Heimskringla - 24.12.1914, Qupperneq 2

BLS. 2
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, U. DESEMBER 1914
BrúkalSar Haumarélar mej hæfl-
legu vertSl.; nýjar Stnger vélar,
fyrir peninga út i bönd eöa til letlgn
Partar i allar tegundir af vélum;
atigjörtS á öllum tegundum af Phon-
nograpbs á mjög lágu vertH.
Sími Garry 82 I
J. E. BRYANS
831 SARGEMT AVB.
Okkur vantar duglega “agenta" og
verksmala. ,
Radd Framleiðsla
Mra. HosMncke 485 ArllBfgton 8t. er
relöubúln a8 velta móttöku nem-
endum fyrir raddframleiöslu og
•öng.
Vegna þess a 8 liúii hefir kent
nemendum á Skotlandi undlr Lond-
on Royal Academy próf meö bezta
árangri er Mrs. Hossack sérstak-
lega vel hœf til þess aö gefa full-
komna kenslu og meö láu veröi.
Simið Sberb. 1779
D. GEORGE & CO.
General Hoose Repairs
Oabinet Makera amd IJpholaterera
Furniture repaired, upholstered and
cleaned, french poiishing and
Hardwood Finlshlng, Furni-
ture packed for shipment
Chaire neatly re-caned.
Phone Sher. 2733 349 SherbrMkr St
THE CANADA
STANDARD LOAN CO.
Atial SkrifMtofa, Wlmipeg
$100 SKULDABRÉF SELD
Tilþæginda þeim eem hafa smá upp-
hæöir til þess aö kaupa, sér i hag.
Upplýsingar og vaztahlutfali fæst
á skrifstofunnL
J. C. KyUv rétknatÍBr
428 MoIb Street Wlmipeg.
Piano stiHing
Eí bú gjörir árs samning um
aö láta stilla þitt Píano eða
Player Píano, þá ertu œfinlega
vi8s um að hljóðfæri þitt er i
góðu standi. jÞað er ekki að-
eins að það þurfi að stilla
pfano, heldur þar að yfirskoða
þau vandlega.
Samnings verð $6.00 um árið,
borganiegt $2.50 eftir fyrstu
stillingu, $2.00 aðra og $1.50
þriðju.
H HARRIS
100 SPENCE STREET
Isabel Cleaníng and
PreSSÍng E»tablishme*t
j. w. Qrurv, etrmtl
Kuaiih inanta bezt aí fara meí
LOÐSKINNA
FATNAÐ
Vjögeröir og breytingar
á fatnaöí.
Phone Garry 1098 83 Isabel St.
horni MoDennot
HEILSUTÆP 0G
UPPVAXANDI
BÖRN
Porters Pood er blessun fyr-
ir heílsntæp og uppvaxandi
þöm. Sói staklega tilbúin
meitingar fæða úr hveitimjöll
og haframjölJ og það er hægra
að melta það en graut. Það
má brúka það hvort heldur
maður vill wíb mat eða drykk
PORTETS FOOD
Ef brúkað daglega fullnæg-
1r og þroskar ungbörn, og
gjöpr þau sterk og hraust.
Selt í blikk kollum, 35c og $1. ft
í öllum lyfsölubúðum. ^
--------------------------
Kyrkjuleg málaferli.
OJIum Vestur-lsiendingum ætti að
vera kunnugt um málaferli þau, sem
risu af deiluoni í kyrkjufélaginu fyr-
ir nokkurum árum út af ólíkum
skilnlngi gamallar og nýrrar guð-
fræði á innblaistri biblíunnar. Hæsta
réttardómur er nú nýkominn í því
máli, sem áð likindum bindur enda
á þá deilu. Var hann kveðinn upp
af hæstarétti Norður-Dakota-rikis
laugardaginn, 12. desember, og
mun öllum hugsandi mönnum for-
vitni að sjá. En til þess betur skilj-
ist, er bezt að ryfja upp fyrir iesend-
um biaðsins tildrðg og gang máls-
ins.
I. —Fyrstu tildrög málsins var til-
laga sú, sem borin var fram á
kyrkjuþingi i Winnipeg í júni 1909
af Fríðjóni héitnum Friðrikssyni og
samþykt. Efni hennar muna sjálf-
sagt flestir. Ot af henni reis svo
mikil óánægja, að einir 10 söfnuðir
sögðu sig úr kyrkjufélaginu.
