Heimskringla - 01.04.1915, Qupperneq 3

WINNIPEG, I. APRÍL 1910.
HEIMSKRINGLA
BLS. 3
Með nmstæði í banka
getarðn kepyt með
vildarverði.
Þú veirt að iivað eina
er dýrara verðurðn að
kanpa í lán—Iíversveg-
na ekki að temja aér
sjálfsafneitun um tíma ef nauðsyn ber til, má opna spari-
sjóðsreikning við Union Banka Canada, og með penfnga
í höndum má kaupa með peningaverðL Sá afaláttnr
hjálpar til að auka bankainnstæðu þína, og þö bettr
gert góða byrjun f áttina til frjálslegrs sjálfstæðia.
LOGAN AVE. OG SARGENT AVL, ÚTIBO
A. A. Walcotl, bankastjóri.
MENTAÐUR MAÐUR.
(Framhald frá 2. bls.).
Ameríkumönmun. — Það er alkunn
sagan af Washington, þeg-
ar hann kom að, þar sem undirfor-
ingi í liði hans var að skipa fáein-
mm dátum af sveit sinni, að setja
afarmikið tré upp á girðingarvegg.
8ekk það stirt; því tréð var þungt.
W. spyr foringjann, hví hann hjálpi
»kki dátunum tiL Svarar hinn með
reigingi, að hann sé liðsforingi. W.
hleypur þá dátunum til hjálpar. Og
þegar tréð var komið upp á vcgg-
:inn, eftir mikla erviðismuni, segir
hann við foringjann, um leið og
hann gengur burt: “Næst þegar þú
þarft á mannhjálp að halda, þá
iáttu hershöfðingja þinn vita”. —
Svipað er um Roosevelt sagt.
Hann var á ferð; og fór þar hjá,
aem bóndi var að koma gripum út
af akri hjá sér. Roosevelt rennur
sem bráðast bóndanum til aðstoð-
ar, og getur komið gripunum út af
akrinum með honum eftir mikinn
eltingaleik. Bóndi þakkar að lok-
mm komumanni fyrir hjálpina, og
spyr um leið, hver hann sé. R. seg-
Ir til sín. Brá þá bónda heldur í
brún, er einn mesti valdamaður ver-
aldar hafði lotið svo lágt, að fara
að eltast við kýrnar hans ótil-
kvaddur. Vafasamt, að margir t. a.
m. af höfðingjunum á Islandi hefðu
látið sig slíkt henda. — Það er af
sú tíðin nú, að almenningur liti
með mestri lotningu til þeirra, sem
þóttafylsiir eru. Það eru að eins
þrælasálir, sem slíkt gjöra. Allir
ósplltir menn af alþýðuflokki meta
þann mest, sem sýnir þeim upp-
gjörðarlausa alúð og jöfnuð. Því
*ýtur t. d. Albert Belgíu-
konungur 1 eirrar hylli meðal
þegna sinna og liðsmanna, sem í
Irásögur er fært, að honum er jafn-
flúft að beita rekunni, þegar því er
að skifta, eins og byssunni og sverð-
Inu, að eg ekki segi veldissprotan-
■m.
Hitt er annað mál, að menn eigi
að leita alþýðuhylli með þvf, að
•kjalla fólkið, eða hlaupa eftir skoð-
•num þeim, sem flestir fylgja. Ein-
aaitt hið gagnstæða: ekki að elta
skoðanir annarra, séu þær ekki
einnig manns eigin skoðanir, og það
jafnvel ekki um stundarbil (eða af
hagsýni!); heldur reyna að gjöra
sitt mál að almennngsmáli. ---
Sarrison vann í 30 ár að jafn-
rétti Svertingja í Bandaríkjum, þar
til hann að lokum vann sigur. En
lengi vann hann móti því ofurefli,
að varla sýndist viðlit við að stríða.
— Ingersoll vissi það vel, að
trúarskoðanir hans voru illa þokk-
aðar. En hann lét hvorki hlut sinn
né lá á sannfæring sinni. — í>að er
engu minna þrælsmerki, að fleygja
skoðunum sínum undir ok almenn-
ings, heldur en að gjörast sjálfur á-
nauðugur einstökum mönnum.
Sama er að segja um hræðslu flestra
við umtal manna, ófrið og deilur.
