Heimskringla - 22.07.1915, Blaðsíða 2
BLi> 2.
H E I M S K R I N G L A
WINNIPEG, 22. JÚLÍ 1915.
UPP MEÐ BONDANN.1*'
Um gripasölu.
Eftir H. F. Daníelsson.
Velsæld í búskaparlegu tilliti er
ekki einungis komin undir því, að
bóndinn framleiði góða og vandaða
vöru. Það er ekki síður áríðandi,
að selja vöruna með fullu markaðs-
verði, og hafa þannig full not fram-
leiðslunnar. , ,
Til þess að framleiða góða og
vandaða vöru útheimtist umhyggju-
semi og haldgóð þekking. En þegar
til þess kemur að selja vöruna, þarf
bóndinn að hafa kaupmanns hæfi-
leika. Hann þarf ennfremur að
nota sér þá hæfileika á þann hátt,
að koma vörunni sem beinasta leið
til þess, sem hennar þarf með. Það
er mesta fásinna að láta vöruna fara
margra i milli, þegar auðvelt er að
koma í veg fyrir það.
Á umliðnum tíma hefir korn ver-
ið aðal markaðsvara bænda. Lengi
fram eftir gekk stirt með sölu þess,
en bændur bættu smámsaman mark-
aðinn, unz þeir komu á fót korn-
hlöðusambandinu og sendu kornið
sitt á góðan markað með litlum til-
kostnaði. ,
Síðan búskapur breyttist og menn
fóru að hafa margbreyttari fram-
leiðslu, hafa menn átt örðugt með
að fá fullan arð framleiðslu sinnar.
Eitt, sem bóndinn þarf að ráða
bót á í nálægri framtíð, er i sam-
bandi við sölu kvikfénaðarins.
Það er alltítt í Bandarkjunum, að
bændur mynda félagsskap sín á
meðal, sem starfar að því að senda
kvikfénað á góðan markað. Bænd-
ur i Saskatchewan hafa tekið upp á
hinu sama, og heppnast þessi fyrir-
tæki mæta vel allstaðar.
Þannig lagaður félagsskapur er
mjög einfaldur; fáeinir bændur slá
saman og senda járnbrautarvagn-
hliiss af nautgripum, kindum eða
svinum á markað, þar sem sam-
kepni á sér stað í kaupum á kvik-
fénaði. Bændur fá þannig arðinn,
sem undir gamla fyrirkomulaginu
hcfir farið til gripakaupmanna.
Gripakaupmenn eyða miklu í
ferðakostnað og hafa hátt kaup fyr-
ir vinnu sína.
Svona löguð samtök meðal bænda
leiða margt gott af sér, svo sem:
(1.). Þau færa framleiðanda og
neytanda einu skrefi nær hverjum
öðrum. (2.). Gripir hvers bónda
eru seldir sér eftir þyngd, og i þeim
flokki sem þeir tilheyra; þannig
fær hver bóndi sinn rétta skerf. —
(3.). Sá, sem hefir fáa gripi til sölu,
fær jafn hátt verð fyrir hvern grip,
og sá sem fleiri hefir; þegar selt er
til gripakaupmanns, er þetta öfugt.
(4.). Þetta kemur af stað samkepni
meðal bænda í því að framleiða
beztu tegund gripa, sem seljast fyr-
ir fylsta verð. — (5.). Ef nokkuð
mörg félög myndast meðfram vissri
járnbraut, leiðir það til þess, að
bændur geta fengið sérstaka járn-
brautarlest til að koma gripunum á
markað sama dag; flutningurinn
tekur stvttri tíma og gripirnir verða
minna slæptir eftir flutninginn. -—
(’6.). Þetta myndi efla menning
bænda, að því leyti að það kæmi
þeim á rekspöl með að vinna í sam-
félagi og hafa vakandi auga á starf-
seminni bæði í þessu sem öðru.
