Heimskringla - 27.05.1915, Side 3

NVÍNNIPEG, 27. MAf 1915.
II E I M S K R I N G E
BLS. 3
hugsunar, og þannig gjört þá deild j
þjóðfélagsins hæfari til að krefjast
réttinda fyrir sig og sinn flokk. En
það er nokkuð, sem sízt af öllu var
tilgangur stjórnmálaflokkanna, sem
umbóta-Iöggjöfina veittu. Samt sem
áður er ómögulegt að segja, að fram-
farir þær, sem mest ber á og sem
þjóðirnar stæra sig mest af nú sem
stendur, lofi neinni endilegri úr-
lausn á spurningu þeirri, sem allir
ágætustu menn og konur heiinsins
eru að leitast við að svara — það:
Hvernig verður réttlæti og frelsi
grundvallað á jörðinni, svo það nái
til allra? Það er gáta, sem sphinx
þessarar aldar leggur fyrir heims-
menninguna, og ineð þvi að geta
ekki ráðið hana, bakar hún sér tor-
tiiningu.
Sem tilraun til úrlausnar ætla eg
að gjöra eftirfylgjandi atliugasemd-
ir og tillögur:
Þrátt fyrir hina miklu yfirburði
sína yfir dýrin, á maðurinn þó
margt sameiginlegt með þeim, svo
að með sanni má segja, að i hinu
upprunalega eðli sínu er hann dýr;
bæði hvað snertir hinar líkamlegu
þarfir hans og eins hvað snertir að-
ferð þá, sem hann hefir beitt tii að
fullnægja þeim fram að þessu. Að
minsta kosti má óhætt segja það um
breytni hans við sitt eigið kyn, —
nema þar sem honum ferst enn verr
en vargdýrunum. Líkami manns-
ins er nú einu sinni svo bygður, að
hann þarf fæðu sér til viðhalds og
endurnæringar og klæðnað og húsa-
skjól, til að verja sig fyrir áhrifum
náttúrunnar. Síðan hann vitkaðist
meira og komst upp á lag með að
brúka verkfæri, bæði smá og stór,
hafa nautnir hans og krafir aukist,
— svo að nú lifir hann alls ekki á
einu saman brauði, heldur verður
hann að hafa þar að auki, meðal
annars, bókmentir, listaverk, söng-
list og margvislegan annan fagnað,
sem oss, sem hér erum í dag, er svo
vel kunnugt um, og sem einu nafni
nefnist: siðmenning vorra tínia. En
alt þetta, og annað, sem fullnægir
mannlegum kröfum, verður að fru
leiðast af jiirðinni með erfiði. Skól-
ar, bókasöfn, sjúkrahús og allskon-
ar byggingar, ekki siður en gufu-
skip, járnbrautir og verkvélar, rétt
einsog kvikfénaðurinn, sem elzt á
grængresinu; kornið, sem slegið er.
Jiegar akrarnir eru bleikir, og ald-
inin, sem lesin eru af svignandi
greinum i haustsólinni. Fyrir öllu
þessu verður maðurinn að vinna,
ýmist með hugviti sínu eða hönd-
um. Enginn, sem ekki hefir fé und-
ir höndum, annaðhvort sitt eða
annara, getur íifað degi iengur á
þessari jörð, nema að hann eigi að-
ganfi að einhverju af hinum marg-
víslegu framleiðslu ineðulum eða
uppsprettum, þar sem honum er
auðið að vinna eitthvert nytsamt
starf, og þannig efla sína eigin vel-
ferð og þjóðfélagsins. Hvað er það,
sem óaflátanlega þjakar alþýðu
fólks eða þeim liluta þjóðfélagsins,
sem alment er kallaður verkalýður-
inn? Það er atvinnuleysi eða ótti
fyrir því. Þetta ásigkomulag er líka
afl það, sem daglega ógnar menn-
ingarfyrirkomulagi þjóðanna, því
að það orsakar ókyrð og vantraust,
sem verðugt er, þar eð stjórnar- og
löggjafarvaldið gefa litinn eða eng-
an gaum að vellíðun og réttindum
hins þarfasta og nytsamasta hluta
þjóðarinnar, verkalýðnum. Innbyrð-
is samtök til sjálfsvarðveizlu og
viðurkenningar á almennum mann-
réttindum, á meðal þéss ranglætta
hluta þjóðfélagsins, er afl það, sem
nú ógnar menningarfyrirkomulagi
þessara tima.
