Heimskringla - 25.03.1915, Side 1

RENNIE’S SEEDS
HEADQUARTERS FOR SEEDS. PLANTS. ‘
BULBS AND SHRUBS , - •'
PHONE MAIN 3514 FORCATALOGUE
Wm. RENNIE Co., Limited
394 PORTAGE AVE. - - WINNIPEG
Flowers telegraphed to all parts of
the world.
THE ROSERY
FLORISTS
Phones Maln 104. Ni«ht and Sun-
«la y Shor. MC7
2S0 DONALD STRKET, WINNIPEG.
XXIX. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 25. MARZ 1915.
Nr. 26
Stríðs=fréttir
Tyrkir sökkva bryn-
drekum Bandamanna.
ÞaS er farið að harðna í Hellu-
8undinu. Bretar og Frakkar mts.sa
þar hvern bryndrekann á eftir öðr-
um, auk smærri skipa. Og eru öll
skipin sprengd upp af duflum í
sundinu.
Skamt frá Hellusundi er smáeyja
ein, sem Tenedos heitir Þar var mað-
ur einn þann 18. marz, þegar skip-
unum var sökt, og fór upp í fjallið
Elios á eynni, 1600 fcta hátt og hafði
Bjónauka góðan, svo að hann sá
glögt eftir sundinu. En skipin
Breta o gFrakka lágu einmitt þarna
við Tenedos eyjuna, neðanundir
fjallinu, en hann með sjónaukann
uppi á tindi þess. Manninum seg-
ist svo frá:
“Það var kl. 9 um morguninn, að
sex bryndrekar Breta léttu akker-
um í vfkinni við rætur Elios fjalls-
ins og héldu inn á sundið, og á eft-
ir þeim fóru skip Frakka með 3.
mílna miliibili. Þeir fóru að skjóta
kl. 10.20 f.m. á kastalavígin. En að
klukkutíma liðnum kom tyrkneskt
skip eitt framundan nesinu í
þrengslunum, þar sem stendur kast-
alinn Iíilid Bahr; en það fékk óð-
ara þær kveðjur frá Bretum, að það
snöri við og hvarf bak við tangann
aftur. Um hádegi fór það að sjást á
kastulunum, að skotin hrifu. í
Chanak að austanverðu var þar
mikil sprenging, sprengikúla ein
hafði hitt púðurhús þeirra og stóð
gusan hátt í loft upp. í fyrstu hittu
Tyrkir illa, en smátt og smátt komu
skipin nær og þá fóru þeir að hitta.
Sprengikúlur Tyrkja komu alt í
kringum skipin og stóðu gusurnar
hátt upp yfir borðstokkana og
mörg skotin hittu skipin sjálf. Um
hádegið stóð eitt franska skipið í
björtu báli og hafði sig úr bardag-
anum. Kl. 1.45 léttu flciri skip Breta
akkerurn og héldu inn í sundið og
fóru að skjóta
Eftir 10 mfnútur stóð reykjar-
mökkurinn upp úr tveimur þc'rra.
Um kl. 3 varð sprenging nrik,l í
kastalanum Kilid Bahr, er sprngi-
kúla hitti hann frá skipinu Eliza
beth; var sprenging sú voðamikil;
er kastali sá að vestanverðu, en að
austan á móti er Chanak, og sýnd-
ist þá kastali sá vera allur í einum
loga
Kl. 5 kom franskt skip eitt út úr
sundunum og var augsýnilega mik-
ið laskað og fylgdu þvf 2 önnur.
Hin skipin voru enn í sundinu þeg-
ar myrkur íéll á og bar logann og
reykinn úr kastalanum Chanak við
Ioft upp. ,
1 Fregnin frá sjóflota deildinni seg-
ir, að slagur þessi hafi verið hinn
liarðasti. Það var auðséð, að það
voru þýzkir menn, sem skutu af fall-
byssum Tyrkja, því að skotin hittu
og buldu á skipunum. En einlægt
meðan bardaginn stóð voru smærri
skipin að slæða upp tundurvél-
arnar.
