
Hin lfka undir umsjón annars rfkis,
ef til vill er það því að þakka.
Athugum önnur einkenni Sturl-
ungaaldarinnar.
Virðum fyrir okkur eiða og lof-
•rð.
Við stöndum þar ekki svo langt á
baki Sturiungaaldarmönmim.
I>að mun vera orðið cins almcnt
að menn skeyti ekki um eiða sína
•g loforð, þessa gætir á öllum svið-
nrn, en einna tilfinnanlegast í við-
■kiftalífinu. Alt viðskiftalíf er orð-
#0 það fen sem engum er fært um
mema stórefnuðum mönnum, þvf
þeir sem ekki hafa því meira veltufé
verða að treysta loforðum annara
og þegar þau svo bresta, fá þeir ó-
verðugir sama stimpilinn og frum-
svikararnir.
Hér er ekki tími til að fara langt
út í þessa sálma, enda óþarft, því
allir skynugir menn sjá að þetta er
«in sterkasta rót allrar þjóðfélags-
•pillingar, því menn missa traust
kver á öðrum og með því er höggv-
1d sundur hinn traustasti strengur
s«m tengir hvert þjóðfélag saman
og öll þjóðfélagsskipun reisist á.
I>á komum vér að öðru aðalat-
riðinu—náskyldu atriði—þar sem
nútímann vantar víst lítið á að hafa
áhöld við Sturlungaöldina og það
er virðingarleysi inanna fyrir lögum.
Það er á síðari tfmum orðið taum-
laust.
Það gengur svo langt orðið hjá
mörgum að þeir ekki aðeins segja
hverjum sem vera skal frá lagabrot-
um sínum heldur hæla sér af þeim.
yið athugun sjáum við ljóslega til
hvaða róta þetta þjóðarmein á að
rekja.
Hvert sem menn snúa sér, hvað
•em menn aðhafast, reka menn sig
á lagafiækjur vfsvitandi eöa óafvit-
andi. Lagamergðin liggur eins og
mara á þjóðinni. TJm alla skapaða
hluti eru einhver lög, mörg og jafn-
v«I flest alveg tilgangslaus. Og ekki
»óg með það, heldur koma þau
stundum í bága hver við önnur,
hlaupast á eins og hrútar, og fer
•tundum allmikill tími hjá löggjöf-
*m vorum í það að ónýta vitlaus-
ustu lögin frá næstu þingum á
■ndan og samrýma helztu andstæð-
■rnar og mótsetningarnar í gild-
andi lögum. Hér er ekki rúm til að
nýria þetta með dæmum en ótal
áíæmi mætti finna þessu til sönn-
tnar.
“Þvi vitlausara sem þjóðfélagið er
jþví fleiri eru lögin”, var máltækja
hjá Rómverjum. Þessi setning er
mjög viturleg.
Lögin eiga að vera fá og skýr og
•thi fram alt, Þau verða að reisast
á vilja mikils meiri hluta þjóðfél-
agsins. Þá fyrst er ástæða til að
»t1a að lögin séu virt, að þeim sé
Wýtt.
Mörg af vorum lögum eru til orð-
In fyrir hrossaskap þingmanna. A
hefir fundið hvöt hjá sér, eða lofað
kjókendum sínum að flytja frum-
▼arp til laga. B. hefir samskonar
varning f fórum sínum og þeir sverj-
ast í fóstbræðralag um að komá
trnmvörpunum fram. Er nú nokk-
•r furða þótt svona lagafræðingar
verði þjóðfélaginu til byrði, einkum
þegar tekið er tillit tíl þess að sum-
tr þingmenn virðast naumast skilja
hvað lög eru hvað þá að þeir skilji
«lgang laga.
Fjöldi laga hefir á síðari árum
•ltið yfir landið, sem brjóta bág við
dnkarétt manna, lögum sem koma
f bága við vilja meiri hluta þjóð-
iélagsins.
Hver er svo afleiðingin af þessu?
Vitanlega «ú að menn ganga f
berhögg við lögin, brjóta þau og
fara í kringum þau á alla vegu.
•g afleiðingarnar eru vfðtækari.
Þessi vanhugsuðu og tilgangslausu
lög verða þess valdandi að góð og
nytsöm lög drukna í öllu þessu
lagafeni og engin virðir þau að
heldur.
Þessu þarf að breyta. það þarf
að skera niður óþörfustu og til-
gangslausustu lögin sem þeir virða
að vettugi, sem annars þekkja þau
*em fæstir eru, því lögfræðingar
þekkja minst af öllum þeim lögum,
*em þingið ungar út á ári hverju.
