Heimskringla - 17.02.1916, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 17. FEBR. 1916.
HEIMSKRINGLA
BLS. 3
Hin dásamlega saga frá
Warsaw.
Eftir fregnrita G. H. Mewes.
Þangað til stríðinu er lokið heyr-
um vér ekki neina tíunda hlutann af
hinni ógleymanlegu sögu rússneska
hersins, sem er svo aðdáunarverð,
að hún mun aldrei fyrnast. Nú vit-
um vér svo sem ekkert af hinu undra
verða, sem þar hefir fram komið,—
af hinni fáheyrðu ósérplægni og
sjálfstjórn, hinu fádæma hugrekki
og köldu ró, hvaða vandræði og tor-
færur sem fyrir kornu.
Eg hefi verið áhorfandi og nærri
staddur öllum gjörðum Rússa á
þessari voða'legu herferð. Eg hefi
verið með foringjaflokknum og séð
og skilið málin og gjörðir allar með
þeim. Eg hefi farið um skotgrafirn-
ar, þar sem bændurnir , óbreyttir,
einfaldir en þjóðhollir tóku glað-
lega hverju því, sem að höndum bar,
með einstakri þolinmæði, og var
það oft svo örðugt og vonlaust, að
hinir hraustustu hermenn hefðu
móðinn mist. Þetta alt hefi eg séð
og skil því hugsunarhátt og skoðan-
ir æðri og lægri manna í stríði
þessu.
Og æfinlega var hið sama, hvort
sem Rússar unnu sigur eða urðu
undan að halda; hvort sem þeir
voru í fremstu skotgröfunum eða í
varaliðinu aftan við hergarðinn, —
æfinlega var eitt og hið sama uppi
hjá Rússuim: að þeir myndu vinna
sigurinn; þeir gætu ekki tapað, —
þetta væri að eins bráðabyrgða
undanhald. Alt þetta þola þeir, alt
þetta vinna þeir fyrir “litla föður-
inn” — patruska — keisarann á
Rússlandi.
En dásamlegust af öllu er sagan
af Warsaw. Á Englandi hafa menn
ekki haft neina hugmynd um, hvað
nærri lág að illa færi, þegar Þjóð-
verjar komu seinast með herflokka
sína til Warsaw. Eg skildi það ekki
þá, þvi að eg var þá með rússnesku
herinönnunum. Rússar isáu iþað vel,
— eg komst að því, þegar hættan
var um garð gengin —, en þeir játa
það aldrei fyrir sjálfum sér og því
síður fyrir öðrum.
Eg var suður í Bukowina og ætl-
aði að vera þar nokkra daga, hjá
Tartara hersveitunum. Tartararnir
voru í essinu sínu; þeir voru að ó-
náða Austurríkismenn með sifeldum
árásum, og alt sýndist ganga ljóm-
andi vel, þangað til fregnin kom,
að Austurríkismenn væru aftur bún-
ir að ná Lemberg.
Þetta þóttu mér ekki góðar frétt-
ir, því eg hafði verið í Lemberg á
fyrstu vikum stríðsins og kom þar
nokkrum klukkutímum eftir uö
Rússar náðu borg þeirri. Hún var
dýru verði keypt, borgin sú, og þeg-
ar fregnin kom, að Rússar hefðu
tapað henni aftur, þá var það nærri
óbærilegt.
En það var ómögulegt að efast um
það. Þá lág í augum uppi, að trölla-
slagurinn um Warsaw var fyrir
höndum, og eg réði þegar af, að
snúa undir eins við og fara þangað.
Bjóst eg við að sjá þar furðulega at-
burði, en ómögulega hefði mér getað
komið til hugar þeir stórkostlegu at-
burðir, sem þar fóru fram. Fyrst
hin frábæra og hreystilega vörn
þeirra Rússanna og svo, hvernig
borgin var sópuð af öllu, sem nýti-
legt var, og öllu var burtu komið á
óhulta staði lengst inni i landi, þar
sem Þýzkir gátu ekki náð í það.
Þegar Þjóðverjar héldu herskör-
um sínum þangað eftir að Lemberg
var fallin, þá var Warsaw stór og
rik og mannmörg borg; en þegar
þeir héldu inn i Warsaw að nvorgni
hins ágúst 1715, þá var að eins
eftir skelin ein, því að Rússar voru
búnir að flytja alla hluti burtu, sem
lausir voru eða fémætir, eða hefðu
getað komið Þjóðverjum að ein-
hverju gagni.
