Heimskringla - 10.06.1915, Qupperneq 5
WINNIPEG, 10. .1ÚNf 1015.
II E IMSKRING I.A
fií.S. 5
“Vodka” eða
rússneska brennivínið.
Aldrei fyrri í heiminum hefir ver-
ið talað eins mikið um afnám brenni
vínsdrykkju eins og einmitt nú, ald-
rei hefir annað eins verið unnið á
móti nautn áfengis einsog nú, og
aldrei hafa höfðingjar heimsins
gjört sér eins ant um að hefta
nautn þess.
Gamli stjórnmálamaðurinn Breta,
Gladstone, sagði, að brennivínið
væri verra og djöfullegra, en strið
og landfarsóttir og hungursdauði.—
En í vetur sagði David Lloyd Ge-
orge í ræðu einni: “Vér eruin að
berjast við Þjóðverja, Austurríkis-
menn og brennivin, og af þessum ó-
vinum, sem allir eru harðir og illir
viðfangs, er brennivínið verst.
Á Rússlandi hafa menn lengstum
drukkið og drukkið mikið. En vér
höfum alt til þessa haft lítil tíðindi
þaðan, og því ekkert vitað um það.
Á dögum Péturs mikla Rússakeisara
kvað mjög mikið að því. Ilann var
maður mikill og hraustur og drakk
svo mikið, að sendiherrar þjóðanna
lágu allir undir borðum áður lyki,
þegar hann bauð þeim til veizlu með
sér; þá mátti enginn sitja að borði
með keisara, sem ekki tæmdi skálir
allar, hvort sem það var karl eða
kona. Og Pétur hætti ekki meðan
nokkur sat uppi.
Á seinastliðinni öld náðu bindind-
is hreyfingar þangað; en stjórnin
vann á móti, vildi ekki hafa þær.
Rússinn varð að fá að drekka. Og
alt fram til 1887 bannaði Rússakeis-
ari öllum bindindisfélögum að vinna
þar. Rússinn þurfti að hafa vodka-
drykkinn sinn. En það er brenni-
vín eða vínandi sterkari en whisky
og er búið til úr kartöflum, maís eða
rúg. Eiginlega er það 90—96 pró-
sent hreinn vínandi (alcohol), en
er þynt það sem bændum er selt,
svo að það hefir 40—60 prósent af
vínanda. Það mætti því kalla það
eldvatnið, enda hefir það kveikt í
mörgum Rússanum.
Áður fyrrum voru það mest Gyð-
ingar, sem verzluðu með vodka, og
fengu af mörgum óorð fyrir. Þeir
liöfðu einnig þá atvinnu, að lána út
peninga, og láta peninga móti hlut-
um ýmsum, er þeir tóku í veð. Þeg-
ar bændunum var gefið frelsi (þeir
fylgdu eignum stórmennanna, sem
kúgildi jörðum), þá voru þeir ekki
fremur frjálsir, því nú urðu vinsal-
arnir eigendur þeirra. Var svo mik-
ið um þetta, að rithöfundurinn Tur-
genieff sagði: “Á Rússlandi sofa
allir, — yfirforingjarnir, bermenn-
irnir, kaupmennirnir, dómararnir,
klerkarnir, feðurnir og börnin,
alt er sofandi nema vodka-búðirnar,
þær veita vodka-elfunum um alt hið
mikla Rússland”. ,
Stofnað vodka-einveldið.
Þetta fór hríðversnandi með ári
hvcrju, svo að 1895 tók stjórnin i
taumana. Hún tók að sér sölu á því
og alt eftirlit. Hún lé,t þá eiga sig,
sem seldu bjór og vin; en alla söl-
una á aðaldrykk þjóðarinnar tók
stjórnin að sér, og að mestu leyti til-
búning þess. Þá voru 100,000 vodka
búðir á Rússlandi því, sem í Evrópu
liggur, og 1. janiiar 1895 var þeim
öllum lokað. En jafnharðan komu
upp tugir þúsunda af stjórnarbúð-
um (dispensaries). Þetta töldu flest-
ir svo mikla endurbót, að hátíðir
voru haldnar um alt ríkið. Voru
þar viðstaddir hátiðahöldin bisk-
upar og klerkar, og sungu sálma og
lögðu bléssun sína vfir búðirnar og
brennivínið.
