Heimskringla - 12.08.1915, Síða 1

Flowers telegraphed to all parts of
the world.
THE ROSERY
FLORISTS
Phones Main 194. Night and Sun-
day Sher. 2667
2S9 DONALD STREET, WINNIPEG
>\1X. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 12. AGÚST, 1915
Nr. 46
Rússar sýna mikla her-
kænsku á undanhaldi.
Einlægt hafa Rússar verið í krepp-
«nni austur frá. Þeim hefir verið
likt farið og vopnlausum manni, sem
verður að berjast vopnlaus við hóp
af vopnuðum mönnum. Þvi að þó
Jieir í rauninni hafi haft vopnin,
þá hafa þeir ekki getað notað þau,
sem þeir höfðu fyrir skotfæraleysi.
Og hér og hvar um alt Rússland
voru Þýkir menn eða menn af þýzk-
um ættum, sem þar höfðu lifað og
húið með Rússum og verið vinir og
félagar þeirra; en nú þegar Rúss-
nm reið mest á, þá sprengja þessir
menn upp púðurhús og verksmiðjur
Rússa um alt Iandið, eina á eftir
annari. Þeir, sem nást, eru náttúr-
lega teknir og skotnir. En þeir eru
valdir að hrakningum þeim öllum,
sem Rússar verða nú fyrir; mann-
tjóni, svo skiftir hundruðum þús-
unda og tapi Póllands, og má þar
sjá, hvað mikla bölvun landráða-
maðurinn veldur þjóð einni. En þó
að þannig sé nú komið, þá hefir
heimurinn aldrei séð aðra eins
vörn eða undanhald, sem Rússar nú
sýna.
Warshau í höndum ÞjótSverja.
Þarna á Póllandi eru Rússar eins
«g á nesi einu eða tanga og var sótt
að þeim á þrjá vegu. Pólland liggur
sem nes eitt milli Prússlands að
norðan og Galizíu að sunnan. Nesið
er þetta 500 til 600 mílna langt og
400 til 500 mílna breitt frá norðri
til suðurs. En nú voru Þýzkir búnir
að klemma svo að frá norðri og
suðri, að tanginn var ekki orðinn
breiðari en rúmar 100 milur, frá
Georgiewsk kastala 18 milum norð-
an við Warshau, og suður með Vist-
ula að austan til Ivangorod. Þetta
var fylkingabroddurinn Rússa. En
vængir stóðu út suðaustur til Lublin
og Cholm og þá beint suður með Bug
fljóti og Zlota Lipa til Dniester og
Rúmaníu. En hinn vængurinn norð-
austur frá Georgiewsk með Narew-
fijóti, og alla leið til Iliga, norður
við Riga flóa.
Þessa vængi hafa Þýzkir verið að
klemma saman í 3—4 vikur og hafa
sótt fast á; Mackensen að sunnan,
cn Gallwitz og Buelow að norðan,
og Leópold Bajarakonuugur að vest-
an, og margir fleiri; en Hindenburg
gamli fyrir öllum norðursveitunum.
Þetta kostaði Þýzka feykimikið,
því einlægt börðust Rússar dag og
nótt. Fyrir einum 10 dögum var
kviða þessi búin að kosta þá 500,000
eða hálfa millíón manna, og er það
svo há tala, að mjög fáir eða eng-
inn maður getur gjört sér fulla hug
mynd um, og mikið hefir mannfall-
ið verið síðan.
En nú eru Rússar búnir að gefa
upp varnir með Vistula fljóti og
járnbrautarlínunni frá Ivangorod til
Lublin og Cholm og borgirnar Ivan-
gorod og Warshau. Þessar tvær
seinustu borgir eru báðar vestan við
A;istula. Rússar sprengdu af brýr
allar, er þeir héldu seinasta liðinu
uusturyfir, og komust yfir ána, án
þess að láta menn eða herbúnað svo
og nokkru næmi.
