Heimskringla - 22.07.1915, Síða 1

RENNIE’S SEEÐS
- HEADQUAR1ERS FOR SEEDS. PLANTS,/4|
1. BULBS AND SHRUBS
PHONE MAIN 3514 FOR CATALOOUE
Wm. RENNIE Co., Limitcd
394 PORTAGE AVE. - - WINNIPEG
Flowers telegraphed to all parts of
the world.
THE ROSERY
FLORISTS
Phones Main 194. Night and Sun-
day Sher. 2667
2S0 DONALD STREBT, WINNIPEG
XXIX. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 22. JÚLÍ, 1915.
Nr. 43
Foringi Konservatíva í Manitoba.
SIR JAMES ALBERT MAMNING AIKINS, hinn nýji for-
ingi Kanservatíva í Manitoba, er fsed<Jur og uppalinn í Ontario.
Hann var með hir.um fyrri frumbyggjum Manitoba. Kom hing-
að 1879, þegar land var hér óbygt. Plógur bóndans og landnem-
ans var þá ekki farinn að fletta við sléttunum, og smáhópar að
eins hér og hvar á stöku stað um íylkið.
Mr. Aikins var haefileikamaður hinn mesti, og beitti sér öll-
um til starfa sem lögmaður og til að byggja upp hið unga mann-
félag Manitoba fylkis, sem hann sá að skjótlega mundi stíga
risafetum til framfara og þroska.
Margir töldu hann sjá ofsónir og gjöra of mikið úr komandi
velseeld og frama fylkisbúa; en raunin hefir sýnt að hann hafði
rétt fyrir sér.
Mr. Aikins hefir verið talinn einhver bezti lögmaður í öllu
Canada, og einn með landsins allra maelskustu mönnum. Og
árum saman þótti ekkert fyrirtæki eða framkvæmd í fylkinu til
nokkurs nýtt, ef ekki var nafn Mr. Aikins við bundið; og engin
samkoma eða fundur haldinn svo að ekki væri þar Mr. Aikins
fenginn til að tala. Ræðan rann svo létt og lipur og hnyttileg af
vörum hans, fræðimannleg og andaði svo hlýju hugarþeli og
hluttöku í kjörum allra manna, og það var unun sönn, að heyra
hann segja frá baráttu frumbyggjanna í landi þessu og hlusta á
spádóma hans um alt það, er framtíðin bæri í skauti sínu.
Hann var alríkismaður og heitur fyrir stefnu Sir John A.
Macdonalds, að mynda hér nýtt og mikið þjóðveldi. En Sir
John var æfilangur vinur hans og föður hans.
Sir James Aikins er maður veglyndur og sí og æ reiðubúinn
að leggja fram fé og vinnu til allra þeirra mála, sem til góðs eru
stofnuð og snerta velferð þjóðarinnar, og hann er hinn örlátasti
við alla þá.sem bágt eiga, og í nauðum eru staddir.
Sir James er konservatív í sama skilningi og Sir John A.
Macdonald var konservatív. Hann ann heitt Bretum og Breta-
veldi; en vill þó mynda sjálfstæðan kanadiskan þjóðaranda. —
Hann er tregur til vafasamrar nýbreytni, en þó umbótamaður
hinn mesti, og er ant um að umbæturnar séu vandaðar og vel
hugsaðar, og þegar hann er sannfærður um nytsemi þeirra, þá
vill hann líka fylgja þeim fram til hins ítrasta.
Hann hefir æfinlega verið hinn sterkasti bindindismaður;
en þó aldrei ofsafenginn eða hlægilegur. Sama er að segja um
mentamál. Sjálfur er hann viðurkendur fræðimaður, og vill lyfta
þjóðinni svo hátt sem mögulegt er.
Mr. James Albert Manning Aikins er fæddur 10. des 1851;
mentaður á Upper Canada College; varð B.A. 1875; M.A.
1876. Gjörðist lögmaður í Ontario 1878, og í Manitoba 1879;
en í Norðvesturlandinu 1882. Var gjörður Q. C. 1884.
Hann hefir verið lögmaður fyrir Imperial Bank of Canada;
Bank of Ottawa; Great West Life Insurance Co., Standard Trust
Co., og C. P. R. frá 1 88 1 — 1 911. Og sýnir það, hvaða álit menn
hafa haft á honum.
