Heimskringla - 17.02.1916, Page 1

Kaupið Heimskringlu.
Borgið Heimskringlu áðar en
skuldin hækkar! — Heimskringla
er fólksins blað.
Flowers telegraphed to all p&rts ot
the world.
THE ROSERY
FLORISTS
Phones Main 194. Night and Sun-
day Sher. 2667
289 DONALD STREET, WINNIPEG
XXX. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 17. FEB. 1916.
Nr. 21
Búlgarar höggva
serbneska fanga.
London, 7. febrúar. — Fréttarit-
ari blaðsins Morning Post í London
skrifar btaðinu frá Salonichi og seg-
ir siiguna, er Húlgarar tóku 300 serb-
neska fanga i Prilep í Serbíu og
drápu þá alla niður. En Búlgariu-
maður einn sagði frá. Hann var her-
maður í liði þeirra, en ofl>auð fúl-
menska þelrra og strauk burtu.
“Varðmennirnir höfðu rifla sina
blaðna og stóðu í hring utan um
Serba hópinn með byssustingina
beinda að þeim. En fangarnir voru
þarna i hnapp einum og föðmuðust
og kvöddu hver annan, þvi þeir
vissu sér dauðann visan. Sumir
hnigu máttvana til jarðar. Reið þá
riddaraforingi einn upp að hópnum.
“Bindi hver fyrir augu öðrum”,
“Þeir gjörðu það og tók það lang-
an tíma, og var hryllilegt á að horfa.
Sumir ungu drengirnir grétu há-
stöfum. En margir hinna eldri hróp-
uðu sœringarorðum til varðmann-
anna. En þeir horfðu á með óþolin-
mæði, ýmist á fangana eða riddar-
ana, som allir höfðu brugðin sverð í
hendi til að slátra aumingjunum.
Fangarnir rifu af sér skyrtur og
trefla til að binda fyrir augirn.
“Hana! Krjúpið þér nú niður!”
skipaði foringinn.
Síðan riðu riddararnir grenjandi
if ánægju inn í hóp hinna krjúpandi
fanga og orguðu upp af grimdinni
og ánægjunni og hjuggu á báðar
hendur.
Serbarnir reyndu að grípa sverðin
löðrandi í blóðinu með höndum sín-
um, en hinir hjuggu armana af frá
öxlum þeirra, svo að bolirnir stóðu
armalausir eftir.
Sláturverkið stóð yfir í hálfan
klukkutíma, þá var alt búið, og lim-
unum og skrokkunum var hent í gröf
eina og hræin moldu hulin.
— Þýzka menningin er þarna
komin til Búlgara eftir þessu.
Ríkiserfingi Tyrkja
myrtur.
Yussuf Izzelin hét hann elzti son-
ur Tyrkjasoldáns og rikiserfingi á
Tyrklandi eftir föður sinn soldán-
knn. Var hann rúmlega tvítugur. Og
fanst hann hinn 3. febrúar dauður i
herbergjum sínum og hafði opnuð
verið æð á vinstri handlegg hans og
honum blætt til ólifis.
En Cherif Pasha, einn af merk-
ustu Tyrkjum, fullyrðir að prinsinn
hafi verið myrtur, og hafi fftringjar
Ungtyrkjanna látið myrða hann, af
þvi að hann var þeim ekki nógu
íeiðitainur. En Ungtyrkjar eru flokk-
ur sá, sem öllu ræður á Tyrklandi,
og eru strangir bandamenn Vil-
hjlálms blóðs.
Yussuf (Jósep) þessum var illa
við Ungtyrkjana og alt þeirra fram-
ferði, en hataði og óttaðist Vilhjálm
og foringja Ungtyrkjanna Enver
Pasha. En á Tyrklandi hefir það
aldrei verið siður, að láta þá lifa
lengi, sem stóðu á móti þeim, sem
völdin höfðu, og nú er ekkert horft
i mannslífið. Þeir styttu því Yussuf
aldur og létu það sýnast svo, að
hann hefði- fyrirfarið sér sjáifur.
Þýzku herskipi sökt í
Kattegat.
Kaupmannahöfn, 7. febr.: Stóru
þýzku herskipi hefir verið sökt í
Kattegat-hafinu norður af Dan-
mörku, milli eyjarinnar Anholt og
Svíþjóðar, og er fregn þessi höfð
eftir danska blaðinu Helsingör Avis.
