Heimskringla - 17.12.1914, Blaðsíða 1

XXIX. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 17. DESEMBER, 1914.
Nr. 12
Yfir Evrópu
aldurtilí
veifar bitrum brandi.
Dauöadreyri
drýpur af egg,
er hann skýfjöll skeiöar.
byssur stórar, kynstur öll af riflum
og vélabyssum, skotfæra-vögnum,
matvælum og herbúnaði öðrum; þar
á meðal peningakassann, sem þó
seiuast er látinn falla i óvinahen 1-
ur. Auk þess feldu þeir fjölda mik-
inn af Austurríkismönnum, og er
ekki ólíklegt, að Austurríkismönnn-
um fari bráðum að leiðast vistin
sunnan við Dóná.
f Euphrats-dalnum suður af
Persa-flóa.
Það var sagt seinast, að Bretar
hefðu á land gengið við ósana og
haldið upp með fljótinu og eftir þvi.
Þegar komið vár upp undir fljóta-
mótin, þar sein Tígris fljótið kemur
í Euphrat, þá fóru Tyrkir aftur að
taka á móti. Einkum var það í borg
þeirri, sem Kurna heitir, við fljótið
Tígris og var vel víggirt og nægur
mannafli að verja. Það voru mest
hermenn af Indlandi með enskum
foringjum, sem sottu þarna upp eft-
ir. Loks varð fundur þeirra og biðu
Tyrkir algjörðan ósigur. En land-
stjóri Tyrkja i Basrahéraði þar og
yfirherforingi í borginni Kurna, gaf
upp borgina og liðið alt með vopn-
um og föngum öllum. Hafa ná Bret-
ar full umráð yfir öllu landinu frá
sjó og upp að tungunni, þar sem
Euphrat og Tígris koma saman. En
það er bezta og auðugasta land-
ið, sem Tyrkir eiga til i eigu sinni.
Bretar sökkva Schamhorst, CneU-
enau og Leipzig.
I.oksins náðust þau, skipin þýzku,
sem með ránum höfðu farið um höf-
in. Lengi var búið að leita, en poll-
urinn var stór, og því torvelt að
finna þau. Seinast söktu skip þessi
3 góðum skipum af flota Englend-
inga i Kyrrahafi við Chili-strendur.
Fóru þá Japanar að leita þeirra um
höfin milli Asíu og Afríku, en fundu
ekki. Svo sendu Bretar skip að heiin-
an og ötulan foringja, Sir Frederick
Sturdee.
Nú var leitað af kappi og loks
fann hann þau við Falklandseyjar,
i suðurhluta Atlandsliafs. Þar voru
þau þá í hop þýzku skipin Scharn-
horst, Gneisenau, Nurnberg, Leipzig
og Dresden, og svo tvö kolaskip
mikil. óðara var til orustu lagt; en
ekki hafa fregnir komið af þeim
bardaga aðrar en þær að Sharnhorst,
Gneisenau og Iæipzig sukku til botns
niður; en Dresden óg Nurnberg
komust burtu meira og rninna brot-
in, og voru Bretar á hælum þeirra.
Bæði kolaskipin tóku Bretar. Mann-
skaða fengu þeir litinn og ekki er
getið annars, en að skipin hafi öll
ólömuð verið, og víst er það talið,
að Bretar muni ná þeim, sem flýðu.
Einhverju björguðu Bretar af
mönnum þeim, sem á skipinu voru;
tóku þá á sundi, er skipin voru
sokkin; en þó er þess ekki getið, að
þeir hafi bjargað nokkrum af að-
mírálsskipinu þýzka Sharnhorst, og
hefir það þá sokkið svo fljótlega, að
menn hafá allir farist með því, þvi
að Bretar reyndu alt sem þeir gátu
að bjarga mönnunum. þegar skipin
voru vfirunnin.