2.—Einn af þessum söfnuðum var
Þingvalla-söfnuður í Norður-Dak-
ota. Á safnaðarfundi, sem haldinn
var 26. júli 1909, var rætt um úr-
göngu, en presti safnaðarins tókst
að koma í veg fyrir, að tillaga um
þetta yrði þá borin upp.
3. —Söfnuðurinn hélt aftur fund
29. ágúst og var þá presturinn, sira
Kristinn K. ólafsson, rekinn með 6
mánaða fyrirvara. Skrifari safnaðar-
ins. Sigurjón Gestsson, sem átti að
tilkynna presti þetta skriflega, van-
rækti það, þar sem hann fylgdi sira
Kristni að rnálurn. Forseti safnaðar-
ins, Magnús Benjaminsson, gjörði
þetta þá. Og á ársfundi safnaðarins,
8. janúar 1910, lýsti sira Kristinn
yfir því, að honum hefði verið til-
kynt ákvörðun safnaðarins 14. nóv-
ember. Yrði þessvegna 6 mánaða fyr
irvarinn ekki uppi fyrr en 14. mai.
Ástæðan fyrir þvi, að prestur var
rekinn, var ráðriki af hans hálfu,
einkum á safnaðarfundi 26. júlí.
4. — I söfnuðinum var örlitill
minnihluti, sem léði presti og
kyrkjufélaginu fylgi sitt. Þessi
minnihiuti sagði sig úr samvinnu
við meirihiutann á safnaðarfundi
22. mai 1910.
5. —Söfnuðurinn segir sig úr
kyrkjufélaginu 5. júní s. á. og til-
kynnir forseta þess.
6. —Á kyrkjuþingi i Winnipeg,
júní 1910, var dæmt í þessum safn-
aðar ágrciningi svo, að .minnihlut-
inn sé hinn rétti Þingvalla-söfnuð-
ur, en ineirihlutinn fráviknir trú-
villingar.
7. —i samráði við kyrkjnféiagið
höfðaði minnihlutinh mái 7. október
1910 gegn mcirihiutanura út af
kyrkjueigninni.
8. —Málið kemur fyrir héraðsrétt-
inn i Pembina 27. marz 1911 og
stendur yfir i 5 daga, frá 27. til 31.
marz (incl.).
9. —Dómur féll I málinu 24. aprii
og var meirihlutanum i vil. Studdist
Templeton dómari við, að 11. grcin
safnaðarlaganna hefði verið numin
úr gildi, samkvæmt skjölum réttar-
ins.
10. —Samkvæmt kröfu minnihlut-
ans var inálið tekið fyrir á ný 22.
og 23. mai.
II. —Dómur var birtur 26. maí
1911, og var hann að eins í því fólg-
inn að taka frain, að 11. grein safn-
aðarlaganna hefði ekki verið feld
úr gildi.
12. —Meirihlutinn kom þá fram
með þá kröfu, að vitnaleiðsla færi
enn fram i málinu viðvíkjandi þeina
trúaratriðum, sein um var deilL
Kom það fyrir aftur 2. október 1911
í bænum Grand Forks og stóð yfir
í 5 daga, frá 2. til 6. okt. (incL).
13. —Templeton kvað upp dóm
aftur 10. febrúar 1912, og var hann
aftur minnihlutanum og kyrkjufé-
laginu í vil.
14. —Þeim dómi var þegar áfrýjað
til hæstaréttar Norður-Dakota-ríkis.
Stóð lengi á að fá afskrift róttarrit-
arans af vitnaleiðslunni og á prent-
an, enda var bókin nálægt 400 bls.
15. —Málið kemur fyrir hæstarétt
4. marz 1914. I honum sitja, 5 dóm-
arar. Þeir höfðu haft það til ihugun-
ar i 9 mánuði, þegar dómur loks féll
12. desembcr síðastliðinn. Var þá
komið á 5. ár frá því málið fyrst var
hafið.