Hann hefir verið forseti lögmannafélaganna í Canada, í Mani-
toba, síðan 1 880, og í stjórnarnefnd lögmannafélags Manitoba.
Hann var fulltrúi Cnada á Haag-fundinum 1912. Var einn
nefndarmanna 1 hinni konunglegu nefnd jarðyrkjumála og upp-
fræðslu 1902. Hann hefir verið ráðgjafi (Councillor) og heið-
urs-gjaldkeri Manitoba háskóla síðan 1887. Var einn í há-
skólanefndinni 1896; forstjóri (Director) jarðyrkjufélagsins.
Einn af stjórnendum Wesley háskólans síðan árið 1890, og for-
seti Y.M.C.A. í Winnipeg 1879 og 1882.
Mr. Aikins hefir stjórnað öllum þessum störfum með hinum
mesta dugnaði og skyldurækni, og gengt umfangsmiklu starfi
sem lögmaður. Þingmaður er hann nú fyrir Brandon kjördæm-
ið á sambandsþinginu. — Stórt bú á hann í Elkhorn, Man., og
er hann þar, þegar hann getur því við komið.
Faðir hans H. James Cox Aikins var Secretary of State í
stjórn Sir John A. Macdonalds frá 1869—1872, og Lieutenant
Governor of Manitoba 1882—1888, og síðan senator þar til
hann dó.
Kosningar 6. ágúst.
Eins og margir höfðu spáð,
hafa liberalar skelt á kosningum í
! fylkinu eins fyrirvaralítið og lög
leyfa. Og hyggja þeir að ávirð-
ingar fyrirrennara sinna gjöri þeim
! sigurinn auðveldan. En mikil lík-
indi eru til að þeim skjátlist. Það
hefir greinilega sannast fyrir Per-
| due nefndinni, sem margir auð-
i vitað vissu áður, að alt þeirra
i gum um pólitiskan hreinleika hef-
I ir verið hræsni og ekkert annað.
Konservatívar hafa tekið upp
framfarastefnu í hvívetna og þeir
sækja ötullega fram í hverju ein-
asta kjördæmi undir forustu heið-
arlegs og einbeitts leiðtoga og
góðra þingmannaefna.
Fréttir frá Stríðinu.
Stríðið gengur sinn vanagang, og
þó að nú hafi ckki víða verið' stór-
bardagar, sein nienn kalla á þessuin
tímum, þá muni það áður hafa verið
kallaðir stórbardagar, sem háðir
hafa verið þessa viku.
Bardaginn austurfrá.
Rússar stöðvuðu eins og um var
getið áhlaup Þjóðverja á Suður-Pól-
landi, þar sem þeir voru á norður-
leið til Warshau á 80--00 mílna
svæði austur og vestur, beggja meg-
in Vistula; — stöðvuðu þá á hæðu.n-
uin við Krasnik og börðu svo á þeim
að þeir urðu undan að hörfa. Og
hefir það haldist seinustu viku, að
Rússum hefir veitt þar betur en
þýzkir verið í hættu og mist niarga
tugi þúsunda manna. En landið,
sem þeir hafa farið yfir er eyðimörk
ein, og hafa Þjóðverjar því orðið að
senda þangað fleiri menn cg vistir
allar og herbúnað. Þetta hefir
valdið því, að minna hefir orðið úr
áhlaupi Vilhjáhns á Frakka og Eng-
lendinga í Flandern.
En það var víst tilgangur hinna
þýzku, að koma nú að Rússuni á tv
vegu, að sunnan og norðan á 100—
150 mílna svæði á báðum hliðum,
og sækja nú fram til Warshau og
klemma þá þar milli sin; en Rússar
eru þessu viðbúnir. — Að sunnan
stöðvuðu þeir þýzka við Krasnik
og þar á línu austur og vestur; en
uð norðan hafa þýzkir litið komist
suður fyrir landamæri sín, eða rétt-
ara Austur-Prússlands. Rússar hafa
staðið ])ar sem hjarg fyrir og hrak-
ið þá af sér með mannfalli á ótal
stöðum; en einlægt senda þýzkir
lram nýja menn þegar hinir falla;
og hænum Przasmyz náðu þýzkir
núna nýlega, norður af Warsliau en
skamt sunnan við landamærin.