Eg sá fyrst tröllabardaga þennan,
þegar eg keyrði í mótorvagni út til
aftari skotgarðanna. Þegar eg var í
Krasnystav, þá byrjuðu I»jóðverjar
skothriðina með stóru fallbyssun-
um sínum. Og þar nærri var það, að
eg tók ljósmyndir af 3. hersveitinni
frá Kákasus. Voru það hraustir og
hugrakkir inenn, sem brotist höfðu
yfir Karpatha-fjöllin og inn í Ung-
arn, og svo tíl baka aftur, þegar þeir
þurftu undan að halda, og þarna
fann eg þá. Tveimur dögum seinna
komust þeir i harðan slag og biðu
manntjón mikið. Þjóðverjar höfðu
afráðið, að leggja þarna að, og óku
150 af þessum stóru fallbyssum sín-
um, 'sönnum kastala-brjótum, fram
á völluna. Svo dundi látlaus hriðin
á Rússana og þeir urðu undan að
halda, en Þýzkir tóku Krasnystav og
voru þá 'komnir spölkorn nær borg-
inni Warsaw.
Það verða menn að muna, að
Þýzlcir réðust ekki beint framan að
Warsaw (að vestan). Þeir reyndu
það í fyrsta sinni, er þeir komu
þangað; en það varð þeim svo dýrt,
að þeir vildu ekki reyna það aftur.
<)g nú sóttu þeir að borginni bæði að
norðan og sunnan. Þeir notuðu her-
fylkingar sinar sem töng eða nagl-
bít, og ætluðu nú fyrst og fremst að
taka borgina og um leið að ná hin-
um miklu skörum hinna rússnesku
hermanna, sem voru að verja hana.
Eitt aðalaugnamið Þjóðverja var
það, að ná borginni Novo Minsk,
því að þá lokuðu þeir járnbrautinni
milli Warsaw og Sedlice. En hlut-
verk Rússa var tvöfalt. Fyrst og
fremst að berja Þjóðverja af hönd-
um sér, ef að það væri mögulegt.
En ef að þeir gætu það ekki, þá
urðu þeir að komaist undan og ná
annari varnarlínu, án þess að tapa
miklu af hermönnunum eða skot-
færum og fallbyssum. Ef að þeir
ynnu sigur, þá var Warsaw borgið,
en biðu þeir ósigur eða yrðu þeir
undan að halda, þá var úti um War-
saw; Þýzkir urðu þá að hafa hana.
Þcir töpuðu Warsaw Rússarnir; en
hinum tilganginum náðu þeir ifylli-
lega. Því að þeir skildu ekkert eftir
í borginni, — ekki nokkurn hlut,
sem Þýzkir gátu haft hið minsta
gagn af, nema skel hinna galtómu
húsa.
í annari viku júlímánaðar hafði
eg aðsetur mitt í Warsaw, og ferð-
aðist þaðan í ýmsar áttir, þar sem
barist var milli hinna tveggja horna,
eða réttara endapunkta tangar-
kjaftsins Þjóðverja, sem hægt og
hægt voru að færast saman; og þá
var þegar farið að sópa iillu lausu
úr borginni og flytja það langt inn
i Rússland á óhulta staði.
Allir vegir, sem lágu inn á Rúss-
land frá Warsaw, báru Ijósan vott
um hið ágæta fyrirkomulag og
stjórn ihermannavaldsins rússneska.
Austur af Narev og Lublin-Cholm
járnbrautinni var einlægt stöðugur
straumur fólks og lesta inn á Rúss-
land, bæði dag og nótt, og aftur
annar straumurinn á móti vestur og
hafði hvor fyrir sig helminginn af
veginum.
Þár voru endalausir straumar
vagna, með 6 hesta fyrir hverjum
vagni, og voru hestarnir einlægt a
stökki, en vagnar þessir voru hlaðn-
ir skotfæruin til hermannanna; og
þetta stefndi vestur til skotgraf-
anna. I sömu stefnu hélt ein her-
sveitin á eftir annari, á hraðri göngu
eða hálfgjörðu hlaupi. En hina leið-
ina, eftir sama veginum, rann stöð-
ug lestin austur af sjúkravögnum
með isærða hermenn af vígvöllunum.
