Heimskringla - 14.10.1915, Qupperneq 4

PA.S 4.
HJSIMSKKIN GLA,
WINNIPEG, 14. OKT. 1915.
HEIMSKKINGLA.
(Stofnutt 1SS6)
Kemur út á hverjum fimtudegl.
Útgefendur og eigendur:
THE VIKING PRESS, LTD.
Verl5 bla75sins I Canada og Bandaríkjunum $2.00 um áritS (fyrirfram
borgati). Sent til lslands $2.00 (fyrirfram borgab).
Allar borganir sendist rábsmanni blabsins. Póst e?5a banka ávís-
anir stýlist til The Viking Press, Ltd.
M. J. SKAPTASON, Ritstjóri H. B. SKAPTASON, Rábsmabur.
Skrifstofa:
729 SHEHBIIOOKE STHEET, WINNIPEG.
P. O. Box 3171 Talníml Garry 4110
Þakklætisdagurinn.
Lk _______
Hann var á mánudaginn dagur-
inn sem hér er kallaður “Thanks-
giving day.” Vér vitum ekki hvort
lslendingar hafa haidið hann eða
hvort þeir nokkurn tíma halda
hann. En lítils höfum vér orðið
þess varir þá tíð, sem vér höfum
verið í landi þessu. En ekki dylst
oss það að margt mega þeir vera
þakklátir fyrir sem hingað eru kom-
nir ef að þeir hugsa út í það. Allur
fjöldinn íslendinga hefur komist
hér vel áfram í hundraða og þús-
undatali hafa menn nú hér smærri
og stærri bú sem hingað komu með
tvær höndur tómar, börn þeirra og
afkomendur hafa fengið hér tæki-
færi sem þeir aidrei hefðu fengið, ef
að feður og mæður þeirra hefðu
heima setið og ]>að er undir sjálf-
um þeim komið hvort þeir nota
þau eða ekki og hvernig þeir nota
þau.
Vér viljum þó undanskilja kirkjur
íslendinga hér sem innlendar. Prest-
ar fiytja ræður yfir söfnuðum sín-
um og minna þá á hvað þeim beri
að þakka skai>aranum fyrir. Þetta
er rétt og vel gjört af þeim en lítil
sjáum vér áhrif þess á íslendinga.
Þó að sumarið hafi verið kalt
nokkuð þá hefur þó gróði jarðar
verið meiri hér í Canada að minsta
kosti, en nokkru sinni áður, sum-
staðar þar sem jörð var reglulega
vel unnin, og jarðvegur góður, fá-
dæma uppskera, og vér þykjumst
vita, að margur maðurinn hafi verið
þakklátur fyrir þó að ekki hafi í
hámæii farið.
Svo er annað sem vér megum vera
þakklátir fyrir en það er, að stríðið
mikla hefir enn sem komið er ekki
farið hér innan garða, og að ennþá
blaktir hann uppi fáninn Breta og
Frakka og Rússa er berjast á móti
ofbeldismönnunum. Því að liugsa
máttu menn ef að floti Breta hefði
eyddur verið að búsytjar hefðu ver-
ið gjörðarCanadamönnum og margt
hefði þá öðruvísi verið í Canada
nii. Og enginn maður með fuilu
viti ætlum vér, að hefði óskað eftir
því. V ér megum vera þakklátir
fyrir að alda þessi er enn ekki hing-
að komin. Hún kann að koma þó
að seinna verði og það þó að þessi
falli sem nú veltur yfir alla Evrópu.
Vér megum vera ]>akklátir fyrir
þjóðir þær sem nú standa á móti
Þjóðverjum, fyrir alt, sein þær leggja
I sölurnar, fyrir hundruð þúsiínd-
irnar og miljónirnar sem nú leggja
Iffið í sölurnar, líf og eignir fyrir
menningu og borgaralegu frelsi
manna. Og vér megum blygðast
vor fyrir alla ]>á, sem öðruvfsi eru
hugsandi. Ef að vér lítum til barna
vorra og afkomenda þá mætti oss
h'rylla við þeim dögum og þeim
þrautum sem ]>eir yrðu að lifa ef að
þýzkir vinna.
