Heimskringla - 13.05.1915, Blaðsíða 4

HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 13. MAl, 1915.
BI.S. 4
Heimskringla
( StofnuTJ 1886)
Kemur út á hverjum fimtudegl.
Útgefendur og eigendur:
THE VIKING PRESS, LTD.
Verti blatSslns i Canada og
Bandaríkjunum $2.00 um áriti
(fyrirfram borgati)
Sent til fslands $2.00 (fyrirfram
borgati)
Allar borganlr sendist rátSs-
manni blatSsíns. Póst etSa banka
ávisanir stýlist til The Viking
Press, Ltd.
Rltstjóri:
M. J. SKAPTASON
RátSsmatSur:
H. B. SKAPTASON
Skrifstofa.
<29 Sherbrooke Street. Wianipef
Box 3171 TalRfml Garry 4110
Alvara stríðsins.
Nú eru Canadamenn farnir að sjá
og skilja alvöruna í striði þessu. —
Það var fyrst að menn störðu á þetta
sem einhvers konar óviðkomandi
leik, eða myndasýningu, sem mönn-
um kæmi lítið eða ekkert við; —
menn heyrðu einsog úr fjarska um
grimdina og svívirðinguna, er Þjóð-
verjar sýndu Belgum, er þeir réðust
á þá alveg saklausa og drápu menn
og konur, svívirtu stúlkur og stund-
um brytjuðu þær í sundur á eftir;
brendu borgirnar, stungu börnin og
skutu vopnlaust fólkið niður i hópa-
tali. Þetta leið einsog vindur um
eyrun; mönnum fanst það ekki
verulegt. Og fjölda manna fanst
það ekki verulegt, að Bretum væri
nokkur hætta búin. Þeir hugsuðu
— og hugsa inargir ennþá — að
Bretar hefðu aldrei þurft út í strið-
ið að fara. Þeir hefðu getað setið
hjá og lofað Þýzkum að drepa bæði
Belgi og Frakka, og þeir hefðu sum-
ir kannske verið vel ásáttir með
það, að ganga í félag með Þýzkum
eftir á — ekki meðan þeir voru að
þessu — heldur eftir á. Þetta kein-
ur ekki af því, að þeir séu tilfinning-
arlausir, sljófir eða vondir menn,
heldur af þekkingarleysi. — Þeir
þekkja ekki sögu Þjóðverja seinustu
150 árin, eða seinustu 50 árin, —
siðan þeir tóku Slésvík-Holstein af
Dönum. Þeir vita ekkert um, hvað
fram hefir farið i Evrópu síðan eða
á Þýzkalandi. Og þar af leiðandi
eru allar þeirra hugmyndir um á-
standið og hvatir þær, sein stýra
gjörðum manna þar, gjörsamlega
rangar.
En nú eru þeir farnir að falla,
Canada mennirnir, falla í þúsunda-
tali; hinir hraustu menn, sem lögðu
fram lífið til þess að hjálpa móður-
landinu, þegar voðann þýzka bar að
höndum. Þessir menn voru fullir
hugprýði og föðurlandsástar, og
þeir létu lífið fyrir þá, sem heima
sitja; því að þó að margir sjái það
ekki nú, að Englands voði var okk-
ar eiginn voði, og að hingað hefðu
Þjóðverjar leitað, þegar England
var undir fótum troðið, þá kunna
samt aiigu manna að opnast siðar,
svo að þeir sjái það líka.
Þeir falla í þúsundatali, hinir
hugprúðu, drengilegu Canadamenn,
og oft munum yér á komandi dögum
sjá lista hinna föllnu og særðu í
blöðunum. En það er einsog titr-
ingur hafi farið um þjóðna. Þjóðin
syrgir synina frægu, sem leggjast
undir græna torfu í framandi landi,
og höfug hrynja tárin af hvörmum
ástvina þeirra, drúpin situr móðirin
og unnustan heima, og fámáll er
faðir og bróðir; en heitt verður
þeim um hjartarætur.