-öll afrek kosta baráttu. Ef ekkert
er stríðið, þá væri heldur enginn
sigurinn. — Þó sé sízt þar með sagt,
að það sé auðkenni sannmentaðs
manns, að hafa scm hæst, berjast
fyrir málum sfnum f tíma og ótíma,
"ár og síð og alla tfð”; fremur hitt,
að halda þeirn fram með festu og
gætni, ofsaiaust; sízt að þjóta upp
eins og naðra þótt mótstöðu mæti.
Það kann nú að sýnast fjarlægt,
að ætlast til að unglingar á gelgju-
skeiði geti numið til sin allar þess-
ar mannkosta-hugmyndir, sem eg
fcefi um getið. I>ó ekki svo fjarlægt,
aem sýnast kann í skjótu bragði.
Því ótrúlega fljótt beygist krókur-
kin til þess, sem verða vill með eðl-
tefar og skoðanir unglinga. Áhrif
kennaranna og andinn á skólanum
klýtur ætíð að vega nokkuð hjá
angum og óþroskuðum ungling,
ikvort sem um samræmi eða ósam-
rœmi er að ræða. En langþyngst
hlýtur þó að vega: ætlun og áhugi
sveinsins (eða nemandans) sjálfs.
Hugsjónir hans á þeim áram eru að
einu leytinu líkar nýsáðu fræi, sem
á eftir að koma upp og bera ávöxt.
Það verður ekki fyr en seinna í líf-
inu; en verður þó, — svo framarlega,
sem maðurinn gleymdi ekki alveg
að sá sjálfur í hugarakur sinn á
ævivorinu; þvf sá einn gróður verð-
ur fullburða, sem maðurinn sáir
sjálfur. Eg vil láta stúdentinn
byrja að verða mann undir eins á
lyrstu námsárunum. ÁBskugáskinn
og skólaærslin verða svo eins og
fyrsti jóreykur yfir framfaraskeið-
Inu, eða úðaský langt til séð yfir
háum og íögrum fossi. ,
Að verða sjálfum sér og öðrum að
sem sönnustu gagni er aðalatriði
mentunar, þ. e. að verða ekta göf-
agmenni. Þessu marki er hægt að
ná í stærra eða smærra stíl, í hvaða
stétt eða stöðu, sem maðurinn er:
vikur, fátækur, í fjölmenni, í
fámenni, eltur og tignaður af ó-
tel mörgum, eða þektur og
virtur af örfáum að elns. — Eitt er
að minsta kosti víst: sé það nokk-
urs vert, að vera geymdur lífs og
Mðinn, f minni þeirra, sem þektu
mann og skildu, eins og fögur fyrir-
mynd annarra manna, þá dugir
hvorki upphefð, völd né auður;
»kkert nema — drengskapur!
Eimskipafélagið.
Fanagjöld og ferðaáætlnn
Eftir Matth. Þórðarson.
I.
Með Lögréttu barst mér ferða-
áætlun Eimskipafélagsins, og datt
mér i hug, þegar eg sá blaðið,
hve geypilega Islendingar væru stál-
hepnir og hve þakklátir þeir megi
vera forgöngumönnum fyrir, að
hafa vakið þjóðina til annars eins
gróðafyrirtækis og þjóðarstórvirkis,
eins og Eimskipafélagið er i raun
og veru, og þar að auki gjöra þetta
svo skörulega, ganga svo sleitu-
laust fram, að hafa lokið söfnun
fjárins og byggingu skipanna á 2
árum.
Forgöngumennirnir — þar til tel
eg fyrsta: Thor Jensen og Svein
Björnsson, ásamt öðrum góðum
mönnum (og blöðum, sérstaklega
ísafold) — eiga þann heiður skilið
af alþjóð, að minst sé þeirra meðal
mestu nytsemdarmanna þjóðfélags-
ins.
Einnig má bæta því við, að menn-
irnir eru líka hepnismenn. Alt sem
þeir gjörðu, bæði viðvíkjandi út-
boðum og því, er að sniði laut á
skipunum, var gjört og framkvæmt
á heppilegustum stað og heppileg-
ustum tima.