Samkvæmt lögum Norður-Dakota-
ríkis eiga dómararnir að gefa stutt
ágrip — syllabus — af hverjum
dómi, og er það prentað með smærra
letri á undan meginmáli dómsins,
til þess að gjöra yfirlitið auðveld-
ara. Þetta ágrip birtum vér nú, en
geymmn meginmál dómsins þangað
til síðar.
Sakborningum er borið á brýn,
að hafa vikið frá hinni upprunalegu
islenzku lútersku trú, sem þessi söfn-
uður (Þingvalla) var árið 1889
myndaður til að útbreiða. Hann ‘
gekk inn i íslenzka, lúterska kyrkju-
félagið. Bæði kyrkjufélagið og söfn-
uðurinn höfðu rituð grundvallarlög
og játningarrit, en í engum þeirra
var nokkur kcnning um innblástur
ritningarinnar nefnd á nafn. Klofn-
ingur varð i söfnuðinum út af kenn-
ingunni um p/e/iary-innblástur bibl-
unnar. Sækjendur héldu sér við þá
kenningu, og staðhæfðu, að ráð hefði
verið gjört fyrir h'enni og þess vegna
skilin sem grunrlvallar kcnning ís-
lenzkrar lúterskrar trúar 1889. Þessu
neita sakborningar og staðhæfa, að
hvorki hafi móðurkyrkja íslands,
né eigin söfnuður þeirra nokkuru
sinni verið bundin við nokkura sér-
staka kenningu um innblástur biblí-
unnar. Árið 1910 gengu sækjendur,
em voru minnihluti, úr söfnuðinum,
og neituðu að taka þátt i safnaðar-
(málurn með meirihlutanum. Meiri-
hlutinn eða sakborningar létu Þing-
valla-söfnuð ganga úr kyrkjufélaginu
5. júní 1910, en þctta félag hafði
með yfirlýsingu 1909 fyrsta sinni
skjalfest, að það játaði kenninguna
um p/enary-innblástur. Forseta
kyrkjufélagsins var send skrifleg
tilkynniug um þetta 5. júní 1910.
Hann frestaði, að gjöra nokkuð við
hana, og lagði úrsögnina fyrir
kyrkjuþing, en íyrir mótmæli
minnihlutans, eða sækjenda, ógilti
það félag úrsögnina, og gjörði yfir-
lýsingu, sem hélt þvi fram, að meiri-
hlutinn hefði vikið frá hinni upp-
runalegu trú og hefði með því brot-
ið grundvallarlög sín, væri þeir þvi
sekir um trúvillu gagnvart lúterskri
trú, og minnihlutinn dæmdist að
vera hinn rétti Þingvalla-söfnaður.
Alt þetta var gjört án þess, að meiri-
hluta væri tilkynt og án nokkurrar
þátt-4öku í kyrkjuþingi af hans
hálfu, þar sem hann hafði skoðað
úrsögn sina gildandi frá þeim degi,
scm tilkynningin var gefin, og hafði
neitað að seada fulltrúa á kyrkju-
þing eða eiga nokkurn þátt i gjörð-
um þess. Mál þetta er höfðað af
minnihlutanum, til þess að fá um-
ráð yfir kyrkjueigninni, fyrir þá
sök, að sækjendur sé hinn rétti Þing-
valla-söfnuður, og sakborningar sak-
aðir um trúvillu af þvi þeir vilja
ckki aðhyllast kenninguna um plen-
ary-innblástur biblíunnar. Undir-
rétturinn veitti gjörðabók kyrkju-
félagsins og dómi þess viðtöku sem
inálsgögnum, og samkvæmt þeim og
annarri vitnaleiðslu dæmdi hann,
að sökin væri sönn og að sækjendur
væri hinn rétti söfnuður og ætti rétt
til að fá aftur umráð yfir kyrkju-
cigninni. Sakborningar áfrýjuðu,
staðhæfðu, að dómur kyrkjuþings-
ins byndi þá ekki og vœri óréttmætt
sönnunargagn, að sannanagögnin sé
ónóg, til þess að sá dómur undir-
réttarins fái staðist, að gjört hafi
verið ráð fyrir kenningunni um
plenary-innblástur, þo hún sé hvcrgi
ncfnd i grundvallarlögum, játning-
um eða játningarritum lútersku
kyrkjunnar á Islandi, né þessa safn-
aðar.