Og þeim hitnar fleirum, sem sjá
má af því, að þegar kallið kom frá
stjórninni til hersveitanna hér og
hvar um Canada, að senda menn nú
þegar, til þess að fylla upp í skörð-
in fyrir þá, sem fallnir væru og ó-
vigir eða til fanga teknir, og skyldi
hver ein herdeild senda 250 menn,
— þá voru menn svo ákafir að fara,
að allstaðar buðust fram langt um
fleiri menn, en til var tekið. — Á
einuin stað heimtuðu 800 menn að
fara, en af því að ekki var tiltekiö,
að fleiri færu frá neinni deild, en
250, þá urðu þeir að varpa hlutkesti
um það, hverjir fara skyldu.
Menn eru farnir að finna það æ
betur og betur, að Þjóðverjar koma
fram sem morðingjar, en ekki sem
hermenn. Þeir spúa eitrinu, og sum-
staðar, tií dæmis í Afríku, eitra þeir
drykkjarvatnið; og hefir það hing-
að til þótt svo djöfullegt, að hund-
heiðnir villimenn hafa ekki viljað
láta það um sig spyrjast.
Og núna seinast sprengdu þeir
upp hið alkunna farþegaskip Cun-
ard línunnar, Lusilania, með nærri
2,000 manns innanborðs. Það gjörð-
ist við Irlands strendur. — Skyldi
engum hitna við það?
Velferð Canada og velférð Bret-
lands fer saman, og því fyrri og
skýrar sem menn sjá það og skilja,
að Bretland er sverð og skjöldur
Canada; þv fyrri, sem menn sann-
færast um það, að hin bezta og ein-
asta trygging velferðar vorrar hér
í Canada, er að standa sem fastast
með Bretlandi og láta ekkert þar
koma á milli, — þvi betri og örugg-
ari von getum vér haft um framtið
vora og afkomenda vorra í þessu
landi.
En aldrei megum vér gleyma þeim
— drengjunum hraustu, sem fyrstir
fórnuðu lífi sinu á blótstöllum hins
þýzka hermannavalds og hinnar
þýzku efnishyggju (materialismus).
Utnefning
Geo. H. Braddury’s.
til þinyrnanns fyrir Selkirk kjör-
dterni á Dominion þinginu.
Hinn 6. maí var fundur haldinn
i Stonev/all, Man., og komu þangað
Konservatívar úr öllum sveitum
hins víðlenda kjördæinis, til þess
að útnefna fulltrúa kjósendanna á
Dominion þingið, er þeir ætla að
fylgja og styðja við næstu kosn-
ingar.
Aldrei fyrri i sögu kjördæmis
þessa hefir jafn fjölmennur eða
jafn vel mannaður fundur verið
haldinn til þess að útnefna fulltrúa
til að fylgja fram málum kjósenda á
sambandsþingi. Menn voru þar
komnir úr öllum áttum úr hinu við-
áttumikla kjördæmi, sem nær yfir
7,500 ferhyrnings milur. Margir út-
nefningarmenn höfðu ferðast 50—
100 mílur, til þess að mæta á fund-
inum.
108 útnefningarmenn voru sendir
þangað úr sveitunum, og auk þeirra
voru þar saman komin mörg hundr-
uð annara kjósenda, 600—700, að
inenn sögðu, sem þar voru. Allir
þessir menn voru vinir Mr. Brad-
bury's, og komu til að sjá hann og
sýna honum viðurkenningu og
þakkladi fyrir starf hans og frarn-
kvæmdir í þessi sjö ár, sein hann
nú samflevtt hefir haldið sæti sínu
á þingbekkjunum. Voru þar sam-
ankomnir menn af mörgum þjóð-
flokkum. En þessir íslendingar er
oss sagt að hafi verið þar:
Sigurffur G. Xordal og Gísli kau/)-
maffur Sigmundsson, frá Geysir.
Jónas T. Tómasson og Kr. ólafs-
son, frá Icelandic River.
Þinyniaðnr Sveinn Thorvaldsson.
Ásgeir Féldsted og Davíð Guð-
mttndsson, frá Árborg.
Slefán Signrðsson og Rögnvaldtir
Vidul, frá Hnuasa.
B. S. Benson lögmaður, Rufus Ben-
son, Bjarni Dalmann, Gunnlattgur
Sölvason og Stefán Davis, fra Sel-
kirk.