,( Kúrlandi hafa þýzkir gjört
nýja kviðu. Þeir hafa hrakist þar
lrain og aftur nú í tvo mánuði. Var
þar mikið af höfðingjasetrum þjóð-
verskra manna; en landið heyrði
Rússum til; en mennirnir þýzkkynj-
uðu þeim ótrúir; og hafa þýzkir
viljað ná landinu og stefna áhlaup-
inu til borgarinnar Riga, sem er
verzlunarborg mikil við botninn á
Riga flóanum. Einu sinni fyrir 3
vikum áttu Iiýzkir eftir einar 25—30
mílur til Riga, en þá börðu Rússar
þá aftur nærri yfir þvert Kúrland.
Nú stendur fylking hinna þýzku yf-
ir endilangt Kúrland frá suðri til
norðurs, eða frá ströndinni milli
Liebau og Windaa og suður að Nie-
men, nálægt miðju landi og brenna
og bræla þeir hvar sein þeir fara,
nema sum þýzku höfðingjaseirin.
Stefnuskrá Konservative flokksins.
\ ’ FIRLIT yfir samþyktir þær sem viðteknar
voru á fundi konservatíva í Winnipeg,
14. og 15. júlí, 1915. 1 þessum sam-
þyktum er fólgin stjórnmálastefna sú og
grundvallaratriði mála þeirra, sem konserva-
tívar í fylki þessu skuldbinda sig til að fylgja
og framhalda, ef þeir komast til valda.
Að Halda óskertum meginreglum Breta
fyrir þingbundinni stjórn.
Að telja það hina fyrstu skyldu stjórnar-
innar að efla og auka mentamál fylkisins; að
tryggja hverju barni í fylki þessu heilbrigða
og góða undirbúnings mentun (elementary
education) án nokkurs tillits til þjóðflokka
eða trúarbragða; að láta góða og fullkomna
kenslu í ensku vera aðalatriðið í hverjum
skóia. Að hafa góða kennara og gjalda þeim
sómasamlega; að styrkja skólanefndirnar til
þess að hafa skólana í sem beztu lagi, hvað
kenslu og útbúnað snertir; að efla og styðja
mentun í jarðyrkju í æðri og lægri skólum,
að vmna að því, að efla og styðja háskóla
Manitoba-fylkis, svo að áhrif hans geti orðið,
sem blessunarríkust fyrir land og lýð.
Að efla jarðyrkjuna, sem er aðal undir-
staða allrar vellíðanar Manitoba-búa. Efla
hana samkvæmt hinum nýjustu og fullkom-
nustu uppgötvunum og rannsóknum vís-
indanna.
Að fella úr gildi Coldwell breytingarnar á
skólalögunum.
A8 löggilda tafarlaust og koma á um alt
fylkið án þess að láta til atkvæða koma vín-
bannslög þau frá árinu 1900, sem kend eru
við Hugh John MacDonald. Þau lög aftaka
vínsölu alla í fylkinu.
Að byggja og starfrækja opinber sláturhús.
Að afnema ræningja siðu (spoil system)
við veitingar verka allra, og skal þeim veitt
staða í þjónustu fylkisins og þeim einum
haldið, sem til þess eru hæfir og vinna verk
sín.
Að afnema fjárdrátt allan (Patronage) í
sambandi við kaupsamninga og vinnusam-
niga, og skal stjórnin því skipa aðalyfirskoð-
unarmann (auditor general) að rannsaka
reikninga alla, og má aðeins víkja honum frá
embætti með tveimur þriðju af atkvæðum
allra þingmanna.
Að breyta kosningarlögunum (The Con-
troverted Election Act) þannig, að það sé
gjört að lagaskyldu að veita áheyrn ákærum
út af kosningum, og flýta fyrir málum þeim
-og gjöra þau svo einföld og óbrotiin, sem
unt er.
Að skylda menn til að greiða atkvæði.
Að geyma og varðveita rétt hins opinbera
til allra afurða vatnafls í fylki þessu.
Að veita konum atkvæðisrétt með lögum,
þegar þær krefjast þess.
Að gera að lögum ákvarðanir, er tryggja
verkamönnum arð vinnu sinnar og efli hag-
sæld þeirra.
Að gæta og varðveita meginreglur og
undirstöðu sannrar lýðstjórnar með því, að
halda fund með öllum konservatívum í fylki
þessu á ári hverju, og útiloka þar allar
maskínu-brellur (machine rule) og yfirgang.
Framhald á 8. bls.
Þið íslenzku konur!