Ófriðurinn, þessi ofsa vitfirring,
sem greip þjóðirnar, hefir lítil sem
engin áhrif haft á byggingu eða
framkvæmd þessa fyrirtækis; þeir
voru svo hepnir að fá tilboð, sem
aðgengilegast þótti frá þeim stað,
sem ófriðurinn hafði lítil sem engin
áhrif á, og gat varist því, að lenda
í ósómaniun, meðan á byggingunni
stóð.
Á heppilegasta tíma hefir islenzka
þjóðfélagið — fyrir tilhlutun þess-
ara inanna — ráðist i þetta stór-
virki. Þar þarf engum blöðum
um að fletta. 1 fyrsta lagi af því,
að það hljóta að líða mörg ár, þar
til hægt er að fá skip, jafn vönduð
og stór fyrir það verð, er hægt var
að fá þau bygð fyrir. Jafnvel heill
mannsaldur líður, þangað til slikir
timar koma aftur. Og i öðru lagi
er það, að þegar þau taka til starfa,
þá verða farmgjöld öll svo há, að
slíkt hefir aldrei þekst fyr í sögu
verzlunarinnar, og. þá ber hvort-
tveggja saman, að þegar slíkir tim-
ar standa yfir, þá er gott að eiga
tekjurnar af skipum í ferðum og
flutningum fyrir íslendinga, og eins
að þurfa ekki að knékrjúpa öðrum,
eða gjöra við þá óhagstæða samn-
inga.
Um það, livað farmgjöldin eru
orðin há, vil eg fara nokkrum orð-
um.
GamaJl formaður fyrir einu hinu
stærsta gufuskipifél., er siglir milli
Ameríku og Liverpool, sagði á fundi
er haldinn var í félaginu nýlega, að
í 35 ár, sem hann hefði verið starfs-
maður við félagið, hefði hann aldrei
vitað eins há flutningsgjöld, og þó
hefir hækkun átt sér stað síðan.
í dag átti eg tal við formanninn
fyrir The Salt Union Co., sem er
afar auðugt félag, og lét hann þess
getið, að verzlunin væri mjög lítil,
sein stafaði mest af afarháum farm-
gjöldum. T. d. hefði hann fyrir
2 dögum orðið að borga, i farm-
gjald, 22 shilling til Álaborgar í
Danmörku, sem væri venjulega 5
shillings.
Einn útgjörðarmaður sagði mér,
að fjölda margar fyrirspurnir hefðu
komið til sin um útvegun á skipum
undir kol og salt til íslands, en þó
atS skipseigendum væri boðið 25—
30 shilling á smálestina, vildu þeir
ógjarnan leigja þau fyrir það, þeg-
ar þetta væri aðeins borgun fyrir
aðra leiðina, en hefðu farm báðar
leiðir hér og hátt gjald, hvert sem
þeir vildu fara.
1 dag stendur i stærsta verzlunar-
blaðinu hér: ,
Farmgjald.
Frá Neucastle til Rouen: í dag
20 sh.; áður 4 sh. 6 d.
Frá Neucastle til Genova: 38 sh.
í dag; áður 8 sh.
Frá Glasgow til Algier: í dag 26
sh.; áður 5 sh.
Frá Hull til Kaupmannahafnar:
f dag 18 sh.; áður 5 sh.
Og önnur farmgjöld til annara
staða eru að sama skapi.
En hvernig stendur á þessum ó-
sköpum? munu menn spyrja; þvi
svarar blaðið á þessa leið:
Striðið er eðlilega orsökin. 13
prósent minna af skipum er nú í
förum, vegna stríðsins, og þar fyrir
utan hefir stjórn Bretlands i sinni
þjónustu 1,700,000 smálestir til þess
að flytja hermenn, hergögn og ann-
að tilheyrandi ófriðnum. Ennfrem-
ur liggja 3,500,000 smálestir kyrrar
i höfnum, sem er eign Þjóðverja og
Austurríkismanna, og 600,000 smá-
lestir hafa verið eyðilagðar fyrir
þeim. Þar við bætist, að vátrygg-
ing er nokkuð hærri, kol, manna-
kaup og fæði dýrara o. s. frv., og
þar á ofan bætist, að ferðirnar eru
lengri en áður, vegna hervörzlunn-
ar á sjónum, er tefur fyrir ferðum
þeirra; sem dæmi, að nú er meðal-
ferð til Genúa talin taka þriðjungi
lengri tima en áður.
Þetta eru aðal orsakirnar.