Klukkan 4.19 e. m. snöri bryn-
•drekinn Irresistible við úr bardag-
anum og hallaðist mikið svo það
lág á hliðinni, en kl. 5.30 sökk það.
En kl. 6.05 rakst brynskipið Ocean
á sprengidufl og sökk bráðlega.
Bæði sukku skipin á dýpi miklu;
en öllum mönum varð bjargað. Var
þá liörð hríð gjörð af hinum skip-
unum á kastalana, meðan verið var
að bjarga mönnunum af skipum
þessum. Mörg voru skipin meira og
minna brotin; einkum franska her-
skipið Gaulois og bryndreki Breta
Inflexible; en þó komust þau burtu
hjálparlaust. Vélar þær, sem skip-
unum söktu, voru flotvélar, sem
bárust með straumnum.
Þegar frönsku skipin snöru við
kl. 1.25 e.m., þá hitti eitt þeirra fljót-
andi vél, franska brynskipið Bou-
vet, og sökk það óðara á 36 faðma
dýpi með nærri öllum mönnum.
Eitthvað 67 varð bjargað af 621. —
Ekkert skip komst svo úr slag þess-
um, að ekki hefðu fleiri eða færri
skot frá Tyrkjum hitt þau og stund
um brotið eða dalað skipin og sært
og deytt menn á þeim.
— Það er að verða ljóst, að Bret-
ar og Frakkar þurfa iandher til að
vinna Hellusund, enda mun hann
á leiðinni
-— Sagt er, að aðmíráll Breta Car-
den sé fallinn eða særður. Hann
stýrði sóknnni í Hellusundi; en í
hans stað sé skipaður aðmíráll
John M. de Roebeck.
Makleg viðurkenning fyrir tuttugu og fimm
ára bindindis starfsemi.
Mr. og Mrs. Bergsveinn M. Long
Stúkan Hekla hélt hr. Bergsveini
M. Long og konu hans samsæti í
Goodtemplarahúsinu þann 19. þ.m.
að enduðum fundi, til minningar
um að hann hefir verið meðlimur
stúkunnar tuttugu og fimm ár og
hún litlu skemur. Var hr. Long af-
hent lífstíðar-skýrteini, sem sýnir,
að hann hefir gjörst meðlimur
reglunnar æfilangt.
Þá var þeim hjónum- fært eftir-
fylgjandi ávarp, skrautritað af
Friðriki Sveinssyni, sem Hjálmar
Gfslason las upp: —
“Til Bergsveins M. Long og konu
hans, Þuríðar Indriðadóttur, frá.
meðlimum stúkunnar Heklu, nr.
33, af Alþjóða Reglu Good Tem-
ara.
“Kæru félagssystkyn!
“Við samverkafólk ykkar í stúk-
unni Heklu finnuin okkur skylt,
að votta ykkur alúðarfylsta þakk-
læti okkar og virðingu fyrir tutt-
ugu og fimm ára starfsemi í þarfir
stúkunnar og bindindismálsins.
“Velferð hvers málefnis byggist á
trúmensku og ötulleik þeirra, sem
að því starfa. Þið liafið sýnt sanna
trúmensku og ötulleik f starfi ykk-
ar til eflingar stúkunni Heklu og
bindindismálinu yfir iiöfuð. Með
einlægum áliuga og þolgæði hafið
þið unnið að lieill og viðgangi mál-
cfnisins. Þess vegna hefir starf ykk-
ar verið svo happasælt fyrir stúk-
una, að hún má þakka ykkur flest-
um öðrum fremur vöxt sinn og vel-
gengni á iiðnum árum. ,
Okkur finst það sérstaklega við-
eigandi við þetta tækifæri, að taka
fram, að bróðir B. M. Long hefir
gegnt erfiðasta og vandasamasta
embætti stúkunnar, embætti fjár-
málaritara, um mörg ár með stök-
ustu reglusemi og vandvirkni.
“Fyrir alt þetta mikla starf, og
fyrir bróðurhug og ljúfmannlega
viðkynningu viljuin við, félagssyst-
kyni ykkar, þakka ykkur um leið
og við árnum ykkur allra heilla á
komandi árum og óskum að við
megum lengi njóta samvinnu ykk-
ar í starfinu fyrir bindindismálið”.