S. P. Tergesen, Arnljótur Olson,
Guðmundur Magnússon og Bergþor
Thórdarson, Gimli.
Jóhann K. Johnson, Hecla.
fsleifur Helgason, Árnes.
Fred Axford, Fisher Brancti
ólafur Thorlacitts, Goulborne.
Stefán ó. Eiriksson, Oak View.
Patil Reykdal, Daniel Lindal og
G. Guðmundsson, Lundar.
Öll þessi samkoma sýndi það, hve
vænt kjósendunum þykir um Brad-
bur.v, enda hefir hann reynst þein,
ágætlega, og fylgt fram velferðar-
málum þeirra, ekki i einu eða tveim-
ur tilfellum, heldur í öllum þeim
málum, sem gátu heyrt undir hans
verkahring.
Og Bradbury er lika sá maður,
sem eitthvað sópar að, og meira —
sem dregur fólk að sér.
Mr. Geo. H. Bradbury er hár mað-
ur, beinvaxinn og þrekinn, en hvat-
legur og léttilegur, fríður sýnum,
GEO. H. BRADBURY, M.P.
skegglaus, en með skalla mikinn,
líkt og þeir Gríinur og Egill og sum-
ir aðrir frændur þeirra. Brosiö er
létt og óþvingað á vöruin hans, og
er sem augun hlægi við manni, þeg-
ar hann er með kunningjum sínum;
en hvessast nokkuð mikið, þegar
kapp er á ferðum. Handtakið er
þétt og ósvikið, og allur er maður-
inn einarður og tilkomumikill. —
Mælskur er hann inanna bezt, og er
oft sem snjallyrðin og rökin og hug-
myndirnar leiki á tungu hans. Hefir
því oft verið við brugðið. Og hafa
andstæðingar hans oft setið ókyrr-
ir undir ræðum hans.
Mr. Bradbury kosinn í einu hljóði.
Þegar fundurinn var settur var
hinn mikli salur sveitarinnar í
Stonewall orðinn fullur, og voru út-
nefningarmennirnir eða erindsrekar
sveitaniia í innri enda og allur sal-
urinn var troðfullur og stóð þar
maður við mann, og eins í göngum
þeim öllum, er vissu inn í salinn.
Áður en útnefningin fór fram,
var Mr. Bradbury beðinn að skýra
frá gjörðum sínum og gjörði hann
það i stuttri ræðu. Gat hann þess,
hvernig hann hefði reynt að bæta
hag þeirra og vinna að velferðar-
málum þeirra. Mintist hann fyrst á
málin út af sölu Indíána landanna i
St. Peters; þá á byggingu brúar-
sporðanna að St. Andrews lásunum;
gröft Rauðárósa; byggingu skipa-
stokka (Marine Railway) við Sel-
kirk; byggingu fiskikluknnnn við
Selkirk og Mikley og I.itlú Saskat-
chewan; bygging bryggjunnar og
Ijóshússins og flóðgarðsins á Gimli.
Breytingar á regluin um heimilis-
réttarlönd og skógtönd; á bvggingu
góðra vega, og gat þess, hvernig
efri málstofan (Senate) hefði drepið
það mál; um framlenging Gimli
brautarinnar, og um margt annað,
sem hann hafði unnið í þarfir kjós-
enda sinna. Ekki barst hann neitt
á, er hann taldi upp gjörðir sínar;
en salurinn kvað við af samhygðar-
ópum, og þó hvað mest, er hann
gat þess, hvað hann hefði gjört fyrir
fiskimennina og til þess að fylla
vatnið mikla af fiski.
Þegar útnefningar byrjuðu, var
nafn Hon. Geo. H. Bradbury hið
fyrsta, sem heyrðist. Síðan voru
þeir tilnefndir: Mr. Andrew Nor-
quay, frá Winnipeg, og Sam Brown,
frá Árborg. En þeir heimtuðu þeg-
ar nöfnin sin dregin til baka.
Var þá Mr. Bradbury útnefndur í
einu hljóði með fögnuði miklum.—
Mr. J. Grisdale, frá Selkirk, útnefndi
hann; en Mr. Stefán Sigurðsson,
kaupmaður frá Hnausa, studdi.