Það er undur auðvelt fyrir bænd-
ur í kringum Winnipeg, að senda
gripi sína á markað, sökum þess að
Winnipeg er bezti staður til að
selja. Þar er einnig lang fullkomn-
asti útbúnaður til að taka á móti og
geyma gripi. Þar eru nú tvær stór-
eflis griparéttir. 1 hinum betri
(Union Stock Yards) eru réttir með
þaki yfir, sem rúma 250 vagnhlöss
af gripum, og þar að auki þaklausar
réttir, sem rúma meira. Þessar rétt-
ir eru í sambandi við allar járn-
brautir í fylkiiiu.
öllum skepnum í þessum réttum
er gefið fóður og vatn áður en- þær
eru seldar. Kostnaður er sem fylg-
ir: Fyrir nautgrip hvern 15 cents,
kálfa lOc; hross 25c; Lind 5c, og
svín 5c. Þetta innibindur kostnað
við að taka skepnurnar af vögnuin,
og sömuleiðis að vigta þær og hirða.
Aukagjald verður að borga fyrir
fóðurbæti.,
1 C.P.R. réttunum er dálítið frá-
breyttur gjaldmáti.
Hjá þessum griparéttum eru i alt
tíu félög, sem hafa eingöngu þann
starfa með höndum, að selja gripi
f.vrir bændur og gripakaupmenn. —
Borgun til þessara manna er ákveð-
in fyrir allar tegundir búpenings,
og er hún hófleg; til dæmis; $10.00
fyrir að selja vagnhlass af nautgrip-
um; en $6.00, ef gripakaupmenn
eiga í hlut, sem eru meðlimir kaup-
mannafélagsins.
Ef menn mynda félag til að selja
gripi, væri gott að leggja vist pró-
sent af hverjum dollar í ábyrgðar-
sjóð, til að mæta óhöppum, svo sem
meiðslum á skepnum. ,
Bændur ættu að athuga nákvæm-
lega hvenær bezt er að selja gripi,
og fara með þá á fyrri helming vik-
unnar. ,
Þeir menn eiga þakkir skyldar,
sem byrja á svona löguðu fyrirtæki
í sínu bygðarlagi, eða einhverju
öðru jafn þarflegu. Þeir opna nýjar
leiðir til framkvæmda og hagsælda
í héraði sínu.
Nýlega réðist G. J. Guttormsson
ásamt þýzkum manni út á þessar
nýju slóðir. Fóru þeir með vagn-
hlass af gripum til Winnipeg, og
fengu miklu hærra verð, en gripa-
kaupmenn buðu þeim heima. Þeir
voru fyrstir manna til að gjöra
þessa tilraun þar í héraði, og hafi
þeir þökk fyrir. En hinir mega hafa
óþökk að sama skapi, sem reyndu að
draga úr þessari tilraun, og héldu
því fram, að þar væru ófærur, sem
var greiðfær vegur.
Fúlmenska Þjnðverja.
Fréttaritari einn, John Clayton að
nafni, kom til I.undúna frá vígvöll-
unum í Flandern # fyrir nokkru;
var annar handleggur hans stífur
orðinn af sári. Hann er fæddur á
Englandi, en fór til Bandaríkja og
gjörðist borgari þar og var frétta-
ritari blaða. En þegar striðið kom,
íór hann heim til Bretlands og gjörð
ist brezkur þegn og fór með Rauða-
krossinum yfir sundið. Hann kost-
aði sig að öllu leyti og gaf autó sitt
að auki.
, “Þegar striðið er búið”, segir
hann, “þá fer eg aftur til Ameríku,
og tek aftur borgararétt minn. Menn
eru frjálsir þar. En stríðið á langt
til loka enn. Það er ekki farið að
bóla á endir þess.
“Eg var með Rauðakross mönn-
um á bak við fylkingarnar á hæð-
inni No. 60 (þar sem harðast var
barist). Og eg hefi verið á vigvöll-
unum síðan i nóvember og séð þar
hinar voðalegustu sjónir, sem geta
borið fyrir augu nokkurs manns.—
“Þýzka gasið” tekur þó út yfir alt
Það afskræmir mennina; dregur
munninn alveg út undir eyru. Og
stundum ganga kjálkarnir úr liði.