En Þýzkir voru á hælum þeirra,
og fóru undir eins að byggja brýr
yfir fljótið; en Rússar sprengdu
þær jafnharðan og þær voru bygð-
ar. Kom sér þá vel við Warshau, að
þeir héldu kastalanum Georgiewsk
18 mílum norður af Warshau, því
þaðan sprengdu Rússar af brýr all-
ar suður að Warshau.
Georgiewsk er kastali mikill og
öruggur og þar ætla Rússar að tefja
fyrir Þýzkum, og búast við að geta
haldið kastalanum í fleiri mánuði.
Frá Warshau norður með Narew
fljóti er einlægt barist nótt og dag.
Gengur þýzkum tregt. Þeir hafa náð
Mietu á Kúrlandi, 25 mílur suð-
vestur af Riga, og hefir Von Buelow
sókt suðaustur til borgarinnar
Dwinsk við Dwina fljót, og komist
langt til að ná borg þeirri. En
Rússar hafa hrakið hann aftur, þó
sð hann hefði fullar 300 þúsundir
manna. Hvað eftir annað hafa Rúss-
ar hrakið Þýzka vesturyfir Narew-
fljótið; en þeir koma einlægt aftur.
Og nú eru menn farnir að halda, að
Rússar séu komnir úr mestu hætt-
unni.
Þýzkir segja, að þeir hafi horfið
þarna Rússarnir, likt og þegar hóp-
ur herskipa lendir i stórslag og
verður að halda undan. Fer svo sinn
í hverja áttina. Skipin tvistrast, en
mæta svo öll aftur á tilteknum stað.
Eins fóru Rússar frá Warshau og
Ivangorod, og hafa haldið undan í
skotgrafir, sem þeir voru búnir að
búa sér austur nálægt Bug að aust-
anverðu og Brest Litowsk. Þýskir
tóku borgirnar Warshau og Ivan-
gorod þann 5. ágúst, en ekki kom-
ust þar yfirum fljótið til Praga, sem
er ný og skrautleg undirborg MTar-
shau, á austurbakkanum, fyrri en
liinn 9. Hinn 7. ágúst að kveldi voru
Þýzkir búnir að umkringja Novo
Georgiewsk á þrjá vegu, en ekki
meira.
Austur af Warshau, i miðju aust-
ur-Póllandi, eru mýraflákar miklir,
ieinar 100 milur í þvermál, og eru
r þar forir og ilt yfirferðar og ófært
með stórar fallbyssur. Ef að Rúss-
ar komast yfir þær, þá eiga Þýzkir
ilt að sækja á eftir því að þeir missa
stórskotahylkjanna, sem eru þeirra
Imestu yfirburðir. Því að svo hafa
! þeir verið vel útbúnir, að þó að all-
j ur heimurinn hafi verið að búa til
| skotfæri og vopn á móti þeim, þá
Alugar það ekki ennþá.
; Ein af ástæðunum til þess að Rúss
ar börðust ekki í Warshau, var sú,
að þeir vildu ekki eyða borgina, því
að ef þeir hefðu barist þar, þá hefði
hún nú verið ein öskuhrúga.
Nú um tíma, síðan Rússar fóru
að halda undan í Galizíu, og þó
cinkum seinast, þegar Þýzkir fóru á
'eftir Rússum í Pólen, hefa Sviar
verið að verða órólegri. Þeir hafa
einlægt verið að búa her sinn, og er
hann mestur í nerðurh!«ta landsins,
eins og vildu þeir vera viðbúnir að
ráðast á Finnland, hvenær sem færi
væri. Yrðu þeir þá um leið Banda-
menn Vilhjálms. En Norðmenn, og
þó einkum Danir halda aftur af
þeim. En færi svo, að Þýzkir kæm-
ust nokkuð nær Pétursborg, yrði lík-
lega erfitt að hahla aftur af Svíun-
uiii, og er þeim að vísu vorkunn.