* * *
Næst talaði síra Guðm. Árnason,
og afhent, þeim gjafir frá meðlim-
um stúkunnar: honum göngustaf
gullbúinn með áletraninni: “B. M.
Long, frá meðlimum stúkunnar
Heklu, 15 marz 1890 — 15. marz
1915”; og henni gullbúna regnhlíf,
sem á er letrað: “Mrs. M. B. Long,
frá st. Heklu nr 33 I.O.G.T., 19 marz
1915”. .
Þá fluttu þeir ólafur Þorgeirsson
konsúll og Árni Anderson lögmað-
ur ræður. Töluðu þeir um bindindis
starfsemi hr. Longs og luku lofsorði
á áhuga hans og dugnað í bindind-
ismálinu. ,
Á milli ræðuhaldanna ‘skemtu
með söng og hljóðfæraslætti: Miss
Clara Oddsson, Mrs. Clara Thomas,
Sigurður Helgason, Vilhjálmur Ein-
arsson, Miss Ruby Olson og Miss
Lilja Goodman.
Heiðursgestirnir þökkuðu gjafirn-
ar og bróðurhug þann, sem með-
limir stúkunnar sýndu við þetta
tækifæri. Einnig talaði lir. Long
all-ítarlega um bindindisstarfsem-
ina í sambandi við st. Ileklu.
Að skemtunum enduðum voru
bornar fram veitingar, sem nokkrar
konur í stúkunni gengust fyrir.
Przemysl gefst upp.
Przemysl er kastali rammgjör, i
miðri Galizíu. Þar sátu Austurríkis
menn og byrgðu upp kastalann að
öllum nauðsynjuin þegar Rússar
komu þar inn fyrir 6 mánuðum, og
tóku landið. Rússar settust um
kastalann og höfðu þar 100-200 þús-
undir manna í kring að líta eftir
honum. í sex mánuði hafa þeir set-
ið um hann, en Austurrikismenn
verið að senda hvern herinn á fætur
öðrum að lijálpa þeim. Rússar hafa
einlægt barið þá burtu, og hafa þeir
Austurríkismennirnir tapað þar tug-
um þúsunda mann, auk þerra sem
fallið hafa í kastalanum eða úthlaup-
um frá honum.
En sultur og pest var farin að
sverfa að kastalamönnum og núna
loksins gáfust þeir upp hinn 22.
þessa mánaðar og er þessi hin langa
vörn þeirra fræg orðin.
Þarna losna nú 100 þúsundir
Rússa eða meira, sem þeir geta not-
að annarstaðar. Næst fara þeir að
líkinduin til Cracow, i vestur horn-
inu á Galiziu og setjast um kastala
þann.
Þetta er Rússum á við stórum sig-
ur, þvi að nú ráða þeir eininlega
allri Galiziu og geti þýzkir trúað þvi
að Rússar hafi náð kastala þessum,
þá hefir það mikil áhrif á þjóðina.
Þeir verða ekki eins öruggir um sig-
urinn.
Canadamenn búa til sprengi-
kúlur fyrir Bandamenn.
Rússar hafa þessa dagana fengið
verksmiðju eina i Canada til þess að
búa til fyrir sig 80 milión dollara
virði af sprengikúlum (shrapnel).
Félagið ætlar að láta vinna að því
nótt og dag, og hefir gefið nærri
helminginn út á ‘contract’ til annara
Sprengkúlurnar verða fluttar jafn-
óðum bæði austur til Archangel við
Hvítahafið og vestur til Wladivo-
stok i löndum Rússa við Kyrrahaf.
Auk þessa eru yfir tvö hundruð
félög hér i Canada önnum kafin,
mörg nótt og dag, að búa til skot-
færi og hergögn einkum shrapnel-
kúlur þessar bæði fyrir Frakka og
Breta. Kúlur þessar eru svo gjörðar
að þær springa rétt yfir höfðum
óvinafylkinganna, eða skotgrafanna.
