Heimskringla - 14.01.1915, Side 2

W.S. 2
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG. 14. JANÚAR 1915
|
Grettismót á Lundar
“Þess verðr þó getit, er gert er”.
1
en þolið hiuis i sérhvert sinn,
það sigur honum gefur.
Og nast hann sprengir nafna sinn,
cf nægan tima hefur.
KÁRI SÖLMUNDAR SON.
Þat er fni Gretti at segja, at honum þótti mikit
mein, er hann mætti hvergi prófa afl sitt, ok fréttist
fgrir, ef nokkut væri þat, er hann mætti vit fásl. Fór
svo fram um stund.
Enn um mitt stimar spurðist, at íþróttamót mikit
skyldi hafit i stórborg þeirri, er Winnipeg heitir; ok
imr öllum sönnum íslendingum þangat stefnt, lil at
sýna þar frækleik sinn, ok var verðlaunum góðum heit-
it þeim, er hærri hlut bæru. Gekk þá Grettir til móts
vit liðsmenn sína. Hét hann á þá ok mælti: “Nú líðr
mt því mikla móti, er ‘íslendingadagr’ kallast. Hefst
þar hildarleikr um skjöldinn þann hinn mikla Odd-
sonsnaut, ok glímubelti þat, er gefit hefir Marínó Hann-
esson. Vit ek nú fara á mót þetta ok mæta Víkingum.
Vil ek ok þvi gfir lýsa fgrir gðr, at ek vil skjöldinn
þann hinn mikla af Vikingum taka, ef vér komimst i j
fxri, enn hlífa engum þeim, er i móti vill standa.
Sœkjum þvi fram knálega, at þat megi menn mæla, al
farit hafim vér frægðarför rnikla”.
Var góður rómr gjörr at orðum Grettis, ok hétu
kmppar hans fglgi sínu. Var fyrstr til liðveizlu Gunn-
mrr frá Hliðarenda, ok var kappinn mjök svo ásjáligr
ok frjálsmannligr, enda gat nú hvergi Hallgerðar. Kári
Sölmnndurson var ok engu ófimlegri enn þá, er hann
hljóp úr eldhafinu forðum. Þá bauð Kjartan ólafsson
fylgi sitt, ok kvaðst kapp mundi þregta vit hvern þann,
er fgsti, í aflraunum, sundi/ vopnaburði eðr hlaupum.
Ormr Stórólfsson kvaðst enn gela jafnhattað hvern
meðal áburðarklár, ef nauðsyn ræki til. Skálmaði þá
fram Egill frá Borg; beit hann i skjaldarröndina, ok
lét all-ólmliga. Fýsti hann mjök, at etja kappi vit þá
Vikinga. Varð þá dgnkr mikill, ok olli þvi Skarphéð-
inn Njálsson, er hann kom til jarðar af hástökki. Hélt
hann á löngu regrpriki í stað axarinnar, ok glolti vit
tönn, sem fyrrum. Leifr hinn hcpni gekk þá fram, ok
iwt hann all-lignarligr á at lita. “Mun ek nú”, mælti
hann, “Ijá Gretti liðsinni mitt, ef slíkt má at haldi
koma. Skaltu nú, Grettir, eigi lála draga taumana úr
höndum þér, sem forðum, þá er fundum ykkar Hall-
mundar bar saman, ok mun þér óhætt vera, at treysta
fglgi váru". Má enn lil nefna Kolskegg Hámundarson
ok Hlaupa-Hrafn, ok marga fleiri kappa, er fýstust far-
ar með Gretti.
Þakkaði Grettir þeim vel, ok mælti: “Mun þat nii
eigi sannast á oss, at ‘sitt er hvárl gæfa eðr gjörvileikr';
k'í svo segir mér hugr, at vér munim mikla sæmd
hljóta í þessari viðreign”.
Leið svo til þess tima, er ákveðit var at mótit
skyldi hafit.