Var þá skorað á Mr. Bradbury að
flytja ræðú, og varð hann við bón
þeirra, og lýsti fyrir þeim, hvernig
Laurier og flokkur hans hefðu bar-
ist á móti tilraunum Mr. Bordens
og Konservatíva, að efla Bretland
með herskipum, og sakaði hann
Liberala um það, að með framkomu
sinni þá hefðu þeir orðið orsök til
þess, að Þýzkaland gekk út í stríð
þetta sem nú stendur yfir. — Enda
er þetta óhappaverk Liheral flokks-
ins svo voðalegt, að aldrei mun firn-
asl og ekki fyrirgefast af eftirkom-
undi kynslóðttm um margar aldir;
auk þess, sem það har svo átakan-
legan vott ttm fáranlega vanþekk-
ingu manna þessara á ástandi þjóð-
anna, stefnum rikjannd og undirbún-
ingi öllum, sem dagleyu hafði fram
farið i tvo seinustu mannsuldrana,
beint frammi fyrir augttm þeirral
Landabrall Liberala.
Nú koma þeir Frank Pedley, Jam-
es A. Smart og W. J. 'White með
Indiána- löndin sín, sem þeir fengu
hjá stjórninni, blessuðu Liberal-
stjórninni. Þeir græddu ekki nema
$84,000.00, — áttatiu og fjögttr þús-
ttnd dollara — á Moose Mountain
Indíána löndunum. Rannsóknar-
maðurinn, Mr. Ferguson, segir, að
frá Ottawa hafi verið send eyðu-
blöð í hundraðatali til Toronto, til
þess að þau væru fylt þar út, og þeg-
ar búið var skrifaði stjórnin undir
og samþykti hér um bil hvert ein-
asta þeirra.
Pedley þessi var þá hátt í sæti hjá
stjórninni: Deputy Superintendent-
General of Indian Affairs and lmmi-
gration Inspector. En Smart var þá
Deputy Minister of the Interior. —
Þeir höfðu þá gjört með sér félag,
að selja aftur Indíána löndin, sem
þeir fengu hjá stjórn sinni — Liber-
al stjórninni — og fengu til lög-
mann einn, A. C. Bedford Jones í
Toronto til þess að halda löndunum
og bjóða þau til sölu fyrir sig.
Þeir Smart, Pedley og White
keyptu af stjórninni — Liberal stj.
— árið 1902 : 4,500 ekrur lands af
Moose Mountain Indíána löndunum.
Þessi lönd seldu þeir aftur tveimur
árum seinna og græddu $57,150.00.
Ennfremur græddu þeir $8,155.00 á
Chacacastapasia Indíána löndunum
og $18,000.00 á löndunum i “Re-
serve 100”. Meðan stóð á verzlun
þessari, voru þeir hækkaðir 'í tign-
arstöðu f.vrir góða og dygga þjón-
ustu, og var Mr. Smart þá gjörður að
Deputy Minister of the Interior; en
Mr. Pedley var gjörður að Deputy
Superinlendent-General of Indian
Affairs. Þeir voru búnir að sýna,
að þeir kunnu að fara með Indíána-
málin!
Árið 1903 settu þessir jirir félag-
ar á stofn landsölufélag, og sendu
út auglýsingar, og skýrðu þar vel
og fagurlega frá því, “að þeir hefðu
sérstök tækifæri og ættu létt með
að fást við sölu á stjórnarlöndum
og vera fulltrúar manna við þingið
í öllum málum, sem að því lytu”.
Enda hafa þeir víst ekki logið nfeinu
um það. Mr. White er nú sá eini,
sem eftir er af þeim félögum í Jjjón-
ustu stjórnarinnar.