Menn verða máttlausir og deyja í
hinum hryllilegustu kvölum. Augun
verða blóðhlaupin og svört; augna-
iokin og brýrnar verða svartar, og
scmuleiðis kinnarnar og ennið. Og
sjonin fer, — mennirnir verða al-
ndir; og alt andlitið grefur i
sundur. Það eru þúsund á móti ein-
um, að noaaur maður nái heiisu, er
lyrir því verður. Á hverjum degi
Koma menn á spítalann, sem eru a
berjast við að ná andanum. Enginn
siðaður maður getur trúað þessu,
cða haft hugmynd um það eins og
það er.
“Sást þú sjálfur nokkuð af þess-
um grimdarverkum Vilhjálms blóðs uxu þessi tré eins mikið og gömlu
Plörrtu ki/nbætur. — Framleiðsla
nýrra tegunda í jurtarikinu.
Ný tré.
Þúsundir manna heimsækja Bur-
bank á ári hverju, þar á meðal
margir vísindamenn. Fjöldi fólks
sækir um að fá vinnu við gróðrar-
stöð hans, minsta kosti tima og
tíma, þar á meðal ungir nrenn, er
lokið hafa náini á háskólum. Ame-
ríkumenn skammast sín ekkert fyrir
það, þó háskóiagengnir menn séu
að leita sér fræðslu hjá sérfræðing-
um, þó þeir séu ekki “innstimplað-
ir” með háskólaprófi, eins og lítils-
háttar hefir orðið vart hér á landi.
En Burbank er vandur í vali manna
eins og með plönturnar sínar. Þeir
mega ekki brúka tóbak eða neyta
neins áfengisvökva. Þeir verða ekki
nðeins að kunna verkið, heldur líka
að bcra innilega og næma hluttekn-
ingu fyrir sjálfu verkinu. Þar er
því ekki öllum inngöngu auðið.
Fiinu sinni heiinsótti Burbank á-
hugamikill trjáræktarmaður, sem
vakti máls á því, hvort ekki mynd
hægt að koma við kynbótum á trjám
með úrvali og vixlfrjógvun (Cross
fertilization). — Hann spurði Bur-
bank, hvort hann mundi geta kom-
ið við samskonar kynbótum á trjám,
eins og á öðrum tegundum í jurta
ríkinu. En þá kom til greina, hvort
þessar tilraunir þyrftu að ná yfir
marga liði, því jafn seinþroska og
(ré eru að eðli sínu, mundi sá mað
ur, sem byrjaði á tilraununum, fyr-
ir löngu dauður, áður en verulegur
árangur yrði sjáanlegur. En Bur-
bank gat svarað spurningunni. —
Hann þurfti ekki annað en benda
gcsti sínum á trjáröð fyrir framan
húsið hans, Santa Rosa. Svo heitir
bústaður Burbanks. Tré þessi eru
há, tignarleg og fögur ásýndum og
breiða vítt út limríkar greinar. Tré
þessi sanna, að tilganginum hefir
verið náð; þau eru árangur af kyn-
bótum og úrvali. Fljót hafa þau ver-
ið að vaxa, aðeins 14 ár, og eru því
frá hagfræðissjónariniði þýðingar
mikil. Burbank hafði fyrir löngu
síðan tekið eftir því, að möguleikar
voru til staðar, að gjöra umbætur á
vissri tegund valhnotutrjáa. Ilann
tók fyrst til reynslu enska valhnot
og algenga Californiu brúnvalhnot,
kom þeim í kynblöndunarsambnd;
fékk svo út af þeim fræ, valdi evo
úr því það allra bezta og hélt svo á-
fram koll af kolli, þangað til hann
liafði fengið það kynblendingsfræ,
sem nálgaðist mest hugsjón hans og
hann þorði að treysta.
Sex tré hafði hann gróðursett í
harða jörð fyrir framan húsið sitt,
og voru þau ekki talin njóta neinn-
ar sérstakrar aðhjúkrunar, — voru
algjörlega látin eiga sig sjálf; 14
ár liðu og árið 1915 voru trén orðin
nálægt 80 fet á hæð og greinaum-
mál þeirra nálægt.75 fet, en bolur-
inn 3 fet að ummáli, 12—15 fet
upp frá jörðu og neðstu greinarnar
lítið eitt grennri. Viðurinn í trjlfe-
um er með fíngjörðum æðum, mjög
harður og þéttur i sér, gljáandi og
tekur ágætlega póleringu. Viður-
inn þykir mjög hentugur í innan-
húsmuni og hvers konar skrautgripi
úr tré.