En í hverri þeirra eru kanske mörg
hundruð smákúlur og strá þær dauð-
anum i allar áttir, en mennirnir
tætast og tyggjast í sundur i hópum
allir, sem nærri standa, er þær koma
niður.
Tröllasaga.
Það komu tröllasögur um
það i sumum blöðunum að Blámenn
i Sudan hefðu ráðist á Breta þar og
stráfelt þá og væri það byrjunin á
þvi að reka alla Englendinga út úr
Afríku. Voru sumir landar orðnir
broshýrir yfir þessu. En fréttirnar
ar höfðu verið teknar úr einu mikla
og merka Þýzka blaðinu Vossische
Seitung, á Þýzkalandi, og reynast
nú hauga lýgi frá upphafi til enda.
Róstur á Þingi Þjóðverja (Reichstag
Eftir fréttum frá Berlin ætlaði alt
að verða i uppnámi á ríkisdeginum
(þingi þjóðverja sem svo kallast),
núna fyrir helgina. Sósíalisti einn
flutti þar ræðu, og mælti á móti því,
ð herstjórnin skyldi vera að nauðga
íbúum Frakklands til þess að taka
upp þýzka tungu og þýzka siði; svo
kvað hann sig lirylla við þvi er
Skapti B. Brynjólfsson.
Dáinn 21. des. 1914.
Hér rist á tímans reginskjöld
er rún — því enginn gleymi —,
sem tjáir aÖ heilsa, velsæmd, völd
oft völt séu’ í þessum heimi.
En einu brjálacS aldrei hér
þó örlaga nornin getur:
ÞacS mannsins dýrleg minning er,
er maklega sér hann getur.
Horfinn er holds frá gervi,
hróðmögur vorrar þjóðar,
dáðrakkur hér sem deySi
djarflyndur Brynjólfs arfi;
menningu mjög hann unni,
mannkærleik rækti sannan,
framför hlyntur og frama,
fjáSur af heilla ráSum .
Margur hér mætan syrgir
mannbaldur vorrar aldar,
snilli sem æfSi alla
ótrauSur fram í dauSa;
drúpir nú hyggju-döpur
drótt, er IiS til hans sótti;
lofsæl minning er leifSi
lifir hann moldum yfir.
Tjá mun þó æSrast eigi, —
allir aS lokum falla
Heljar nær haninn gelur
huldu aS ráSi Skuldar;
örugg von er vor huggun —
ein bezt sem græSir meinin —
aS vér aS entu stríSi
aftur þér mætum Skapti.
S. J. Jóhannesson.
þjóðverjar höfðu heitið því að
bTenna þrjár borgir Rússa fyrir
þýerja eina, þýzka, sem Rússar
bfendu. Hann hét Ledebour, en
sósíalista foringinn Leibneckt tók i
strenginn með honum og sagði að
slíkt athæfi væri barbariskt og alveg
óþolahdi. Þá urðu svo mikil ólæti
á þinginu, hróp og köll og stukku
menn úr sætum sinum, en enginn
ueýrði annars mál, og lág við hreð-
um. Eftir nokkra stund gat samt
Ledebour haldið áfram.—Þarna sést
að Leibkneckt er kominn á þing aft-
ur, ef hann nokkurntíma hefir af
því farið.
ÞjóSverjar taka olíuskip eitt
hertaki.
Það var skipið Brussel, sem kom
með olíu frá Philadelphiu til Stokk-
hólms. Þegar það i vikunni sem
leið, kom inn fyrir dönsku eyjarnar
og var á leiðinni sunnan við strend-
ur Svíþjóðar, kom þar herskip
þjóðverja, tók skipið liertaki og
flutti það inn til Svinemynde á
Þýzkalandi, tók úr því oliuna, en
slepti skipinu. Þessu skipi höfðu
Bretar sleptþví þeir trúðu og treystu
því að skipið myndi flytja olíuna til
Stokkhólms en ekki Þýzkalands, en
hún fór þó annað og hefir kanske
aldrei verið ætluð, að fara annað en
til Þjóðverja.