Hérmeð er skorað á ykkur allar,;
islenzkar konur, heimilisfastar i
Manitoba, sem komnar eru yfir
tuttugu og eins árs aldurs skeið, að
skrifa nöfn ykkar undir ofanprent-j
aða bænarskrá, nær seih þess verð-
ur farið á leit við ykkur. ,
fslenzkar konur hér i fylki hreyfðu
fyrstar þessu máli i Manitoba. Það
verður varanlegur minnisvarði
forns skörungsskapar islenzkra
kvenna, ef við, afkomendur þeirra
hér í framandi landi, göngum nú að
með dugnaði. íslenzkar konur i
Winnipeg, Argyle og Giinli fengust
við þetta mál á ineðan það var ó-
vinsælt og úthrópað af flestum sem
ókvenlegt. — Nú þegar báðir póli-
tisku flokkarnir hér eru búnir að
taka það uppá dagskrá sína og stór
og efld jafnréttisfélög eru mynduð á
meðal hérlendra, væri það ólikt
norrænum merg að fara i felur.
Þar eð ekkert starfandi íslenzkt
jafnréttisfélag er til í Winnipeg,
liefir “Sigurvon”, jafnréttisfélag
Giinli bæjar, er stofnað var fyrir 7
árum siðan, verið sér úti um bænar-
skrár fornv hjá Polilical Eqnaliti)
Eeague Manitoba fylkis, og ætlar að
reyna með hjálp góðvina kvenrétt-
indamálsins, að koma bænarskrám I
lil hvers einasta kvenmanns yfir 21
árs í tveimur kjördæmunum, Gimli j
og St. George. Hvorttveggja eru
gamlar íslenzkar bygðir og við höf- j
um áður leitað þar undirskrifta j
undir samskonar bænarskrár og
fengið góðar undirtektir. Á þeim
fyrri bænarskrám voru nöfn bæði!
karla og kvenna; á þessa skulu rit-
ast aðeins nöfn kvenna, og engra
undir 21 árs. . ,
Ástæðan fyrir þessari bænarskrá
enn á ný er sú, að i fyrra fyrir fylk-
iskosningarnar, skuldbatt frjáls-
lyndi flokkurinn sig til þess, að
veita konum Manitoba fylkis full-
komin pólitisk réttindi, þegar hann
kæmist að völdum, ef þær gætu
sýnt það svart á hvítu, að eins marg-
ar fulltiða konur, sem næmi 15 pró-
sent af öllum atkvæðum greiddum
við síðustu kosningar, bæðust
þeirra.
Nú álíta jafnréttisvinir, að tíminn
sé kominn. Sá flokkurinn, sem
þetta loforð gaf, situr við völdin.
Fram fyrir fylkisþingið* þegar það
kemur saman i haust, ætlar Political j
Equality League að fara með þau
skírteini í höndum, sem frjálslyndi
flokkurinn bað um, og minna á lof-
orðið og skora á flokkinn að standa
við orð sín. Fari svo að afturhalds-
flokkurinn komist að völdum aftur,
við í hönd farandi kosningar, þá
hefir hann einnig tekið þetta mál
upp á dagskrá hjá sér og mun verða
mintur á það. ,
Bænarskráin er á ensku, — í
henni er frjálslyndi flokkurinn
mintur á loforð sitt og bent á, að þar
eð hann nú sitji að völdum, sé þetta
rétti tíminn til að uppfylla það, og
þar með er hann beðinn að veita
konum Manitoba fylkis pólitisk rétt-
indi, með sömu skilyrðum og körl-
urn.
Bænarskráin tekur einnig fram,
að einungis þær konur, sem náð
hafa 21 árs aldri og sem heimilis-
fastar séu í Manitoba fylki, séu rit-
aðar undir hana. ,
Kæru islenzku konur, takið vel
bænarskránni, þegar hún kemur til
ykkar, og flýtið fyrir lienni með því
að láta nöfn ykkar tafarlaust á hana.
Okkur undirritaðar langar til (af
þvi við erum af islenzkum foreldr-
um, þó við höfum aldrei ísland séð)
að þáttur íslcnzkra kvenna verði
sem stærstur og mestur i þessu máli.
Það á sérlega vel við, þar sem eyj-
au okkar afskekta úti í hafsauga
liefir þegar þegar gcfið systrum
okkar þar þessi réttindi, sem við
erum nú liér i þessu frelsisins landi
að knékrjúpa fyrir.