Af þessu má rökstyðja það, að
Eimskipafélag Islands hefir lagt
kjölinn i skip sin á heppilegum
tíma.
Það, sem Eimskipafélagið vinnur
við þetta, er mikið, og má telja það
í tvennu lagi.
1 fyrsta lagi það, að skipin eru
nú mörgum tugum þúsunda króna
meira virði í raun og veru, en i
byrjun ófriðarins. Þar að auki
hefir hver einstakur hluthafi i fé-
laginu grætt stórfé á því, að kaupa
hluti, þvi eftir því sem verðlag á
skipum er, og flutningstaxtar standa
nú, þá er hver 100 kr. hlutur í Eim-
skipafélagi íslands 400—500 króna
virði. Þegar arður af hverri fluttri
smálest er alt að þvi fimmfaldur
við það, sem hann var, þegar félag-
ið var stofnað, og engin ástæða til
að ætla, að þetta háa íarmgjald
lækki mikið fyrst um sinn. Þvi að
ef Italia, Grikkland og Rúmenia
komast í ófriðinn lika, sem mjög
mikil líkindi eru til, þá minkar að
sama skapi allur skipastóll til verzl-
unarflutninga, sem engan veginn
yrði bættur upp með því, þóttt Eng-
lendingar hleyptu öllum þýzkum
skipum út og létu þau taka til starfa,
— skipin, er þeir hafa hertekið og
sem liggja nú aðgjörðalaus i höfn-
um þeirra.
Félagið er þvi einsog námufélag,
sem í óvissri von um verulegan á-
góða, en af umhyggju fyrir nyt-
samri starfsemi til handa þjóðfélag-
inu, ræðst í að brjóta námuna; en
við fyrstu pálsstunguna velta fram
óþrjótandi auðæfi.
Nú er þvi timi fyrir menn, sem
ekki enn þá hafa tekið þátt í hluta-
kaupum i Eimskipafélagi tslands,
eða vilja bæta við sig hlutum, að
grípa nú tækifærið og eignast hluti,
þvi hafi menn ekki álitið það gróða-
fyrirtæki áður, þá er það nú orðið
það i raun og veru.
Því hafi það verið réttur útreikn-
ingur, sem gjörður var, þegar félag-
ið var stofnsett, að áætla arð af 100
kr. hlut 5—6 prósent, þá er hann nú
25—30 prósent.
óvandað farmskip, sem ber 1000
sínálestir og kostar um % millión
krónur, gctur nú með því að sigla
15 ferðir á ári milli íslands og Eng-
lands, og aðeins með farm aðra
leiðina, haft í tckjur 375,000 krón-
ur. En með fullfermi báðar leiðir
% millíón krónur. Ef árlegur kostn-
aður við slíkt ferðalag væri gjörður
afskaplega hár, t. d. Ví millión kr.
á ári, þá væru þó eftir hreinar tekj-
ur 500,000 kr. eða skipið tvíborgað.
Þetta nálgast nokkuð það, sem
formaður fyrir steinoliufélagi i Ham
borg sagði mér í fyrra, að árið
1912—13 hefðu félög, sem gjörðu
út steinoliuflutningaskip milli Ame-
riku og Evrópu, fengið skipin borg-
uð 5 sinnum á 18 mánuðum. Þessi
mikli gróði stafaði af því, að þá
voru aðeins örfá þar til útbúin skip
í förum, en eftirspurnin mikil.
Fyrir utan þann ágóða, sein
hluthafar hljóta að hafa af eign
sinni i félaginu, þá græðir landið
að sama skapi, og ef því er hagað
þannig, að hluthafar fái ekki fylli-
lega þann gróða, er þeir eiga að
réttu lagi að fá, þá er það gróði fyr-
ir landið — landsmenn i heild sinni
— jafnt fyrir þá, sem ekki eru hlut-
hafar og hina. Aftur græðir landið
það lika, að nú getur ekkert gufu-
skipafélag lengur sett íslendingum
skilyrðin með flutning til eða frá
íslandi; þau geta ekki framar hækk-
að eftir geðþótta verðlag á farm-
gjöldum; og þó þau hætti að sigla,
gjörir íslendingum ekker.t til. Enda
mjög eðlilegt, að sum skipin, sem
áður hafa siglt til íslands, leiti nú
fyrir sér annarsstaðar, þvi nógir
flutningar bjóðast.