Hyggja menn að skipið hafi rek-
ist á fljótandi sprengivél. — Menn
heyrðu með loftskeytum, að kallað
var um hjálp aftur og aftur; en svo
heyrðust köllin ekki eftir nokkurn
tíma.
Flugvélahjallur brennur.
Genf á Svissaralandi, 7. febr.:
Þangað komu hraðskeyti frá borg-
unum Munchen og Stuttgart á Þýzka-
landi um, að hinn mikli flugvéla-
hjallur í Johannisthal við Berlin
hafi brunnið upp og með honum C
eða 9 flugdrekar.
Jæja, þeir fljúga þá ekki á þeim
til að drepa Breta.
Seinasta bréfið.
Ein meS stærstu vopnasmiðjum
Austurríkismanna spring-
ur í loft upp.
Mailand á ítaliu, 7. febr.: Þangað
kom þann dag fregn frá Bucharest i
Rúmaniu, að voðaleg sprenging
hefði orðið í hergagnabúri Austur-
ríkismanna í Skoda. Þrjár viopna-
smiðjur sprungu í loft upp og var
ein þeirra smiðjan þar sem trölla-
fallbyssur þeirra eru smíðaðar. Þær
eru eins og hinar stærstu fallbyssur
frá Krupp smiðjunum. 195 verka
menn fórust.
FlóíJ mikil í Tigris halda Bret-
um aftur.
í Mesópótamíu eru svo mikil flóð,
að Bretar komast ekkert áfram við
Kut-el-Amara. En ekki eru þeir þar
í neinni hættu. Hvorugir, Tyrkir eða
Bretar, geta hreyft sig, svo að nokk-
uru nemi, þvi að fljótin velta kolmó-
rauð yfir bakka sina.og gjöra alt
landið að einum sjó með fram bökk-
unum, en þó ófærum, því að hvorki
er þar hægt að koma áfram skipum
fyrir grynningum né herliði fyrir
vatninu og forinni.
Henry Foyer hét franskur maður,
kennari á “normal” skóla á Frakk-
landi áður en stríðið byrjaði. Ilinn
7. ágúst 1914 var hann kallaður i
herinn og gekk í Zouave herdeild-
ina 185. Hann var særður 23 desem-
ber sama ár; en 28. maí 1911 var
hann gróinn sára sinna og heill
lieilsu og gekk i lierinn aftur og
hafði meðmæli til foringjastöðu, sem
hann og fékk, er hann kom til vig-
vallanna. Hinn 16. júni í sumar sem
leið féll hann í broddi herdeildar
sinnar, er þeir gjörðu áhlaup á fylk-
ingar Þjóðverja. En tveim dögum áð-
ur en hann féll skrifaði hann þetta
undurfagra bréf: —
“Grand Elvi, 14. júni 1911.
“Elsku amma min, ]>ú sem hefir
verið mér hin ástríkasta móðir!
“Þegar bréf þetta kemst i henduri
þínar, þá verð eg fallinn í árás, sem
við eigum að gjöra á morgun eða
næsta dgg. Þegar skothríð stórskota-
liðsins hefir gengið nokkra stund,
þá eigum við að ráðast á skotgrafir
óvinanna, sem eru rammlega gjörð-
ar og mikið lið fyrir til varnar. Það
er mjög líklegt, að fjöldi falli af vor-
um mönnum. Eg vona reyndar, að
eg verði ekki einn i þeirra tölu; en
alt fyrir það er bezt við öllu að bú-
ast.
“Hún Andrea mun segja ]>ér frá
láti inínu. Eg gaf þeim utanáskrift
hennar á skrifstofunni, og falli eg,
verður henni tilkynt það. Og hún
mun þúa þig undir missirinn og
segja þér þýðlega frá því. En vertu
ekki að syrgja. Þvi að hvaða dauða
gæti eg kosið mér fegurri en þann,
að deyja i björtu, skínandi dagsljós-
inu, — að deyja, þegar eg er að upp-
fylla hina helgustu skyldu. Það er
svo fagurt, enginn maður getur kos-
ið sér annan dauðdaga betri. Og
láttu þér ekki til hugar koma, að
kenna í brjósti um mig. En beygðu
þig fyrir höggi þessu og hugsaðu til
guðlegrar forsjónar, sém við allir
verðum að treysta og sem lætur okk-
ur hittast aftur innan lítils títna.