I'iinnig hefir saga skráð þá viðburði, sem voru til-
drög til “Grettismóts” þess, er haldið var að Lundar,
Man., þann 23. desember 1914. Var þar saman kom-
inn fjöldi fólks til að árna Gretti heilla og sitja með
honum veizlu. Skjöldinn mikla hreptu meðlimir Grett-
ts á Islendingadeginum 1. agúst 1914. Einnig hrepti
glimubeltið kappi úr Iiði Grettis. Knattleiknum milli
Víkinga og Grettismanna lyktaði þannig, að hinir síð-
arnefndu hlutu sigur. Má á þessu sjá, að félagið Grett-
ir hlaut mikla sæmd af viðureign sinni við Winnipeg-
og Selkirk-búa, og má með sanni segja, að í þeim félags-
skap sé nú sá hópur íslenzkra pilta, sem fræknastir eru,
og beztir iþróttamenn meðal Islendinga hér vestanhafs.
Þeir meðlimir Grettis, sem skjöldinn unnu, voru
þcssir: Einar Johnson, 9 vinninga; Einar J. Eiríks-
son, 8 vinninga; Ágúst ó. Magnússon, 6 vinninga;
“Harry” Johnson, 3 vinninga; G. ó. Thorsteinsson, 3
vinninga; Björgvin Stefánsson, 3 vinninga; K. J. Back-
mann 2 vinninga, og Skapti Johnson, 1 vinning; alls
35 vinningar. — Glimubeltið hlaut í annað skifti
glímukappinn Guðm. Stefánsson.
“Grettismót” var haldið til heiðurs piltum þess-
um, og var útbýtt þar verðlauna-peningum þeim, sem
tslendingadagsnefndin gefur fyrir íþróttir þeim, sem
vinna. “Mótinu” styrði hr. Guðm. Breckmann, og fórst
vel að vanda. Skemtiskráin var stór og vönduð, og
fór fram sem hér skal greina: Orchestra (Fred. Frið-
finnsson, Hermann Johnson og Þorsteinn Johnson);
2. Söngur—Grettir Glee Club; 3. Ræða—P. Reykdal;
4. Medalíum útbýtt og sungin frumsamin kvæði; 5.
Orchestra; 8. Kvennakór; 9. Upplestur—Kvæðið
“Glámur” (Gr. Th.), Jón Magnússon; 10. Gamanlcik-
ur—“The Suffragctte”; 11. Orchestra; 12. Rímur
kveðnar—Fr. Kristmundsson; 13. Upplestur—D. H.
Lindal; 14. Einsöngur—Th. Gooman; 15. Negrasöng-
ur; 1G. Kvæði (frumsamið)—V. J. Guttormsson, og 17.
Söngur—Grettir Glee Club.
Var þetta góð skemtun og var gjörður að góður
róinur. Til þess að auka skemtun, voru gefin gervi-
nöfn öllum þeim, sem hlutu verðlaun; gengu þeir fram
á leiksviðið undir nöfnum þeim, sem skráð eru hér að
framan. Frumsamdar visur eftir hr. V. J. Cuttorms-
son söng Glee Club, á ineðan verðlaununum var út-
býtt, og fylgja |>ær hér með. Kunnugir menn geta far-
ið nærri um, hverjir dyljist á bak við nöfnin og þurfa
j»au ekki frekari skýringar við.
Grettismanna-bragur.
GRETTIR ÁSMUNDARSON.
1. (Lag: Nú er frost á Fróni)..
Grettir, lietjan háa, harður eins og stál.
Það er manna mál mikla hafi hann sál.
Elskar Ijóð og listir; langar mest í stríð.
ólmast alla tið, ár og sið.
Grettis glæsta lið gengur hans við hlið.
Grátt er gaman hans, — glimur, stökk og dans.
Þegar frækinn fæddist, fékk hann eina þrá:
frægra fundi’ að ná, — og fljúgast á.
EGILL SKALLAGRÍMSSON.
2. (Lag: Vort ættarland með ís og glóð).
Hann Egil, sem af öllum ber, við eigum hér,
með heljarafl í herðum sér
og hug og þrótt, sem mikill er.
Með hæsta prís, sem heljum ber, af hólmi fer.
Vér prísum þenna prúða hal,
sem prýðir Gretlis kappaval,
og fglgi honum frægð, sem aldrei þver.
HLAUPA-HRAFN.
3. (Lag: Þú stjarnan mín við skýja skaut).
Þið kannist við hann Hlaupa-Hrafn,
og hvað hann reynist seigur.