Þegar Þýzkir náðu Warshau, þá
fóru undir eins að koma friðarboð
frá Vilhjálmi til Rússa. Hann bauð
þeim sérstakan frið, og skyldu þeir
fá alla Galizíu; en Vilhjálmur héldi
því, sem hann væri nú búinn að ná
af Póllandi, vestan við Vistula og
beina línu norður af Warshau; er
það nálægt helmingur landsins. —
Þessu svöruðu Rússaf fljótlega, og
sögðu, að það væri ekki til nokkurs
hlutar fyrir Vilhjálm að minnast á
frið. Þeir hefðu heitið Bretum og
Frökkum, að skiljast ekki við þá,
og frið semdu þeir engan.
Ekki voru Þýzkir búnir að taka
borgina Riga á þriðjudag sl. En
Rússar voru búnir að flytja úr borg-
inni hergiign og alt, sein fémætt
var. Or Warshau hafa þeir verið
að flytja síðan um 22. júlí.
Sagt er, að Vilhjálmur geti nú tek-
ið eina millíón manna af austur-
kantinum og snúið vestur. ífann
hefir 10 millíónir hermanna eftir
ennþá, þó að 8—9 séu farnar, eins
og sést á skýrslunni í þessu blaði.
En nú er ætlan allra, að hann ætli
að snúa þeim suður á móti Serbum;
troða þá undir og fara svo yfir
landið og suður til Miklagarðs, að
hjálpa fóstbræðrum sínum Tyrkj-
unum.
En Balkan þjóðunum þykir nú
nóg um, og eru orðnar hræddar við
Þjóðverja og yfirgang þeirra og er
nú orðið nær því en nokkru sinni áð
ur, að þær gangi í lið með Bretum
cg Bandamönnum. Má það mikið
þakka Venizelos, gríska stjórnarfor-
manninum. Og fullyrt er, að Rúm-
enar muni ekki leyfa Þýzkum að
senda skotfæri til miklagarð og
Hellusunda.
Neðansjávarbátar Breta vaða nú
um alt Marmarahaf og sökkva sér-
hverri fleytu Tyrkja, jafnvel inn við
liöfn í Miklagarði. Þeir skriðu með
botni inn um Hellusundin, undir
sprengidufla-ökrum Tyrkja. Aftur
hafa Rússar sópað Svartaliaf, og
eytt þar um 9 hundruð skipum
Tyrkja, smáum og stórum.
Eitt af herskipum Tyrkja, sem
Bretar söktu þarna, var “Kheyred-
din Barbarossa, 9,000 tonna skip,j
sem þeir fyrir nokkru keyptu af
Þýzkum. Hét það áður “Kurfurst
Friedrich Wilhelm”. Því var sökt
hinn 9. þ.m.
— ítalir berjast af hreysti mikilli. j
Eru fjalla-hermennirnir “Bersa-j
glieri” — frábærir menn. Klifrast j
upp snarbrattar fjallahlíðar og'
kletta þverhnýpta, og oftast, koma j
þeir fallbyssunum með sér. — Tíu
jiúsund feta hátt fara þeir og hrekja j
Austurríkismenn tind af tindi og afj
einum fjallahryggnum eftir öðrum. j
Það gengur seint, en aldrei hafa j
þeir tapað stað, sem ]>eir hafa unn-
ið, og skörðum Alpafjallanna halda i
þeir öllum, og verður Þýzkum þar j
seinfært, þó að þeir komi.
I
Gorizia (Görz á þýzku) eu þeir
nú langt komnir að vinna. En það |
er kastali austan við Isonzo ána j
norður af Trieste. Það er aðalvígi j
Austurrikismanna sunnan Alpa-
fjalla. Og ef þeir tapa þvi, þá er að
líkindum farinn allur (striu-skagi
og undirlendi alt sunnanfjalla, og
mikið af dölunum austur af Trieste,
íslendingadagurinn
Mánudagurinn 2. ágúst rann upp
bjartur og fagur og hélst veðurblíð-
an allan daginn. Islendingadags-
hátiðin mátti af þessum ástæðum
astæðum fara vel fram, og hún fór
það líka.
Aðsókn var i góðu meðallagi og
virtust gestirnir ánægðir með skemt-
anir þær, sem ■ fram fóru. Einna
mest þótti fjöldanum koma til í-
þróttanna, enda hafa þær aldrei
verið betri.