“Eg dey sem sannur Frakki og
kristinn maður. Áður var eg of stór
til að trúa, en þjáningar stríðsins og
nærvera dauðans hafa gjört mig
auðmjúkan. Eg er enginn kyrkju-
maður og kem þar ekki; en það er
nú trú mín, að guð i miskunn sinni
taki viljann fyrir verkin og að við
munum sjást aftur í öðru lífi.
“Segðu Robert bróður mínum ekk-
ert af þessu, svo að hann viti ekki
um dauða minn fyrri en striðið er
úti. Það myndi draga dug úr hon-
um, sem ekki má vera. Þó að maður
einn falli, þá er það engin ástæða
til að fyllast sorgar. Hinir, sein eftir
lifa, verða þá að bæta starfi hans á
sínar herðar og vinna af meira
kappi og áhuga en áður.
“Eg tck það upp aftur: Yertu hug-
rökk og hraust. Hann Robert er eft-
ir. Lestu bænir þínar fyrir honum
og bið fyrir sálu minni. Vertu heil
og sæl, elskulega móðir! Með heit
um tilfinningum kyssi eg þig í hug-
anum og þakka guði fyrir að hafa
gefið mér stutt en elskurikt og un
aðsríkt iif með þér.
“En umfram alt, — vertu ekki að
gráta yfir mér. Það eina, sem nú
hryggir mig, eru tárin, sem eg veit
að muni renna af hvörmum þínum,
þegar þú fréttir um dauða minn. —
Lífið er svo stutt og litilfjörlegt, að
það er ekki virði táranna,-----------
og dauðinn, sem mín bíður, er svo
yndislega fagur!
llcnrij Foger”.
Herferðin til Bagdad.
Hvað cru Bretar að erinda upp
um Mesópótamíu, um bruna-sand-
auðnir og kviksyndis-forarflóa?
Það eru sjálfsagt all-margir, scm
spyrja sjálfa sig að þessu. Það er
fyrir löngu opinberaður sá tilgang-
ur Þjóðverja, að slá eldi upprcistar
og styrjatdar i sem flestum löndum
og héruðum, því nærri allstaðar eiga
Bretar einhver itök, sem þeir þá vit-
anlega þurfa að verja, ef eldtir kem-
ur upp. Það er eðlileg hiigsun Þjóð-
verja, að með þessari íkveikju-að-
ferð takist þeini með tið og tima að
dreifa svo úr afli Breta, að fyrir-
staðan á Frakklandi rýrni, — að
minsta kosti að hún aukist ekki að
nokkruni mun. Eftir er að sjá, hvort
Þjóðverjum verður kápa úr þessu
klæði. Vist er það, að til þessa hefir
ikveikjan ekki tekist vel, nema í
púðurhylkinu gamla,— Balkanskaga.
En svo er ekki alt sem sýnist.
Það var kunnugt Bretum fyrir löngu,
löngu siðan, að Þjóðverjar sendu
stiiðugt og si-vaxandi skamta af guili
og vopnuni inn í Persa-riki. Gullinu
og vopnunum fylgdu Jiýzkir foringj-
ar og “umboðsmenn”. Þetta gjörðist
alt hljóðlega. Varningur þessi fór
sem leið liggur til Konstantínópel,
til þess að uppfylla vopnaþörf hund-
tyrkjanna, — hinna nýju fóstbræðra
vitringanna þýzku og sjálfkjörnu
verndara” lúþerskrar trúar. Og
meginþorri þessa varnings stað-
næmdist líka í Konstantinópel, en
ekki all-lítill hluti fór miklu lengra,
fór áfram suðaustur um tyrk-
nesku Asiu, alt austur undir Bagdad,
en þá þvcrt norður og yfir landa-
mæri Persa og áfram til Hamadan
og Teheran, höfuðborgarinnar.
Persa-flóa, alt svo lengi að þeir hafa
hönd í bagga með stjórn á Indlandi.