Við lofum öll hans Ijóta nafn,
þó líttt sé kappinn fleygmr;
4. (Lag: Heyrið morgun söng á sænum).
Kári á hið æðsla sæti, insl við lislasafn;
kostum biiinn, frúr á fæti, finst þar enginn jafn
Snildar kappinn, lipri, létti, liðugnr sem hjól,
Farið gæti’ á feikna spretti framhjá norðurpól.
Farið gæti’ á feikna sprelti framhjá norðnrpál.
KJARTAN ÓLAFSSON.
5. (Lag: Vér flýtum nú för).
Svo frækinn og fær
er hetjan hann Kjartan,
með konungs svip bjartan.
Að kempiinum hlær;
í harðasta striði,
með styrkleik og prýði,
hann stór sigri nær.
SKARPHÉÐINN NJÁLSSON.
6. (Lag: Þú stóðst á tindi Heklu hám).
Skapstór og þrár er Skarphéðinn,
skæðastur þegar mest á ríður;
þá er hann sízt i svörum bliður,
svipþungur hamast garpurinn.
óheppinn þó að oft hann væri,
Aldrei viljandi. Slepli færi.
:,: Vorkendi ei né vægðar bað;
vandræðum hinna glotti að. :,:
ORMUR STÓRÓLFSSON.
7. (Lag: Norður við heimskaut)
Hér er sá tröllslegi afburða Ormur,
orðlagður fyrir, hvað sterkur hann er.
Æðir og hamast, scm illviðris stormur,
ógnandi hverjum, sem mót honum fer.
Fært er ei lyddum, að vera’ á hans vegi,
verður þeim dýrkeypt, að semja um frið.
fílámenn og hrímþursa hræðist hann eigi,
hrökkva þeir undan og biðja itm grið.
GUNNAR FRÁ HLIÐARENDA.
8. (Lag: Af stað burt i fjarlægð).
Við dáumst að Gunnar, sem krýnir kappasufn,
svo kynstór og ylæstur, með frelsishetju nafn.
Og frægðin hans, sem fegurð alla ber,
á frægðar-himni Ijómar, og aldrei þver.
KOLSKEGGUR HÁMUNDARSON.
9. (Lag: Þú stjarnan min -—).
Hann Kolskeggur er kappi snjall,
svo kappsmikill oy seigur;
svo hár og knár og heppinn karl.
A hólmi aldrei deigur.
I heiftar-slag við meiri menn
hann margoft varðisl betur.
Og margan kappa hærri en hann
með hægð á kollinn selnr.
LEIFUR HEPNI.
10. (Lag: Hvað er svo glatt).
Þíi Leifur hepni, fjögra manna makinn,
sem mestu kappar heimsins trúa á;
frá efsta hári, niður’ á litlu tá.
því þú ert öllum æðstu kostum þakinn,
Þin frægð og snild er þekt hjá öllum þjóðum,
og þér til sæmdar stiga kappar dans,
og þín mun verða getið lengst i Ijóðum;
þig lofar allur Grettis kappa-fgns.
Einnig má geta um ræðurnar, sem haldnar voru.
Itæða Dr. Á. Blöndals fjallaði um íþróttaiðkun. Benti
hann á, að leikfimi og íþróttir væru nauðsynlegar og
uppbyggilegar fyrir ungdóminn, og hvatti alla, unga
og gamla, karla og konur, til að styðja að því, að auka
iþróttir á meðal yngri manna. Benti hann einnig á,
að stúlkur ættu að iðka iþróttir, ekki síður en piltarn-
ir; og minti hann stúlkurnar á, hve hættulegt væri, að
hanga svo í heimskulegri tízku (einkanlega klæða-
burði), að heilsusamlegum iþróttum og leikfimi væri
frá bægt. — Ræðan var uppbyggileg, en kom að minna
gagni en skyldi, af því hún var á ensku.
Þá talaði hr. Páll Reykdal, einnig um leikfimi og
íþróttir. Hélt hann þvi fram, að allir okkar dáðmestu
og bezt virtu menn væru iþróttamenn og íþróttadýrk-
endur. Þá skýrði ræðumaður frá afrokum Grettis-
manna i iþrótta-samkepninni á síðastliðnu sumri, eins
og segir frá hér að ofan. Að endingu lýsti hann því
yfir, fyrir hönd þeirra Breckman Bros., verzlunar-
manna, að þeir ætluðu á næsta sumri, að gefa gullmed-
alíu þeim Grettis-manni, cr flesta vinnirrga hefði á fs-
lendingadeginum 1915.