Um fram alt, það þarf að mynda
stcrka öldu á móti nýjum lagaó-
íögnuði af sömu tegund.
Það er óumflýjanleg afleiðing af
lagamergðinni, að þeir sem laganna
eiga að gæta verða hlrðulausari um
i
HBIIfSKRINGLA
BI.S. 7
Til Mr. og Mrs. B. Pétursson.
::uKs:u:::::}::« a unuuuuatttutu
a
::
::
::
«
::
«
n
n
::
n
n
n
::
n
n
n
n
n
n
n
n
n
::
n
::
«
n
«
n
n
«
H
«
tt
a
a
n
n
a
n
a
n
n
n
a
n
n
n
a
a
a
a
n
a
a
a
n
♦*
♦•
n
n
n
a
n
n
n
a
n
n
a
H
a
n
n
a
a
n
n
u
n
n
n
n
n
n
n
a
n
n
::
a
a
n
n
a
a
Sttananattanaaattaaanannaaaannttnnttnana
Flutt í ærsla-samsæti, er margir óboðnir kunmngjar
þeirra hjóna héldu þeim í hinu nýja, skrautlega húsi
þeirra að Alverstone Stræti, laugardagskveldið. 5.
:: ;: des. 1914 :: ::
Vér göngum hér, kunningjar, óboðnir inn
í eiksali skoma af völundar höndum,
og veisluna hefjum og syngjum um sinn,
því sannlega, húsfaðir, bústaðinn þinn
nú vígjum vér austri á vestlægum ströndum
og vorgróðri íslands á framtíðarlöndum.
Því þaðan kom framsýni og þróttur að arf,
sem þorði að byrja og kunni að enda.
Þótt canadískt gull hafi goldið það starf,
var grjótþjölin íslenzk, sem steinana svarf.
Og því er oss gestum Ijúft hér að lenda
og líta’ á og skoða og góna og benda,
Hér blasir við hauður og himinn og sær
og háreistu björgin og vorgróður sveita,
er málverkinn: náttúru skuggsjáin skær
að skapbrigðum lífsmynda færir oss nær.
Og minningar hjartfólgnar landsins vors Ieita
í litmyndum fögrum, sem veggina skreyta.
Og verði æ höll þessi heimili það,
sem huganum bendi til göfugra starfa
Og hollvættir norrænar hlynni’ ’enni að
svo hér eigi íslenzkan víggirtan stað,
sem gangi til barna og óbornra arfa,
er öllu því sannasta verði til þarfa.
* Þ.Þ.Þ.
n
n
a
n
::
a
a
a
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
H
n
n
nana
söng og spilum og dansi og skoöa
vandlega myndir þær, sem hr. Frið-
rik Sveinsson hafði málað á þiljurn-
ar um alt húsið. Hefir það verið af-"
armikið verk og vandað. f annari
framstofunni var mynd af “Ægir”
(sjónum) og tók fyrir allan’stafn-
vinn, og voru þar skip á siglingu í
stormi mikium; eu til hliðar var
“Ásareiðin” og var þar óðinn al-
brynjaður á Sleipnir, með skjöldinn
á hiið og geirinn Gungni i höndum,
og reið þar í skýjum uppi, en með
fóru hrafnarnir, Huginn og Muninn,
en úlfarnir á eftir. En til liliðar sást
Ökuþór koma með hafra sina, og
blikaði á hornin hafranna í skýj-
uiiuni. En á annari mynd á sama
vegg sást ökuþór koma i skýjunum,
girtur megingjörðum, með hamarinn
reiddan um öxl og sindruðu úr eld-
ingar; en í hinni hendinni hrepti
hann bnefann um þrumufleyga. Var
Þór svipmikill og furðu tröllslegur
þar. Þar voru og myndir af Freyju,
Sögu og Braga, og rnyndir af “Ljón-
inu við Lucerne” og “Nóttinni og
Deginum”, gjörðar eftir Ijósmynd-
um af líkneskjum þessum eftir Thor-
valdsen.
f hinni framstofunni voru mynd-
ir af íslandi, af fossum og fjöllum
og klettum. Voru þar allir hinir al-
kunnustu fossar á fslandi; einnig
Drangey, Hekla og Geysir. Þannig
voru öll þil máluð um alt húsið, og
er það hið fyrsta íslenzka hús, er
vér höfum séð, með þeim frágangi.