Floti Rússa á Svartahafi.
er nú búinn að sópa Asíustrendur
Tyrkja og kominn að Sæviðarsundi,
norðan við Miklagarð, og er sagt að
hrollur hafi farið um Týrki í höfuð-
borginni, er óvinirnir komu svo
nærri. Er nú klappað bæði á fram-
dyr og bakdyr hjá þeim, því að Sæ-
viðarsund er á kortinu að sjá ekki
nema ekki nema eitthvað 20—30 míl-
ur. En miklu mjórra er það en
Hellusund og kastalaröð á hæðun-
um beggja megin.
Þýzkir ey'ða borgum og þorpum í
þúsundatali.
Á Póllandi er nú búið að eyði-
leggja 95 borgir og 4,500 þorp, og af
þcim hafa Þjóðverjar brent til
kaldra kolo 1,000. Þetta er aðeinsí
Póllandi og er eignatjón það talið
að minsta kosti 500 millión dollara
virði. ö
Krónprinsinn Þýzki dauður.
Sagt er, að krónprinsinn þýzki sé
dauður og hafi eigin menn hans
ráðið honum bana, en ekki vita
menn þetta þó með áreiðanlegri
vissu.
Beitiskip Breta kemst í hann
krappann.
þess var áður getið, að eitt her-
skip Breta hefði beðið manntjón í
Hellusundi og látið 20 menn. Það
var skipið Amethyst. Beitiskij)
(cruiser) þetta, hafði verið sent inn
í sundin, þar sem þau eru þrengst,
inn á milli aðalkastalanna, til þess
að skella í sundur talþráðinn, sem
lág f botn þvert yfir sundið milli
kastalanna. Skipið fór þar inn og
I slæddi upp talþráðinn og klipti
liann f sundur. En rétt f þvf, að
þeir voru að snúa við aftur, urðu
Tyrkir varir þeirra, og hefir þetia
þvi verið að nóttu til, og þarna
voru þeir komnir inn fyrir mestu
þrengslin, því þráðurinn iág frá E1
Chanak og til Kilid Bahr. Undir eins
og Tyrkir sáu þá, létu þeir skothríð-
ina dynja á skipinu frá köstulun-
um beggja vegna og hitti hvert skot-
ið eftir annao, en skipið á flugafeið.
Var sem færu þeir i gegnum hagl-
skúr mikinn, og voru látlausir
brestir og brothljóð, er kúlurnar
skullu á skipinu. Fóru sumar alveg
í gegn, en sumar sprungu á og í
skipinu, er skalf og nötraði af hin-
um voðalegu höggum. Féllu þar 23,
en 37 særðust. Gjörðist þetta alt á
nokkrum mínútum, því skipið hélt
ferð sinni; en engin kúla hitti vél-
ina eða katlana og komst það því
brátt úr skotfæri. Þrátt fyrir mann-
tjónið og þó að skipið væri mjög
brotið að ofan, var það þó sjófært.
SEINUSTU STRIÐSFRÉTTIR.
Með Przemyzl tóku Rússar 117
þúsund fanga; þar á meðal 9 yfir-
hershöfðingja og hátt á þriðja þús-
und óæðri foringja; einnig feikna-
byrgðir af vopnum, sérstaklega fall-
byssum.
— ítalir eru í óða önn að víggirða
grísku eyjarnar sem þeir halda við
strendur Litlu-Asíu og Sporades
kallast. En Austurríki lileður her-
mönnum og stórskotalði í skörðin
og dalina á Alpafjöllum, og eins
víst að þeir verði þar fyrri til.
— Á Frakklandi skjóta Þjóðverjar
logandi olfu yfir skotgrafir Frakka.
— Nú sækir allur Rú.ssaherinn
fram í Galizíu.
Slys og manndráp í
borginni.
Men neru hér orðnir nokkuð van-
ir við, að eitt og annað komi fyrir,
— að vagnarnir fari yfir mann og
mann og brjóti bein og annað smá-
vegis. Nýtt var það þó fyrir helgina,
að autó keyrði á ferð töluverðri inn
á milli strætisvagna tveggja og var
heldur þröngt, svo að autóið molað-
ist alt í sundur, en maðurinn kast-
aðist upp úr því sem hrossataðs-
köggull eða togleðursbolti og var að
mestu ömeiddur.