Enn er ein landaverzlun, sem uin
má geta; en það eru Alwin Irriga-
tion löndin í Suður-AIbert. Það
voru nú reyndar ekki nema 69,000
ekrur af landi. Land þetta veitti
Liberal stjórnin eða seldi félagi einu
— alt fyrir meðmæli og milligöngu
manns eins að nafni E. A. Robert,
forseta í Montreal Tramways Co.,
er þá var þingmaður á fylkisþing-
inu í Quebee. Vinir hans fengu
hann til þess, að gangast fyrir mál-
um þessum, því að þeir vissu, að
hann gat fengið þeim framgengt hjá
stjórninni í Ottawa; hann hafði
einla-gt verið ágætis Liberal, og var
i miklum metum. Þeir gjörðu samn-
ing við hann, og skyldi hann fá 19
cents á ekruna fyrir hjálp sína, og
svo lofuðu þeir að gefa bróður hans
einn fimta hluta af öllu, sem fiskast
kynni. Þeir báðu fyrst um 350,000
ekrur. Robert þessi hitti Lnurier
gamla nokkrum sinnum, og skrifaði
vinum sínum, að þeir gætu fengið
alt, sem þeir bæðu um. En þó fengu
þeir aldrei eins mikið og þeir vildu,
— en samt nóg til þess, að þeir
græddu 92 þúsund dollara á bralli
þessu.
Þetta kunna margir að segja að sé
altsaman gjört af einskærri föður-
landsást, að kaupa löndin aumingja
Indiánanna, svo þeir hafi peninga
milli handa eða stjórnin fái pen-
inga handa þeim og löndin byggist
og rikið auðgist. En líti menn nú
þannig á, að Indiánar þessir eru
munaðarleysingjar og það er verið
að ná landinu með sem allra minstu
verði, og svo eru þau seld eins hátt
og hægt er, og þeir fá ósvikna vasa-
peninga þessir landakaupmenn, og
þeir höfðu þetta út úr stjórninni,
sem var að pranga með eigur þjóð-
arnnar, henni í stóran skaða. En sá
sem borgar er bóndinn. Hvað Indí-
ána snertir eru þetta níðingsverk.
Hvað þjóðina sjálfa snertir eru þess-
ar aðfarir kannske ekki lagalega en
alla daga siðferðislega hið sama sem
þjófnaður, og því verra, sem Liber-
alar taka þarna úr sjálfs síns hendi
fé eða eignir til þess að auðga hina
sihungruðu, óseðjanlegu fylgjendur
og styrktarmenn sína.
Þctta sýnir, að það er ekki fyrir
ekkert, sem menn vilja fylgja merkj-
um Liberala. Þeir heimta fylli sina
fylgifiskarnir þeir, engu síður en
aðrir. Það er ekki málefnið, held-
ur dollarinn, sem dregur. ,
Alvara tímanna.
Eg er ekki viss um það, að allur
þorri manna skili það, eða sé það
fyllilega ljóst, hve alvarlegir eru
tímar þeir, sem nú standa yfir og
hafa staðið yfir á tiunda mánuð. —
Enda geta menn tæplega búist við
því, hvað oss Islendinga snertir. 1
þúsund ár voru forfeður vorir úti á
eyjunni hvítu norður í íshafi og
vissu eiginlega aldrei, hvað stríð var
— þó að þeir bæru vopn framan af.
Það var á Sturlunga-öldinni, að bar-
dagar urðu með nokkrum inann-
fjölda. 1 hinum stærri bardögum
börðust þetta tvö til þrjú þúsund
manns, og bardagavöllurinn hefir
verið þetta 100—200 faðma breiður
eða kannske vel það. Reyndar hafa
fleiri verið í bardaganum á Alþingi,
en sá bardagi stóð ekki lengi og sef-
aðist fljótlega. En þegar Sturlunga-
öldina leið, þá dofnaði yfir herskap
öllum, og þó að menn kynnu sög-
urnar, þá gjörðu menn sér óljósar
hugmyndir um stríð og bardaga og
alt sem þeim fylgir. Menn fylgdu að
vísu hetjunum í anda og dáðust að
sérstökum framúrskarandi víga-
mönnum og köppum; en miklu
minna var hugsað um ástand þeirra
sem í stríðinu áttu, hinna sigruðu,
kúguðu og undirokuðu.
Margir eru meira ea minna kunn-
ugir mannkynssögunni, einsog hún
er sögð í kenslubókum eða kend á
skólum æðri og lægri. En mann-
kynssaga sú, sem kend'hefir verið
á Islandi, er mestmegnis upptalning
viðburðanna, og taldir upp stjórn-
endur rikjanna, en minna farið út í
ástand þegnanna. Stundum er sagt
frá striðum og herferðum; en vana-
lega er það saga um sigurvinningar;
um ástand þegnanna og hinna und-
irokuðu er minna sagt.