Eftir að prógramminu var lokið, voru bornar fram
rausnarlegar veitingar. Þar næst byrjaði dansinn og
hélzt fram undir morgun. — Fóru allir heim í bezta
skapi, og var það eindregið álit manna, að Oddsons-
skjöldurinn mundi hér eftir eigi víkja úr þessu ná-
grenni, og víst verður það eigi að raunalausu, að hann
verði á brott tekinn.
S. A.B.
Þökk fyrir háðið, herra minn.
Þökk fyrir háðið, herra minn, —
H r e y s li og dáð sem voftar!
óðs frá láði andi þinn
OKKUR BÁÐA spollar.
Ef i strið nieð o r ð u m fór —
O r ð a-hr í ð ei dvinar,
Engu síður o r ð a - stór
ert’ við “smiðar” þínar.
Skáld þó meti mærðar-önn —
Mörg ei Brelum unni,
Þess mun gela saga sönn
Þeir "sigra og éta’’ kunni!
ó. T. J.
Ameríka þarf að vera
við iilu búin!
Eftir Theodore Roosevrlt.
Tvær eru þarfir þær, sem herbún-
aður mætir: Annað cr það, að hann
j er að nokkru leyti trygging gegn
jstriði. Hitt er, að beri stríð að hönd-
j um, er hann nokkurnveginn Irygg-
j ing fyrir því, að þjóðin, sem vigbú-
in er, verður ekki svívirt cða undir
fótum troðin og sleppur að likind-
um við stórkostlegt fjártjón og eigna
missir.
Þetta geta menn ekki alment skil-
ið, nema mönnum verði margir
hlutir vel skýrir og ljósir, er að
þessu lúta.
Hið fyrsta, sem menn þurfa að
gjöra sér skýra grein fyrir, er það,
að þó að menn séu búnir undir stríð,
þá tryggir það ekki æfinlega frið-
inn; en það gjörir mönnurn svo
margfalt léttara að komast að friðar-
samningum. Margir fáfróðir og
skainmsýnir menn bcnda á þjóðir
þær, sem hafa orðið að þola stríð,
þó að þær væru undir það búnar, og
hrópa svo upp, að þarna sjái menn
það, hvc þýðingarlaust það sé, að
vera við striði búinn. Þetta er sama
sönnunar-aðferðin og segja: að þar
sem oft kæmu upp húsbrunar í borg
einni, að það væri þýðingarlaust að
hafa slökkvilið. Slökkvilið getur
ekki varnað eldinum að kvikna, en
það varnar þvi, að heilir flákar borg
arinnar brenni. Séu þjóðirnar ekki
við striðinu búnar, þá fer oft illa
fyrir þeim. Það sannar oss öll saga
mannkynsins frá upphafi til enda.
P'yrir 50 árum var Kína, Kórea og
Japan á sama menningar- og ment-
unar-stigi. En stjórnmálamenn Jap-
ans voru framsýnir og vitrir menn
og fóru að undirbúa þjóðina undir
stríð, enda var það Japönum nærri
skapi. Hinar tvær þjóðirnar voru
bæði ríkari og miklu mannfleiri, en
þær bjuggu sig ekki. Afleiðingin af
þessu varð sú, að á fáum árum varð
Japan hið voldugasta ríki, eitt af
stórveldum heimsins, og þarf nú
ekki að óttast árás frá nokkurri þjóð.
Kórea, aftur á móti, varð fyrst
undirlægja Rússa, en varð seinna
eign og óðal Japana. Kína hefir nú
verið hálfkvistað sundur. Helming-
ur landa þeirra lýtur nú öðrum þjóð
um, og það, sem þeir hafa eftir, því
halda þeir, af þvi að hinum þjóðun-
um hefir ekki komið saman um,
hvernig skifta skuli; þær hafa öf-
undað hver aðra af bitunum, sem
hin kynni að fá.
Herbúnaður í Evrópu.