Hinumegin við gangstiginn hjá
húsi Burbanks stendur önnur val-
hnotutrjáröð, sem sett var niður
fyrir 31 ári. Þau höfðu fengið rúm-
lega helmingi lengri tíma til að vaxa
en trén hinumegin við stiginn. Þau
voru 20 fet á hæð og bolur þeirra
6—8 þumlungar að þvermáli. Þessi
tré heyra til gamla tímanum, en
trén hinumegin við stíginn heyra
til framförum nútímans. Á 14 árum
og sú fyrri, en miklu fljótari en
vanaleg brúnvalhnot. — Eg tel víst,
að þessi Royal-tegund mundi þríf-
ast vel hér á íslandi, svo framarlega
sem nokkrar útlendar trjátcgundir
geta þrifist hér að nokkrum mun
eða til langframa. Hún vex vel í
Nýja Englandi, sem eru fylki á
norðurströnd Bandaríkjanna, fyrir
sunnan Lárentsflóann. Út af Ný-
fundnalandi, sein er næst fyrir norð-
an flóann, mætast tveir straumar,
Golfstraumurinn að sunnan, en La-
■jrador eða úthafsstraumurinn að
norðan. Kastast þá kaldi straumur-
inn upp að ströndum Nova Scotia
og suður að ströndum Nýja Eng-
í.nds ríkjanna og veldur miklum
culda og óblíðu vormánuðina og
fram eftir sumri. Að því leyti er
ekki ósvipað loftslag þar og hér í
landi. Sú uppástunga hefir komið
frá Ameríkumönnum að byggja
tröllagarð austur af Nýfundnalandi,
300 mílur, eftir brún sem liggur þar
austur. l’pp á þessari brún er
ekki nema 30 til 50 faðma dýpi, en
íeikna dýpi fyrir norðan brúnina.
Ef þessi hugmynd kæmist i fram-
kvæmd, inundi það breyta og bæta
loftslagið á norðausturströndum
Ameriku og víðar, t. d. á íslendi og
Grænlandi.
Burbank hefir framleitt mesta
fjölda af nýjum berjum og ávöxtum,
sem skara langt fram úr hinuin upp-
runalegu tegundum, bæði að stærð
og næringargildi. Hann hefir gróð-
ursett tomata-kvist á kartöflurót, og
lekið svo aftur kvist af þessum kyn-
blending og gróðursett á tomata-
rót og fengið út af þessu nýjan og
injög einkennilegan ávöxt. Einnig
hefir hann komið fram með mikinn
fjölda af skrautjurtum með nýjum
litum og angandi ilmi, sem mikil
eftirsókn er eftir i blómagarða. Og
þessar ilmjurtir hafa líka sina þýð-
ingu sem verzlunarvara. Af þeim
er búin til ilmkvoða (extract); en
fyrir hver 30 gr. af þessari ilm-
kvoðu fæst á enskum markaði 18
til 36 kr. Iiinkennilegur marg-
breytileiki hefir komið fram á sum-
um afbrigðuin Burbanks, eins og
valmún kynblendingunum. Þúsund-
ir planta eru hver annari ólíkar;
blöðin á öllum sitt með hverri gjörð
og hið sama má segja um blómberja
kynblendinginn.
Áður en Burbank fór suður til
Californiu, var hann búinn að fram-
leiða nýja kartöflutegund, sem
reynst hefir ágætlega og gjörði upp-
skeru Bandaríkjamanna 60 millíón-
um króna meirá virði en hún áður
var. Síðan hefir hann gjört margar
tilraunir með kartöflur. Hann hefir
safnað að sér kartöflum frá ýmsum
löndum, bæði ræktuðum og órækt-
uðum. # Sumar af þeim eru býsna
einkennilegar; snák-kartöflur frá
Suður-Ameríku, 3 þumlungar á
lengd og hálfur þumlungur á þykt;
Arizona kartöflur, sem enginn
myndi trúa að væru kartöflur; sum-
ar að stærð og útliti sem rúsínur:
svartar; rauðar; brúnar og ljósar.