En þegar þessi hin sömu þýzku
skip söktu skipura Breta fyrir
skömmu við Chili-strendur, þá
reyndu þeir ekki einu sinni að
bjarga ensku mönnunum, sem hér
og hvar voru á floti eða syndandi i
sjónum. Þar var enginn þeirra frá
viðskiftum að segja á eftir, ekki einn
einasti.
Falklands eyjar eru i suðurhluta
Atlantshafs, eitthvað 250 mílur norð-
austur af Tierra del Fuego, eða suð-
urodda Suður-Ameríku. Þær eru eitt
hvað 200 talsins og liggja undir
Breta. Allar smáar, nema tvær. Til
samans eru þær um 6,000 fermílur,
trjálausar, en svörður mikill á þeim.
Lifa menn þar á sauðum og nautpen
ingi, og er helzt flutt þaðan ull og
tólgur og húðir. Fólk er þar blend-
ingur af brezku og frönsku kyni.
Helzti bær er Stanley með 1000 ibú-
um. Þangað koma reglulega gufuskip
frá Englandi.
Mikil gleði varð á Englandi, þegar
menn fréttu um orustu þessa. — Er
nú sjór að miklu leyti hreinn af ræn-
ingjum, nema Karlsruhe, en von-
andi að það skip náist áður langt
líður.
Uppreistin í Afríku bæld niðor.
f Afriku er uppreistin bæld niður.
De Wet hershöfðingi var tekinn til
fanga, og upphafsmaðurinn, Bevers
hershöfðingi, er fallinn; var skotinn
er hann var að fara yfir á eina, og
sást fljóta dauður af hcsti sinum.
VOhjálmur keisari sag'Sur veikur.
Hann á að hafa fengið kvef eðs
lungnabólgu i braskinu þarna aust-
urfrá. Var hann þar allstaðar á flugí
meðfram vígstöðvum og skotgörðurn
Þjóðverja, þó að ekki kæmi hann á
sjálfa vígvölluna. Hann var við
Thorn og fór svo meðfram landa-
mærum suður, og í Breslau var hann
nýlega, og var þá kvcfaður orðinn,
en komst heim og lagðist i rúmið.
Er kvartað um, að hann hafi verið
nokkuð stuttur i svörum og skap-
þungur, enda gengur nú eigi alt að
óskum. Belgar segja, að hann sé að
gjöra sér upp veikina; en ekki er
það liklegt. Aðrir segja, að hann
vilji koma til Antverpcn svo að fáir
viti, og láti þvi þetta berast út.
Sigur Serba enn meiri en fyrst var
sagt.
Það er nú að koma í ljós, að sigur
Serba yfir Austurríkisinönnum hef-
ir verið öllu meiri en sagt var áður.
Serbar höfðu rekið fleyginn inn í
hergarð Austurrikismanna miðjan
og brutust þar alveg i gegn; en þá
urðu hinir lausir á fótum, og vom
þó 4 herdeildir eða 160 þúsundir
manna. Þeir flýðu því alt hvað fæ*-
ur toguðu, og eru Serbar enn að elt*
þá; 22,000 þúsund er sagt að Serbar
hafi tekið af þeim til fanga, og ern
Austurríkismenn guðsfegnir að vera
herteknir, og er varla að Serbar
þurfi að hafa nokkurn mann að
passa þá.
ÞjóSverjar reyna a?S koma netJar-
sjávarskipum inn á Dofrahöfn
Þann 10. þ. m. reyndu Þjóðóverj-
ar að koma neðansjávarskipum nokk
urum inn á Dofrahöfn við Ermar-
(framhnld á bls. 16.)
ÞÞÞ,
Fréttir frá Stríðinu.
ÞjóSverjar í Lodz.
Loks náðu þeir Lodz Þjóðverjar;
aðallega hafa það verið rústir
— þeir voru búnir að berjast þar
hringinn í kringum bæinn, og héldu
Eússar honum einlægt. Meira en
helniingur ibúanna var dauður og
flúinn eða úti á vígvöllunum að berj-
ast við Þjóðverja, og upphaflega
k°ru þar eitthvað 150 þúsundir íbúa
Pe8ar unnið var á verksmiðjunum.