Einlægt rísa upp fleiri og fleiri
með ofbeidismönnum þessum og
vér megum því vera þakkiátir fyrir
að ]>að lýtur ]>ó nú svo út sem þýzk-
ir og bandamenn þeirra séu farnir
að linast og vér vonum að þeir verði
á bak brotnir því fyrri því betur og
að enginn ljái eyru fáráðlingum
þeirn eða varmennum sem iiaida
viija frain málum þeirra en níða
niður þjóð ]>á sem þeir hafa til
flúið og njóta lijá frelsis og griða og
hagsmuna ailra, sem iandsins börn.
Stjórnvizkan ljúgandi.
Það er eins og hvíii einhver voða-
legur lygaandi yfir mörguin stjórn-
málaniönnum heimsins, — lygaandi,
sem út gengur frá höfðingja lyg-
anna og smýgur inn í sálir allra vina
sinna, sein svo eru sinnaðir, að þeir
haida opnum öllum hlerum og hurð-
um hjarta síns og liuga fyrir þess-
um virðulega og velmetna gesti.
Fyrir iöngu síðan sóru Þjóðverj-
ar með öðrum fleirum (1855), að
Ilanir skyldu óáreittir og til eilífr-
ar tíðar halda Slésvík og Holstein;
tn tíu árum seinna voru þeir búnir
að taka löndin af Dönum. Þeir sóru
að halda uppi frelsi og sjáifstæði i
I.uxemburg og Belgíu; en í byrjun
stríðsins fóru þeir báli og brandi
yfir lönd þessi.
í byrjun slríðsins þóttust Tyrkir
hvergi ætla nærri að koma. Búlgar-
ar hafa um langa tima verið að
semja við báða málsparta og einlægt
verið elskulegir vinir þejrra, sem
þeir töluðu við í það og það skiftið.
En nú snúast þeir á móti Rússum,
sem losuðu þá úr ánauð, og Bretum
og Frökkum, sem voru vinir þeirra,
og alt fram á síðustu stund iáta þeir
sem þeir séu vinir Breta og Frakka,
tn þó ljúgandi. Grikkr sóru Serb-
um það fyrir tveimur árum, að þeir
skyldu með þeim standa og með
þeim berjast, ef að á þá væri ieitað;
en nú lítur svo út, sem þeir ætli að
rjúfa alla sina eiða. Sama gjiirðu
Ilúmenar, og efað þjóðir þessar
kunna að halda eiða sina, þá er ]>að
ekki fyrir heitorðin eða svardag-
ana, heldur fyrir ótta eða hagnaðar
sakir. Vináttan, loforðin, eiðarnir
eru einskis virði.
En er þetta nú gott eftirdæmi til
alþýðumannanna í hverju landi,
hjá hvaða þjóð sem er í heimi þess-
um?
Og það eru furstarnir, konungarn-
ir, ráðgjafarnir, stjórnmála speking-
arnir, prófessorarnir, hinir tignu og
göfugu menn, sem þarna standa efst-
ir á blaði. Væri ekki mál, að lofa
þeim að falla úr tigninni og láta liig-
in ná jafnt yfir þá sem aðra? Eða
hvað verður af heiminuin, ef þessu
heldur áfram? Er ekki nóg af lyg-
um og svikum og eiðrofum, þó að
vér höfum ekki þessa háu menn til
fyrirmyndar?
Skýring.
Carberry, 10. okt. 1915.
Herra ritstjóri M. J. Skaptason!
í tilefni af beiðni þinni í Heims-
kringlu, útgefinni 30. f.m., til góðra
nianna, er þér kynnu að vera fróð-
ari uni hluttöku íslenzkra íþrótta-
manna í Evrópu-stríðinu, vii eg hér
með skýra þér frá, að 4 þeirra, er
komist hafa til stríðsvallarins, þeir
Jóel Péturssan, Pétur Jónasson, Kon-
rúð Jónsson og Pétur fíreiðfjörð,
teljast til þeirra, er þú nefnir glímu-
menn og teljast til í]>róttafélagsins
Sleipnir Winnipeg. Að vísu hafa 2
hinir fyrrnefndu eigi skrifað undir
lög félagsns enn, því þeir voru komn
ir til Englands, er þau voru lögð
fram til undirskriftar; en báðir
voru þeir áhugasamir starfsmenn
flokks, er undirbjó þá félagsstofnun,
en sökum fjærveru gátu eigi setið
hinn eiginlega stofnfund.