Lætur Friðrik Sveinsson þar mikið
verk eftir sig. — Húsið er þrílyft,
með stórum herbergjum og hið
skrautlegasta. Efsta lof.t er einn sal-
ur, ætlaður til skemtana og dansa.
Kjallari undir þvi öllu, náttúrlega.
Þarna skemtu menn sér vel langt
fram á nótt; en konur þær hinar að-
komnu stóðu fyrir veitingum og sáu
um það, að gestirnir væru ekki inn-
antómir.
þau. Þeir fá eðlilega tilhneigingu
til að láta menn eleppa vel við þau
lög, sem þeir finna sjáifir að eru ó-
sanngjörn eða ineiningarlaus. Þetta
gengur stundum svo langt, að laga-
verðirnir sjálfir konna mönnum ráð
til þess að kornast undan og fara i
kringum lögin. Lagaverðirnir geta
svo smám saman vanist á að láta
samsk,onar reglu giida moira og
minria um ÖU lög, án tillits til,
hvort þau eru þörf eða óþörf.
“Með lögum skal land byggja,
en með óiögum eyða„ segir eitt gam-
alt gullvægt. orðtæki. Með lögum
var ísland bygt, stuttum, ljósum
og einföldum lögum, en vöntun
framkværndarvalds varð þeim lög-
um að fjörlesti, þá kom Sturlungæ
öldin eins og þruma úr heiðskíru
lofti yfir landið frjálsa, og varð vit-
anlega til þess að svifta þjóðina
írelsi sínu út á við, frelsi sem hún
ávalt hefir átt á bak að sjá síðan.
Nú vantar íslendinga ekki lengur
framkvæmdarvald, en þá vantar
það, sem er enn þýðingarmeira, að
virða sin lög, að lilýða sinum lögum
Orsakirnar til þessa hefir verið sýnt
fram á og leidd rök að.
Það þarf að ráða bót á þessu,
það þarf að skera niður fjöldá af
okkar marklausu lögum, ef vér vilj-
um ekki íslandi “með ólögum eyða”
Vér verðum að gæta vel að því,
að þjóðin íslenzka verður að vera
varkárari í lagasetningum sínum,
heidur en flestar aðrar þjóðir, vegna
þess hve strjálbygt landið er, og þar
af leiðandi óhægt um alla laga-
vörslu, enda er hún líka ósköplega
bágborin um land alt. f fæstum
kaupstöðum landsins em lögreglu-
þjónar, en fáir og flestir áhrifalaus-
ir í þeim kauptúnum. sem hafa
annars nokkmm á að skipa. Toll-
þjóna á þetta land ekki til, þrátt
fyrir margbrotin og sívaxandi toll-
lög. Þeir háu herrar, sem mest
framlciða af tolllögum gá ekki nógu
vel að því, að það séu tök á að
framfylgja þeim. Hafnir eru kring
um alt landið og á fæstum þeirra
er nokkurt yfirvald, enda munu
flest, þó til séu, vanta bæði tök og
fastan vilja á að beita lagasverðinu.
Það er því ekki von á góðu með
tolllagagaisluna, enda munu engin
lög vera brotin jafn samviskusam-
lega um land alt. Einstöku mönn-
um vill þó við og við sú slysni til að
koma svo óvarlega fram, að lagaverð
irnir sjá sér ekki annað fært, en
draga lagasvcrðið úr sliðmm. Þess-
ir menn verða þannig að pílagrím-
um fyrir starfsbræður sína, og gæti
þetta komið illa og ómaklega niður
á þeim, cf ekki vildi svo til, að laga-
sverðinu væri beitt með varúð og
gætni. Eitt dæmi þessa höfum vér
fyrir augunum, tollsvikin hér í bæn-
um, sem nýlega er fallinn dómur i.
Vísir mun taka það mál til atliug-
unar f næstu blöðum.
Ovænt heimsókn.
A langardagskveldið uin eða eftir
klukkan 8 koinu nokkrir landar sam-
an í samkomusal Únítara, og var þar
þó ekkert um að vera en þeir stóðu
þar ekki lengi við, en héldu vestur
Sargent stræti, og var þá orðinn all-
mikill flokkur, þegar út á strætið
kom, og gengu þeir skrúðgöngu.