Árið 1870 var Frakkland sigrað
og undir fótum troðið, og mátti þola
hinar verstu ófarir, sem yfir það
land hafa komið síðan á dögum Jó-
hönnu frá Arc, af því einmitt, að
þjóðin var ekki undir stríðið búin.
í þessu striði hafa þrautir Frakk-
lands verið margar og þungar, en þó
er enginn samanburður á því, hvað
Frakkland er nú betur statt, en ár-
ið 1870, af því einmitt, að nú er það
betur undir striðið búið. Aumingja
Belgia var reyndar undir stríðið bú-
in, en var þó fótum troðin, af því
hinar stóru þjóðir — og þar voru
Bandaríkin glæpsamlegust — hafa
ekki enn náð þeirri siðferðislegu
fullkomnun, að vera fúsar og vilj-
ugar að berjast fyrir réttlætinu, sem
nauðsynlegt er, að þær hafi, til þess
að geta ábyrgst hinar smærri þjóðir
fyrir algjörðri eyðileggingu og glöt-
un. En af því að England var við
þessu búið, hvað skipaflotann
snerti, þá gat það komist hjá eyði-
leggingu þeirri, sem Belgar máttu
þola. En hefði England verið jafnvel
undirbúið með Iandher sinn, sem
Frakkar, þá hefði það getað afstýrt
striði þessu, og þó að það hefði ekki
verið hægt, þá hefðu Þjóðverjar ald-
rei gjört þetta voða-áhlaup á Belga
og Frakka.
Á dögum Napóleons gamla var
Svissaraland alveg óviðbúið stríði.
Þrátt fyrir hin miklu fjöll, óðu ná-
grannarnir yfir landið eftir vild
sinni. Stórar orustur voru háðar í
landinu og var cin þeirra milli
Rússa og Frakka. En Svisslendingar
tóku engan þátt i orustum þessum.
Svo varð land þeirra einn hluti hins
franska lýðveldis, og ríkti fyrst yfir
þeim Napóleon keisari og síðan ó-
vinir hans. Þetta var hörð lexía og
ill, cn Svisslendingar lærðu af henni.
Siðan hafa þeir smátt og smátt búið
sig undir ófrið, betur en nokkurt
annað smáríki i Evrópu hefir gjört,
og árangurinn af þessum undirbún-
ingi er sá, að engin þjóða þeirra,
sem nú eru að berjast, hafa farið
með her inn yfir landamæri Svissara
lands.
Menn þurfa ekki annað, en að líta
snöggvast á málin til þess að sjá það
að það hlýtur að standa óútreiknan-
legur voði af því, að vera óviðbúinn,
og þó að það, að vera viðbúinn, sé
ekki áreiðanlegt, að gjöra menn al-
veg óhulta fyrir stríði, fremur en
slökkviliðið getur varnað því, að
eldur komi upp í borginni, — þá er
jað hin sterkasta trygging fyrir
ijóð eina móti stríðinu, og verndar
ijóðina frá því að liggja flata undir
hælum annara, ef að á hana er ráð-
ist.
Tuttugu ára reynzla á bak við
BLUE DIBBON
M, TEA Mi
Stofnsett 1882 Löggilt 1914
D. D. Wood & Sons.
.....■ " Limited -......—......
verzla með beztu tegund af
KOLUM
ANTRACITE OG BITUMINCUS.
Flutt heim til yðar hvar sem er 1 bænum.
VÉR ÆSKJUM VIÐSKIFTA YÐAR.
SKRIFSTOFA:
Cor. ROSS & ARLINGTON ST.
Garry
2620
Prívate
Exchange
Önnur sönnunin á móti því, að
vera við stríði búin, er sú, að það
æsi menn til ófriðar. En þetta er
ekki satt; það er öfugt við það, sem
i átt hefir sér stað. Það er að vísu ó-
mótmælanlegt, að ýmsar þjóðir hafa
á stundum búið sig undir ófrið í
þeim tilgangi, að leggja undir sig
lönd annara þjóða. En hið vanaleg-
asta er það, að það hefir enga veru-
lega þýðingu tli þess að viðhalda
friðnum, að vera berskjaldaður og
óviðbúinn. En það cr áreiðanlega
vist, að það verður þjóð hverri að
stórtjóni, ef á hana er ráðist. Og sé
þjóðin við stríði búin, þá er hún
vanalega treg til þess, að fara i strið
og hugsar sig vel um, áður en hún
láti til þess koma.