Eg skýri þér frá þessu samkvæmt
beiðni þinni, en ekki vegna þess, að
eg telji félaginu þar að nokkurn
sóma, eða viðurkenni íslenzkum í-
þróttafélögum bera nokkra skyldu
til að senda fulltrúa (representa-
tives) til þessa stríðs, enda fer eng-
inn þeirra fjögra með umboð félags-
ins.
Virðingarfylst
Guðm. Sigurjónsson.
* #■ *
ATHS.—Pað gleður oss að heyra,
að fjörir af þeim íslendingum, sem
farið hafa í stríðið, skuli hafa vcrið
glímumenn, þó ekki hafi þeir ah'r
verið skráðir hjá félaginu eða .skrif-
að undir lög ]>ess.
En niðurlag skýringar Guðm. Sig-
urjónssonar fellur oss miklu ver;
það eru dylgjur og þó ekki dylgjur;
það er dróttanir og þó ekki. Það
lítur út sem hin lélegasta og iubba-
legasta aðferð til þess, að fá menn
til að bera óhug til málstaðar þess,
sem Bretar og Bandamenn eru að
berjasf fyrir. bað er eins og íþrótta-
félögin íslenzku standi svo hátt fyr-
ir ofan þræla þessa, sein eru að berj-
ast fyrir fósturjörðu sinni, frelsi og
menningu heimsins, að þeir megi
krjúpa á kné fyrir þeim. Umboð í-
þróttafélagsins verað náttúrlega tek-
in góð og gild um heim allan!
-Vér oskum að maður þessi komi
Iireint út. Ef að hugur hans og
bjarta er með Þýzkum, þá segi hann
það skýrt útl Og ef að honum er svo
ant um Þjoðverja og illa við Breta,
sem eins og angar út úr grein hans,
— því fer hann þá ekki og berst
með þeim, Þjóðverjunum, heldur en
að sigla hér undir fölsku flaggi?
Vér höfum ekkert á móti Þjóð-
verja, sem kemur hreint og beint
fram og segir, hvað hann er; en oss
er æfinlega illa við það, þegar mei n
eru hvorki hráir eða soðnir.
Vér tókum fyrirspurnina i sak-
Leysi og ætluðum engum ilt að gjöi-i1
ineð henni, og vér tókum svar þetta
af því að fyrirspurnin var komiu
áður, þó að það, sem með fylffdi,
ætti annarsstaðar heima en í blaði
voru. fíitstj.

Jm fúa í girðingarstaurum. *$» Eftir II. F. Daníelsson.
Orsök fúa í við eru sníkjusveppir,
(parasitic fungi) sem, eins og kunn-
ugt er, tilheyra lægstu tegund
plantna. Þessir sveppir iíta út eins
og iangar hárfínar rætur sem kvísl-
ast inn allan viðinn og nærast þeir
á efnum í viðnum og orsaka um leið
sundurliðun efna, eða fúa.
Eins og annað plöntulíf þarfnast
þessar fíngerðu plöntur hita, lofts
og vökva, til þess að geta þroskast
og aukist. Þessi skiiyrði eru mis-
munandi í hinum ýmsu viðarteg-
undum, og sömuleiðis í mismun-
andi jarðvegi og loftslagi. Þeim er
fyrir mestu að hiti og raki sé rétt
temprað, annars er þeim dauðinn
vís. Sé hæfilega mikið af lofti og
raka í rriold þar sem gyrðingar-
staurar eru settir niður, fúna þeir
fljótt. En sé moldin annaðhvort of
þur eða of vot, og þétt svo að hún
haldi litlu lofti í sér fúna þeir seint.
Að þetta er þannig sannast af
því að gyrðinga-staurar fúna fljótt
Ein af elztu og beztu aðferðunum
til að verja fúa, sem notaðar hafa
verið í gamla daga, er sú, að svíða
staurinn að utan. Þessi aðferð reyn-
ist vel og endast girðingastaurar,
sem eru vel þurkaðir og síðan sviðn-
ir, í langan tíma, án þess að fúna.