Til þess að vér leggjum vorn skerf
til þess, að mönnunum muni ekki
aftur á bak, heldur þoki nokkuð á
leið, legg eg það til, að vér tökum
oss þá afstöðu í öllum málum, sem
vér getum haft nokkur áhrif á, að
þau vísi í áttina til sannrar menn-
ingar. Af atriðum þeim, sem til
þeirrar stefnu heyra, er .meðal ann-
ars almennur atkvæðisréttur; af-
nám sérstakra eignarréttinda á öllu
þvi, sem nauðsynlegt er til lífsvið-
urhalds allra: að nokkur eða nokk-
urir hafi eignarráð yfir atvinnu-
vegurn eða framleiðslustofnunuin,
sein allir þurfa að nota sér til lífs-
viðurhalds, eða eiga velliðun sína
undir. Þar á meðal ma telja flutn-
ingafæri, náma og timbur, iðnað,
vörugeymslu, rit- og talsíma, ásamt
bönkum með peningaútgáfu og
fleira. Alt þess háttar ætti að vera
eign þjóðfélagsins, rétt einsog skól-
arnir og pósthúsið og aðrar slikar
stofnanir, sem við þekkjum og vit-
um að gefa hinn æskilegasta árang-
ur, þar eð þeim er stjórnað og við-
haldið til velmegunar og afnota alls
þjóðfélagsins, án manngreinarálits.
Atvinnuleysi og þar af leiðandi
bágindi liggja i landi — á heima á
vorri öld. Það er ásigkomulag, sem
er óaðskiljanlegl frá verzlunar-, iðn-
aðar- og framleiðslu-fyrirkomulagi
voru. Jafnvel á beztu tímum, sem
kallað er, i góðæri, hangir sverð at-
vinnuleysisins eða óttinn fyrir því,
yfir höfði erfiðisfólksins, auk held-
ur nú, þegar iðnaðar-deyfð og styrj-
öld, stórkostlegar en nokkru sinni
hefi átt sér stað, geysa yfir heim
allan, skæðar en uokkur drepsótt.
Siðmenning vorra tíma, ásamt stjórn
arfyrirkomulagi og löggjafarstefnu,
hvilir á atvinnuleysi. Viðhald henn-
ar og tilvera er þvi aðeins möguleg,
að atvinnuleysi, ineð öllum þeim
hörmungum og glæpum, sem því eru
samfara, haldi áfram stöðugt og ó-
hindrað. Ef nokkuð það kæmi fvrir,
sem tæki fyrir allan atvinnuskort.
og slíkt ástand virtist varanlegt, þá
hryndi siðmenning sú, sem hefir
ikt siðan verksmiðju iðnaður hófst,
til grunna. Annaðhvort lægi fyrir
þjóðunum. að hrapa ofan í siðleysi
og villudóms ástand, eða reisa þeg
ir í stað aðra siðmenningu, og þann-
ig gjiira útfarardag þessarar menn-
ingar fæðingardag annarar nýrri og
göfugri menningar.
Það er álit mitt, grundvallað a
vfirvegun viðburðanna, að einniitt
þessi þýðingarmiklu tíirramót séu
nálæg, -— standi fyrir dyrum. Að
svartnættis-stund ranglætis þess,
;em rótgróið er í menningu vorri,
standi nú yfir, og sé forboði ná-
lægrar dagrenningar hins sólríka og
vonglaða dags réttlætis og frelsis.
sem verða hornsteinn og máttarviðir
hinnar nýju menningar.
Christian Siverlz.
Fólkorustan á Clontarf eða Bríans bardaginn.
23. apríl, 1014
(Xiðnrlag).
5. Fólkorustan á Clontarf.
Bardaginn er síðasta fólkorusta
á víkingaöldinni, og atburðirnir
einkum fyrir og eftir hana eru
skeyttir með kristnu og heiðnu í-
myndunarafli. írar liöfðu hvorki
hjálma né brynjur. Þeir voru í stöf-
uðum skyrtum, og annar fóturinn
ber; þeir börðust með sverði og
höfðu skjöldu til að hlífa sér með.