En á vegunum, sem lágu út frá
Warsaw, var umferðin ennþá meiri,
en alt öðruvisi. Dag eftir dag rann
þykkur straumurinn hægt og hægt
og i beztu reglu, óslitinn austur og
inn á Rússland, til Novo Minsk, Sed-
lice og ennþá lengra; þar fóru her-
menn og flóttamenn, sem flúið
höfðu af búum sínum undan komu
Þjóðverja, gangandi, keyrandi, rið-
andi; karlar, konur og börn. Þeir
voru að flýja undan hersveitum o-
vinanna. Á þessum löngu, sléttu eða
flötu vegum hefi eg séð lestirnar
margar mílur á lengd af flutning.v
vögnum hersveitanna, og óslitnar
lestir Rauðakrossins; endalausan
straum af alþýðufólki, og voru sum-
ir með byrðar á öxluin. Þeir báru
bagga á bakinu, allar eigur sínar;
aðrir keyrðu i kerrum, allir þung-
búnir og alvarlegir, en þolgóðir og
reglusamir. Þar sást aldrei neinn
ótti; en þarna þrömmuðu þeir á-
fram eins hart og þeir komust fyrir
þeim, sem á undan voru í lestinni.
Þeir voru að komast burtu frá land-
ránsmönnunum og brennuvörgun-
um þýzku, — komast út um þessar
dyr austur, sein ennþá voru þeim
opnar og einlægt voru að þrengjast.
Þeir þurftu að komast út áður, en
þær lykjust alveg saman.
Það var eitthvað voðalega áhrifa-
mikið við þetta undanhald. Það var
svo alvarlegt og feykilega stórkost-
legt. Á hverjum degi var það hið
saina. Hálfklemda inni milli tveggja
flutningsvagna sá eg einu sinni
pólska frú eina ineð ungum syni
sinum keyra á fínasta vagni með
tveimur fjörugmn hestum fyrir. Hún
var á ieiðinni til Brest Litovsk, sem
var í 80 milna fjarlægð. Hún sagði, |
að hestarnir sínir skyldu aldrei
komast í hendur Þjóðverja.
Á eftir henni komu i hundraða-
tali smáar bændakerrur, og allar
voru þær hlaðnar með kopar og
vélapörtum og i hundraðatali komu
svo keyrsluhestar og bændahestar,
sem fylgdust með flota þessum. En
bændastúlkurnar þrömmuðu þarna
í stórum, löngum fylkingum og þétt-
um hópum; sumar teymdu kýrnar j
sinar, sumar gengu með kerrunum,'
sem hlaðnar voru öllum eigum
þeirra og yngri börnum. En til þess ]
að fá skýra hugmynd um þetta,!
þurfa menn að hugsa sér þetta alt i
einni þvögu: bændafólkið og her-
mennina, kaupmennina og hina
smærri verzlunarmenn; Gyðinga,
Rússa og Pólverja; bændakonurnar,
fínu vágnana, flutningsvagnana, —
þetta seig alt af áfram í endalausum
straumi, burtu frá hinni dæmdu
borg; burtu frá skothríðinni, drun-
ununi, brennunum og hinum voða-
legu sprengikúlum. Menn verða að
hugsa sér þetta alt fara í mestu reglu
reglu hægt og hægt og nærri þegj-
andi, nema hið þunga fótatak á veg-
inum og hið látlausa skrölt og marr
í vögnunum. Það heyrðust aldrei
köll eða óp; það kom aldrei fyrir
nein óregla, og einlægt fylti þessi
langa, óslítandi lest upp annan
helming vegarins.
I)ag eftir dag í þrjár vikur stóð
þessi flótti. Það var ætlað á, að af
hinum 900.006 íbúum Warsaw hafi
300,000 farið burtu þenna tíma. En
fjöldinn á vegunum hefir verið
miklu meiri, því að töluvert meira
en tvö hundruð þúsund flóttamenn,
úr sveitunum, sem Þýzkir voru að
fara yfir, lögðu upp og yfirgáfu
heimili sín, fóru i gegnum borgina
Warsaw og héldu austur. Og eg segi
ekki of mikið, þó að eg fullyrði, að
fjórar vikurnar, áður en Warsaw
féll í hendur Þjóðverjum, hafi meira
en hálf milíón borgara og bænda-
fólks farið þenna beina veg frá War-
saw og inn á Rússland, og svo allur
hinn mikli skari hermannanna.