Menn þekkja injög lítið til hinna
fyrri þjóða; til Egypta, þegar þeir
voru að brjóta undir sig löndin fyr-
ir botni Miðjarðarhafsins, eða her-
ferða þeirra á móti Hittitum og
Gyðingum, Phoniciu mönnum eða
Epyópum. — Menn þekkja ekki til
herferða Babylons manna hinna
fornu, eða Meda, eða Assýra, eða
Persa. Um herskap Grikkja þekkja
menn, sigurvinningar þeirra, og
sögu Alexanders mikla og líkt er um
sögu Rómverja. Menn þekkja ein-
stöku menn í henni. Um herferðir
hinna fornu þjóða, Celta og Frakka
og Þjóðverja, Alana, Alimanna, Van-
dala og Gau.ta, veit almenningur svo
sem ekkert, eða Jenghiskans og
Tamerlanes. Menn hafa þvi enga
hugmynd uni það, hvað þjóðirnar
urðu að þola, þegar herskarar |ieirra
— hamslausir og tryltir — óðu yfir
löndin. Þetta er alt í þoku fyrir
mönnum og menn hugsa ekkert út
i það. Og það er na>rri hið sama,
hvað snertir seinni tíinana.
Höfum vér verið með Napóleon í
huga vorum á undanhaldinu frá Mos
COW 1812, eða með Jenghiskan, þeg-
ar hann velti sér1 ineð millión her-
manna yfir alla Asíu og Rússland,
eða með Atla Húnkonungi, þegar
hann óð yfir alla Suður-Evrópu,
vestur á Frakkland; þangað til
hann var stöðvaður á Katalónsvöll-
um árið 451? Höfum vér hugsað
oss að vér værum í hópi hinna yfir-
unnu, og horfðum á feður og bræð-
ur höggna eða fangaða, en systur og
mæður og dætur svlvirtar og þrælk-
aðar síðan, sem vinnudýr, keyrðar
fvrir plóginn og vagninn, sem uxar
eða hestar? Höfum vér liugsað oss,
hvernig sigurvegararnir fóru með
þjóðirnar, hvernig þeir oftlega gjiir-
eyddu þeim, upprættu þær alveg,
eða kúguðu þær til þess að breyta
átrúnaði, siðum og háttum og tungu-
máli? Þeir'eyðilögðu þær eða ráku
þær burtu, þegar þeir þurftu lönd
þeirra. Svo var með Gyðinga, þeg-
ar þeir komu í Canaans-land. Svo
var með allar þjóðir þær, sem nú
byggja Evrópu: Þær annaðhvort
hröktu burtu eða eyðilögðu þjóðirn-
ar, sem fyrir voru.
En þetta stríð, sem nú stendur yf-
ir, er svo voðalegt, að aldrei hefir
verið dæmi slíks. Þó að öll stríð
Napóleons væru talin saman í eitt,
þá væru þau ekkert á móti þessu.
Þó að öll strið Tyrkja um margar
aldir, væru tekin saman í eitt, þá
væri það barnaleikur á móti þessu,
sem nú hefir háð verið. Og þegar
allur þorri Islendinga þekkir að-
eins lítilfjörlegt ágrip af slríðum
þessum, þá er ekki von að menn hafi
skýra hugmynd um þetta.
Oss ógnaði öllum, þegar vér
heyrðum um aðfarir Þjóðverja í
Belgiu, ekki þó að þeir feldu vopn-
aða hermenn, heldur hvernig þeir
svívirtu konur og ungar stúlkur og
limlestu jia-r á eftir og gengu af
þeim dauðum; hvernig þeir skutu
niður að gainni sinu hópana af ung-
um og gönilum, saklausum og vopn-
lausuin mönnum.
Svo komu neðansjávarbátarnir;
þeir læddust með sjávarbotni og
komu upp úr djúpinu, og á nokkr-
um sekúndum voru þeir búnir að
senda varnarlaus skipin, fiskibát-
ana, verzlunarskipin friðsömu og
vopnlaus farþegaskipin niður á hafs
botn, oftar með öllum, sem á voru.