En þótt alt, sem bráðabirgðar-
stjórnin hefir gjört i þessu máli,
hafi tekist vel, og hinni reglulegu
stjórn hafi dásainlega tekist að feta
i fótspor hennar, hvað undirbún-
ingsverkin snertir, þá reynir nú
fyrst á hreysti kappans, þegar á
hólminn kemur; reynir á þekkingu
og dug stjórnarinnar, þegar á að
fara að stjórna félaginu og láta það
fara að vinna fyrir landið.
II.
(Siðari kafli).
Eg gat þess i upphafi, að mér
hefðu dottið þessar athuganir i
hug, þegar eg leit á ferðaáætlun
Eimskipafélags ins; en jafnframt
datt mér annað i hug við yfirlit á
dálkum blaðsins, að mér fanst sem
stjórninni væru mjög mislagðar
hendur. ,
Hún gefur út ferðaáætlun fyrir
skipin — eftir því sem henni seg-
ist frá í athugasemd við hana —,
áður en stríðið byrjaði, eða í júlí,
og þó á fyrra skipið ekki að byrja
ferðir fyrr en 16. marz, átta mán-
uðum síðar. Ekki var ráð nema i
tima tekið. Og þá ferðaáætlun gef-
ur hún út óbreytta núna.
Stjórninni tókst svo snildarlega á
þeim friðsömu dögum, að þræða i
sömu troðningana — sömu fjárgöt-
una — sem Sameinaða — sem for-
ustukind — og Thore hafði farið
áður. Aðeins er Hull bætt við i
einni ferð fram og aftur (12. og 29.
sept.) og i tveim ferðum aðra leið-
ina, 24. april og 30. nóv. Að öðru
leyti engin breyting.
Ef væru enskir og danskir hlut-
hafar i þessu félagi, þá væri skilj-
anlegt, að halda þyrfti uppi ferð-
um og samgöngum milli Englands
og Danmerkur annars vegar, en
Danmerkur og Þýzkalands hins
vegar; farið fram hjá allri vestur-
strönd Englands — miðdepli allrar
heimsverzlunarinnar, og seilst 400
milum lengra, og meira þó, suður
með allri austurströnd Skotlands og
Englands, og haldið þaðan til Dan-
merkur, og i þetta óhyggilega ferða-
lag er eytt íslenzku fé; kolum, fyrir
peninga hluthafanna, er mokað á
eldana og brcnt þannig til einskis.
Eg man það, að á undirbúnings-
fundum undir stofnun þessa félags,
var þvi haldið fram af öllum, og
ekki sízt af Sveini Björnssyni og
Thor Jensen, að ferðunum, einsog
þeim væri hagað hjá félögunum,
sem þá sigldu til landsins, væri illa
hagað fyrr íslendinga, og mest eftir
geðþótta eigendanna dönsku, sem
eðlilega vildu binda verzlunina sem
fastast við Kaupmannahöfn og Dan-
mörk; og var það itarlega tekið
fram, og aldrei mótmælt af neinum,
að nauðsyn bæri til að stofna félag-
ið, til þess að koma verzlun og sigl-
ingum lslands í það horf, að við-
skiftin væru rekin þar sem þau væru
eðlilegust og ódýrust, þ. e. a. s. við
mesta verzlunarland heimsins, Eng-
land.
Með þetta fyrir augum lagði bæði
eg og aðrir það kapp, sem unt
var á að hægt væri að stofna félagið,
jafnframt því, sem það væri eðli-
leg afleiðing af stofnun islenzks fé-
lags, að menn búsettir í landinu
hefðu stjórnina i sínum höndum og
höguðu ferðunum eftir íslenzkri
viðskiftaþörf, sem var eðlilegust —
eftir legu lslands á þessum hnetti
— að mestu leyti við England og
Noreg.
En i júlimánuði, þegar ferðaáætl-
unin er samin, þá virðist stjórnin
vera komin á aðra skoðun; vera
búin að gleyma þeim ákvæðum, er
stofnendur og bráðabirgðastjórn
höfðu lagt aðaláhersluna á, er félag-
ið var í myndun, og með því að
hafa brugðist þvi trausti, er borið
var til hennar, þegar hún var kosin
á stofnfundi.