Kynblendingurinn, er hann hefir
fengið út af öllu þessu safni, er
sagt að þrifist í hvaða jarðvegi sem
er; hafi gott mótstöðuafl móti sjúk-
dómum; þoli vel storma og vel hæf-
ur að laga sig eftir umhverfinu.
Þessar kartöflur eru sagðar frá-
brugðnar öðrum kartöflum á bragð,
Ijúffengari og hafi í sér mikið syk-
urefni. Einnig hefir hann fram-
leitt eina kartöflutegund, sem hefir
25 af hundraði meira af línsterkju
en vanalegar kartöflur. En línsterkja
er ágæt verzlunarvara á heimsmark-
aðinum.
Mikil eftirspurn er eftir þessum
afbrigðistegundum Burbanks. Ár-
lega fær hann 40 þúsundir bréfa,
sem hann þarf að svara. Hann er
önnum kafinn frá morgni til kvelds
og hefir afmarkaðan tíma fyrir
hvert starf. Á kveldin gefur hann
DREKTU
BLUE felBBON
Þaö er einhver heilsusamasti drykkur
Vinsælasta te í öllu Vestur-Canada.
R E Y N I) U Þ A Ð .
Sendið auglýsingu þessa með 25 centum til Blue Ribbon
Limited, Winnipeg, og yður verður send matreiðslubók. Er það
bezta matreiðslu-bókin í Vestur-Canada. Skrifið nafn og utan-
áskrift skýrt og greinilega.
og sveina hans?” var hann þá að- i tnm á 30 árum. Þessi nýju tré nefn-1 siS,vif. bókmehtum og hlustar a
- - ' hljomlist. Margar nyjar trjategundir
hefir Burbank fram leitt, og sum
spurðui;.
ir Burbank Paradox, en þessi Para-
. , . . *.,dox er sérstaklega vel fallinn fvrir
I . Sa «gtT>.g Þel»raK°g yrðl Californíuloftslag, þar sem vetrar
angt upp að telja , mælU hann.--Lru mildir. _ „ann vildi því
.. g.SiÞrJtr_,1ilTT'f..ltUTr.°g koma sér upp annari trjátegund,
sem væri eins viðagóð og eins fljót
að vaxa, sem væri svo harðgjör, að
THE CANADA
STANDARD LOAN CO,
ATJal Skrlfstofa, Wlnnlpear
$100 SKULDABRÉF SELD
THþæginda þeim sem hafa smá upp-
hæBir til þess aU kaupa, sér 1 hagr.
Upplýslngrar og vaxtahlutfali fæst
4 skrifstofunni.
J. C. Kyle,
428 Maln Street,
rASan
laVur
Wlnnlpes.
voru allar handhöggnar um úlnlið á
báðum höndum. Þjóðverjar eru vit-
lausir af heiftinni. Aldrei hefir
nokkur grimdarseggur hinna rauðu
Indíána komist nærri þeim, hvað
fúlmensku snertir. — Eg hefi séð
Ijósmvnd af canadiskum undirfor-i . , . . , ,
. . , , , , . og framleiddi a þeim
ingja, þar sem hann var krossfestur . f n ,
1 , ... , „. , , _ blending, sem hann nefndi Roual.
með byssustingjum, og eg hefi talað L-. , . ,. . ,
■ , .. * , Og hefir þessi tegund einnig reynst
við menn, sem sau þrja aðra kross-j..„,
Jafnvel börnin
ungu, 5 og 6 ára, krossfestu þeir. —! er aðeins prýði og feg-
Þetta er alvani hjá þeim og vissulega Jir'^ að, Þessurni-J1ýiu Þ'jóm; Þau
ci það djöfullegt.