Sé vandað til verksins, mun ó-
liætt að fullyrða, að þeir endast
helmingi lengur séu þeir sviðnir,
heldur en ef þeir evu ósviðnir.
Þetta er vei skiljanlegt, þegar þess
er gætt, að eldurinn þurkar ytra
borð trésins og brennir upp sykur-
efnin í því, sem annars er fæða
plöntutegundanna. Það myndast
því þétt, sem næst vatnsheld húð af
kolaefni utan á trénu, sem ver það
fúa.
Reynt Hefir verið að mála girð-
ingarstaura; þvo þá úr kalkblöndu,
eða sósa þá í málmblöndu, svo sem
blásteinsvatni. Reynast þær aðferð-
ir gagnslitlar, nema helzt í þurrum
jarðvegi. Þar reynist blásteinsvatn
íiátin, sem notuð eru, mega vera
tunnur eða kassar úr tré eða járni.
Sé ílátið, sem olían er hituð í, úr tré,
verður að leiða olíuna út yfir eldinn
cftir tveggja þumlunga pípu, sem er
í lögun eins og lykkja. Kemur önn-
ur álman inn í olíuna niður við
botn ílátsins, en hin liggur inn rétt
undir yfirborði olíunnar. Þegar
pipan hitnar í eldinum, myndar ol-
ían hringrás í henni, þannig, að
heita olían rennur frá eldinum eftir
efri álmu lykkjunnar, en kalda olían,
sem situr undir i ílátinu, rennur til
eldsins eftir neðri álmunni.
Þegar girðingarstaurar eru sósað-
ir með Creosote, þá eru þeir látnir
standa í olíunni svo djúpt, að þeir
séu sósaðir 6 þuinlunga upp fyrir
jörð. Vanalega er köld olía borin á
efri partinn — það, sem ofanjarðar
er — með bursta.
Bezti vegurinn er, aðfinna út með
tilraunum, hversu lengi skal hafa
viðinn niðri í heitu og köldu baði.
Skógarbelti ræktað til skjóls og sem efni í girðingarstaura.
rétt við yfirborð jarðar þar sem loft,
hiti og raki er í réttum hlutföllum.
Aftur á móti fúna þeir seint neðar
þar sem minna loft kemst að sök-
um þéttleika leirsins eða vatns.
Eins og kunnugt er fúnar viðurekki
í vatni. Undirstöðu staurar undir
London brúnni yfir ána Thames
reyndust ófúnir eftir að hafa verið
í vatninu svo hundruðum ára
skifti. Ennfremur fanst nýlega mik-
ÍS af eikartrjám á botni stöðu-
vatns eins á Rússlandi sem ekki
voru einuflgis ófúin heldur svo
efnisgóð að þau eru notuð í dýrind-
is húsmuni.
Til þess að verja fúa reynum vér
ekki að tempra loft eða hita. Það
era aðeins tveir vegir opnir, að
erja viðinn raka eða eitra efnin sem
plöntulífið nærist á. Allar að,
ferðir, sem mönnum eru kunn-
ar, og sem notaðar hafa verið
til þess að verja • viðinn fúa,
— byggjast á annari eða báðuni
þessum aðferðum. Nýjastu aðferðir
liggja í því að fylla allar holur á
yfirborði viðarins með vatnsheldu
efni eftir að hann hefir verið þurk-
aður vel, eða þá að eitra hann svo
að ekkert líf geti þróast í honum.
Sumar viðartegundir hafa, frá nátt-
úrunnar hendi, þessi efni í sér fólg-
in og fúna því seint eins og t.d.
“Catalpa” og “Black Locust.” Sömu-
leiðis fúna seinna tré sem lengi eru
að vaxa vegna þess að viðurinn er
þéttari og útilokar vatn frekar en
linur viður. 1 flestum tilfellum er
ljósleitur viður fúagjarnari heldur
en dökkleitar viðurtegundir.
Fyrirhafnar minnsta aðferð til að
verja við fúa er sú að þurka hann
vei, og þeirri aðferð verður að beita
áður en nokkuð frekara er gert í
Þessa átt.
Grænn viður innibindur frá 20 til
50 prósent af vatni;. en veiþurkaður
viður geymir i sér að eins 15 til 20
prósent vatns.