Væru það inentaðar þjóðir og trú-
verðugar, sem sætu liindin beggja
vegna flóans, væri alt öðru máli að
gegna. En hálfviltir féndur ment-
aðra þjóða, Persar, Tyrkir og Arab-
ar, skipa þar öndvegið, — hafa gjört
það og gjöra sjálfsagt framvegis. —-
Þar er engum að trúa eða treysta;
þar er engin stjórn, engin liig eða
réttur. Bretar eru þeir einu, sem
hafa komið á nokkru verulegu réttar
fari í grend við lendingarstaði
þeirra við flóann, því Indlands
1 vegna hafa þeir fyrir liingu ráðið
j siglingunum á þessu svæði. Þeir
! liafa ekki tekið eign-festu á einni
! einustu ekru af landi við flóann, en
I lendinga-leyfi hafa þeir fengið og
| rétt til að réka verzlun. Farmönnum
| og terzlunarmiinnum er frjálst að
| fara þar fram og aftur, en vígbúin
skúta fær ferðaleyfi “hingað og ckki
lengra” hjá Bretum. Verzlunarskip,
með öðrum orðum, eru velkomin,
alt svo lengi að þeir, sem þeim stýra,
gjöra ekki tilraunir til að útvega
sinni þjóð sérstök hlunnindi og völd
En herskip annara þjóða fá ekki að-
gang að arabiska-hafinu og því síð-
ur að Persa-flóa. Og þctta er nokk-
uð, sem Bretum verður sannarlega
ekki láð. Þeir hafa verið herrar yfir
þessu hafi og þessum flóa i full 300
ár, — voru búnir að hafa þar æðstu
völd í full 50 ár, þegar tyrkneskir
menn fyrst litu flóann augum. Og
á þcssum 300 árum höfðu þeir ekki
helgað sér eina ekru af landi, til
vigstöðva eða annara þarfa, og uin
verzlunina var þeim saina, — hún
var frjáls hverjum sem koma vildi.
En siglinga-valdið varð að vera
ugglaust i þeirra höndum. Það seg-
sjálft, að þvi valdi máttu þeir
Árangurinn af þessu bralli er sá, ekki sleppa og mega ekki slcppa
ið nú er alt Persa-ríki morandi af
vigbúnum mönnum undir stjórn
þýzkra og sænskra foringja. Og þeg-
ar athuguð er hnattstaða þessara
héraða, eða ríkja, þá er engin ráð-
gáta í hvaða tilgangi Þjóðverjar hafa
komið upp þessum her i Persa-ríki.
Persa-flóinn, sem skerst inn í Asiu
norðvestur úr arabiska-hafinu, er
landamerkjalínan á milli Persa-ríkis
og Tyrkja-ríkis í Asíu. Norðaustan-
megin flóans er Persa-ríki, en Ara-
bía suðvestanmegin; en þeim megin
eiga Tyrkir strandlengjuna því nær
alla, og er spilda sú frá 30 til 50
milur á breidd frá flóanmn. Persa-
flóinn er sem næst landlukt haf, frá
70 til 150 mílur á breidd og yfir 500
mílur á lengd frá flóa-boíhinum
suðaustur að Oman-tanga. Fyrir ut-
an þann tanga er flóinn enn um 200
niílur á lengd, en gengur þar undir
nafninu Oman-flói. Þegar svo athug-
að er, að austur yfir arabiska-hafió
frá Omanflóa-mynninu eru tæpar
600 milur til Karachi-borgar á Ind-
landi, nálægt Indus-fljóts ósum, þá
verður augljóst, hver vegna Bretar
halda uppi hernaði í Mesópótamíu,
norðvestur um Tigris-dalinn frá Fló-
anum, og þá verður líka augljóst, í
hvaða tilgangi að Rússar beita svo
miklu liði suðaustur um Asiu frá
Kákasus-fjöllum.
Takist Bretum og Rússum að
teýgja svo úr liði sínu, að röstin
verði óslitin frá botni Persa-flóans
norðvestur að landamerkjum Rússa
fyrir austan Ararat-fjöll, þá er skil-
ið á milli Tyrkja og leigu-hersins
þýzka i Persa-riki. Þeim náungum
verður þá gjört ómögulegt að ná
höndum saman og um leið er þá úti
um þá von Þjóðverja, að gjöra Persa
flóann að þýzk-tyrkneskri tjörn,
sem enginn megi fara um, án þeirra
sérstaka leyfis. Með þessari von
hrynur þá sú önnur von Þjóðverja,
að Persa-ríki verði framvegis þýzk
tyrkneskt útibú og notað aðallega til
að ala upp óvild og hatur gegn Bret-
um á Indlandi.