Þeir voru smáir vexti, léttir á velli
og snarir til áhlaupa. Þeir voru
líkastir léttvopnaða liðinu hjá
Forngrikkjum. Austmenn voru há-
ir menn og sterkir, þeir höfðu brynj-
ur og hjálma, sverð og skjöld. Aðal
vopn víkinga var stríðsöxi, oft
tvíeggjuð; spjót var títt að nota,
unz til návfgis kom. Á Clontarf
segja Irar að barist hafi 1000 manns
albrynjaðir á móti sér. Það má
gizka á, að margir þeirra hafi verið
með Bróður víkingaforingja.
Innrásarhernum var fylkt á þessa
leið; Bróðir og hans menn stóðu
fremstir í hægra fylkingararmi. Fyr-
ir aftan þá stóð ólafur frá Dýflinni
með Austmenn frá Wales. í miðri
fylkingunni stóð Sigurður jarl Hlöð
vissön fremstur með Orkneyiga,
Skota, Frakka, íslendinga og Fær-
eyinga., Fyrir honum var borið
merki lians. Fyrir aftan hann stóðu
Dýflinnarmenn undir forustn Don-
ehads sonarsonar Herjólfs. í frem-
stu röð í vlnstra armi fylkingar
stóðu Dýflinnarmenn undir forustu
Dubhgalls ólafssonar Quarans. í
næstu röðum fyrir aftan l*á stóðu
enn Dýflinnarmenn undir forustu
GilIaciaransGluniaranssonar. Þenna
her skoða Irar sem þrjár herdeildir.
Fyrir aftan þessar raðir stóðu Lein-
termenn í þremur herdeildum, und-
ir forustu Maelmordha konungs af
Leinster. Sjöunda herdeildin var
til varnar í Dýflinni, og til að verja
Dubhgallsbrúna yfir Liffey^ og fyrir
henni var Sigtryggur silkiskegg sjálf
ur. Hann var ekki í bardaganum,
en liálfbróðir hans barðist þar, sem
Njála heldur hann vera. Við að-
stöðu Leinstermanna og Dýflinnar-
manna er það óheppilegt, að þeir
verða að flýja fram hjá óvinahern-
um, ef þeir bíða ósigur. Flótta-
stefna víkinganna er beint undan-
hald niður að höfninni fyrir norðan
Höfða.
Brían var ekki sjálfur í orustunni.
Hann var 88 ára gamail og vildi ekki
berjast um daginn, annaðhvort
vegna feigðarboðans, sem hann
hafði fengið um nóttina, eða vegna
helginnar miklu á föstdaginn langa.
frar segja hann l*ó vopnfæran.
Cianl) frá Desmond “hinn hái og
fagri” var fyrir vinstra fylkingar-
arminum móti Bróður Hann var
fyrir Dalcassíum, sem höfðu þau for-
réttindi að berjast fremstir í öllum
orustum og verja undanhaldið á
flótta. Fyrir aftan Cian stóð Ron-
ald með Egonaehta og Desmond-
menn.Fyrir miðfylkingu íra var
Toirdelbach (Kerþjálfaður Njálu)2)
sonur Murchads og ástfóstri Bríans
afa síns. 1 fremstu röðunum þar
(1) Eg felst alveg á getgátu P. A.
Munchs með að Cian hafi verið úlf-
ur hræða í Njálu.
(2) Toirdelbach mun hafa breyzt
í Kerþjálfað við það að t í byrjun
nafnsins hefir af síðari afritara ver-
ið lesið eins og Ir: úr “acli" á frsku
hafa Norðmenn gert “aðr”.
étóðu Daleassíar, og í aftari röðum
þeirrar herdeildar stóðu Munster-
menn. Fyrir hægra fylkingararmi
var Murchad. Yztir þar stóðu menn
Úspaks víkings undir forustu hans.
Þangað liefir Donchad átt að koma,
ef hann kæmi áður en barist væri
til þrautar. í þeim fylkingararmi
tóðu Connaughtmenn. Fyrir aftan
fylkinguna var slegið skjaldborg
um Brían konung. Hann hafðist
við í tjaldi um daginn, lá á knébeð
og baðst fyrir til sigurs sinna
manna. Um fylkingar Bríans voru
borin 70 merki um morguninn. Gall-
inn við aðstoðu fra í bardaganum
var að þeir börðust með víggirta
borg að baki sér með töluverðu setu
liði í.