Söngurinn undir stjórn Brynjólfs
Þorlákssonar söngkennara tókst
mikið vel. Var flokkur hans, þó stór
væri, vel æfður og söng suma
söngvana prýðisvel.
Hornleikaraflókkurinn spilaði cg
mjög !?.g!ega.
Ræðurnar voru góðar, en illa
vildi heyrast til sumra ræðumanna.
Gjörði það mest, að íþróltir fóru
fram samtímis, og var hávaði all-
mikill, sem stafaði af þeim. Heyrð-
ist því oft til ræðumanna lítið út
fyrir pallinn. Sama var um upp-
lestur kvæðanna. — Ræðumennirn-
ir voru, auk forseta hátiðarinnar,
H. M. Hannessonar, sem setti hátið-
ina með snjallri ræðu, þeir: B. L.
Baldwinson, minni Bretaveldis; Dr.
Jón Stefánsson, minni íslands, og
Dr. Baldur Olson, minni Vestur-ls-
lendinga. Fyrir þessum sömu minn-
um kváðu: Dr. Sig. Júl. Jóhannes-
son, S. J. Jóhannesson og Einar P.
Jónsson, i þeirri röð, sem minnin
eru talin.
Þá komum vér að íþróttunum. —
Fyrri hlutá dagsins fóru fram þær
íþróttir, sem ekki koma undir þing-
há íþróttasambandsins; svo sem
kapphlaup barna, unglinga ógiftra
kvenna, ógiftra karlmanna, giftra
kvenna, giftra karlmanna, feitra
kvenna og öldunga. Voru þrenn
verðlaun veitt fyrir hvert hlaup. —
Ilöfðu menn alment gaman af þess-
um kapphlaupum.
Klukkan eitt byrjaði hið eiginlega
íþróttamót. Voru 3 verðlaun veitt
i hverri íþrótt; 1. verðlaun voru
gullmedalía, 2. verðlaun silfurmed-
alía og 3. verðlaun bronzemedalía.
Eru hér taldar íþróttirnar og vinn-
cndurnir, og er á milli sviga nafn í-
þróttafélags þess, sem þeir tilheyra.
Kapphlaup, 100 yards, 1. verðlaun
Einar Johnson (Grettir); 2. verðl.,
W. Byron (Viking); 3. verðlaun Th.
Halldórsson (Grettir). Timi 10.4-5
sekúndur.
Kapphlaup, 220 yards. Unnið af
sömu mönnum, í sömu röð. Tími
24 sekúndur.
Kapphlaup, 440 yards., 1. verðl.
Einar Johnson (Grettir); 2. verðl.
A. O. Magnússos (Grettir), 3 verðl.,
óli Björnsson (Viking). Timi 52.1-5
sek.
Kapphlaup, Vi míla, 1. verðlaun,
Einar Johnson (Grettir); 2. verðl.,
A. O. Magnússon (Grettir); 3. vl.
1 . Thorsteinsson (Viking). Timi
2 mín. og 8 sek.
Kapphlaup, 1 mila, 1. verðlaun
A O. Magnússon (Grettir); 2. verðl.
Einar Eiríksson (Grettir); 3. verðl.
B. Björnsson (Grettir). Timi 4 min.
og 52 sek.
Kapphlaup, 5 mílur, 1. verðlaun
A. O. Magnússon (Grettir); 2. verðl.
Einar Eiríksson (Grettir); 3 verðl.
B. Björnsson (Grettir). Timi 30
míii. og 26 sek.
“Low Hurdles”, 220 yards, 1. verð
laun, Magnús Kelly (Selkirk); 2.
verðl. W. Byron (Viking); 3. verðl.
Th. IlalUlórsson (Grettir).
Stökk á staf. 1. verðlaun, S. B.
Slefánsson (Grettir); 2. verðl. Ein-
:,r Johnson (Grettir); 3. verðl. Emil
Davidsson (Selkirk).
Jafufætis langstökk, 1. verðlaun,
Sigurgeir Bardal (Viking); 2. verðl.