Ef litið er á uppdrátt landanna
þá leynir það sér ekki, að það -er
lifsspursmál fyrir Breta, að hafa yf-
irhöndina á arabiska-hafinu og
gæta þeir ekki nema eyjan væri
þeirra eign.
Um þetta er þæft og þjarkað i kyr-
þey, og án vitundar umheimsins,
nema þegar sérstök ástæða verður
til, eihs og nú, þegar helmingur
heims er í báli, að lyfta fortjaldinu
augnablik, og gefa áhorfendum tæki-
færi að líta í svip á leiksviðið sjálft.
Og þó að menn hafi ekki meira en
augnabliksfrest II þess að athuga
það, sem verið er að þæfa um á
þessu fjarlæga sviði, þá dylst eng-
um, að herferðin upp um Mesópóta-
míu er Bretaveldi eins nauðsynleg
og að hún er eiiis þýðingarmikil
fyrir framhaldandi frjálsa urnferð
og verzlun allra þjóða, eins og óbil-
andi mótstöðuaf! Breta er nauðsyn-
legt i heimahögum, sameinað mót-
stöðuafli annara Bandamanna, þó ó-
liku sé saman að jafna, hvað stærð-
ina sncrtir.
meðan Indland lýtur brezkri stjórn.
l’engju óvinveittar þjóðir og öfund-
sjúkar fótfestu mcðfram flóanum og
vald til herskipaferða um flóann og
úthafið þaðan, þá yrði vesturströnd
Indlands i sífeldri hættu. Styrjöjd
og blóðbað yrði þar dagleg atvinna
í stað friðarins, sem þar ríkir nú ár
eftir ár og sívaxandi framför i iðn-
aði, búnaði og mentun.
Það má nærri geta, að margar til-
raunir hafa verið gjörðar, að svifta
Breta siglinga-valdinu á þessum
krika hafsins. Og fremstir í flokki
þar hafa Þjóðverjar verið nú í mörg
ár. Ekki svo að skilja, að þeir hafi
oft gengið í berliögg opinberíega.
Þeir voru of slægir til þess. Þeir
hafa beitt öðr.um fyrir til að útvega
Þjóðverjum tækifæri að leggja fé til
jiúrnbrautalagninga, en allar þær
brautir stefndu að flóanum. Megin-
aflstöð allra Jiessara tilrauna var í
Berlin og þar skyldi stýrimaðurinn
sitja, undir hvaða nafni, sem stofn-
unin annars gengi. Síðasta tilraun
þeirra var ef til vill hin skaðlegasta,
liefði liún náð fram að ganga
samkvæmt áætlun, samkvæmt frum-
skilyrðum. En það var járnbrautar-
lagning frá Konstantínópel suðaust-
ur um tyrknesku Asiu og niður um
Tigris og Eufrats-dalinn alt til Kal-
ifa-borgarinnar Bagdad, — helgi-
dóm Múhameðs-manna. Þessi ogþvi-
lík iðja Þjóðverja hefir verið uppi-
haldslaus. Pólitiskir umboðsmenn
þeirra hafa hvervetna gengið um í
gerfi vcrzlunarmanna, málmieitenda
o. s. frv. Úti i flóanum liafa þeir
unnið á sama hátt; en nokkruin
sinnum liafa þeir þar gengið nokk-
uru lengra og þannig komið upp
um sig. Þar hafa þessir “verzlunar-
menp” eða “málmnemar”, eða
“perlu-fiskimenn” livað eftir annað
gjört tilraunir að fá landspildur við
flóann Þjóðverjum til eignar og um-
i*áða, — og æfinlega þar, sem góð
var höfn og landið vel fallið til vig-
girðinga. 1 eitt skftii gcngu þeir
hreinlega til verks, — ætluðu þá
með ofriki og ofbeldi að slá þýzkri
eign á ey eina i flóanum, og töldu
sem ástæðu, að á eynni væru járn-
námur, scm þeir vildu vinna, en það
Stríðs =f réttir
Það er ósköp lítið að frétta af
striðinu núna.