Fyrir báða herina var aðstaða
Maelsechlainns uppi við Tolkuós til
ógnunar, meðan enginn vissi til
hvers hann ætlaði herafla sinn.
Hvorutveggja fylkingin mun hafa
verið ,10 menn á þykt eða jafnvel,
meira, 20 — 24000 manna börðust
hvoru megin.
Bardaginn byrjaði litlu eftir sól-
aruppkomu um háflóð með einvígi
þeirra Plaits og Donmalis; þeir
féllu báðir^ ráku hvor annan í gegn
með sverðinu, og lágu með hina
höndina flækta hvor í annars hári.
Eftir það sigu saman fylkingar.
Dalcassíar réðust á Austmenn með
ákafa og snarpleika, en þeir stóðu
fyrir sem járnveggur, og hvert á-
hlaupið á fætur öðru hrökk af þeim
aftur. 1 byrjun bardagans veitti
Austmönnum betur og þeir feldu
íra, sem voru miklu ver vígbúnir,
eins og hráviði. Konurnar í Dýfl-
inni gengu upp á borgarveggina og
horfðu á bardagann, sem átti að
gera út um örlög Dýflinnar og ír-
lands. Sigtryggur konungur og
drotning hans gengu upp í turninn
á konungshöllinni. Sigtryggur
sagði þegar hann sá íra falla: “Þeir
slá hraustlega akurinn Austmenn-
irnir, og kasta mörgum byndinum
frá sér”. “Að kvöldi skal dag lofa”.
svaraði dóttir Bríans.
Orustan festist fyst í hægra fylk-
ingararminum við það að Murehad
þjóðhetja íra tók sér sitt sverðið í
hvora liendi og óð í gegnuin fylk-
ingu Dubhgalls og Dýflinnarmanna.
Hann feldi menn á tvær hendur (4)
en brynjan hefir hlotið að hlífa hon-
um. Menn lians'ruddust inn í geil-
arnar á eftir, þar sem hann fór fyrir.
Bróðir réðist fram sín megín og hjó
íra niður. Hann bitu eigi járn, seg-
ir Njála. Cian frá Desmond réðist
á móti honum. Cian lagði þrisvar
til víkingsins, Bróðir féll við hvert
lag, en var ósár. Yið þriðja lagið
var við sjálft, að hann myndi eigi
á fætur komast, svo mikill vopna-
burður var að honum en þegar hann
komst á fætur verkuðu undrin sem
urðu á skipum hans og véfréttin
fyrir bardagann svo á hann, að
hann örvænti um líf sitt og flýði
undan í skóginn og með honum
flýðu ýmsir af hans mönnum. Þá
voru eftir menn frá Wales, fyrirliði
þeirra féll. Þá hófst enn áköf viður-
eign við Leinstermenn.
Sigurður jarl átti harðan bardaga
við Toirdelbach, og gekk betur í
fyrstu. Eftir að hafa hrundið af
sér fyrstu áhlaupum jarls og hans
manna, gekk Toirdelbach svo fast
fram, að liann feldi alla þá, sem
fremstir voru. Rauf hann fylkingar
Sigurðar alt að merkinu og drap
merkismanninn. Fékk jarl þá til
annan mann að bera merkið. Yarð
þá enn orusta hörð. Toirdelbaeh
hjó þennan þegar banahöggi, og
hvern af öðrum þá er í nánd voru.
Sigurður jarl kvaddi þá til Þorstein
Síðu-Hallsson að bera merkið; hann
var frændi jarls og jarl liafði reynt
hann að hreysti, fræknleik og vitur-
leik. Þorsteinn ætlaði þá upp að
taka merkið. Þá mæiti Ámundur
hvfti, hann var norrænn höfðingi
frá Waterförd: “Ber þú eigi merkið
Þorsteinn, því að þeir eru allir
drepnir er það bera.” “Hrafn hinn
rauði,” sagði jarl, “ber þú merkið.”