Friðurinn kemur með vopnunum.
Sláandi dæini þess höfum vér af
hinum spænsku ríkjum hér i Suður-
Ameriku. Eftir að þau brutust und-
an Spánverjum og náðu sjálfsfor-
ræði, var það nærri í þrjá fjórðu
hluta aldar, að saga þeirra var ekk-
ert annað en stöðugt framhald af
blóðugum stjórnarbyltingum, strið-
um sín á milli og við aðra út i frá.
En ekkert þessara ríkja hafði nokk-
urn viðbúnað, ef að stríð kynni að
bera að höndum. En seinustu 20—30
árin hefir sumum þeirra liðið vel,
t. d. Argentínu og Chili, og hafa þar
litlar cða engar róstur eða óeirðir
verið. Og það hefir að miklu lyeti
stafað af því, að þessi ríki hafa ver-
ið við ófriði búin. Það er nú ein-
mitt herbúnaði þeirra að þakka, að
þau fá að njóta friðarins fremlir öll-
um öðrum ríkjum hinna spænsku
landa í álfu þessari.
Og tiltölulega hafa bæði Argentína
og Chili meiri herafla en Bandarík-
in, og það svo, að þar er engan sain-
anburð hægt að gjöra, hvað landher
snertir.' Og svo framarlega, sem
flotamálum Bandaríkjanna fer aftur
í komandi tíð, eins og þeim hefir
farið aftur tvö scinustu árin, geta
menn sagt hið sama um sjóflota
Bandarikjanna. En þetta, að þau
voru við stríði búin þessi ríki, þa#
hefir einmitt verndað þau frá ófriðn
um, —- það hefir enginn viljað leita
á þau, og þau hafa ekki hcldur leit
að á önnur ríki.
Hið blóðugasta stríð, sem háð lief
ir verið í Suður-Ameriku, var þegar
þau þrjú ríkin Brazilia, Argentina
og Uruguay fóru á móti Paraguay,
og þá var ekkert þessara ríkja vi4
striði búið, sízt þcssar þjóðirnai
þrjár, sem striðið unnu.
Þessa tvo eða þrjá seinusta ára
tugina hafa Mexikó, ríkin í Mið-
Ameríku, Colombia og Venezuela.
verið alveg óviðbúin striði, í saman-
burði við Chili og Argentina. En sá
| er munurinn, að Chili og Argentina
hafa haft frið, en öll hin ríkin, sem
upp voru talin, hafa legið í sifeldum
stríðum, grimmum og blóðugum. —
Það hefir farið saman, að því óvið-
búnari, sem þau voru, því verri og
grimmari og fúlmannlegri vorti
stríðin.
Séu menn óviðbúnir, þá er stríð
sjálfsagt.
Þetta, sem kom fyrir ríki þessi,
hefir líka komið víðar fyrir. Áiið
1898 var víst engin af hinum stærri
þjóðum jafnilla undir ófrið búin
einsog vér Bandamenn, að undan-
teknum Spánverjum. En það hafði
ekki hina minstu þýðingu, til þess
að vernda oss frá stríði, hvorki
Spánverja, né oss hér i Ameríku.
Þegar Grikkland var alveg óviðbúið,
fóru Grikkir i strið við Tyrkland,—
alveg einsog áður fyrrum, þegar þeir
voru við stríði búnir. En munurínn
var sá, að i annað skiftið höfðu
Grikkir sóma af því, en i hitt skiftið
smán og svívirðingu. Stríðið nú ný-
lega milli ftalíu og Tyrklands, kom
af því, að Tyrkland var óviðbúið,
hafði cngin herskip. Árið 1848 var
Prússland óviðbúið og var nýlega
sloppið við stjórnarbyltingu. En
það hindraði ekki Prússa frá, að
fara i stríð við Dani. En það hafði
Með því að biðja æfin-
lcga um T.L CIGAR,
þá ertu viss að fá á-
gætan vindil.
UNION IKADE
WESTERN CIGAR FACTORY
Thom&s Lee, eigandi Winnipeg
T. L.