— Ilússar brjótast yfir Dniester-
fljótið, þar sem Stripa-áin rennur i
það í Galiziu og taka borgina Ussi-
etchko, og þar nieð vesturbakkann
á Dniester-fljótinu og þrengja þar
að Austurríkis-möniKum. Þaðan fer
að vcrða skanit til Karpatha-fjall-
anna, og fari þeir lengra, er suður-
armi Austurríkis-manna hætta búin.
— í Litlu-Asiu taka Rússar einn
kastalann í Erzerum, og var mikið
ínannfall af Tyrkjum.
— Annarsstaðar stendur við hið
sama, og eru all-harðir bardagar
víða, einkum á Frakklandi og i
Flandcrn, en enginn stórslagur. —
Þýzki flotinn ekki kominn út ennþá.
— Við Salonichi sækja Banda-
mcnn heldur á, og eru búnir að víg-
girða sig.
— Þýzkir cinlægt að koma með
friðaruppástungur; en Bandamenn
hrista höfuðið.
— Stjórnarforseti Frakka, Bri-
and, fer til ítalíu. Þá semst þeim, að
öll ríkin með Bandamönnum haldi
þing með stjórnmálamönnum úr
öllum ríkjunum og sé í Paris og Bri-
and forseti. Verða þá öll ráð þeirra
ráðin í sameiningu. Og er það góðs
viti fyrir framtiðina. Þetta eru alt
aðrir fundir en hermálafundirnir,
en í likingu við þá. Það er þá svo
langt komið, að Bandamenn ætla að
ráða hennálum sinum, fjármálum
(hvað hernað snertir) og stjórnmál-
um i sameiningu, og er þá skamt til
fullkomins bandalags.
—- Út litur fyrir, að Búlgarar og
Tyrkir séu farnir að fá nóg af Þjóð-
verjum og ráðabruggi þeirra. Búlg-
arar komnir töluvert inn i Albaníu;
sækja þeir á Avlona, en Austurríkis-
menn fara með ströndinni, og eru
nærri komnir að Durazzo.
Áminning Redmonds.
Dublin, 3. febr.: — John Red-
mond, hinn nafnkunni þjóðskörung-
ur íra, hefir sent út harða áskorun
til landa sinna íranna að ganga
stríðið. Hann segir þar meðal ann-
ars: —
Sjálfra sin vegna verði írar nú að
láta allan heim sjá það svo að eng-
inn efi, að þeir séu reiðubúnir og
fúsir að leggja alt i sölurnar til þess
að gjöra skyldu sina og berjast með
Bretum.
Úti um sveitir á írlandi hafa menn
verið linir að ganga í herinn; en
írskum bændum er það lífsspursmál
að Bretar vinni, því að ef að Banda
menn tapa, þá er háskinn búáður og
vís, að hver einasti irskur bóndi eða
leiguliði verði rændur löpdum og
lieimili; — Pr ’issar taka það alt.
Svisslendingar kalla út alla her-
menn sína frá 16—20 ára.
Kennir frej frá Bern á Sviss-
arahindi, og það sambandsþing
Svissanna, se kallar út hermenn-
ina. Og vopn öll, sem til eru, eiga
þeir og að koma ineð, hver til her-
foringjanna i því héraði, sem þeir
búa í. Þetta er sýnilegur vottur um,
að þeir búast við að eitthvað verði
farið að gjöra með vorinu.
Yfirlýsing til Lögbergs.
Gimli, Man., 8. febr. 1916.
Sira Magnús J. Skaptason, ritstjóri
Heimskringlu, Winnipeg, Man.
Háttvirti herra!
Viljið þér gjöra svo vel að birta
þessa yfirlýsingu, sem fylgir, í blaði
yðar. Hún var send Lögbergi um
nýjárið til birtingar, en blaðið hefir
hvorki orðið við þessari ósk vorri né
virt oss svars á nokkurn hátt. Ráðs-
maður blaðsins var beðinn að end-
ursenda yfirlýsinguna, eftir að vér
vorum orðnir úrkula vonar um, að
hún yrði birt; en jafnvel þeirri bón
vorri hefir ekki verið syarað. Þetta
er afskrft af upphaflegu yfirlýsing-
unni.
Vinsamlegast.
Stúkan ‘Vonin’ Nr. 137, I.O.G.T.
G. Paulson,
Æðsti Templar.