Mest var þó um hátíðahöldin í
dómkyrkjunni i Kasan. Þar voru
allar hinar fínustu frúr landsins i
skrautklæðum sínum, höfðingjar,
hertogar, barúnar og hópar af hin-
um æðstu mönnum kyrkjunnar. Og
þennan hinn dýrlega dag voru hin-
ar fínustu frúr og meyjar að brynna
hverjum sem hafa vildi. Þær seldu
þarna blessað “vodkað” með sínum
eigin höndum, glóandi af demönt-
um, smarögðum og rúbinsteinum.
En greifarnir og hertogarnir voru
sveinar þeirra að hjálpa þeim og
rétta þeim pitlurnar. ,
Og þá var Rússinn kátur; bænda-
garmarnir tóku hið vígða vín úr
höndum þcirra, og þeir hafa verið
SUMAR OG—
pi * •S
Fáanlf af e8a E. L. I ! merkur og pott flösku hylkjum hjá þeim sem þú kaupir íjá oss. ►rewry, Ltd., Winnipeg.
ósviknir soparnir þá. En alt Rúss- j
land trúði því, að nú væri lokið öll-
um drykkjuskap á Rússlandi, þegar J
stjórnin fór að selja. Hún gat ekki j
gjört neitt rangt. ,
Rússastjórn hélt þarna fram mörg-
um þeim hugmyndum, sem nú eru i
svo miklu uppáhaldi, og þeim þó
hvað mest, sem bruggarar brenni-
víns halda fram nú í Bandaríkjun-
um og víðsvegar um heiminn. Það,
sem Rússum þótti mestu varða, var
að afnema brennivinsborðið, með
öllu fylliríinu, veitingunuin, jiegar
einn er að kaupa handa öðrum, eða
tveimur eða þremur, og ólöglega
sölu, eða sölu á öðrum timum en lög-
in leyfa. Brennivínsknæpan hafði
vcrið “klúbbur” fátæka mannsins,
og þeim faivst þeir þurfa að útvega
honum eitthvað annað i staðinn. Og
þegar menn hafa engar skynsamleg-
ar skemtanir, þá hljóti þeir að fara
á knæpurnar og fylla sig. Endurbót-
in eð lækningin á drykkjuskap var
ekki það, að afnema vínið, heldur
að hafa hemil á því, — stjórna fylli-
ríinu!
Vodka-búðirnar seldu ekkert ann-
að en vodka, og þar mátti aldrei inni
drekka. Fyrir fáein cent fékk nú |
bóndinn litla, hálslanga, stútmjóa
flösku, fulla af tærum vökva, sem
hið tærasta vatn, og hver varð að
taka hana burtu undir eins. Þegar
hann kom út á stræti, mátti hann
súpa á henni, eða hann fór með
flöskuna heim til sín. Væri hann
drukkinn, fékk hann ekkert brenni-
vín, og ekki mátti selja börnum
brennivín. Á sunnudögum mátti
hann kaupa sem öðrum dögum. en
ekki á jóladaginn, öskudag aða föstu
daginn langa.
Væri vodka-búðin nálægt verk-
smiðju, mátti hún aldrei selja þann
dag, sem verkamönnunum var borg-
að, og ekki ineðan bæjarstjórnin
hafði fundi, og ekki eftir kl. 6 e. m.
á helgidögum. ,
En svo stofnaði stjórnin hér pg
hvar kaffihús, sönghallir, danssali
og því um likt. En bindindis starf-
scmi vildi hún enga, og bannaði
stranglega, r— meðfram kannske af
því, að henni var ekki um mikinn
félagsskap meðal alþýðunnar.