Hrafn mælti: “Ber þú sjálfur krák
l*inn.” Merkið var hrafn, sem blak-
ti vængjunum, þegar vindurinn blés
í það. Eðna móðir Sigurðar jarls,
kona af írskum ættum, hafði gjört
merkið með miklum hagleik og fjöl-
kyngi, og lagt það á merkið^ að það
skyidi verða sigursælt þeim, er eftir
þvf gengi, en hættulegt fyrir þann
er bæri það. Jarl mælti: “Það
mun vera maklegast að fari alt sam-
an karl og kýll” Hann tók merkið
af stöngin'ni og ltom í millum klæða
sinna. Jarl og menn hans börðust
þá all djarflega. Og litlu síðar
heyrðu menn mælt í loftinu (5);
“Ef Sigurður jarl vill sigur hafa. þá
sæki hann á Dumazbakka með lið
sitt.” Meining -þessarar jarðtegnar
hlýtur að vera, að hann skyidi
(3) Duald Mac Firbis, frskur höf-
undur, nefnir Sadhbh (Sava?) dótt-
ur Bríans, sem hafi verið gift ólafi
Quaran í Dýflinni, þegar bardaginn
varð 1014. Ólafi sýnist blandað sam
an við son hans, og drotning Sig-
tryggs hefir lfklega heitið þessu
nafni.
(4) írar segja að fimtíu manns hafi
fallið til hvorrar handar honum.
(5) Þorsteins saga Síðu-Hallssonar
Rvfk 1902, bls. 3.
sækja upp á sjáfarbakkann, þangað
sem Brían var fyrir og drepa liann.
Sigurður jarl gerði þá harða atlögu
og hratt Toirdelbach af sér og feldi
marga menn af lionum, en nú stóð
hann feigum fótum, því hann bar
sjálfur merki sitt, Murchad sonur
Bríans kom þá frá hægra fylkingar-
armi Ira í þeirri svipan, fyltist með-
aumkvunar með mönnunum, sem
féllu fyrir Sigurði jarli. Þorsteinn
Síðu-Hallsson sá að Ámundi hvíti
féll, hann sá að Sigurður jarl var
lagður í gegn, en þekti ekki Mur-
ehad, sem var vegandinn^ og hefir
að líkindum haft nóg að vinna
sjálfur. Ellric sonur konungsins af
Lochlann sótti fram ákaflega. Mur-
chad náði að lokuin til lians, þeir
háðu ógurlegt einvígi Innan um
hina sem börðust. Murchad rak
víkinginn undir sig, og rak sverðið
í gegnum brjóstið á honum, en um
leið og víkingurinn féll náði hann
tigilknífi Murchads, og spretti upp á
honum kviðnum, svo iðrin féllu út.
Murchad misti meðvitundina um
stund, raknaði fljótt við aftur og
hjó höfuðið af Ellrie. Murchad
lifði til næsta morguns, og var þjón-
ustaður áður en hann lézt.
Brían lá á bæn í tjaldi sínu inn-
an 1 skjaldborginni, og sendi út
svein sinn við og við til að segja sér
fréttir af orustinni og gangi hennar.
Tvisvar hafði sveinninn komið inn
og borið góðar fregnir af orustunni,
nú kom hann inn í þriðja sinn, og
sagði að nú værú flest merki frsku
höfðingjanna fallin, og þar á meðal
merki Murchads sonar hans. “Þar
féll merki Erínar er það merki
féll,” sagði konungurinn, og þótti
þá örvænt um sigurinn og líf sitt.
Hann gerði ráðstafanir til að vera
grafinn í Armagh-klaustri og gaf
240 kýr til legstaðar sjr.
í hægra fylkingararmi íra hafði
Úspakur einnig gengið í gegn um
fylkingar Dýflinnarmanna: hann
var orðinn sár mjög og liafði látið
fjölda manns, og Murchad meðal
hinna föllnu. Dubhgall Ólafsson
hálfbróðir Sigtryggs flýði fyrir Ú-
spaki. Maelmordha konungur af
Leinster var fallinn, og menn hans
komnir á flótta. Fylkingarbrjóstið
innrásarhersins sýnist hafa staðið
lengst, en flótti barst loks í öllu
liðinu. Eftir sögu Þorsteins Síðu-
Hallsonar flýði liðið mest til skóg-
arins norðaustur fyrir tjörnina. ír-
ar ráku flóttann. Þorsteinn Síðu-
Hallsson nam staðar við skóginn
þegar allir flýðu, og batt skóþveng
sinn. Þá spurði Toirdelbach. sem
kom að honum, því hann hlypi eigi.