Einlægt bættust fleiri og fleiri i hóp-
inn, svo að lestin tók yfir block eða
meira, og voru allir farnir að stara
á nýlundu þessa og geta sér til, hvað
á ferðum væri. En lestin hélt vcstur
alla leið á Alverstone stræti, þar
beygði hún suður strætið að vestan,
og uam staðar við hið nýa 20.000
dollara íbúðarhús herra Björns Pét-
urssonar kaupmanns. Var þá íarið
að syngja lög islcnzk. Heldur hún
svo upp á anddyrapallinn og var á
dyr klappað; en súlurnar á pallin-
um skýldu hópnuri, svo að hann
sýndist hverfa, þó að stór væri. Þá
var strax inn gengið og dreifðist
hópurinn og sýndist nú ekki vera
nema strjálingur manna. Fóru menn
að skoða heibergin og hinar fögru
ni; edir, sem malaðar voru á vegg-
ina, niyndir «f íslandi og úr hinum
fornu goðsögnum vorum.
Húsbændur voru ekki heima, en
þá vildu menn finna, þvi til þess var
förin gjörð. Var það aðallega Ung-
mennafélag Únítara, aðrir safnaðar-
menn og svo nokkrir vinir þeirra
hjóna, er ekki tilheyra þeim félags-
skap. — alls um 100 manns.
Litlu seinna komu þau hjónin
heiin. Og þegar mcnn voru búnir að
losna við yfirhafnir sínar, og hei.sa
húsráðendum, söfnuðust menn sam-
an i stofurnar niðri. Tók Gunnar J.
Goodmundsson þá við stjórn mála
og kallaði fram sira Guðmund Árna-
son. Tók hann til máls og skýrði frá
því i lipurri tölu, hvi menn væru þar
saman komnir: Ungmennafélag úni-
tara, og nokkrir aðrir vinir þeirra
hjóna í Únítarasðfnuðinum og utan
hans, væru komnir hér saman að
votta Birni Péturssyni og konu hans
virðingu sína og þakklæti fyrir alla
framkomu þeirra i félagsmálum og
fyrirmynd þá í framsýni, atorku og
dugnaði, sem þau hefðu af sér sýnt
síðan þau komu hingað. Færði hann
þeim að gjöf frá Ungmennafélnginu
myndastijttu friða úr bronzi af söng-
gyðjunni (Musicienne), er leikur lag
á hörpu sína, og blómstöngulJ, er
vefur sig upp um höfuð henni úr
bronzi líka, og vora rafurmagns-
lainpar þrir á blómvöndunum; öll
var mynd sú hinfegursta. Annari
gjöf skýrði hann frá, er utanfélags-
vinir þeirra hjóna gáfu þeim, en það
var cut glass skál með fótstalli. —
óskaði hann svo hjónunum fram-
halds á gæfu þeirra og langri og
gleðilegri vist i þessu hina nýja stór-
hýsi með börnum þeirra.
Því næst talaði Mrs. Ingibjörg
Goomundsson og lýsti með velvöld-
um orðum hugheilum óskum sínum
og manns hennar og barna til þeirra
hjóna og þakklæti fyrir framkomu
þeirra, og færði þeim rúmteppi
(quilt) heimaunnið, er verið hafði
hér á sýningunni i sumar og þótti
gripur góður.
Þá las sira Rögnv. Pétursson upp
kvæði mikið frá skáldinu Þorsteini
Þ. Þorsteinssyni, og birtist það nú
i þessu blaði.
Loks sagði sira M. J. Skaptason
nokkur orð og gat um samvistir og
kynni, cr hann liafði af þeim hjón-
um í Minnesota um fleiri ár.
Var svo farið að skemta sér með
Smávegis.
Ný kúla til uð kveikja i loflskipum.
Hiram Maxim, sem fundið hefir
upp /naxim-byssurnar, hefir nú
fundið upp nýja kúlu, sem brúka
má í vanalegum riffli eða vélabyssu,
og er kúlan einkum ætluð til þess,
að kveikja í Zeppelin-skipum og öðr
um loftskipum, sem belgi hafa til
lyftingar. Undir eins og kúlan hitt-
ir Zeppelin skipið, stendar það i
björ.tu báli. Og nú hafa Bretar kúlu
þessa og er ekki ólíklegt, að liún
hafi reynst þeim hin þarfasta, enda
er einlægt að verða minna og minna
um sögur af flugmönnum þjóðverja.
Þang sem fieðutegund.
Nú erfranskur vísindamaður einn
farinn að halda þvi fram, að þangið
muni verða ein mikilsvarðandi fæðu
tegund framtíðarinnar. í Japan eru
tilbúnir hinir ágætustu réttir úr
þanginu, og þar rækta þeir það sem
dýrmæta fæðu.