Með því að taka að sér sölu brenni
vinsins bafði stjórnin tvent i huga:
1. Að minka drykkjuskap.
2. Að auka tekjur stjórnarinnar.
Hvað seinna atriðið snerti, þá
hepnaðist það betur en nokkrum
tnanni gat komið til hugar. Árið
1897, tveimur árum eftir að stjórn-
in tók við sölunni, voru tekjur henn-
ar eða ágóði af þvi $148,000,000; en
árið 1913 var ágóðinn orðinn $425,-
000,000. eða nærri hálf billíón doll-
ara. Síðan árið 1895 hefir stjórn
Rússa haft í hreinan ágóða af söl-
unni fimm billíónir dollara. Þeir,
sem vodka drukku, guldu því nærri
þriðjung af öllum tekjum stjórnar-
innar. Og engin tekjugrein Rússa
hefir gefið rikinu eins miklar inn-
tektir einsog þessi, og árið 1913 gaf j
vodka-salan 100 milliónum dollara ]
meira af sér en járnbrautirnar, sem
ríkið átti þó aliar. Brennivinsflösk-1
urnar bændanna hafa þvi veitt ]
stjórninni næga peninga til að búa
sig undir þetta stríð. Hermannavald ;
og brennivínsdrykkja hanga því
saman og stjórnin liefir verið að
selja bændunum eitur til þess að
geta kevpt hnífana til að spretta
fyrir á hálsum nágranna sinna.
Fcykileg vodka-sala.
Hinn feykilegi vöxtur vodka söl-
unnar jók þannig tekjur ríkisins
langt fram yfir það, sem nokkrum
hafði til hugar komið. En einsog
fljótlega má sjá, þá minkaði drykkju-
skapurinn ekki, heldur hið mót-
setta og það í stórum stýl. Árið
1897 seldi stjórnin 44 millíónir gall-
óna af vodka, en árið 1913 hafði sal-
an vaxið svo, að þá seldi hún 251 J
millíón gallóna. Geta menn af því J
glögglega séð, að drykkjuskapurinn j
hefir margfaldast i stað þess að
minka. Enda ber öllum saman um
það. Fréttaritari blaðsins Globe
segir svo frá á Rússlandi 1908: -
“Vodkadrykkjan er orðin svo voða-
leg um alt Rússland, að heil þorpin,
sem áður áttu fult í fangi með að j
bjargast, Iiggja nú rotuð, sósuð og
sjónlaus af stöðugu, daglegu fyllirii,
og fyrir þeim liggur ekki annað en
að veslast upp, velta út af og deyja
úr drykkjurotinu”.
Það er Iiklega ómögulegt að finna
nokkurt dæmi þess i mannkynssög-
unni, að stjórn ein hafi larið jafn-
langt, að drepa og eyðileggja velferð
þjóðar sinnar, til a' hafa af því pen-
ingalegan hagnað, einsog þarna.
Það var stjórnmálamaðurinn Vitte
barún, sem kom á vodka-sölu þess-
ari hjá Rússum. En þegar liann var
farinn að sjá afleiðingar hennar, er
sagt að hann hafi mælt: “Þeir kalla
mig föður vodka-sölunnar, og eg
neita því ekki. Eg er faðir að barn-
inu. En eg ætlaðist til, að krakkinn
yrði heiðarleg stúlka. En nú hafa
aðrir alið hana þannig upp, að hún
gengur opinberlega um strætin á
Newski Prospect. Eg ætlaði henni
að lifa heiðarlegu lífi, en ekki sem
vændiskonu. Og tekur það mig sárt,
að sjá hið daglega franiferði henn-
ar”.
Og hver einasti ferðainaður, sem
um Rússland hefir farið, segir sömu
söguna: Vitte hefði mátt iðrast þess-
ara gjörða sinna. Áður en stjórnin
fór að selja vodka þektist varla
drykkjuskapur meðal rússneskra
kvenna. En nú máttu bændagarm-
arnir ekki drekka á knæpunum. Og
þeir fóru því með flöskuna heim til
sín, og þegar þeir voru sjálfir orðn-
ir stútfullir, þá fóru þeir að troða
því að konu sinni og börnum.
Þeim lærðist fljótt listin, og brátt
urðu þúsundir kvenna alt að einu
sólgnar i vínið einsog menn þeirra.
Þeim fanst þær mega gleðja sig
einsog bændur þeirra, og börnin
lærðu þetta af þeim. Og svo lá alt
í hrúgu, og oft var það, að konur
jafnt sem karlar lágu augafullar og
máttvana á strætum úti.