Grænn viður hefir í sér fólgið
nægilega mikið af vatni til þess að
feygja hann, sé hann ekki þurkaður
fijótt. En þorni viðurinn of fljótt,
hættir honum við að verpast og
springa; síðan hefir vatn greiða
leið inn um sprungurnar.
Girðingastaura ætti að afbirkja
stuttu eftir að þeir eru höggnir, raða
þeim síðan á staura á jiirðinni með
3—6 þumlunga millibili, og næstu
röð þvers á þá fyrri, með sama milli
bili milli stauranna, svo að nægiiegt
loft geti leikið um þá. Bezt er að
þekja með einhverju yfir hlaðann,
svo að vatn renni ekki í hann, og
mála endana á staurunum, svo að
þeir þorni jafnfljótt bolnum og
springi ekki. Staurarnir ættu að
þorna á frá 6—12 mánuðum;'— þá
fyrst má beita ýmsum aðferðum til
þess að verja þá fúa.
frekar vel; en í rökum jarðvegi
þvæst það úr viðnum eftir stuttan
tima. Xinc Chloride reynist betur,
heldur en blásteinn.
Nú á tíma er það alment viður-
kent, að Creosote sé bezta meðalið
til að verja fúa. Það er brún-græn
olía, svo þykk að hún renni ekki
ni-ma því að eins að hún sé hituð
upp í 100 gráður á Fahrenheit. —
Creosote er alment notað nú á tim-
um á meðal bænda og sömuleiðis
járnbrautarfélaga, til þess að verja
girðingastólpa og járnbrautarbönd
fúá.
Tvær aðferðir eru notaðar til þess
að sósa viðinn með þessari olíu.
Önnur er sú, að pressa olíuna inn
í viðinn með þrýstingi. Er þá við-
urinn hafður í lokuðum hólfum. Pln
]>essi aðferð er að eins notuð þegar
verkið er unnið í stórum stíl.
Hin aðferðin er sú, að dýfa viðn-
um i olíu, sem höfð er í einhverju
íiáti, sem hægt er að hita hana í. Er
sú aðfcrð alment notuð. Hún er þó
ófullkomnari að þvi leyti, að ]>að
]>arf að nota betri oliu, sem er dýr-
ari; en hún gufar minna upp, held-
ur en billeg olía, i opnum ílátum,
þegar hún er hituð, og reynist þess
vegna drýgri.
Þessi vanalega aðferð er aðallega
í því fólgin, að sósa viðinn fyrst í
heitri olíu og síðan í kaldri olíu.
Eins og áður er tekið fram, verður
viðurinn að vera vel þur áður en
þetta er gjört. Viðurinn verður að
vera mismunandi lengi í olíunni eft-
ir tegundum; alt frá hálfum til
þriggja klukkutíma.
í þessu heita baði hitnar viður-
inn og þenst út. Loft og vökvi eru
brakin burt úr viðarholunum. Þessu
næst er viðurinn tekinn úr þessu
heita baði, sem er hér um bil 200
gr. Fahrenheit, og látinn niður í
kalda olíu af sömu tegund; Þó þarf
hún að vera nógu volg til að renna.
Þegar viðurinn kólnar þannig,
þéttist hann sniigglega. Við það
stækka hólfin milli viðartægjanna
og eru þau þá að mestu loftlaus. Af
þessu leiðir, að olían pressast inn í
þau með loft]>rýstingi. Það, hversu
langt olían þrýstist þannig inn í við-
inn, er að mestu komið undir því,
hversu lengi viðurinn er látinn
iiggja í heita baðinu. Það er að
nokkru leyti komið undir tegund
viðarins. Sumar tegundir þurfa
lengri tíma, aðrar styttri.
Bezt er að prófa þetta á þann hátt,
að sósa bút og saga hann síðan í
sundur. Sé rétt að farið, á olían að
hafa gengið inn í viðinn hálfan
þumlung. Sé viðurinn ekki vel af-
birktur, varnar himnan undir berk-
inum olíunni frá að ganga inn í
liann. Það er hægra að ná þeirri
himnu, sé viðurinn höggvinn að
vorinu.
Ash, Cottonwood og Poplar er vana-
lega haft 30 mínútur í heitu baði og
40 mínútur í kftldu. Aftur er Jack
Pine og fíed Oak haft 60 mínútur í
heitu baði, en 30 mínútur i köldu.