Allan þenna tíma var eg á ferð-
inni. að heita mátti dag og nótt, að
keyra í mótorvagni frá einni lin-
unni eða fylkingunni til annarar;
frá borginni út til skotgrafanna, eða
með flóttamönnunum, og isvo inn til
borgarinnar aftur, og fékk eg mér
því hvíld og máltíðir eftir því sem
á stóð. Og þessa dagana sá eg mikið
af því, hvernig farið var að rýja
borgina Warsaw af öllu jiví, sem
laust var og fémætt, og senda það
eitthvað lengst inn i Rússland, til
þess að koma þvi undan greipum
Þjóðverjanna.
Fyrst og frcmst var til tint og
burtu sent að heita mátti hvert ein-
asta ton af málmi, sem til var í allri
borginni. Úr byggingum stjórnar-
innar og borgarinnar var öllu sóp-
að; húsbúnaði öllum, ljósahjálm-
um, télegraf- og telefón-þráðum. Vél-
ar hinar og þessar voru teknar í
sundur og sendar með járnbraut-
inni til Moskow; hver einasta
kyrkjuklukka var niðurtekin, merkt
og innsigluð og send í burtu. Eg
kom i margar þessar kyrkjur, og á
meðan á messugjörðinni stóð, voru
hermennirnir uppi í kyrkjuturnin-
um, að taka -niður klúkkurnar, bæði
smærri og stærri.
Snemma í júlímánuði fóru spítal-
arnir að tina saman dót sitt og flytja
bæði sjúklingana og áhöld öll og
umbúnað — austur. Og allan támann
á hverjum degi voru sjúklingarnir
fluttir á sporvögnum frá spítulun-
um til brautarstöðvanna.
Þetta var svo átakanlega stór-
kostlegt, að rýja húsin, kyrkjurnar,
skólana, liinar opinberu byggingar
og einstakra manna hús að öllu því,
sem hægt var að losa. Dag eftir dag
voru menn að heyra þessa þungu
hvel-li, þegar dynamit var sett und-
ir eitthvert verkstæðið eða verk-
smiðjuna eða part af þessu, þegar
það var svo þungt, að ekki var unt
að hreyfa það, — þá var æfinlega
gripið til sprengicfnisins, til að ó-
nýta það, svo að Þýzkir hefðu ekk-
ert gagn af því.
Stjórnin veitti verksmiðjunum
alla þá hjálp, sem hægt var i té að
láta. Þeir fengu frían flutning með
brautunum og hermennirnir lijálp-
uðu þeim kauplau-st, að rífa niður
verksmiðjurnar og koma þeim á lest-
irnar.
Prentsmiðjurnar voru teknar upp,
hver ögn. Bankarnir og pósthúsið
og þingstofan og lögmannasalirnir
voru opnir á degi hverjum og gjörðu
menn þar hin vanalegu störf sín. En
jafnframt þessu voru skarar manna
að taka burtu alt sem laust var, og
einlægt voru hlössin keyrð á braut-
arstöðvarnar af öllu, sem Þýzkir
hefðu á einn eða annan hátt getað
notað.
Það fór að verða litið um kopar-
peninga á þessum seinustu dögum
og matsöluhúsin voru farin að gefa
mönnum pappasnepla merkta i býtt-
um í staðinn fyrir koparskildinga
eða smápeninga.
En i sveitunum i kringum borg-
ina var farið hinu sama fram. Þar
ganga fremur smáir strætisvagnar á j
mjórri stálteinabraut (tramway) og
flytja vörur til bændanna úrborg-l
inni og taka aftur vörurnar frá þeim.
j Af þessum brautum var flétta ein
um landið kringum borgina, og hafa |
það verið tugir milna. En allir þess-|
ir brautateinar voru rifnir upp og
fluttir austur i land, og seinast voru
rafurmagnsvirarnir teknir af staur-
unum, vafðir upp og fluttir í burtu.