Skrifið ykkur!
Fyrir hönd Gimli jafnréttisfélags-
ins “Sigurvon”.
Gimli, 17. júlí 1915. ,
ólafia J. Jónsson.
Steina J. Stefánsson.
Englands för Sir R. L. Bordens
Eins og menn vita fór stjórnarformacSur
Canada, Sir Robert L. Borden, til Englands,
og voru menn hálfhræddir um, a<S Þýzkir
mundu reyna aS sökkva skipi því, sem hann
var á, og höfSu flogiS af því dylgjur nokk-
urar, en þó varS ekki af því. En þegar hann
kom til Englands, var honum tekiS þar
tveim höndum og sómi sýndur sem öSrum
þjóShöfSingja. HeiSurssamsæti voru hon-
um haldin, hvert eftir annaS, og vildu allir
heyra hann tala. Þeir sæmdu hann, sem
fulltrúa Canada veldis, sem svo drengilega
hafSi komiS Englandi til hjálpar.
Ein veizlan var honum haldin í House
of Commons, og heilsuSu þá þingmenn efri
og neSri málstofunnar honum; einnig heils-
aSi félag verzlunarmanna (Association of
Chambers of Commerce) honum. Þá tók
stjórnin sjálf ekki síSur á móti honum, og
var honum sýndur sá sómi, sem engum út-
lending hefir sýndur veriS, — en þaS var
aS sitja á stjórnarráSsfundi Breta veldis
(Cabinet Meeting).
Segja ensku blöSin, t. d. Daily Cronicle,
og mörg önnur, aS þetta hafi ákaflega mikla
þýSingu fyrir samband alls Breta veldis á
komandi árum. Þetta sé merki þess, aS
böndin, sem tengi nýlendurnar viS Eng-
land, muni verSa ennþá sterkari og frjáls-
legri á komandi tímum, en veriS hefir.
ÞaS hafa aS vísu veriS fundir haldnir á
Bretlandi, þar sem stjórnarforsetar nýlend-
anna hafa komiS saman, og var þá forsætis-
ráSherra Breta á fundi þeim, sem forseti
hans. Þetta var kallaS “Imperial Confer-
ence", og var þar rætt um nýlendumál.
En nú kemur æSsti ráSgjafi Canada á
fund meS ráSgjöfum Breta og ræSir þar
mál þeirra og alríkisins, sem væri hann einn
af þeirra hóp. Þetta bendir á, aS öllum ný-
lendunum og Bretlandi gamla verSi gjört
jafnt undir höfSi, sem væru þaS alt sam-
bandsríki meS jöfnum rétti allra, er í hlut
eiga. Þá verSa öll þessi sambandsríki aS
ráSa ráSum sínum sameiginlega. Dæturnar
eru vaxnar og hafa jafnan rétt viS móSur-
ina. —
Hvenær sem stríSi þessu hinu mikla lýk-
I ur, munu menn sjá þaS, hvaS þetta hefir aS
þýSa, þegar fulltrúar Canada, Ástralíu, Af-
ríku og Indlands sitja á friSarfundi meS
Bretum, aS ráSa um komandi hag Evrópu
og alls heimsins. Nú kemur þaS sjálfboSiS
frá Englands hendi, sem engum hefir áSur
til hugar komiS, aS svo skjótt mundi verSa.
Enda sjá Bretar þaS aS þroski Canada fer
óSum vaxandi og aS tími sá er fyrirsjáan-
legur, aS Canada verSur jafn voldugt ríki
og England er nú. ÞaS hefir land miklu
meira og landskosti eins góSa eSa betri, og
er á svo fljúgandi ferS til framfara og full-
komins þroska, aS heimuTÍnn hefir aldrei
séS annaS eins, nema hjá Bandaríkjunum
hér fyrir sunnan. Þegar því ’ stríS þetta er
til lykta leitt á heppilegan hátt, megum vér
treysta því, aS Bretar verji öllum kröftum
sínum til aS efla velferS manna hér, því aS
þeir sjá þaS, aS meS því efla þeir sína eigin
velferS.
Sir Robert Borden fór og heimsótti þá
Canada menn, sem í sárum lágu í Lundún-
um, og ætlaSi svo meS föruneyti sínu aS
fara yfir til Frakklands og Flandern á víg-
vellina, aS heilsa Canada liSinu þar.