þola hvaða loftslag sem er, eins
Norðurlanda brúnvalhnot. Hann tók
því innlenda Californíu brúnval-
hnot og Nýja Englands brúnvalhnot
nýjan kyn-
“Capteinn R. A. S. Allen, frændi
Howe lávarðar frá Waterford, dó í
faðmi mínum á spítalanum. Hann
hafði verið í Búastriðinu. Deyjandi
sagði hann við mig: "Eg var myrt-
ur. Segðu Canadamönnum frá þvi.
Eg var teknn fangi, særður á báð-
um handleggjum. En hinir þýzku
skutu mig i kviðinn svona særðan.
Af þessu skoti býð eg bana”. Þræja-
slríðið mikla í Bandarikjunum var
barnaleikur einn á móti þessu.
“Þegar þjóðirnar mála upp djöf-
ulinn á komandi tímum, verður það
myndin af Þjóðverja með uppsnúnu
varaskeggi, sem á Vilhjálmi blóð."
hafa líka afarmikla hagsmuna þýð-
ingu. Það er gjört ráð fyrir því, að
12 ára gömul tré gefi af sér 300 fet
af timbri; en 1000 fet af timbri
kosta frá 200—700 dollara eftir
gæðum. Ef að bóndi ræktaði brún-
valhnot á 169 ekra landi, þá fengi
hann í upskeru eftir 12 ár alt að
460,000 dollara, eða rúmlega hálfa
aðra milliíón króna, fyrir utan allan
utanafgang. Auk þess hafa þessir
nýju kynblendingar borið miklu
betri og verðmeiri hnetur, en hin
uphaflegu móðurtré.
Siðarnefnda tegundin, Royal, hef-
ir reynst vel í óblíðu loftslagi; en
það hefir komið fram seinna, að
hún er ekki eins fjót að vaxa, eins
þeirra þrífast hvar sem er í heim-
inum eða þar sem nokkur tré geta
á annað borð vaxið.
Snemma á vorin, áður en lauf-
knappar taka út að springa, eru
og greinar skornar af ungum trjám 3
til 5 ára gömlum, og hver grein er
skorin í smábúta, 2 þumlunga langa
með 2 til 3 blómhnúta á hverjum
bút. Svo eru þessir smákvistir send-
ir í þúsundatali víðsvegar út eftir
pöntunum. Svo þegar trén eru aft-
ur orðin kvisti vaxin er sama að-
ferðin endurtekin. Á þennan hátt
má framleiða þúsundir trjáa af einu
tré. ,
Út af einu plómutré, sem Burbank
var lengi að gjiira tilraunir með,
þar til hann var orðinn ánægður
með það, eru nú komin millíónir
trjáa. Þetta plómutré er líka orðið
mjög frægt.
Eg get ímyndað mér og hefi enda
orðið þess var, að sumir þeir, er
lítið hafa heyrt Burbanks getið, á-
líta það öfgakent, sem um hann er
sagt. Þess vegna hefi eg verið mér
úti um áreiðanlegar sagnir merkra
manna. Eg skal aðeins taka hér
upp ummæli eins manns, er all-
margir íslendingar þekkja. Það er
hollenzki grasafræðingurinn Hugi
De Vries. Hann er talinn helzti
grasafræðingur Evrópu og hefir
sjálfur fengist mikið við kynbætur
á jurtum. Eftir að De Vries hefir
heimsótt Burbank og kynst verkum
hans, fer hann um hann svofeldum
orðum: “Fingan mann i allri Ev-
rópu er hægt að taka til saman-
burðar við Burbank. Eigi mun Jiess
langt að bíða, að hann verði eins
vel Jiektur og viðurkendur i Cali-
forníu eins og hann er nú á meðal
vísindamanna í Evrópu. Hann er ó-
viðjafnanlega mikill hugvitsmaður
(genius)”.