Aths.—Það var samþykt í einu
hljóði, á fundi, er haldinn var 8.
febrúar, að senda Heiinskringlu
þessa yfirlýsingu. G.P.
* * *
Y f irlýsingin.
Gimli, Man., 28. des. 1915.
Jón J. Vopni, Winnipeg Man.
Háttvirti herra!
1 tilefni af auglýsingu þeirri, er
birtist á bls. 3 i Jólablaði Lögbergs
1915, samþyktum vér, meðlimir stúk-
unnar “Vonin” að Gimli, Man., á
fjölmcnnum fundi, i einu hljóði, að
senda yður og blaði yðar vanþókn-
unar yfirlýsingu á þessu-athæfi.
Vér þykjumst eiga heimtingu á
því, að auglýsingar af þessu tagi séu
með öllu útilokaðár frá blaði yðar
fyrir eftirfylgjandi ástæður:
1. Blaðið hefir ákveðið sig ein-
dregið með bindindis og vínbanns
hreyfingunni og þess vegna álítum
•vér þetta ófyrirgefanlegt brot á móti
þeirri. marg-itrekuðu yfirlýsingu.
2. Nærri því allir í Iáigbergs fé-
laginu, ráðsmaðurinn meðtalinn,
eru meðlimir Fyrsta Lúterska safn-
aðarins i Winnipeg. Hver kristinn
söfnuður á að vera gróðrarstöð allra
fegurstu hugsjóna, en sérstaklega þó
Fyrsti Lúterski söfnuðurinn, þar
sem hann átti þvi láni að fagna, að
njóta i meir en fjórðung aldar þjón-
ustu þess manns, jcm af öllum sann-
gjörnum mönnuni er viðurkendur
sein hinn mesti og bezti Islending-
ur á sinni tíð, og vér ádítum, að
hinni helgu minningu hans sé mis-
boðið, þegar safnaðarmenn hans
gjöra sig seka í svona löguðu athæfi.
3. Lögberg er málgagn Liberal
flokksins, sem tók bindindismálið á
stefnuskrá sina fyrir kosningarnar í
júlí 1914, og ávann sér þar með ein-
dregið fylgi bindindismanna i öllu
fylkinu. Þessa auglýsingu álitum vér
svik til þeirra manna, sem lögðu
niikið á sig til að koma flokknum til
valda.
4. Vér mótmælum sterklega
þeirri fjarstæðu, að nokkurt blað sé
skyldugt að birta allar auglýsingar,
sem þvi eru sendar, án tillits til efn-
isins, þó að hlutaðeigendur séu fús-
ir til að borga ríflega fyrir þær. —
Þessi stefna er andstyggileg og ckki
heiðarlegum blaðamönnum sæin-
andi.
Vér hryggjumst innilega yfir
þessu falli blaðsins og treystum, að
það verði ekki endurtekið i fram-
tíðinni. En ef að það er ásetningur
yðar, að blaðið haldi áfram að birta
auglýsingar frá vínsala félaginu, þá
getum vér tilkynt yður það, að vér
erum allir fastráðnir i því, að segja
blaðinu upp, og munum hvetja alla
bindindismenn í bænum og grend-
inni til að gjöra hið sama. Einnig er
það fastur ásetningur vor, að gjöra
alt, sem í voru valdi stendur, til að
koma á samtökum á meðal bindind-
ismanna í öllum bygðum íslendinga
að hætta við blaðið. '
Vér höfum alt af borið hlýjan hug
til Lögbergs, gjörum jiað enn og vilj-
um gjöra það framvegis, en málefn-
isins vegna niunum vér framfylgja
bókstaflega öllu þvi, sem að ofan er
sagt.
Þér gjörið svo vel og birtið þcssa
yfirlýsingu óbrevtta i næsta blaði
yðar .
Vinsahilegast.
Stúkan ‘Vonin" Xr. 137, I.O.G.T.
Konur heimta jafnrétti.
Mrs. Lawton frá Yorkton og fleiri
konur fóru á fund Scotts stjórnar-
formanns i Saskatchewan fylki, og
báðu hann að leiða i lög jafnréttí
kvenna. Mr. Scott tók þvi einkar vel.
að sagt er. og gaf þeim skýlaust lof-
orð um, að þetta vrííi gjört eins
fljótt og hægt væri.