'n «ú fóru þeir allir í stríðið, sem
opnfærir voru. Og svo voru Þjóð-
^rí,,r i’mist að taka borgina eða
jo a á hana. Þeir tóku hana i för-
iiíy *, fyrír hálfum öðrum mán-
*» Pegar þeir komust rétt að War-
mu. Ln þá fengu þeir skellinn
mi, ,a komu á flótta aftur eftir
nokkra daga, 0g féU þá borgin aftur
í hendur Rússa En núna voru Þjóð.
verar, að hrekjast þarna fyrir her-
sveitum Rússa alt i kringum borg-
na, °8 vildu einlægt ná henni og
voru stöðugt að skjóta á hana, og
sýndist Rússum hún öll standa i
jortu báli. Og svo komu loksins
þessar 240 þúsundir fótgönguliðs,
sem Vilhjálmur sendi að hjálpa
?g auki 5 deildir (divisi-
Z.j nddaraliðs, sem oss láðist að
heír ^ður' þá loksins náðu
hmn ,*nuni» en ekki fengu þcir
imnn auiiaust, þvi að 30 þúsundir
"a Urðu heir að láta fyrir kot-
ið' riddarar.81 ^ hafi mest ver_
frnrn I3 ÞÍÓðverjar 8eta haldið á-
fram þarna alla leið til Warshau,
að Íf^T Tð þeÍm að gÓðu ga80i
sL k-°uZ: e° Cfað Rússinn
stoðvar þa þarna, þá hafa þeir ekk-
ert annað en bölvun af því.
VQhjáhnur farinn aÖ berjast fyrir
friðarkostum.
En það e nú að verða ljóst, a?
Vilhjálmur er nú farinn að efast um
að hann muni sigra; hann er farinii
að berjast fyrir friðarkostum. Og til
þess, að geta borið sig mannalega á
friðarfundi, þarf hann að hafa Belg-
íu og eitthvað af Frakklandi að vest-
an og Pólen að austan. Það hefði
verið miklu betra fyrir hann, að
berjast 4 sínum eigin landamærum.
— en þá var erfiðara að mæta á frið-
arfundi.
Og nú kemur annað stórt atriði
til sögunnar; en það er það, sem
Heimskringla gat um fyrir nokkru,
að léttast væri og heppilegast fyrlr
Rússa, að komast inn í lönd Vil-
hálms að sunnan, um Schlesiu, ein-
hvesstaðar vestur af Cracow. Og þá
er það mjög mikilsvirðði, að láta
Þjóðverja hafa nóg að sýsla þarna
norður frá meðan þeir smeygja sér
inn að sunnan. Og það er þar suð-
ur frá, sem þeir eiginlega eru að
berja á dyr hjá Vilhjálmi og hafa
verið að klappa á nú í 3 mánuði. —
Og það smágengur, en það er ekki
svo fljótlegt, að ryðja frá dyrunum
tveimur millíónum manna. Um tíma
ætlaði Vilhjálmur Austurríkisinönn-
um að verja þær en þeir eru búnir að
tapa allri Galizíu og Bukóvína, nema
horninu vestur af Cracow; og nú
seinast leizt Vilhjálmi ekki á, og
sendi þýzkar sveitir til Cracow til
að hjálpa Austurríkismönnum að
verja borgina. Eru Rússar nú búnir
að hrinda Austurríkismönnum sum-
pat suður yfir Karpatha fjölll, og eru
að berjast við þá á Ungaralandi,
sunnan við fjöllin; sumpart ýta þeir
þeim vestur, — einlægt lengra og
lengra vestur, og er nú garður þeirra
Þýzku nærri beint suður af Cracow,
suður í Karpatha fjöll_ Það er um
að gjöra að koma þeimlulla Ieið vest-
’jr í Maehren og vinna^Cracow; þá
3ru hliðin opin inn i Schlesíu að
;unnan. Undanfarið hafa smáflokk-
ir Rússa, liklega Kósakkar, verið
ið skjótast vestur fyrir Cracow,
jæði að sunnan og norðan, og gjöra
þeim skráveifur þar, en ekki hefir
það verulega verið að marki. Það
eina, sem dugir, cr að hrinda öllum
aðal hergarðinum, og það er þungt
verk. Fyrir viku eða meira voru
Rússar farnir að skjóta á undirborg-
irnar við Cracow, og stóðu þær i
björtum loga.