Og ennfremur segir De Vries á
öðrum stað: Sérkennileiki Bur-
banks er ekki aðallega fólginn í kyn-
ferðilegu va.li tegundanna, heldur
og í aðferðinni, er hann notar við
J>ær. Og jafnframt Jjví, er hann hef-
ir náð hinni fullkomnustu aðferð,
er árangurinn svo afarmikill, að l>að
hlýtur að vekja aðdáun alls heiins-
ins. Plómurnar og sveskjurnar hans
liafa sýnt svo mikla frjósemiseigin-
leika, að þrátt fyrir mikinn til-
kostnað við undirbúning og gróður-
setningu, hafa þær getað kept vi'
Evrópu tegundir með bezta árangri
og gefið ágætis árstekjur á stórum
svæðum, sein áður voru álitin lítt
hæf til ræktunar. Svona breytileg
framleiðsla hlýtur að hafa mikil á-
lirif á vöxt og framgang jarðyrkj-
unnar og garðræktar. Svona fyrir-
tæki gefur þúsundum manna at-
vinnu og tækifæri að fljótfengnum
gróða”.
Auðheyrt er ,hvað mikið De Vries
hefir fundist til um Burbank á eft-
irfylgjandi: ,
“Blóm og ávextir Californíu eru
ekki eins undraverð og blóm þau
og ávextir, er Burþank hefir búið
til; þau eru óviðjafnanleg. Það sem
kom mér til að fara til Aineríku,
var að sjá það sem hann hafði gjört.
Honum hefir tekist að koma kyn-
bótum í jurtaríkinu að ákveðnu
takmarki. Slíkur dugnaður, að ná
föstum tökum á jurtalífinu og slík
þekking á eiginleikum náttúrunnar,
virðist að eins gefin þeim, er öðlasl
hafa vísdómsgáfu æðri köllunar.
Hann stendur einn í sinni röð í
þekkingu á náttúrunni og eðlisfræð-
| islegri meðferð og i því að túlkr,
möguleika hennar og krafta. Ilann
hefir nú þegar leitt til fullnusti.
ineira verk á þessu sviði en nokkur
annar maður, sem uppi hefir verið.
Og þegar öll kurl koma til grafar,
þegar öll afreksverk-hans verða lýð-
um ljós, mun ekki of sagt, að hann
hefir unnið heiminum meirá gagn,
en allir aðrir til samans, er við
jurtakynbætur hafa fengist. Hann
hefir gjört meira í því að framleiða
nýjar nytjategtmdir, heldur en
náttúran sjálf gæti gjört, án hjálpar,
á þúsund árum”.
Margt fleira hefir De Vries lof-
samlegt um hann sagt.
Eitt af hinum merkustu og þýð
ingarmestu afreksverkum Burbanks
i
er þyrnalaus kaktus. Þessi jurt hef- J
ir víða vaxið í suðurlöndum og eru
til margar tegundir af henni, en
flestar með þyrna; hefir jurt þessi
því oft orðið mönnum og skepnumj
að tjóni. Kaktusinn er notaður tilj
skepnufóðurs, þegar búið er að'
brenna af honum þyrnana. Burbank J
sá snemma, að kaktusinn hafði!
mikla möguleika til að taka umbót-
um. Nú er hann búinn að vera 10
ár að fást við kaktusinn og er hann
nú auglýstur til sölu hjá Burbanks-
félaginu. Fyrsta sérstaka ritið um
kaktus fékk eg núna nýverið. Þyrna-
laus kaktus tekur svo langt fram
hinni upprunalegu tegund, að þar á
er engin samjöfnuður. Af spildu,
sem áður fengust 10 ton, fást nú 100
tonn. Þessi þyrnalausa tegund Bur-
banks er mjög lífseig og nægjusöm,
að því er jarðveg snertir; getur
vaxið á eyðimörkum, söndum og
klettagljúfrum; en frost þolir kakt-
usinn ekki nema 8 til 10 stig og
inikið votlendi á illa við hann. En
hann sérstaklega vel fallinn til
að rækta með honum þurrar eyði-
inerkur, því að sagt er að honum
dugi að fá vökvun tvisvar á sumri.