ÞVf D/EMIST RÉTT AÐ VERA:
1. —Aff úrsögn safnatiarins úr
kyrkjufélaginu hafl veriff fullgiul
samkvæmt stjórnarskipan lút-
crskrar kgrkju um vald safnað-
anna um leiff og gfirlgsingin var
samþykt og tilkynning um hana
gefin forseta og að gjörðir kyrkju-
þingsins á eftir, fóru fram án þess
þaff hefffi valdsumboð yfir söfn-
affi sakborninga og aff dóniur þess
aff öffrum málsparti óspurðum
(ex parte) var ógildur, að því
er söfnuff sakborninga snertir,
sem þaö hafffi ekkert valdsumboÖ
yfir.
2. —Yfirlýsingin og gjörffabókin
uoru áleyfileg sannanagögn i
nokknru skyni, þar scm þeim
hafffi veriff andm-x.lt.
3. —Aff engin fullgild sannana-
gögn sé, til að stgffja þá staðhæf-
ingu sækjenda, aff gjört hafi veriff
ráff fyrir kenningunni um p l e n-
ar y - innblástur bibliunnar og
hún játuff sem grundvallar trúar-
setning íslenzkrar lúterskrar
kyrkju um þaff leyti, sem söfnuff-
urinn var myndaður, effa aff gjört
hafi veriff ráð fgrir henni i grund-
valtarlögum safnaðar þessa og
játningarritum hans.
4. —Þvi er ekki haldiff fram, aff
höfundar frum-handrita biblíunn-
ar hafi ekki veriff nægilega inn-
hlásnir, cffa aff ritningin sé ekki
nægitega (adequately) innblásin.
En kenningin um plenary-
innbláslur biblíunnar gjörir ráff
fyrir algjörffu villuleysi og áskeik-
ulleik i öllum efnum (aff þýðing-
um fráskildum) og innibindur
sannreyndir og kenningu, jafnvel
þó þaff brjóti bág viff rnannkgns-
sögu og náttúruvisindi. Þaff eru
margar kenningar um innblástur
ritningarinnar, eins og: (innblást-
ur)aö nokkuru leyti, persónu-inn-
blástur, andakrafts-innblástur, full
næ.gjandi innblástur, fullkominn
(plenary) innbtástur, bókstafs-
innblástur og ósjálfráffur inn-
blástur. Þaff dæmist, afí sannana-
gögnin heimili ekki þá ályktan, aff
þessi söfnuffur hafi játaff p l e n-
ar y - innblástur eins og eitt af
grundvallar-trúaratriffum sinum.
5. —Aff ályktanir og dómur, sem
áfrýjaff hefir oerið, sé felt úr gildi
og skipafl svo fyrir, aff dómur sé
bákaffur (i undirréfti), aff málinu
sé vfsaff frá.
Fregnriti Iátiu.
Blaðið Tribune, dags. 15. des., get-
ur þess, að Iátinn sé síra Thomas E.
Morden. fslendingar hafa frá því
þeir fyrst komu til þessa lands þekt
sira Morden. ekki sem prcst, þó
hann væri það um stund um fyrra
hluta æfinnar, heldur sem fregnrita
blaðsins Winnipeg Free Press.
Síra Morden var einlægur vinur
íslendinga, frá þvi fyrst hann kynt-
ist þeim hér vestra, og hafði mikið
álit á þeim, einsog þeir á honum.
Hann var einn þeirra fáu hérlendu
manna, sem lagði sig fram til að
kynnast islenzkri tungu, enda skildi
hann talsvert i íslenzku, þó ekki tal-
aði hann málið.
Sira Morden var ljúfmenni i allri
framgöngu, hreinhjartaður, víðsýnn
og bjartsýnn; trúmaður einlægur og
umburðarlyndur. Scm frcgnriti var
hann svo áreiðanlegur, að enginn
éfaði, að það sem hann ritaði væri
í alla staði ábyggilegL
íslendingar, engu siður en blaða-
mannaflokkurinn hér í borg, mega
sakna Mordens sáluga.
Hryllilegar aðfarir.