En þá var nú uppskeran eftir. —
Svo langt sem augað eygði út frá
borginni var landið alt í akri eða
engi og sumstaðar gripahjarðir. —
Gripirnir voru fyrst teknir og rekn-
ir burtu, og svo var eldi slegið í alla
1 uppskeruna og brent alt sem brunn-
| ið ga-t. Var það bál mikið, er akr-
arnir, stakkarnir og húsin stóð alt i
ljósum loga; en það var betra að |
I tapa því öllu þannig, heldur en að
láta það falla í hendur Þjóðverja.
j En á meðan þetta gjörðist börð-
ust rússnesku hermennirnir í gröf-
unum um hvert einasta fet, og var
barátta sú bæði hörð og löng og
harðnaði með hverjum degi. Á ihverj-
um klukkutíma fengum við fregnir
úr skotgröfunum. í byrjuninni voru
• menn nokkuð vongóðir; en fréttirn-
ar urðu einlægt verri og verri, og
loksins urðu allir vonlausir um, að j
geta bjargað borginni. “En við kom-
um bráðum aftur, þó að við höldum
undan núna”, sögðu hermennirnir,
“og þá skulum við launa þeim alt
þetta”. Og bændurnir og alþýðan
endurtók orð þeirra: “Já, við kom-
um aftur innan skamms; en nú verð-
um við að fara”. Náttúrlega fékk
þetta mest á Pólverjana.
Þegar eg keyrði á milli bardaga-
vallanna, sá eg marga sjónina ljóta.
Þar voru þorpin a-lveg mannlaus,
akrarnir eitt brunaflag. þar sem
hveitið fyrir nokkrum dögum blakti
og reis í gullroðnum öldum fyrir
vindgolunni. En víða voru bænd-
urnir og stundum konur þeirra og
börn með þeim, að grafa skotgrafir
með hermönnunum, og á vegunum
runnu ei-nlægt straumarnir tveir:
sjúkravagnarnir og flóttamennirnir
au-stur, en skotfæravagnarnir vest-
ur, á fleygiferð, vanalega með hest-
unum á harða stökki.
Þegar á leið fór meira og meira
að verða vart við þýzku spæjarana.
Og heyrði eg getið um marga þeirra.
En mest kvað að sögunni um eig-
anda einhverrar stærstu sölubúoar-
innar í Warsaw, er verzlaði með
allrahanda vörur bæði til hersins og
flotans.
Enginn maður hafði grunað hann.
Hann var hinn þýðasti og mjúkasti
við alla sína viðskiftamenn, og búð-
in hans var vanalega full af foringj-
um, æðri og lægri, sem keyptu hjá
honum alt sem þeir þörfnuðust.
En þá var það einu sinni einn
morgun snemma, að nágranni háns
vaknaði við meiri fallbyssudrunur
en vanalegt var. Hann fór upp úr
rúminu og leit út um gluggann, til
þess að sjá, hvort óvinirnir væru
að færast nær. En þegar hann lyfti
blæjunni frá glugganum, þá sá hann,
að kaupmaðurinn með þýða við-
mótið og silkitunguna, var að taka
loftskeytaþræði og útbúnað annan
af því tagi af þakinu á húsi sinu.
En stundu seinna kom lögreglan og
tók bæði kaupmanninn og loftskeyta
tækin. Hann hafði verið að senda
Þjóðverjum skeyti. — Innan ifárra
stunda var hann skotinn.
Eitthvað tiu dögum áður en alt
var búið þarna fór eg að búa mig
undir að komast burtu. Eg var hálf-
hræddur um, að mig inyndi vanta
eitt og annað til mótorvagnsins
mins, þvi að þá var farið að verða
lítið eftir af flestu í Warsaw. Stein-
oliu var að eins hægt að fá hjá
keyrslumönnunum og heimtuðu þeir
feikna verð fyrir. En belgina á hjól-
in var nærri ómögulega að fá. En
sanit gat eg loksins fengið brúkaða
Þegar þú þarfnast bygginga efni eða eldiviS
D. D. Wood & Sons.
-------------Limited-------------
Verzla með sand, möl, mulin stein, kalk,
stein, lime, “Hardwall and Wood Fibre”
plastur, brendir tígulsteinar, eldaðar pípur,
sand steypu steinar, “Gips” rennustokkar,
"Drain tile,” harð og lin kol, eldivið og fl.
Talsími: Garry 2620 eða 3842
Skrifstofa: Horni Ross og Arlington St.
ÞAÐ VANTAR MENN TIL
Að læra
Automobile, Gas Tractor ITin 1
bezta Gas-véla skóla í Canada.