Svo kom eitrið. Þeir blása eitrinu
í skýjum stórum á margra mílna
svæði yfir mótstöðunienn sina, og
þegar þeir svo koma að, þar sem
þeir liggja blindir og hálfkæfðir af
eitrinu, þá stinga þeir þá í hundr-
aðatali; og áreiðanlegt er það, að
heilar hersveitir þeirra hafa drepið
í stórhópum særða menn og fang-
aða.
Bretar liafa jafnvel komið þar að,
sem þeir hafa krossfest Canadamenn
lifandi.
()g nú seinast kemur fregnin uin
Lusitaniu. Allur heimur stendur
undrandi yfir ósköpum þeim. Það
er varla von, að menn grípi þetta
eða skilji í fljótu bragði, og dómar
fjölda manna um þetta eru stundum
feykilega barnalegir. Hóparnir
standa höggdofa og horfa á þetta,
sem sauðahópar, sem reknir eru í
kaupstað til slátrunar. Þeir sjá
blóðvöllinn og sauði aðra dregna
þangað; en skilja ekkert, hvað
þetta þýðir. En þarna bíða þeir
þangað til að þeim kemur. Það er
einsog menn þurfi löðrung svo mik-
inn, að liggi við roti, til þess að
átta sig og sjá, livað á ferðum er. —
Sjá menn hvað veTaur? VeP TnTTum
verið að reyna að skýra slíka hluti
eiginlega í fleiri ár, en enginn hefir
trúað og enginn viljað gaum gefa,
og fáir skilið.
En hafa menn þá aldrei hugsað út
í það, hverjar afleiðingarnar verða,
eða hver hluturinn kann upp að
koma fyrir þeim sjálfum? Hefir yð-
ur nokkurntíma komið til hugar, að
blóðvellir þessir væru hér Jivert og
endilangt yfir Canada slétturnar frá
hafi til hafs? Hafa menn aldrei
hugsað sér fylkingar Þjóðverja á
göngu um sléttur lands þessa, eða að
þeir hcyrðu drunur stórskotanna
dag ef.tir dag og nótt eftir nótt? —
Hafa menn aldrei hugsað sér, hvern-
ig lifið hefði litið út, ef að örninn
þýzki hefði blaktað yfir hverjum
skóla? Margt hefir nú skeð jafn
undarlegt og það. Þetta er ekki rit-
að, til að gjöra neinn æsing, heldur
til að fá menn til að hugsa. Því að
nú eru alvarlegir timar, svo að heim
urinn hefir aldrei séð aðra eins.
Alvaran er einsog að byrja, en það
getur farið svo, að vér sjáum hana
og reynum nær oss, en þetta. ,
GRAND TRUNK PACIFIC
Stjórnin í Ottawa lýsir því yfir,
að hún ætli að taka að sér járn-
brautina frá Moncton til Winnípeg.
Þetta orsakast af því, að Grand
Trunk Pacific brautin vill komast
undan að taka að sér braut þessa.
Um leið ætlar stjórnin að taka að
sér Lake Superior greinina af G. T.
P. milli Fort William og Superior
Junction.
Allir verkamenn G. T. P. á braut-
unum niilli Fort William og Winni-
peg verða því brautarþjónar stjórn-
arinnar.
Þetta gjörir stjórnin fyrst og
fremst um stundarsakir, meðan ver-
ið er að jafna missættið um skuld-
bindingu Grand Trunk félagsins, aö
taka brautina á leigu og renna lest-
um á henni. Félagið heldur því
fram, að brautin sé ekki fullgjör. —
En aðrir ætla, að ástaeðan sé alt
önnur; nefnilega sú, að brautin
varð miklu dýrari en til var ætlast.
Hún hljóp á endanum upp á 173
millíónir dollara, þegar Liberal-
stjórn rikisins skildi við hana, sem
oft hefir verið um talað. — Grand
Trunk félaginu hryllir við, að borga
rentu af öllum þessum milliónum og
vill gjarnan komast hjá því, ef unt
er. E’nda er það ekki furða.