Fyrir rúmu ári síðan var þetta
rannsakað og teknir skólarnir, og
varð það þá ljóst, að 40 prósent af
lærisveinunum, bæði drengjum og
stúlkum, drukku vodka meira eða
minna á hverjum degi.
Á sumum stöðum risu þó konurn-
ar upp á móti jiessu og réðust í stór-
hópum á vodka-búðir stjórnarinnar
og vildu brjóta þær og hella brenni-
vininu niður. Urðu af því róstur
nokkrar, en konurnar voru fljótt
bældar niður.
En það var líka annað, sem fylgdi
vodkasöluuni. Glæpir uxu svo á-
kaft, að þegar glæpafræðinga-þing-
ið (crimino-logical congress) var
haldið í Moscow 1909, þá gjörðu
þinginenn áskorun til stjórnarinnar,
að hún skærist í leikinn og stöðvaði
þetta, þó að hún tapaði öllum liin-
um miklu tekjum af brennivínssöl-
unni. örbyrgð og sjálfsmorð höfðu
vaxið fram úr öllu liófi með vodka-
sölunni. (Meira).
Guðshugmyndin
og stríðið.
Eiinreiðin flytur engar stríðsfrétt-
ir, og er það með ráði gert. Því þó !
hún—eins og aðrar nöfnur hennar—
sé auðvitað ferðmikil, þá er þó raf-
magnsbylgjan í símanum fljótari,
sx'o að flestar stríðsfréttir hennar
mundu vera orðnar úreltar, og aðr-
ar nýrri komnar í staðinn, þegar
hún kemst í áfangastað sinn. Auð-
vitað gæti hún samt flutt álit sitt
og yfirlit yfir ýmislegt, sem við ber í
stríðinu, frekar en gert er í almenn-
um fréttablöðum. En á því er líka (
talsvert vandhæfi fyrir tímarit, sem
út er gefið í hlutlausu Jandi; bæði
af því, að enn er svo margt í reyk og
móðu og öll niðurstaða óviss, svo ]
að vandhitt er að fella réttlátan
dóm um hvað eina, er gerist í þess- I
ari “Heljarslóðarorustu,” og þá ekki I
síður hitt, að bardagaþjóðirnar
vaka með argusaugum yfir hverju ]
orði, sem um þær er sagt hjá hlut-
lausu þjóðunum, svo að þær verða
að fara mjög varlega, ef þær vilja
ekki eiga á liættu að fá líka þrumu.
fleyginn í kollinn.
En eitt viljum vér þó minnast á;
sem komið hefir svo berlega fram í
þessu stríði, og það er, hve herfilega
bardagaþjóðirnar hafa vanbrúkað
guðs nafn 1 því, og hve hugniyndir
þeirra um guð og stjórn hans á
heiminum eru öfugar og ófullkomn-
ar. Þvf allar skoða þær guð sem
blóðþyrstan herskaparguð, sem
sjálfsagður sé til að leggja blessun
sfna og velþóknun yfir vígvélar
þeirra og morðtól, og hjálpa þeim til
að drepa sem flesta af fjandmönn-
um þeirra. Og hver þeirra um sig
skoðar guð sem hlutdrægan flokks-
guð, sem þjóðguð, ,sem sinn guð,
sem hljóti að unna sér einni sigurs,
en hafa andstygð og óbeit á öllum
óvinum hennar. Rússar ákalla sinn
Rússaguð og trúa því og treysta,
að hann sé með þeiní einum og
hjálpi þeim til að slátra svo mörg-
um Þjóðverjum, Austurrfkismönn-
um og Tyrkjum, að þeim megi verða
sigurs auðið. Og alveg eins er með
hinar þjóðirnar. Bæði Englend-
ingar, Frakkar, Þjóðverjar og Aust-
urríkismenn o.s.fiv., hver þjóðin um
sig ákallar guð sem sinn guð sér-
staklega, og telur sjálfsagt, að liann
sé þeirra megin, en hafi hatur og
andstygð á öllum mótstöðumönn-
um þeirra. En ef menn trúa aðeins
á einn guð, þá virðist dálítið örð-
ugt að skilja, hvernig hann eigi að
fara að því, að gcra þeim öllum til
geðs og gefa þeim öllum sigur. Ann-
að mál, ef menn hugsa sér marga
guði, sinn fyrir hverja þjóð.