Það tekur ekkl nema fáar vikur
at> læra Okkar nemendum er
fullkcmlegra kent ab höndla og
gjöra viö. Automobile, — Auto
Trucks. Gas Tractors. Stationary
og Marine vélar Okkar ókeypis
verk veitandi skrifstofa hJÁlpar
þér aö fá atvinnu fyrir frá $50
til $125 á mánuöi sem Chauffeur
Jitney Driver. Tractor Flngineer
eöa mechanic KomiÖ eöa skrif-
its eftir ókevpis Catalogue
Hinn mjji Gas Engine Skóli vor
er nú tekinn til stárfa í Regina.
Hemphills Motor School
Mnin Sf. Wlnnipetr
Að læra rakara iðn
Gott kaup borgaö yfir allan ken-
slu tímann. Áhöld ókeypis, aö-
eins fáar vikur nauösynlegar til
aö læra. Atvinna útveguö þegar
nemandi útskrifast á $15 upp í
$30 á viku eöa viö hjálpum þér
aö byrja rakara stofu sjálfum
og gefum þér tækifæri til að
borga fyrir áhöld og þess háttar
fyrir lítiö eitt á mánuöi. f>aÖ
eru svo hundruöum skiftir af
plássum þar sem þörf er fyrir
rakara. Komdu og sjáT5u elsta
ogr stæösta rakara skóla í Can-
ada VaraÖu þig: fölsurum.-----
Skrifaöu eftir ljómandi fallegri
ókeypis skrá.
Hemphills Barber College
I Cnr. IvingSt, nnd Paclflc Avenue
I WIWII'EG.
I trtibú i Regina Saskatchewan.
belgi og nóga olíu til þess að kom-
ast til Brest Litovsk. Sendi eg þá far-
angur minn á undan mér.
Seinustu vikuna í júlímánuði fór
eg tvær ferðir a vígstöðvarnar, —
aðra til Narev-árinnar, norður frá
Warsaw, en aðra til Lublin-Cholm
(suður) vígstöðvanna. Hinn 27. júlí
var eg við Narev. Var þá stórkost-
legur bardagi þar. Þjóðverjar höfðu
safnað þar saman mestu kynstrum
af fallbyssum og skutu i gríð á víg-
grafir Rússa. Tættu sprengikúlurn-
ar i sundur grafirnar allar, og varn-
argarða alla og féllu Rússar i þús-
undatali. Þarna vofði mikiIJ háski
yfir Rússum, því að ef að Þýzkir
hefðu getað brotið hlið á hergarð-
inn Rússa, þá voru þeir búnir að
kvia af mikinn hluta af Warsaw-
hernuin.
Og meðan eg var þarna gátu Þjóð-
verjar náð fótfestu í hergarði Rússa.
Þeir hleyptu fram feykilegum mann-
fjölda til að renna á grafir Rússa.
Og suðvestur af Narev var mér sagt.
að þeir hefðu getað komið 10 “divi-
sions” (150—200 þúsundum) í skot-
grafir Rússa og búið þar um sig. En
Rússar sýndu af sér fádæma hreysti
og gátu stöðvað þá og sumpart
hrundið þeiin aftur, svo að þeir kom
ust ekki lengra, og Rússar héldu her-
garðinum. Gjörðu Rússar feykilega
liörð áhlaup á þá, feldu marga af
þcim og tóku nær þúsund fanga og
nokkuð af maskínubyssum þeirra.
Eg hólt svo i mótorvagninum
heim aftur til Warsaw, og fór fram
hjá endalausum vagnalestum. En
hinn 28. júlí sáum við fyrstu Þjóð-
verjana um morguninn. Flugdreki
einn þýzkur flaug yfir borgina og
léit rigna niður bæklinga, prentaða
á pólsku. Og var það yfirlýsing frá
Þjóðverjum til Pólverja, og sögðust
Þjóðverjarnir vera vinir þeirra. —
Þeir þyrftu þvi ekki að óttast, þó að
þeir kæmu, þvi að þegar Þjóðverjar
væru búnir að taka við stjórninni,
þá væru allar þrautir og hörmungar
Pólverja á enda.
Þremur dögum seinna komu flug-
drekar aftur og voru fleiri. — En í
þetta sinn voru kveðjurnar sprengi-
kúlur og drápu og særðu þeir yfir
20 manns.