Svo setur hún Hamborg á ferða-
áætlunina 4 sinnum frá útlöndum
til íslands. Stjórnin hefir hugsað
sér, að flytja mikið frá Danmörku
til Þýzkalands, og eins frá Þýzka-
landi til íslands; en aftur á móti er
engin ferð áætluð frá lslandi til
Hamborgar.
Það hefir að likindum vakað fyrir
stjórninni, að Þjóðverja vanhagaði
ekki um neitt, sem fsland hefði að
framleiða, og mætti þvi senda þeim
peninga símlciðis gegnum bankana
eða þá í póstávsunum fyrir það,
sem þeir sendu með skipunum hing-
að. önnur tilgátan getur líka verið
sú, að stjórnin hafi verið búin að
semja þann hluta áætlunarinnar frá
útlöndum til Islands áður en strið-
ið byrjaði, og innsigling til Ham-
borgar var opin; en hafi svo sam-
ið hinn hluta áætlunarinnar eftir
að öllum þýzkum ströndum var lok-
að og stríðið skollið á. ,
Þriðja tilgátan getur einnig verið
sú, og þannig kollvarpað hinum
báðum, að stjórnin að vísu ætlist
til, að islenzkar afurðir geti nokkr-
um sinnum komist til Hamborgar,
en þar verði þær að taka á sig þann
krók, að fara fyrst til Hafnar, og
láta svo umboðsmennina þar senda
þær áfram undir sínu nafni inn á
markað meginlands álfunnar, — þá
auðvitað sem danske Produkter.
Einhvers verður maður að geta
sér til.
ísland framleiðir um 300,000
tunnur af sild; fleiri tugi þúsund
skippund af saltfiski og nokkur þús-
und tunnur af lýsi, fyrir utan alt
annað. Þessar vörur voru kærkomn-
ar Þjóðverjum, og var óhætt, úr þvi
þýzk höfn var sett á áætluning, að
gefa þeim tækifæri til að bjóða i ís-
lenzkar afurðir krókalaust beint frá
framleiðendunum.
Eg gat þess fyr, að eg liti svo á,
eftir ferðaáætluninni að dæma, að
stjórnin hefði brugðist trausti þvi,
er henni var sýnt með kosningunni,
og meira enn. Mér virðist hún með
þessari ráðstöfun sinni ætla að
láta mér hraparlega bregðast allan
þann góða útreikning, er eg gjörði
i byrjun fyrir félagið, með það fyr-
augum, að því væri sæmilega stjórn-
að, einsog ráð væri fyrir gjörandi
af mönnum, er hefðu vit á slikum
hlutum; og vil eg taka dæmi máli
minu til sönnunar.
Farmgjald er i dag frá íslandi til
Hull 30 sh. á smálestina, frá Hull
til Kaupmannahafnar 18 sh. og frá
Kaupmannahöfn til Hamborgar 12
sh. eða samtals 60 sh., vel 55.00 kr.
Þetta gjald verður félagið að leggja
á vörusendanda fyrir að flytja vöru
lians þessa krókaleið; ef félagið
tekur minna, þá tapar það; ef að
sendandi vill ekki senda ineð skip-
inu og skipið sigiir tómt, þá tapar
það lika, eða mcð öðrum orðum:
Skip, sem er 1000 smálestir og siglir
1400—1500 mílur, verður að fá
aðfullu borgað undir hverja smálest
fyrir þá vegalengd, er það fer með
hana, og séu margar af smálestun-
um i skipinu ónotaðar, þá tapar
skipið, eða það gjald, sem vantar
fyrir það rúm, sem er ónotað, verð-
ur að leggjast á vörurnar, sem flutt-
ar eru, og verður gjaldið þannig
þeim mun hærra. Eða svona er
þetta skoðað frá hlið útgjörðar-
manna og skipseigenda.
Ekkert skal eg um það segja,
hvort skipið, sem fara á alla þessa
krókaleið til Danmerkur og Ham-
borgar, fer með lítinn eða mikinn
flutning; má vera að það hafi full-
fermi báðar leiðir, og ef svo reyn-
ist og tekið er réttmætt farmgjald
fyrir vörurnar, bæði af Dönum, er
senda til Hamborgar, og eins af Is-
lendingum, er fá vörur þaðan, þá
verða hluthafar ekki af þeim ágóða,
er þeim ber af hlut sínum; en aftur
á móti tapar landið sjálft á því, að
eiga skip i slikum langferðum, og
geta ekki þess vegna komið vörum
sinum jafnharðan á markaðinn, eft-
ir þvi sem þær berast að og þurfa
að komast í peninga.