Það borgar sig bezt að sósa linan
við. Fyrst og fremst er hann ekki
eins dýr, og svo endist hann eins
iengi eftir að han nhefir verið sós-
aður eins og harðari og þéttari við-
ur. Olia gengur ekki vel inn í þétt-
an við, eða við, sem olía er í áður.
Hún gengur t. d. ekki vel inn í
Spruce eða Maple og borgar sig bezt
að bera á þær tegundir með bursta,
eða dýfa þeim að eins í olíu. Vana-
lega er borin heit olía á þær tegund-
ir tvisvar sinnum. Cedar, White
Oak og Tamarac drekka vel í sig ol-
íuna, en þær tegundir endast ekki
lengur heldur en Poplar, Willow og
Jack Pine, þegar ]>að er sósað. Það
er því kostnaðarminna, að nota hin-
ar síðastnefndu tegundir.
Tafla, sem sýnir mismun á end-
ing sósaðra og ósósaðra girðingar-
staura:
ósós- Sós-
aðir.. aðir.
Kostnaður við að byggja
x Rod af girðingu. . . . .12 .12
Einn girðingarstaur . . . . Kostnaður við að sósa .08 .08
staurinn .00 .20
Ending Árlegur kostaður að með- 5 ár 20 ár
altali .04 .02
Ariegur sparnaður . . . . .02
Árlegur sparnaður á girð-
ing umhverfis eitt heim-
ilisréttariand, 160 ekrur.. $12.80
Ofanskráð skýrsla er sett saman
og bygð á margra ára nákvæmri
reynslu í ríkinu Minnesota.
Athugi menn þetta nákvæmlega,
þá finna þeir, að mismunur á kostn-
aði kemur mest fram í verkinu. —
Það er með það eins og hvað annað,
sem maður gjiirir: sé ekki vandað
til þess, þá verður að gjöra sama
verkið yfir aftur á fárra ára fresti.
“Það skal vel vanda, sem lengi á að
standa”.
Önnur skýrsla þessu viðvíkjandi
sýnir, að mílu iöng girðing, þar sem
Cottonwood var notaður i stólpa,
kostaði að meðaltali $14.40 á ári.
En jafnlöng girðing með stólpum úr
saina efni, sósuðum með Creosote,
kostaði að meðaltali $5.28 á ári. Með
því að sósa stólpana, spöruðust á
tuttugu árum $182.40.
Þetta er að eins eitt af mörgum
dæmum sem sýna, hversu afarmikið
menn geta sparað, með því að við-
hafa hagsýni og vandvirkni í öilum
verkum. Stórsummu af fé er kast-
að á glæ hér í fylkinu árlega með
því að nota ósósaða girðingar-
staura úr lélegu efni.
Viða hér í fylkinu eiga menn völ
cinungis á linum og endingarlitlum
viðartegundum. Það yrði óefað ó-
dvrara, að kaupa vandaðri og end-
ii.garbetri við langt að, heldur en
að nota við, sem að eins endist
stuttan tíma. En samkvæmt reynslu
i Minnesota yrði lang kostnaðar-
i-.inst, að rækta fljótvaxinn við
heima f.vrir, eða nota það, sem fyrir
liendi er, og sosa það með Creosote.
Þess væri óskandi, að bændur
fastákvæðu að gjöra að minsta kosti
tiiraunir í þessa átt, áður en þeir
sleppa þeim algjöriega úr huga sér.
Löngu fyrirhugað.
Þjóðverjar hugsa út herferðina gegn
Frakklandi lönga áður en ,
hún var bgrjuð.
Dr. William T. Hornaday er víð-
kunnur dýrafræðingur og hefir sið-
ustu nitján árin haft stjórn og um-
sjá alla í New York Zoological Park.
Hann ritar í Arniy and Navg Jour-
nal í vetur og segir:
Fyrir nokkru heimsótti mig yfir-
foringi einn í her Bandaríkjanna.