---•----
1 Andenne í Belgiu segir Belgiu-
maðurinn Alfred Lans að Þjóðverj-
ar hafi drepið 400 af borgurum bæj-
arins, og voru margir þeirra kaup-
menn og iðnaðarmcnn. Hann segir,
að lögregluforinginn hafi sagt sér,
að 65 borgarar bæjains hafi verið
tcknir og lokaðir inni i kyrkju
einni, og sögðu Þjóðverjar þcirn, að
þeir.myndu skotnir verða innan 30
minútna. Og á hverjum 5 mínútum
kom hermaður einn inn til þeirra,
til að minna þá ó, hve inargar min-
útur væru nú eftir, þangað til þeir
yrðu skotnir. En þcgar 30 minúturn-
ar voru liðnar, voru þeir allir látn-
ir fara út og látnir standa hver við
annars hlið frammi fyrir vopnaðri
röð af hermönnum.
Þeim var bannaff aff loka augunum.
Sumir fanganna vildu loka aug-
unum eða byrgja fyrir þau, en her-
mennirnir bönnuðu það og slógu
hendur þeirra niður með byssustingj
unum. Voru þeir látnir standa þarna
annan hálftímann, áöur en her-
mönnunum væri gefin skipun um
að skjóta. Og var það náttúrlcga
gjört til þess að kvelja þá. En svo
kom skipuuin og grimmilegar voru
þær atfarir;- ein skothriðin þurfti
eftir aðra, því að ekki féllu allir við
fyrstu hríðina. Sumir stóðu, sumir
hnigu á hnén, aðrir voru að reisa
sig; en þeir hinir þýzku héldu á-
fram að skjóta, og voru mennirnir
orðnir alveg ókennilegir. Og loks,
þegar hríðin hætti og einstaka menn
voru að kvika eða reisa höfuð sin,
þá voru þeir annaðhvort rotaðir
með byssuskeftinu eða þá stungnir
cða ristir upp með byssustingjun-
unum.
Og svo var bærinn rændur og ekk-
ert eftir skilið, sem fémætt var eða
hægt að flytja með sér; einkum voru
gimsteinabúðirnar sópaðar vel og
vandlega, og 208 húsum var kveikt
i og brunnu þau fljótlega ásamt öðru
fleiru..
í skurði einum við borgina taldi
eg 238 lík bæjarmanna, sem skotnir
höfðu verið.
Þúsund drepnir i Dinant.
t Dinant var fólkið, karlar ofí kon-
ur, skotið í hópum; sjálfsagt þúsund
eða meira. Og mennirnir voru skotn-
ir að konum þeirra og börnum á-
horfandi. Fyrst skutu hermennirnir
þá með riffilkúlum, og svo voru þeir
tættir í sundur með vélabyssuin.
Var foringi herinanna þessara
reigingslegur mjög og drembinn, er
hann var að segja, að þetta væri
nauðsynlegt, til þess að láta Bclga
bera fulla virðingu fyrir þeim, og
sýna þeim, að hér dygði ekki annað
en að hlýða. Þetta væri gjört til þess
að stytta stríðið. Og svo hefðu Belg-
ar drepið svo marga Þjóðverja við
Liege, og skotið Þjóðverja, hvenær
sem þeir gátn náð þeim cinum og
einum, og þetta væri ekki ncma að
fullnægja réttlætinu, að drepa þá
niður, hvar sem þeir næðust.
Handleggnr af deyjandi manni
græddar á annan.
Það var Dr. A. Carrcl, frá Rocke-
fcller stofnuninni, sem rétt nýlega
tók handlegg af deyjandi manni og
græddi á hershöfðingja cinn fransk-
an, General T. Fabcr. Handleggur
hans hafði verið slitinn af honum,
cr sprengikúla hitti.hanri; en Carrcl
var nærri, eða það náðist til hans,
og nóg var af deyjandi hermönnum,
og lét einn þeirra hershöfðingjann
fá hándlcgg sinn, en Carrell batt um
og græddi. Hann var búinn að reyna
þetta eða þvi likt á dýrum áður.
Hngrekki Þjóðverja.