En núna á sama sólarhringnum
eru tveir á háls skornir og einn
drengur rotaður, en tveir aðrir nær
dauða en lífi; gátu skriðið burtu
þaðan sem þcir meiddust.
Hann hét Jack Lesky og var Aust-
urríkismaður, sem skar konuna á
háls og síðan sjálfan sig. En konan
hét Mrs. Mary Jane Hutchinson,
ung ekkja. Hafði hún mist mann
sinn fyrir ári síðan. Seldi hann kol
og við og lét verzlun þá eftir konu
sinni. Tvö börn áttu þau, dreng 8
ára og stúlku 6 ára. Lesky var vinnu
maður konunnar og var eiginlega
ökumaður og hafði verið hjá þeim
hjónum ár eða meira; þeim féil vel
við hann, og nú eftir dauða bónd-
ans skyldi hann líta eftir öörum
ökumönnum, sem kcyrðu viðinn og
koln til kaupenda. Hann vildi ná í
konuna, en hún vildi hann ekki.
Sjálf let hún eftir verzlaninni og hélt
bækurnar ogwar þá oft í kofanum
við viðarhlaðana.
Á mánudagsmorguninn stuttu
eftr kl. 8.30 hafði það gjörst. Hann
hefir komið þar að henni með rak-
hnífinn sinn og skar hana svo
greinilega, að þvert var skorið fyrir
barka og æðar; síðan hefir hann
skorið sjálfan sig, því að hann lá
þar hjá henni dauðskorinn.
Drengirnir aftur voru: óli John-
son, 17 ára; Harry Blunderfield, 16
ára, og Walter Cameron, 16 ára. Þeir
höfðu stolið autóinu á sunnudags-
kveldið, þar sem jiað stóð fyrir fram
an Metódista kyrkjuna á Sargent
og Maryland st., meðan á messu
stóð, og farið að keyra í þvf og ætl-
að sér að hafa nú “góðan tíma”.
Þeir höfðu keyrt norður Maryland
tl Notre Dame Ave. og svo út í
Brookside grafreit. Þar valt autóið
um og varð óli undir og molaðist
alt höfuðið; og liinir meiddust mik-
ið. Cameron pilturinn skreiddist
einhvernveginn heim til sín, 758 Tor-
onto st., og kom heim eftir mið-
nætti, og var þó mikið meiddur,
bæði á höfði og víða annarsstaðar.
En Harry BlunderfieW fanst ki. 6 í
vagnaskýlunum við Main st. Var
hann mjög meiddur á höfði og strax
fluttur á spítalann.
Fyrstnefndi pilturinn var íslenzk-
ur, Cameron íslenzkur í móðurætt,
en Blunderfield enskur. „
Síra Rögnv. Pétursson er kominn
heim aftur sunnan úr Dakota frá
því að jarðsyngja Sigurð sál. Jóns-
son, er lengi bjó norðan við Moun-
tain.
Hér f borginni er tíðin góð, frost-
lítið og einsog vorið sé að koma. —
Þeir geta þegið það, Winnipeg bú-
ar, þó að lítið sinni þeir jarðyrkj-
unni; en þeim finst þeir megi eins
njóta góða veðursins sem aðrir.
“Jitney”-autóin þcyta um borgina
og keyra hvern sem vill fyrir 5c. Kn
strætisvagnafélaginu er illa við það.
In Memoriam S. B. Brynjólfsson.
Amidst our woods he was a pine-tree fair,
Towering high with hardness to withstand
Earth s stormy blasts and its keen northern air
And stood unmoved although the mattocked hand
Approached his quiet home. His comrade band
Bent low its boughs and begged his fate to bear
That showed such worth, but Ruin’s reprimand
Alone accrued from all its eager care.
As our lone forest wails its woful loss
And wins no solace from their worth that are
Still spared unspoiled, breezes from afar
Brsathe hope: “God’s woodman hewed him and across
Yon azure field he bore him to be made
With his compeers to shed Elysian shade.’’
3-20-1915. Skúli Johnton.