“Því,” sagði Þorsteinn, “at ek tek
eigi heim f kveld, þar sem ek á
Tiéima út á íslandi.” Svo mikill
drengur var Toirdelbach, að ’hann
gaf hoftum grið, og hefir iátið færa
hann upp á sjáfarbakkann nálægt
skjaldborginni. Þar hafa verið fyr-
ir ýmsir sárir menn, og iíklegast Ú-
spakur víkingur. Eftir frásögn
Njálu var Hrafn rauði “eltur út á á
nokkura. Hann þóttist þar sjá
allar helvítis kvalar í niðri ok þótti
honum djöflar viija draga sik til.
Hrafn mælti þá: “Runnit hefir
hundur þinn, Pjetur postuli, til
Róms tysvar ok mundi renna hit
þriðja sinn, ef þú leyfðir.” Þá létu
djöflar hann lausan, og Hrafn
komst yfir ána.” Svo segir sagan,
og Þorsteinn Síðu-Hallsson hefir
haft hana eftir Hrafni sjálfum, þeg-
ar þeir fundust síðar í Orkneyjum.
Hrafn var maður Gilla jarls og hefir
flúið til skipanna fyrir norðan
Höfða. Á þeirri leið er engin á. En
á kortinu má sjá lænu, sem gengur
inn úr bæjarflóanum fyrir vestan
Höfða, hún beygist upp með land-
inu og nær upp að Clontarf. Þessi
læna hefir leirbotn í miðjunni, leir-
botninn er auður um fjöru, en við
hálffallinn sjó er sjór í henni, sem
vel má vaða, einkum ofan til. Yfir
þessa lænu hefir Hrafn rauði vaðið
á flóttanum; fæturnar liafa ætlað
að festast í leirbotninum, en maður-
inn verið hræddur og ímyndað sér
að nú ætti að draga sig til helvítis.
Þegar Hrafn flýði út á lænuna sýn-
ist hafa verið nær því hálffallinn
sjór, sem sýnir að bardaginn hefir
staðið 8-9 tíma þega aðalflótti brast
innrásarhersins.
6. Fall Bríans og flóttinn til
Dýflinnar.
Þegar írar reka flóttann, sér Bróð.
ir að fátt manna er hjá skjaldborg-
inni, liann ræðst þá með slna menn
út úr skóginum. Njála segir að hjá
Brían lionungi hafi verið sveinninn
Taktur (6) yngsti sonur hans ,og
Kormlaðar. Bróðir rauf með mönn-
um sfnum alla skjaldborgina vóð
inn í tjaldið, sá þar svartklæddan
mann sem hann hélt að væri prest-
ur. Fylgdamaður hans einn þekti
Brían, og sagði Bróður til hans.
Brían brá sverði, og drap einn
fylgdarmann Bróðurs, sem færði
stríðöxina í höfuð konungi, svo í
heila stóð. Vísuorðin í Njálu segja
rétt frá:
“Áður tæði ben blæða
Brjánn fell en hélt velli.”
(6) Ulster-annálar geta þess að
hann hafi fallið 1023, og kalla liann
| Tadhg. Sumir kalla hann Teige.

Ivonungurinn dó af heilundarsári
áður en honum blæddi. Bróðir
gekk þá út úr tjaldinu og kallaði
hátt: “Kunni þat maðr manni at
segja, at Bróðir feldi Brján.” Þá
var runnið eftir þeim, sem flóttann
ráku og þeim sagt fall Bríans kon-
ungs. Þeir snéru þá aftur Cian
(Úlfur hræða eða hreða) og Toirdel-
bach, slógu hring um þá Bróður og
feldu að þeim viðu^ því þá bitu ekki
járn. Bróðir var *þá tekinn hönd-
um. Cian reist hann á kviðinn,
leiddi hann um eik, og rakti svo úr
honum þarmana, og dó hann eigi
fyrr, en l*eir voru allir úr honum
raktir. Ástæðan til þessa grimdar-
verks hefir verið sú að Murchad
faðir Toirdelbachs lá' ristur á kvið-
inn með iðrin úti nokku neðar á
sjávarbakkanum. Menn Bróður
voru allir drepnir. Þorsteinn Síðu-
Hallsson hefir horft á allar þessar
aðfarir og þess vegna er þeirra getið
í Njálu. Á Clontarf féllu 16 Islend-
ingar af 17 sem í bardaganum voru.