í grcininni eftjr H. G. Wells, sem
þýrld er i blaðinu, fer höfundurinn
hörðum orðum um Þjóðverja og seg-
ir að þeir séu ekki hugrakkir. Þó
að vér þýddum greinina, þá erum
vér honum ekki samþykkir þar. —
Hvað sem um Þjóðverja má segja,
þá er ómögulegt að neita þeim um
hugrekki. Þeir eru ofurhugar. Þeir
ganga kaldir og rólcgir fram I op-
inn dauðann. Það er svo margsinnis
sannað og sýnt i þessu stríði. —
Skáldið Wells hefir verið þar í svo
miklum sjóðandi hitn, að hann hcfir
atið tilfinningar sinar ráða full-
miklu. hvað þettn snerlir.—Ritstj.
Blue Ribbon Te
Með sama ainla verði
---Og---
LANG, LANG BEST ALLRA
l
COLUMBIA CRAIN CO. Ltd.
140-144 Grain Exchange Bldg. Phone M. 3508
WINNIPEQ
TAIíTH FFTIR* V’® kaupúm hveití og aðra kornvóru, gefutn
K rtlVlD Ll K 11\* hæsta prÍB og ábjrgjumst áreiðanleg viðskitti.
Sknfaðu eftir upplýsingum.
VIÐ VÍXLUM
GRAMAPHONE RECORDS
FYRIR ISc. HVERT
flkrifitl etia afmltl eftir bók No. 4 sera útskýrir olckar fyrlrkomnlas.
Vi8 sendum Records hvert sem er í Canada.
The Taiking Machine Record Exchange
X GL1NE8 BLOCK, PORTAGE ATD. WINNIPEG, MAW.
Glinea Block er beint á móti Monarch Theatre.
Phone Main 2119
Kœru vídskífta vinir:
Uafiff þökk fyrir, hve oel þér hafið notaff þau kjörkaup, sem
eg auglýsli i sífíustu blöðum. — Auffséff á undirlektum yffar, aff
þér kunniff að meta þaff, sem vel er gjört viff yffur.
Nú nýlega hefi eg keypt stórt upplag af skófatnaffi af allri teg-
nnd og stærff, úr búff J. E. Petersons, Edinburg, N. D. Mr. Petcrson
dó slðastliðið sumar, og voru vörurnar þá á eftir seldar út i stór-
slumpiun. Ekkcrt af þessum skófatnaði er yfir tveggja ára gam-
alt, og sumt alvcg nýtt, og eg kegpti hann allan á minna en hálf-
virfíi. Minn gróði er yffar gróffi. Og ætla eg þvi alla næstu viku, aff
gefa yffur lækifæri, að kaupa hvað sem þér viljið af þessum skóm
fyrir HÁLFVIRÐI af vanalegu verði, — $2.00 skó á $1.00, $2.56
skó á $1.25, $3.00 skó á $1.50, o. s. frv. — Þetta er sérlega ódýrt,
og þvi fremur, þegar þess er gætt. hve mikið skótau hefir kamiO
upp í oerffi siffustu tvö árin.
Þessi sala byrjar næsta mánudag og helst alta næstu viku, eff*
á meðtm upplagið endist.
Alt annað höldam viff áfram aff selja meff niðursettu verffi,
og gefum 26 pund aj sykri fyrir einn dollar me.tt hverri fimm doll-
ara oerzlan.
ÞeSsa dagana hefi eg veriff i stórbæjunum St. Paul og Minae-
npolis, aff kaupa skrautvarning fyrir jólin. Hefi eg þvi meira upp-
tag af Jólavarningi nú, fyrir yffur aff velja úr, en nokkru sinni áffur.
Komiff — komiff og sjáiff fyrir yffur sjálfa.
E. Thorwafc/son
MOUNTAIN, N. D.
-------TIL JOLANNA----------------------
Við höfum fullkomiS upplag af vínum, áfengum drykkjum og
vindlum fyrir hátíiSirnar. ViS höndlum allar pantanir fljótt
og vel.
SÍMIÐ OG REYNIÐ.
The Great West Wine Co., Ltd.
295 Portage Ave. Sími Maim 3708

Með því að biðja æfin- lega um T.L CIGAR r þá ertu viss að th á- L gætan vindil. fKHBfBt D UNtON H7AOC B B WESTERN CIGAft FACTORY M B ® Thomas Lee, eigandi Winnipeg