1 Bretagne á Fraklandi taka bænd
urnir við sjóinn 20—30 tons á heim-
ili um árið og kalla það “íslenzkan
mosa”. Eins er um bændur við sjó-
inn í Norður-Frakklandi, að þeir
hafa farið að dæmi hinna og nota
þongið fyrir fæðu. — Á öðrum stöð-
um er þangið skoðað sem bezta
læknislyf, og á Korsiku hæla lækn-
ar því mikið og brúka það við háls-
eitlabólgu (goitre). Asíumenn aftur
á móti brúka það við meltingarleysi.
Þorsteinn Erlingsson.
Þvl skytdu ei smámennin minnast
þin?
sem miðlar geislum þars Ijósið dvin
i lághreysin Ijótu og þröngu.
Hver syngur á glugganum ‘sálfögnr’
Ijóð
um sannleik og frelsi og söngfagla
ó«.
og vorkveldin Ijúfu og löngu?
Hver þoiir að kveða Xrcddunum níð
og kyrkjuna strýkja og trúsoltinn lýð
sem kristninni og ‘hrsesniiuii
hneigja'?
Hver á nú að kveða um ‘örbgrgð og
auð
og alla þá smælingjm, er biðja um
brauZ
og bónleiðir búast að deyja?
Eg veit það ei, vinur, en varla er sá,
sem veldur þvi sverði, er hélst þíi á,
og ógnaðir drottnum og dárum.
Þú kvaðst ekki kóngi eða keisara
i vil,
eða kranpst fyrir valdi, sem e’k.ki
er til,
einsog gnðhrseddur syndari i tárum.
Nú veit eg er hljótt um reitinn þinn,
því róleg er eilihin, Þorsteinn minn.
‘Og gott er sjúkum að sofa’.
En olnbogabörnin, sem elska,ði.r þú,
mun ódáins blómnm h&nn sveipa nú
og sólskríkjan látinn þig 1 ofa.
/
12.-1.—»14. J. B. H.
GreJðið atkvæði ineð
J. w.
Cockburn
fyrir
Board of Control
Hann gaf Winnipeg 3c. rafr
magns ljós og það er honum að
þakka að hið stórkostlega raf-
iriagnsfyrirtæki bæjarins borgar
sig.
Hann er með varanlegri og
varkárri stjórn bæjarins.
daðurinn sem iækk-
ar skatta
jIB!, Vtkvæði yðar og áhrifa æskir
fyrv.-bæjarráðsmaður R J Shorc
i\« «!• UllUi V/
fyrir
'á. Board of Control Fimm ára þekkingu á bæjar-
áðs málum. Eitt ár formaður
Market, License and Relief Com-
nittee, tvö ár íormaður Board >f Works deildinni, formaður í tefndinni sem höndlaði Jeffer- on Ave skurðar málið, West 'vildonan, einnig St. Boniface— WinnipeK brúar nefndinni.
::a«na«attttattatt«aaööaaaattnaaaa»tt»aan»annn
a
Atkvœöi yðar og fylgis dskast viröingar-
fylst til handa
w.
' fi.
IGHAM
FYRÍR
BQARD OF CQNTROL, 1915
Hann heflr veriö borgari Winnipeg-beejar
síðasthðin 27 ár.
■ý
♦

EINA ISLENZKA HÚÐABÖÖIN l WINNIPLG
K»up« o« Terzla met! kéíir. gierur, os; alUr tegunáir itf dýraUtúsnum, uisrk
að* geasíBiiB. I^íka æeð ull og Seneea Hoote, i».fl. Boig»r tueA-'a verð.
fljót afgreiíisli*.
J. HeodersoB & Co.. Pbone Garry 2596 . . 236 King St., Winnipe^
GOLUMBIA GRAIN GO. Ltd.
140-1 44 Grain Elxchange Bldg. Phone M. 3508
WINNIPEO
’T'i l/'jrt C L"|'1D . Fið kaupu*) hveiti og «ðr» kornvðru, gefuia
* 1U L/U I II\. hæstn pris og ábjrgjuisist áreiðsnleg viðskifti.
Sknfaðu eftir upplýsÍBgum.
Er* börmn farin
a) bera a) spara
OF CANADA PENJNGA?
Hver uppvaxandi sonur þinn og dóttir »ttl að haf»
persónulegan sparisjóðsreikning á Union Banka Canada
ásamt nægum tækifærum til að spara stöðugt peninga
og leiðbeiningu í því að fara hyggilega með þá- Svo-
leiðis uppeldi f sparsemi og góðri meðferð efna sinna er
ómetanleg seinna meir.
LOGAN AVE. OG SARGENT AVE., 0TIB0
A. A. WALCOT, Bankastjóri