Ein ástæðan fyrir þessum hörðu
áhlaupum Þjóðverja á Lodz og þar
um hefir þvi verið sú, að létta á
þeim Austurrikismönnum og Þjóð-
verjum, sem hafa verið að verjast
við Cracow og þar í grendinni. —
En það hefir ekki haft tilætlaðan á-
rangur, því að Rússar síga þar stöð-
ugt áfram, likt og jöklar skriða hægt
og hægt, en óstöðvandi til sjávar
niður. Og geti Rússar ýtt þeim nógu
langt vestur, þá eru Þjóðverjar þvi
verstaddir, því lengra sem þeir kom
ast inn i Pólland. En í striði þessu
er mánuðurinn sem einn dagur og
missirið sem vika, og til þess þurfa
inenn einlægt að taka tillit.
Serbar.
Þess var getið seinast, að Austur-
ríkismenn he ðu tekið Belgrad, höf
uðborg Serba, á landamærum þeirra
við Dóná; en nú náðu Serbar sér
aftur niðri, og unnu algjörðan sigur
á Austurrikismönnum, er þeir tóku
borgirnar Valjevo og Ushitza i Ser-
víu, og ráku tvær herdeildir (corps)
á flótta, — 80 þúsundir manna. Það
var svo grcinilcga gjört, að Austur
ríkismenn hlupu þar frá öllu, og
, tóku Serbar þar 20,000 fanga, 50 fall-
~»
a
n
»
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn
n
n
Viðeigandi Jólagjöf
KOSTABOD
nú um nokkurn tíma eiga menn völ á að fá einn
árgang af Heimskringlu,
þrjár Heimskringlu sögur
og eitt eintak af
stríðskorti Norðurálfunnar
sem er nauðsynlcgt hverjum einum sem vill fylgjast með þeim
stórkostlega bardaga sem þar stendur yfir, einnig er prentað
aftan á kortið upplýsingar, svo sem:—Herstyrkur þjóðanna,
stærð og fólksfjöldi landanna, samanburður á herflotum, loft-
skipaflotar þjóðanna, hvernig Canada hernum er borgað, síð-
ustu styrjaldir, uppruni strfðsins, þrí-veldis sambandið eldra,
Þrí-veldir sambandið yngra, merkar borgir, og ýms annar fróð-
leikur; allt fyrir aðeins
$2.00
fyrirframborgað.
Gæti nokkur jólagjöf veriö tilhlýöilegri.
Einnig er stríðskortið gefið öllum þeim gömlu kaupend-
um Heimskringlu sem borga blaðið til 1915, nemi það $2.00
eða meir. Sömuleiðis verður öllum þeim sem þegar hafa borgað
blaðið til 1915 en ekki fengið kortið sent það, ef þeir skrifa
eftir því á skrifstofu Heimskringlu.
Munið að þetta kostaboð stendur aðeins
um stuttan tíma og notið það strax.
The Viking Press, Ltd.
729 Sherbrooke Street
P. O. Box 3171
Talsími Garry 4119
nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
u
tt
tt
tt
tt
tt
«
t:
:t
tt
tt
tt
tt
n
tt
n
n
R
S
tt
tt
tt
tt
X
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tttt