Setjum svo, að stjórn félagsins
hefði álitið nauðsynlegt, að setja 4
ferðir á áætlunina, sem Suðurlands-
skipið fer til Bordeaux, af þvi þar
væri hægt að fá ávexti, silki og ýms-
an seljanlegan varning, og Norður-
landsskipið væri látið hafa 2 ferðir
til Archangel, þvi þar væri hægt að
fá tjöru, trjávið o. fl. — Þetta væri
rangt, af þvi að þessi skip eru ætl-
uð til þess, að bæta úr verzlunar-
samgöngum íslendinga, og eru þar
að auki of stór til að sækja það
litla, sem lslendingar þurfa að nota
af þessum hlutum, og yrðu þvi að
haga ferðum sínum þannig, að þau
sigldu til aðalverzlunarborga þeirra,
sem næstar væru og fengju þessar
vörur þar, og gættu þess vegna með
miklu fleiri fcrðum gjört landinu
tiltölulega meira gagn, en með löng-
um ferðum, sem eðlilega yrðu þess
valdandi, að landið væri sam-
göngulaust mikinn tima úr árinu
einsog áður.
Eg vil ekki fara frekari orðum
um þetta atriði, hve hraparlega það
er rangt gagnvart hluthöfum og
landinu, að vera að flæmast með
stór gufuskip inn í Austursjó og
suður um allan Norðursjó, auðvitað
meira og minna tóm, og láta landið
svo vera samgöngulaust helminginn
af þeim tima, er skipin annars gætu
verið i förum milli landsins og
annara staða, er stvttra væri til.
Meðan skipseigendur, er sigldu til
íslands, áttu heima í Kaupmanna-
höfn, þá urðu þeir að sigla þaðan
til íslands og það var litill krókur,
þótt þau kæmu endrum og sinnum
til Hamborgar; en þegar íslending-
ar eiga sjálfir ráð á öllu saman, þá
virðist þetta vera fremur vanhugs-
að glappaskot.
Nei, það sem Eimskipafélag Is-
lands átti að gjöra strax það var
að sigla til þess staðár á vestanverðu
Englandi, er var aðalstöð heims-
verzlunarinnar, og nokkrar ferðir
til Noregs og Danmerkur, en semja
svo við önnur gufuskipafélög um
flutning á vörum frá öðrum stöð-
um fjarliggjandi, er ísland hafði við-
skifti við lika.
Það litur út fyrir, að cftir því,
sem sjá má á þessum ráðstöfunum
stjórnarinnar, að einmitt það, sem
eg hefi minst á suinstaðar, sé þegar
að koma i ljós, að i stjórnina vanti
menn, sem hafi viðtæka þekkingu
á starfi þvi, sem hér er um aff r*8a.
nfl. að stjórna gufuskipafélagL I
stjórnina þurfti að setja mcnn, wm
höfðu opin augu fyrir þvi, fcvað
landinu var fyrir beztu og ölliwt
hluthöfum, er lögðu fé i fyrirUekit,
og eins með tlliti til þess, hveraig
framleiðslu íslands yrði fljótast *g
bezt komið á markaðinn. ,
Þvi það er hvorttveggja jafn frá-
leitt, að hluthöfum sé bezt borgið
með sliku siglingafyrirkomulagk.
einsog ætlast er til i áætluninai, og
sé notadrýgst fyrir landið, eiasag
hitt, að Leith á Skotlandi og Kaug
mannahöfn séu beztu verzlunarstað-
irnir fyrir íslenzkar afurðir, *g
beztar og ódýrastar vörur til notk
unar á Islandi fáist þar, og þess
vegna sé bráðnauðsynlegt, knl
sem það kostar, að sigla einaútt
þangað.
En kannske lika ráðningin á þess
ari siglingaráðgátu félagsins verlí
sú, að í stjórninni sitji tveir kaup
menn og umboðssalar, sem fcafe
umboð fyrir mörg dönsk verzlanar
hús og eru í samlögum við önnur,
og eru þar að auki itök i Leith, en
þurfa á handbók að halda til inn-
kaupa á ýmsiun ódýrum þýzkwn
varningi; en ekki, að þetta sé sprott-
ið af vanþekkingu, né óbifanlegri
sannfæringu um heillavænlegasta
verzlun fyrir ísland.