Vitanlega gefur hann því betri eftir-
tekju, því betri jarðveg sem hann
vex í. Það er sagt, að ef aðeins all-
ar eyðimerkur og óræktað land á
hnettinum væri ræktað upp með
kaktus, þá yrði það nóg til að fæða
alt, sem á hnettinum lifir, bæði
menn og skepnur, þó að talan tvö-
faldaðist. Ein ekra alfalfa, sem er
bezta fóðurjurt Ameríkumanna, fóðr
ar eina kú; en ein ekra af fóður-
kaktus fóðrar fjórar kýr. Á þremur
árum nær kaktusinn 5 til 600 punda
þyngd; fjögra ára gömul planta
hefir náð 7 fetum á hæð. En kakt-
usinn er enn í háu verði. Ein
planta af fóður-kaktus kostar 60
.•ents, hundrað plöntur 40 dollara;
en ein planta af ávaxta-kaktus kost
ar 2 dollara; en 100 plöntur 100
Jollara. Ávaxta kaktusinn er allur
nytsamur frá toppi til táar; blöðin
bezta skepnufóður og ávextirnir
bezta manneldi, sykurríkir, hollir
og nærandi. Kaktusinn ber fjölda af
þykkum blöðum. Á einu blaði hafa
vaxið yfir 30 ávextir.
Margar af hinum nýju ávaxta-
plöntum og trjám Burbanks eru
undra frjósamar. Margar þeirra gefa
af sér 50 til 200 pund af ávöxtum á
einu uppskerutímabili. Sumar teg-
undirnar bera ávöxt einu sinni á
sumri; aðrar tvisvar, t. d. seint í
júní og bólar þá fyrir öðrum nýj-
um á öðrum stað, sem fullþroska
eru að haustinu. „
Burbank er gott dæmi þess, hvað
mikið má gjöra, þegar einhuga viti
og vilja er með alúð og áhuga beitt
að ákveðnu marki. Hann hefir sýnt
það, hvað náttúran er eftirgefanleg
og tilleiðanleg inn á nýjar breyti-
legar brautir. Hann hefir sýnt
mönnum það, hvað náttúran getur
verið örlát við þá, sem af alúð leit-
ast við að grafa eftir hennar huldu
fjársjóðum. Hann hefir bent mönn-
um inn á nýjar brautir í jurtaríkinu
og um leið vakið menn til umhugs-
unar um það, hvort eklci mætti gjöra
eitthvað svipað í dýrgríkinu, hvort
þar mætti ekki leiða fram nýjar
tegundir, sein tækju hinum eldri
fram. ,
Það er ekkert smáræði, sem Bur-
bank hefir auðgað heiminn með
hinu árangursríka lífsstarfi sínu.
Mun það þó koma betur í ljós, er
tímar líða. F'áir munu hafa staðið
eins augliti til auglitis frammi fyrir
í áttúrunni og lært eins vel að þýða
hið dulda þagnarmál af vörum
liennar. Markmið náttúrunnar eða
alls lífsins, frá hinni örsmáu lífögn
upp til hinnar fullkomnustu lifandi
veru, er það, að komast áfram og
upp á við; hefjast upp í æðra veldi
og ná meiri þroska. Þetta er frum-
atriði lífsins. Ef nú hægt er að sam-
eina tvær lífmyndanir í eitt, t. d.
tvær sellur, þá koma þær fram með
aukinn þrótt í nýja stefnu, ef um-
hverfið er þeim hagstætt, sem ein-
staklings sellunni er ómögulegt.
Takist þvi að sameina tvo einstakl-
ingskrafta, þá næst þetta fullkomn-
unar markmið náttúrunnar miklu
fljótara. Það er eins og náttúran
bíði alt af eftir því, að einhverjir
komi, sem kunni að túlka hina til-
leiðanlegu og margbreyttu krafta
hennar. ,
Þjórsártúni, 5. maí 1915.
ólafur fsleifsson.
(ísafold).
Vinnuboð.
Á eg að skilja þetta svo að þú lif-
ir algjörlega á jurtum, herra Snjólf-
ur minn? ,
Já, frú mín góð, það gjöri eg i
sannleika.
Þú ert þá reglulegur gras—as —.
Ó, sei, sei; nei, — bara grasbítur.
Viltu þá gjöra svo vel að naga gras-
ið af framgerðinu (the lawn) ? —
Grasklippurnar eru brotnar, en
gerðið þarf hárskurðar við.