Hann var gamall vinur minn og höfð
um við haft sömu sæng báðir í her-
búðum Bandaríkjanna i hinum ó-
bygðu Vesturfylkjum fyrir 30 árum
síðan. Hann er maður sannsögull,
eins og Lyman Abbott. Við fórum að
tala um spænsk-ameríkanska stríð-
ið, og sagði hann mér þá, hvernig
Þjóðverjar hefðu hugsað sér að
breyta við Ameríkumenn árið 1898,
16 árum áður en stríð þetta byrjaði.
Saga vinar mins er á þessa leið:
Við lok stríðsins milli Spánverja
og Bandaríkjanna, var eg á leiðinni
frá Santiago á Cuba til Bandaríkj-
anna. Fór eg á skipinu “Santee” og
skyldum við Icnda við Montauk
Point. Á skipinu voru hermenn úr
9. herdeildinni, og eitthvað af sjálf-
boðaliðinu frá Michigan, og nokkrar
sveitir af fótgönguliði. Þar var einn-
ig þýzkur herforingi (Militair At-
tachee), greifi von Goetzen, sem var
mesti vinur og félagi Þýzkalands-
keisara. Það vildi svo til, að við
lcntum í deilum á leiðinni, greifnn
og eg út af Admiral Dewey og þýzka
admirálnum í Manila.
Mitt i deiium þessum milli okkar
komst greifinn þannig að orði:
“Eg get sagt yður nokkuð, sem þér
gjarnan getið fest í minni. Eg er
alveg óhræddur að segja yður það;
því að þó að þér færuð að segja ein-
hverjum frá því, þá myndi enginn
maður trúa yður, en sjáifur yrðuð
þér að athlægi.
“Eitthvað uin fimtán árum frá
þessum degi, byrjar föðurland mitt
sitt stóra og mikla stríð. Þjóðverjar
verða búnir að taka Parísarborg
eitthvað tveimur mánuðum eftir að
stríðið byrjar. En þessi ferð þeirra
til Parísar verður að eins fyrsta
skrefið til aðaltakmarksins: að eyði-
ieggja England. Stríðið gengur eins-
og klukka. Við verðum útbúnir að
öllu; en aliir hinir (P'rakkar og
Bretar) verða alveg óviðbúnir.
“Get eg þessa af því, að það stend-
ur i sambandi við yðar eígið land,
Bandaríkin. Nokkrum mánuðum
eftir að vér höfum lokið starfi voru
í Evrópu, förum við og tökum New
York og ef til vill Washington, og
höldum borgum þessum nokkurn
tíma. Við ætluin að sjá um, að
Bandarikin komi í rétta afstöðu
við Þýzkaland. Við ætlum ekki að
taka neitt af iandinu; en vér verð-
um að fá billíón dollara. eða meira
frá New York og öðrum stórborg-
um. Við tökum Monroe kenning-
una í vorar eigin hendur, og höfum
þá skipað yður þann sess, sem yður
ber, og vér verðuin drotnar í Suður-
Ameríku og gjörum þar það, sem
okkur sýnist sjálfum. Mér er ekki
illa við Bandarikin, falla þau vel i
geð, — en vér erum neyddir til að
ganga vora eigin götu.
“Gleymið þessu nú ekki, en minn-
ist þessa að 15 árum liðnum, — þér
hafið þá gaman af rifja það upp”.
Greifi von Goetzen var persónu-
legur vinur keisarans og var síðar
sendur í áríðandi erindagjörðum til
Kína. Hann dó eitthvað ári áður en
stríð þetta byrjaði. Kona hans var
ameríkönsk.
En hér er nú spádómur minn, —
segir Hornaday:
Ef að Þjóðverjar vinna sigur í
slríði ]>essu við Bandamenn Evrópu,
þá munu þeir heimta feykilegar
skaðabætur af Bandaríkjunum fyrir
það, að vér höfum selt vopn og skot-
fa;ri til óvina þeirra, og — Banda-
ríkin megatil að borga —, ef ver á
ekki að fara.
Hann hefir verið furðulega rcttur
l>essi spádómur Goetzens, — hvað
Frakkland snerti. Hitt gat hann ekki
fyrirséð, að Belgar myndu spyrna
á móti, eða að Bretar myndu óðara
skerast í leikinn. Hvorugt þetta hef-
ir verið tekið með í íeikninginn, og
ekki það heldur, að Serbar myndu
berja af sér fyrstu hríðarnar Aust-
urríkismanna.