Og það eru þó ekki valdhafarnir
einir, sem hafa þessa skoðun á guði,
og vanbrúka þannig nafn hans, f
hvert skifti sem þeir opna munninn
til að tala til fólksins. Sjálfir þjón-
ar kirkjunnar, prestarnir, eru ekki
hóti betri f ])eim efnum. Enda þyk-
ir það nokkurnveginn algild reyns-
la, að þeir leggist jafnan á sömu
sveifina og valdhafarnir.
Hvergi hefir þetta þó komið jafn-
hræmulega bcrt í ljós, eins og í
kvæðakveri einu nýútkomnu, eftir
þýzkan prest, Dietrich Vorwerk, og
sem heitir “Húrra og liallelúja!” 1
kveri þessu, sem er ekki nema 48 bls.
eru eintómir hersöngvar, herhvatir,
og herbænir, og hefir því verið tekið
með svo mikluin fögnuði, að komn-
ar eru út af þvf þrjár útgáfur, og nú
máske enn fleiri, jiegar þetta er rit-
að. Þó eru ekki allar útgáfurnar
eins, heldur hefir sumt verið felt
burt úr hinum síðari, sem stóð f
fyrstu útgáfunni, af því að til vóru
menn, sem hneyksluðust á því.
Þanniig var t.d. í 1. útgáfunni
breyting eða ný útgáfa af "Faðir-
vori” samkvæmt þvf, sem prestin-
um fanst bezt við eiga núna í stríð-
inu. Og í þ.essu nýja “Faðirvori”
ldjóðaði t.d. 4., 5. og 6 bænin þann-
ig:
“G-efðu oss ekki nema nauinan
skamt af -brauði, ef þú aðeins vilt
úthluta fjandinönnum vorum dauð-
a og tíföldum kvölúm:
og fyrirgef oss af náð þinni öll
þau skot og spjótalög, sein oss ekki
tekst að hitta með;
og leið oss ekki í freistni, til að
framkvæma reiðidóma þfna með alt-
of mikilli vægð og mildi”
Með þessu var þó sumuin nóg boð-
ið, og með því að sum kirkjuleg tím-
arit töldu það hreint og beint guð-
last, þá var það burt felt í 3. útgáf-
unni. En nóg er samt eftir, til að
sýna saina andann.
Eins og titillinn bendir til, eru
hersöngvar þessir bæði fullir af víg-
amóð og sigurgleði, og hinsvegar
einnig af þakklæti til guðs fyrir
alla sigrana, en þó jafnframt hvöt
til að beygja sig fyrir guði í alvar-
legri sjálfsprófan. En það er öðru
nær, en að fullkomið jafnvægi sé á
inilli þessara tveggja hugsanaþráða,
heldur er stöðugt innan um þá
brugðið þriðja skoðanaþræðinum,
sem sé þeim, að þýzka þjóðin standi
fi-amar öllum öðrum þjóðum í sér-
stöku sáttmálssambandi við guð.
Þar kemur því fram sama hugsunin
og hjá Gyðingum í Gamlatestament-
inu, að guð sé guð Þjóðverja, sem
láti liina þýzku þjóð sigra, sem sfna
útvöldu þjóð. Og einmitt á þeim
grundvelli virðist afstaða Þjóðverja
til guðs byggjast æ meir og meir,
sein meðal annars kemur fram í því,
hve hrifnir margir þeirra eru af
Gamlatestainentinu, sem þeim finst
eiga svo dæmalaust vel við þá um
þessar mundir.
Annars er það einkennilegt við
þessa hersöngva, að þó að þeir auð-
vitað annars eingöngu snúist um
heimsstríð það, sem nú stendur yfir
þá er þar einnig skotið inn í nokkr-
um sigursöngum eða lofsöngum út
af sigrum, er Þjóðverjar hafa áður
unnið yfir srvertingjum i suðvestur-
hluta Afrfku! Virðist það benda á
æðimikla löngun til að kveða um
herskap og hreystiverk, þagar jafn-
vel þjónar kirkjunnar seilast svo
langt eftir yrkisefnum af því tagi.