Hinn 4. ágúst vissum vér allir, að
Warsaw hlyti að falla innan nokk-
urra klukkutima. Og litlu eftir dög-
unina varð skothriðin ákafari og á-
kafari og hvellirnir hærri og hærri,
og vissum við þá, að bardaginn var
að færast nær og nær.
Snemma þenna morgun fór eg út
til hinna nafnfrægu Blonie víg-
skurðá fram undan borginni. Þar
voru þá öftustu hersveitir Rússa
(rearguard), að halda undan inn i
útvigi borgarinnar þau hin yztu.
Bæði herforingjarnir og hermenn-
irnir voru kaldir og rólegir og fékk
eg leyfi til að taka Ijósmyndir eins
og mig lysti. Alt fór þar fram með
hinni stökustu reglu. Vegirnir voru
allir þaktir af flóttamönnuin, bænda-
] fólkinú, á leiðinni til Warsaw; en
alt fyrir það sást ekki ótti eða
flaustur á nokkrum manni.
Bardaginn liafði verið hroðalegur
upi nóttina og úti á völlunum tók eg
j Ijósmyndir af hinum sorglegustu
j atburðum, sem fyrir augu mín hafa
; borið. Ein af myndunum var af
deild einni (regiment), þegar nöfn
hinna eftirlifandi voru kölluð. Þeir
voru sárafáir, sem eftir lifðu. Svo
tók eg mynd af sveit einni (com-
pany), sem hafði 'verið að berjast
um nóttina. Þegar þeir fóru í skot-
] grafirnar, voru þeir 220 sainan.
j Næsta morgun tók ofurstinn niður
I nöfn hinna eftirlifandi, — þeir voru
] ekki nema 15.
I Alt fyrir þetta sézt ekki örvænting
Bæði foringjarnir og mennirnir eru
glaðir og kátir og spauguðu hver
við annan. Þeim brást reyndar von-
in, að sigra þarna og hrinda Þjóð-
verjum af höndum sér. En það var
Hka alt. Einn foringinn sagði við
mig: “Hvenær sem við höfum nóg
skotfæri, getum við unnið sigur á
Þjóðverjunum. Og þegar við fáum
nóg af sprengikúluin. þá skulum við
reka þá burtu aftur úr Warsaw.
Eg var á bak við hergarðana
þangað til um kveldið, og gat þá
tekið ljósmynd af hermönnunum,
þegar þeir fóru úr seinustu skot-
gröfunum framan (vestan) við borg-
ina og héldu inn á yztu vígin kast-
alanna.
(Framhald á 7. bls.)
IÍLE DOMINION BANK
Hornl Notre l)omr og Sherhrooke
Street.
Höfubntöil uppb............. fft.OOO.OOO
VaramjAttur ................. «7.000,000
Allar elicnlr................$7*.000.000
Vér óskum eftlr viösklftum ver*-
lunarmanna og ábyrgjumst aTS gefa
þelm fullnægju. Sparisjóösdelld vor
er sú stærsta sera nokkur banki hef-
ir f borginnl
Ibúendur þessa hluta borgarinnar
óska aT5 skifta vlö stofnum sem þeir
vita aT5 er algerlega trygg. Nafn
vort er fulltrygging óhlutlelka.
| ByrjiÖ spari innlegg fyrir sj&lfa
| yöur. konu og börn.
W. M. HAMILT0N, RáSsmaíur
PHONE GAKRY 34.Y0
Hospital Pharmacy ]
LyfjabúÖin
*ein lier <// álnm láriun
Kumiá ng skiiáir) nkkill' um
ferffar bóknsiifn mjóy odt/ri
Einnif) setjiini vii1 neningn
óvísitnir. seliiiin Iriinrrki m,
iieiinum ■lárnm nnsl hiisstori
'im
818 NOTRE DAME AVENTJE
Phone 6. 6670-4474
Coiurr ba Grain
Co., Limited
242 Grain Exchange Bldg.
WINNIPEG
TAKIÐ EFTIR!
Vér kniipiim hveiti uy aðra
kornvöru. yefnm hæsta verð ug
ibyrgjumsl áreiðanteg viðskifti
Skrifaðn eftir n 'jplýsingum.
TELEPHONE MAIN 1433.