Páll Bardal (Viking); 3. verðlaun
Björn Pétursson (Sleipnir). Hámark
9 fet 8Va þml.
Tilhlaups langstökk, 1. verðlaun
Einar Johnson (Grettir); 2. verðl.
Magnús Kclly (Selkirk); 3. verðlaun
S. B. Stefánsson (Grettir). Hámark
20 fet % þml.
Hdstökk, 1. verðlaun, Magnús Kel-
ly (Selkirk; 2. verðlaun, S. B. Stef-
ánsson (Grettir); 3. verðlaun, John
Magnússon (Grettir). Hámark 5 fet
5 þml.
Hopp-stig-stökk, 1. verðlaun M.
Kelly (Selkirk); 2. verðl. S. B. Stef-
son (Grettir); 3. verðl. Th. Hall-
dórsson (Grettir). Hámark 40 fet
IV-i þml.
Að kasta sextán punda lóði. — 1.
verðlaun, Sigurgeir Bardal (Viking),
2. verðl. Páll Bardal (Viking); 3.
verðl. Einar Johnson (Grettir). Há-
mark 33 fet 4 þml.
“Discus”-kast, 1. verðlaun Sigur-
geir Bardal (Viking); 2. verðl. Ben
Baldwin (Viking); 3. verðl. K. J.
Backman (Grettir). Hámark 112 fet.
— Það lengsta, sem “discus” hefir
nokkru sinni verið kastað hér í
Manitoba, er 112 fet og 9 þml., svo
ekki vantaði Sigurgeir mikið til að
r.á þeim slingasta í þeirri list.
íslenzk glínta. — 1. verðlaun (Jak-
ob Kristjánsson (Sleipnir); 2. verðl.
Guðmundur Sigurjónsson (Sleipn-
ir); 3. verðl. Bj. Pétursson (Sleipn-
ir). Vann Jakob þar með glímu-
beltið Hannessonsnauf.
Guðmundur Sigurjónsson hlaut
fegurðar-glímu verðlaunin.
Vinningar skiftust þannig á i-
þróttafélögin:
Grettir, 47 vinninga.
Viking, 24 vinninga.
Selkirk, 12 vinninga.
Sleipnir 10 vinninga.
Hlaut því Grettir Oddsons skjöld-
inn að nýju.
Þessir íþróttamenn höfðu flesta
vinninga:
Einar Johnson, 17 vinninga.
Magnús Kelly, 11 vinninga.
A. O. Magnússon, 10 vinninga.
Vann Einar þar með Hansons bik-
arinn. Var Kelly hafandi hans tvö
siðustu árin; en varð nú að láta
hann ef hendi til Einars. En þess
ber að geta, að Kelly meiddi sig í
fæti fyrir skömmu, og var hvergi
nærri jafn góður, þó þátt tæki i i-
þróttunum.
Ilinn nýji íþrótta-konungur vor
Vestur-íslendinga, Einar Johnson,
setti að þessu sinni 3 ný hámörk:
í tilhlaups langstökki, kvartmílu og
hálfmilu kapphlaupi. Enginn hefir
þar áður orðið honum jafn snjall
í þessum íþróttum, þ. e. a. s. á Is-
lendingadags iþróttamótinu.
1 heild sinni voru íþróttirnar á-
gætar og sköruðu Grettismenn jafn-
aðarlega fram úr. Þeir hafa auð-
sjáanlega æft sig kappsamlega og
héldu því skildinum.
íslenzku glímurnar voru liðlegar.
Á Guðmundur Sigurjónsson þakkir
skilið fyrir, hve ant honum er um að
kenna piltum sinum; er stór mun-
ur orðinn á þessu frá því í fyrra. —
Mörgum þótti Jakob gjöra það
snerpulega, að leggja kennara sinn
að velli; og Guðmundur undi vel
fallinu, og þó hann félli og yrði
þannig af beltinu, þá bar glíma hans
af öðrum að fegurð og léttleik.
íþróttainót íslendingadagsins hef-
ir aldrei verið betra en að þessu
sinni.