Hitt gegnir minni furðu, að ort sé
um heimsstyrjöldina miklu, sem nú
er á döfinni, og þá sigra, sem í henni
hafa unnist, þó mönnum finnist, að
öðrum mundi standa það nær, en
þjónum frelsarans, friðarhöfðingj-
ans mikla.
í einu kvæðinu tekur skáldið þá
spurningu til íhugunar, hvernig á
því geti staðið, að Þjóðverjar séu
umkringdir af eintómum fjand-
mönnum, og eigi ekki einn einasta
vin (sjálfsagt ort áður en Tyrkir
skárust í leikinn). Er ]>að Þjóð-
verjum sjálfum að kenna?, spyr
hann. “Nei, öðru nær,” svarar prest
urinn. “Kannist þið ekki við þann
Helvftishöfðingja eða Helvftisdrotn-
ingu, sem heitir öfund, sem fær níð-
ingana til að skrfða sainan, en
sundurdreifir hetjunum? Vel sé
oss, að öfundin rís þannig gegn oss;
það sýnir aðeins, að guð hefir hafið
oss hátt og blessað oss í ríkum mæli
Minnist lrans, sem hékk á krossin-
um, sem virtist yfirgefinn af guði
og varð að ganga sigurbraut sína
svo einmana. Þú þýzka þjóðin
mfn! þó vegur þinn sé þyrnum
stráður og fjendur þínir margir, þá
skaltu aðeins lialda áfram með lát-
lausri mótsiiyrnu og trausti. Enn
stendur himnastiginn. Þú og þinn
guð, þið eruð í meirihluta.”
Annað kvæði byrjar algerlaga í
anda Gamlatestamentlsins með þvf,
að biðja öllum þeim bölvunar, sem
ekki gangi nógu ötullega fram í þvf,
að framkvæma reiðidóma guðs.
Stríðið sé lieilagt stríð. Og svo
kemur heilmikil romsa, til að sýna,
að alt sé heilagt Þjóðverja megin:
réttur þeirra, sáttmáli, hendur og
I grafir, en þrisvar sinnum heilagur
sá gamli guð, sem leiði fána þeirra
að hinu heilaga takmarki, og bölv-
aður sá, er efist um sigur guðs sfns
og ráði til að semja um fúinn frið,
o.s. frv.
í enn öðru kvæði er lýsing á skap-
lyndi Breta, er minnir átakanlega á
Hvenær ætlarðu að
spara ef þú gerir
það ekki núna?
Þau laun þín eða tekj-
ur aukist án efa, aukast
útgjöld þín einnig og
mörgum finst öllu meira
um það. Nú er því tfminn að byrja sparisjóð, og er
sparisjóðsdeild UNION BANK OF CANADA staðurinn
að geyma hann.
Byrjið með því aukafé sem þið nú hafið með höndum,
hvaða upphæð niður í einn dollar gefur vexti.
LOGAN AVE. OG SARGENT AVE., ÚTIB0
A. A. Walcot, bankastjóri
faríseann og tollheimtumanninn:
"Fégræðgi, mangaraskapur. gróða-
fýsn, slungin öfundgirni og hræsni,
hve viðbjóðslegir lestir urðu það
ekki í vorum augum: við lirækjum
á það, við hötum það, einmitt af
því það er brezkt, náskylt brezkri
lygi og undirferli. Raunar verðum
við ipeð kinnroða að játa, að við
vorum heldur ekki lausir við þetta;
en nú höfum við hrundið því öllu
af oss, og fetum nú í mildu sakleysi
um heimaliaga vora, lausir við fé-
græðgi og undirferli—einmitt af þvf
það er alt brezkt, eins og það legg-
ur sig.”