Þorsteinn hefir verið eftir á sjávar-
bakkanum um kvöldið, en bardag-
inn heldur áfram annarstaðar.
Hann veit ekkert um örlög Toirdel-
bachs síðar. Njála þagnar.
Herinn frá Leinster og Dýflinni
flýði væstur eftir Þórsskógi, sem þá
var með miklum undirskógi, en nú
standa þar nokkrar tylftir af gisn-
um trjám. Þegar þeir koma á móts
við Tolkuós beygja þeir út úr-skóg-
inum til að ná upp á Dubhgallsbrú
til Dýflinnar, þá ræðst Maelsechla-
inn á þá með óþreyttu liði og
hnekkir þeim niður að Tolkuós. Þá
var aftur háfióð, eins og þegar orust-
an byrjaði. Þeir áttu ekki aftur-
kvæmt til skógarins, því Cian og
Toirdelbach eru komnir á milli
þeirra og skógarins, með her manns.
Þar verður þröng við sjóinn, og
margir drukna, írar segja að líkin
hafi legið þar í hrúgum á eftir. Sig-
tryggur og kona hans standa þá
aftur á turninum. Drotningin seg-
ir 1 háði: “Nú sýnist mér að víking.
arnir hafi fengið óðal sitt aftur.”
Sigtryggur spyr: “Því segir þú það
kona?” “Útlendingar leyta nú til
hafsins aftur, hafið er óðal þeirra.
í hitum leita kýrnar til vatnsins, en
þessar kýr verða mjólkaðar.” Kon-
ungur gaf henni kinnhest og braut
úr henni tönn fyrir svarið. '
Flóttaherinn náði til Liffey-árinn-
ar, þar druknuðu enn margir menn.
Það mun hafa verið þar, sem Toir-
delbach óð út í strauminn til að
reka flótta^ hann rakst á planka,
féll um f ’ vatninu og druknaði.
Hann hefir verið brynjaður. Flótta-
herinn barðist til brúarinnar. 1
þeirri hríð féll Dubhgall ólafsson
Quarans, og sumir ætla að brúin
hafi \Terið kend \7ið hann. síðan.
Leifarnar af hernum komust loks
yfir brúna. Síðasti Austmaðurinn
sem féll á brúnni, þegar þeir voru
að reka flóttann, hét Arnaill Scotz.
Þar með lauk fólkorustinni miklu á
Clontarf.
Mannfallið var ógurlegt. Næstum
allir höfðingjarnij., sem til orustunn
ar komu, voru fallnir. 6000 manna
féllu af innrásarhernum, og önnur
6000 af íraher.
7. Eftir orustuna.
Á laugardaginn kom Donchad úr
ránsferðinni með 28 uxa. Dýflinn-
armenn hótuðust að ráðast á hann,
ef hann slátraði nautum þeirra, að
þeim aðsjáandi. Hann gjörir það
samt, og sagðist aldrei liafa verið
skattskyldur Sigtryggi, og aldrei
hafa hatað hann meira en nú. Menn
Cians álitu að nú væri færi á að
gjöra kröfu til konungdóms í Muns-
ter, því þeir sáu, hve fáir Dalcassíar
voru orðnir, og hve sárir þeir voru
flestir. Þegar kom suður til Kildare
heimtaði Cian gisla^ eða undirgefni
af Donchad, en hann neitaði þver-
lega. Hann vildi láta sára Dalcass-
ía inn í klaustur og láta þriðjung
hersins verja þá, en særðir menn
fyltu sár sín með mosa, fylktu sér
með hinuin og heimtuðu að mega
berjast: þá varð ekki af atlögunni
fyrir Cian. Cian féll árið eftir fyrir
öðru konungsefni þar, Domhnall,
en synir Bríans feldu Domhnall ári
síðar.
í Barrow ánni þvoðu Daleassíar
sár sfn, en þegar sunnar kom heimt-
aði Donchad konungur í Ossory
gisla af nafna sínum Bríanssyni.
Hann þverneitaði, enn sem fyrr.