óþarfi er að eyða mörgum orðuin
að þeirri athugaseind stjórnarinn-
ar neðan við áætlunina, að hún fcafi
verið búin til áður striðið byrjaði,
og þess vegna yrði ferðunum hag
að eitthvað öðruvísi seinna. Siðan
stríðið byrjaði, eru um 170 dagar,
og á þeiin tíma hafa Englendingar
lokað Norðursjónum og Þjóðverjar
með sprengidufluin gjört leiðir ó-
tryggar i Norðursjónum og innsigi-
ingu til Hamborgar torvelda; e*
þó þessi feikna breyting hafi átt sév
stað á þessum siglingaleiðum, þá
kærir stjórnin sig kollótta um
þetta; lætur þar við sitja. Það er
einsog þetta feikna stórvirki, að búa
til ferðaáætlun, kosti þann feikna
tima og fyrirhhöfn, að slíkt hefði
verið ógjörningur, að eiga að fara
að hrófla þar við nokkru
Þó að Eyrarsund og Kattegat
hefðu verið lokuð með sprengidufl-
um og Hamborg verið umsetin af
óvinaher, þá hefði hún kannskc
ekki heldur séð ástæðu til, a8
brcyta áætluninni um einn staf, þvi
það, sem hún einu sinni hafði skrif-
að, það varð að standa. Hlutafé
manna er ckki vel trygt í skipunuw
og farmur ekki lieldur, með því a#
fara gegnum sprengihættu Norður-
sjávarins til Hamborgar, og eiga á
hættu þar á ofan, að fá vörur upp
tækar frá öðrum hvorum og ýms
önnur óþægindi fyrir skipið. Um-
svifaminst hygg eg hefði verið fyr-
ir stjórnina, að sleppa Hamborg —
stryka hana út fyrst i stað —- þeg-
þeir sáu, livernig ófriðurinn gekk.
og að Þjóðverjar hafa litið sem ekk-
ert aflögu, og bæta þessari kröfu
heldur við seinna, er þeir sæju sér
færi.
Eg vil að síðustu þakka stjórninni
fyrir það, sem hún hefir vel gjört
— bráðabirgðarstjórninni sérstak-
lega —, en hafi hún óþökk fyrir það,
sera er misráðið og til óþurftar.
Liverpool á Englandi,
21. janúar 1915
(Visir).
SEGÐU EKKI
“Eg má ekki við að láta gjöra viS tönnnrnar í mér
VIS könnumst ðll við, atS þaö er taart f irl, og IHt atl >i t peataKa.
En þetta er e( tll vtll allt til góTSs. ÞatS kemur okkur öllun sem
þurtum aö vinna fyrir okkar lifibrauöi til atS meta peningana.
GLKYMli ÞO EKKJ atS þú innvinnur þér doliar í tavert sinu aem H
sparar dollar.
MUND Þú EINNIG ats tennur eru oft melri autSlegtS en penlngar.
GöÐ HEII.SA er fyrsta spor tll ánægju. Þessvegna þarft þú af
passa tennur þinar. Nú er timlnn. Þetta er staVurinn þar seaa finar
tanna vitSgertSir fást.
STÓRKOSTLEGUR SPARNAÐUR Á BESTU TANNA VIÐGERÐ
Bridge Work $5 per tooth, 22k. Gull $5. 22L Gull Krúnúr.
OKK.tR PRiSAR BREYTAST ALDRKI
Svo hnndrHöun nklftlr fólkai er afi flflta mér þctta tnktfml
ÞVI EKKI ÞCf
FARA FALSTENNUR ÞINAR VEL?
e»o ern þier altaf hftlf lanaar t rannntnnnaf Bf avu e» M
okkar og lfttltl okkur búa tll GSnnur fyrlr þls firm pmma
fyrlr akkar lftga vrrtí.
PERSONUIiEG AÐG*ÍLt-NotltS ykkur okkar U ftra re
$8.00 Whale bone
OpiS á kveldin.
DR. PARSONS
MtC.RKHVV BliOCK* PORTAGl AVH. THrphMe M.
Traak Tieket Offl«e.