Þá verður og skáldinu skrafdrjúgt
um hið “heilaga hatur,” og má sem
dæmi þess nefna, að liann í svo
nefndri “herbæn” ákallar guð þann-
ig: "Þú, séin býr í himni þfnum
hátt uppi yfir kerúbum, seröfum og
zeppelínum, þú, sem situr sem
þrumuguð í hásæti, er ljómar af
eldingum frá skýjúm, eldingum frá
sverðum og skotvopnum, sendu
þrumur og eldingar, hagl og hregg-
viðri ótæpt niður yfir fjandmenn
vora, gefðu oss fána þeirra og steyp-
tu |)eiiri niður f myrkur og múga-
kasir."
í öðru kvæði um liið “heilaga hat-
ur” segir svo: “Við vorum aíveg
búnir að gleyma því, þessu brenn-
andi hatri, við Þjóðverjar, sem er
svo gjarnt til að glápa með aðdáun
á valska tízku og útlend þjókyn,
eins og ]>að væru þau, sem gæfi
okkur alt gott. ÁTið réttum .lapön-
um þýzk hervopn og hinum brezku
kramarasálum þýzk vfsindi, og
glöddumst yfir því, að efla andstæð-
inga vora að orku ineð því, sem
sköpunarandi vor hafði framleitt.
Það stendur ekki lengur. Nú hefir
auguin vorum gefist að Ifta óþrjót-
andi níðingsskap. Þeir, sem við
gerðum sæla, þeir öfundast nú f sam
einingu yfir hinni sólfáðu sælu-
braut vorri, þeir. sein við hervædd-
um, beina nú vanþakklátir eitruð-
um örvum að hjarta voru; þá, sem
neytt hafa af brauði anda vors, sjá-
um við nú f fúlmensku sinni vinna
að glötun vorri. ó, guð, þú, sem
hefir stækustu óbeit á rögum laun-
I iorðingjum og ert griinmilegur and-
stæðingur gráðugs vanþakklætis,
við þökkutn þér, að svikagrfmunni
hefir mi verið svift af höfði hræsn-
aranna. Hjálpa þú oss til þess, að
dæma það með þínu heilaga hatri,
sem með ósvifni er að seilast eftir
kórónu þinni, svo að við aldrei
hættum að eyðileggja. fyr en dauð-
inn hefir iátið ávöxtinn ná fullum
þroska.”
Það var leitt, að honum Þorsteini
Erlingssyni skyldi ekki endast ald-
ur til að sjá þessi þýzku kvæði og
önnur svipuð ummæli og ávörp til
guðs hjá hernaðarþjóðunum, sfðan
þetta mikla heimsstrfð hófst. Þau
hefðu getað gefið honum yrkisefni
í mergjað kvæði, þó það hefði sjálf-
sagt orðið nokkuð á annan veg en
sigursöngvar þýzka prestsins. En
svo iná líka segja, að hann hafi ekki
þurft þess með; hann hafi með sínu
glögga skáldauga verið búinn að
sjá þetta fyrir og farið nærri um,
hvað prestum herskaparþjóðanna
væri innanbrjósts. Þvf er ekki eins
og menn kannist við sumt úr kvæð-
um þýzka pestsins í hinu kröftuga
ádeilukvæði Þorsteins “Bæn faríse-
ans”? t.d. lýsing farfseans á sjálfum
sér, samanborið við geip prestsins
um þýzku þjóðina og yfirburði
hennar yfir allar aðrar þjóðir:
“Hví gerðir þú mig geisla þánn
á götum fósturslóðar,
og slíkan garp og gæðamann
og gimstein minnár þjóðar?
Hví varð ég fólksins fyrirmynd,
hví fékk ég slíka vizkulind
og allar gjafir góðar?
Hvf leyfir þú þá landi og þjóð
að lúta nokkrum öðrum?
Hví drotna ei mín hvcllu hljóð
að heimsins yztu jöðrum?
Hvað hjálpar það, að hátt ég fer?
því hærri jafnan Satan er
og tekur flug úr fjöðrum.”
Og er ekki eins og inaður kannist
við rödd þýzka prestsins, óbænir
hans og ummæli um Breta og aðra
mótstöðumenn Þjóðverja, í þessum
vfsum Þorsteins:
“Mig mundi litlu muna þó,
að mæta Satan einum;
en hann á vin í hverri kró
og her af lærisveinum;
og örvar senda árar þeir,
sem eitri hverju brenna meir
í mínurn merg og beinum.