Fylkti Daleassíum til orrustu; sárir
menn heimtuðu enn að berjast með
honum.en kröfðust að vera bundnir
á staura, svo þeir gætu staðið. Þeg-
ar konungurinn af Ossory sá, hvern-
ig þeir bjuggust um, hvarf hann frá.
Þar dóu 150 af sárum mönnum. En
Donchad kom til Kinnkóra og tók
konungdóm eftir föður sinn. Mael-
sechlainn varð nú yfirkonungur
aftur, án þess að nokkur mælti á
móti, og SigtryggUj. hélt áfram að
vera konungur í Dýflinni^ og hafði
aldrei verið í meira álit'i en eftir
bardagann.
Fyrir víkingaliðið var orustan of
mikil blóðtaka. Það varð augljóst
að Norðmenn gátu ekki haldið upp
yfirráðum á írlandi vegna mann-
fæðar heima fyrir. Liðssafnaðurinn
fyrir orrustuna er hin stærsta afl-
(Framhald á 7. bls.).
THE CANADA
STANDARD LOAN CO.
Afial Skrlfstofa, Wlnnlpejf
$100 SKULDABRÉF SELD
Tllþæglnda þelm sem hafa smá upp-
hæðlr tll þess at5 kaupa, sér I hag.
Upplýsingar og vaxtahlutfall fæst
á skrlfstofunnl.
J. C. Kyle, rftttsinatlur
42s >laln Street, Wlnnlpes.
Rafmagns heimilis áhöld.
Hughes Rafmagns Eldavélar
Thor Rafmagns Þ*vottavélar
Red Rafmagns Þvottavélar
Harley Vacuum Gólf Hrelnsarar
"Laco" Nltrogen og Tungsten Lamp-
ar.
Kafmagns “Fixtures”
“Universal” Appliances
J. F. McKENZIE ELECTRIC
CO.
283 Kennedy Street
Phone Matn 4064 Wlnnlpeg
VltSgjörSir af öllu tagl fljótt o* vel
af hendi lelstar.
D. GEORGE & CO.
General House Repairs
Cahlnet Makera and Lpholaterera
Furniture rep^alred, upholstered and
cleaned, french polishlng and
Hardwood Finishing, Furnl-
ture packed for shipment
Chairs neatly re-caned.
Phone Garry 3112 369 Sherbrooke St.
Brúkaðar saumavélar meí hæfl-
legu veríi.; nýíar Singer vélar,
fyrlr penlnga út t hönd etta tll letlgu
Partar 1 allar tegundir af vélum;
aögjörö á öllum tegundum af Phon-
nographs 4 mjög lágu vert5i.
J. E. BRYANS
531 SARGENT AVE.
Okkur vantar duglega “agenta” og
verksmala.
Ein persóna (fyrir daginn), $1.50
Herbergi, kveld og morgunverður,
$1.25. Máltííir, 35c. Herbergi, ein
persóna, 50c. Fyrirtak í alla staöi,
ágæt vínsölustofa í sambandi.
Tnlsími Garry 22r»2
ROYAL OAK HOTEL
Ch»M. GiiMtafsson, eiftandl
Sérstakur sunnudags mi®dagsvert5-
ur. Vín og vindlar á boríum frá
klukkan eitt til þrjú e.h. og frá sex
til átta ab kveldinu.
2S3 MARKET STREET, WINNIPEG
Isabel Cleaning and
Pressing Establishment
J. W. u IIXV, etKandl
Kunna manna bezt aö fara meV
LOÐSKINNA
FATNAÐ
Viögerölr og breytingar
á fatnaöi.
‘Phone Garry 1098 83 Isabel St.
horni McDermot
H.JOHNSON
Bicyle & Machine Works
Gjörir við vélar og verkfæri
reiðhjól og mótora, skerpir
skauta og smíðar hluti í bif-
reiðar. Látið hann sitja fyrir
viðskiftum ykkar. Alt vel af
hendi leyst, og ódýrara en hjá
öðrum.
651 SARGENT AVE.
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
Columbia Grain
Co., Limited
140-44 Grain Exchange Bldg.
WINNIPEG
TAKIÐ EFTIR!
Vér kaupum hveiti og aðra
komvöru, gefum hæsta verð og
ábyrgjumst áreiðanleg viðskifli
Skrifaðu eftir u oplýsingum.
TELEPHONE MAIN 3508