1 heild sinni fór hátíðahaldið hið
starfa sinn.
31. IVJaí var manntjón í stríðinu orðið þetta:
Eallnir Særðir Fangar Samtals
Frakkland .... 450,000 680,000 180,000 1,300,000
England 181,000 200,000 90,000 471,000
Belgía 49,000 49,000 15,000 113,000
Rússla-nd 1,250,000 1,680,000 850,000 3,780,000
Þýzkaland .... 1,630,000 1,880,000 490,000 4,000,000
Austurríki .... 1,610,000 1,865,000 910,000 4,385,000
T.vrkir 110,000 144,000 95,000 349,000
Samtals 5,290,000 6,478,000 2,630,000 14,398.000
Sam-anlaet hiá Bandamönrmm . 5,664,000
Samanlagt hjá Þjóðverjum, Austurríkismönnum og Tyrkjum. ...8,734,000
Þetta var í lok Maí, en síðan má óefað bæta miljón við hjá Þjóð-
verjum en hálfri miljón hjá Rússum, kannske meira.því að aldrei hafa
bardagar verið’jafn harðir og langir sem nú austurfrá, en þýzkir fengið
mannfall meira af því þeir sóktu á. Og svo hafa ítalar haft harða
slagi.
Þingmenn er kosnir voru við fylkiskosn-
ingarnar 6. ágúst.
CONSERVATÍVAR
Carillon
Iherville
Morris
Roblin
St. Rose
INDEPENDENTS.
Gimli
Winnipeg North fí. A. fíigg
AVinnipeg Centre F. J. Dixson.
LIBERALAR.
Assiniboia
Arthur
Beautiful Plains W. fí. Wood.
Birtle
Brandon
Cypress
Dauphin
Deloraine
Dufferin
Elmwood I)r. Hamilton.
Emerson
Gladstone
Glenwood
Gilbert Plains
Hamiota
Kildonan & St. Andrews. G. IV. Prout.
Killarney
Lakeside
Lansdowne
La Verandrye P. A. Talbot.
Manitou
Minnedosa
Mountain J. fí. fíaird.
Morden-Ithineland
Norfolk
Portage la Prairie
Rockwood
Russell IV. W. Wilson.
St. Boniface
St. Clements
St. George S. Sigfússon.
Swan River IV. H. Sims.
Turtle Mountain
Virden
Winnipeg Centre
Winnipeg North
Winnipeg South
Winnipeg South ....... IV. L. Parrish.
Jón V. Dalmann.
Dáinn 17. júlí 1915.
Hér allir dagar eiga kvöld, Hann framsókn andans frjálsri
— sem allir þekkjum vér —, ann
nær sofnar hver sinn síffsta blund og fornam manndóms siff,
hans saga lesin er. en kúgunar- og klerka-vald
En sagan geymir minning manns, ef merk hún talin er; hann kannaffist ekki viff. Hans lund var dul, en Ijúf og stilt
þótt lagffur sé hann lik i mold og laus við alskyns prjál;
hans lofstír ekki þver. viö oflæti ei átti skylt
Nú hér í vinar hópinn skarff hjó heljar beittur geir, hans iturgöfga sál. Hann feöraláffi af alhug ann
er feldi að velli mætismann, og íslenzkt rækti mál;
hvers minning aldrei deyr. en fordild alla forðast vann
Og minning ber að heiðra hans, þótt hnigiiui sé aff grund; og flaðurmæli og tál. f friffi hann sinn feril gekk,
hann pundi sinu varði vel i friði lifffi og dó.
með vili og drengskapslund. Nú öðlast hefir andi hans
Hann vinum æ var tryggur og trúr og traust sér vann hjá lýff. hinn eilifa friff og ró. t friffarins nafni farffu vel,
Mjög fjöllesinn og fróffur vel í friff, sem aldrei dvín,
um fyrri og seinni tið. þars friðarlandi fögru á
(Ort fyrir hönd vinar hins látna) þér friðarsólin skin. S. J. Jóhannesson.