Hví viltu þola þessa menn
og þeim svo áfram hleypa?
Og hvf má jörðin ekki enn
þá alla sainan gleypa?
Hve styrkti það ei þjóðartrú!
og þörf er aldrei meir en nú
þeim árum strax að steypa.
Fln, drottin, hvar sem heims um
lönd
þú hittir þessa varga:
þá loka hverri lfknarhönd
og lát þeim ekkert bjarga;
þá mun ei æfin ýkja löng,
unz önnur verri sultarföng
þeim voðaföntum farga.
Mun sú þeim ekki sárust nauð
að sjá oss feita og káta,
er ekkert fæst á borðið brauð
og börnin þeirra gráta?
Og við að sjá þá sultar raun,
sem Satans þjónar fá i laun,
mun eitthvað undan láta.
Og enn þá til að erja á lýð
með öllum Vítis pínum
ég lield í þetta heiftarstríð
úr helgidómi þínum.
En héðan af ég hamra þá
með hverju, sem að bítur á.—
Nú hjálpi Satan sfnum!
En seinna þér ég sit við hlið
og sé þá fótum tapa,
og lít þeim eilff ósköp við
og opið Vfti gapa:
ég heyri gimman hefndardóm,
ég heyri þeirra voðaróm
og sé þá sjálfur hrapa.”
Ef þeir íslenzkir prestar, sem mest
hneyksluðust á þessu kvæði Þor-
steins og öðrum árásarkvæðum hans
á kirkjuna, hefðu þekt eins vel og
hann skoðanir ýmsra um guð og &f-
stöðu hans til manna og þjóða, þá
mundu þeir máske hafa litið á
kvæði hans með öðrum augum, og
íátað, að “karlinn var ekki svo blár”
Þvf þó að svo hafi nú atvikast, að
vér höfum hér að framan aðeins tik
fært ummæli eftir tiýzkan prest, þá
mega menn ekki ætla, að Þjóðverjar
og klerkalið þeirra sé einsdæmi 1
þessum efnum. Nei, það er víðar
pottur brotinn, og óvíst, að ýmsir
klerkar hinna hernaðar])jóðanna
reyndust hóti betri. ef hægt væri að
skoða þá með röntgensgeislum inn-
anrifja. Og ekki hefi.r t.d. neitt
heyrst um það, að enskir prestar
hafi hafið nein mótmæli gegn til-
raunum Englendinga til að svelta
alla þýzku þjóðina (um 70 miljónirí
-börn, konur og gamalmenni, með
því að banna þeim alla aðflutninga,
heldur muni una því allvel, “er ekk-
ert fæst á borðið brauð og börnin
þeirra gráta.”
V. G.
Sextíu manns geta fengið aðgang
að læra rakaraiðn undir eins. Tií
þess að verða fullnuma þarf aðeins
8 vikur. Áhöld ókeypis og kaup
borgað meðan verið er að læra.
Nemendur fá staði að enduðu námí
fyrir $15 til $20 á viku. Vér höfura
hundruð af stöðum þar sem þér
getið byrjað á eigin reikning. Eftir-
spurn eftir rökurum er æfinlegs
mikil. Til þess að verða góður rak-
ari verðið þér að skrifast út fri
Alþjóða rakarafélaginu.
INTERNATIONAL BARBER
COLLEGE
Alexander Ave. Fyrstu dyr vestaa
við Main St., Winnieg.
Islenzkur ráösma'öur hér.
ÍNÝ VERKSTOFA
Vér erum nú færir um að taka *
móti öllum fatnaði frá yður til að
hreinsa fötin þín án þess að væt*
þau fyrir lágt verð:
Suits Steamed and Pressed EOc
Pants Steamed and Pressed 25c
Suits Dry Cleaned...$2.00
Pants Dry Cleaned .. 50c
Fáið yður verðlista vorn á öllum
aðgjörðum skófatnaðar.
Empress LaundryCo.Lti
Phone St. John 300
COR. AIKENS AND DUFFERIM