Heimskringla - 02.03.1916, Blaðsíða 2

BLS. 2.
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 2. MABZ, 1916.
Tilraunastöðvar sambandsstjórnarinnar
Eftir S. .4. Rjarnason.
Frá fornöld. )
Sagu utannkynsins frá fyrstu tím-
uin sýnir það, að akuryrkja er ef til
vill el/.ta atvinnugrein, sem menn
Iiafa stundað. í villiinanna ástand-
inu voru dýraveiðar um hönd hafð-
ar, en óhælt nnm að staðhæfa, að
fyrstu geislar menningarinnar fóru
að skína, |>egar maðurinn lærði að
rækta og endurb:eta viltar jurtir, og
temja og ala upp ýms dýr, til að hafa
aínot af þeiin. I>ess er getið víða i
gamJate.stamentinu, að ísraelsmenn
stunduðu kvikfjárrækt. Forn-GrLkk-
ir og Rómverjar stunduðu einnig ak-
uryrkju og kvikfjárrækt. Hjá Forn-
Grikkjum, sem voru mentamenn og
listainenn miklir, var bóndinn mik-
gætt að þessari hreyfingu, og séð
um leið, að svo búið mátti ekki
standa. 011 velmegun þjóðarinnar
byggist á búnaðinum; ef að hver
landspildan af annari væri gjörð ó-
nýt, mcð óviturlegum búskapar að-
ferðum, þá hlaút að konva að því, að
hallæri kæmi yfir landið. í staðinn
fyrir að vera sterk verzlunarþjóð,
sem gæti selt afurðir í stórum inæli,
til útlanda, yrði þjóðin þurfandi fá
tæklingur, sem þyrfti að flýja land-
ið og leita á náðir annara þjóða. Og
Bandarikin voru ekki lengi að byrja
á umbótunum. llúnaðar tilrauna-
stöðvar, búfræðisskólar, búnaðarrit,
og umferðarkennarar voru sett af
stokkunum, til þess að kenna bænd
Tilraanastöðuar sambandsstjórnarinnur í C.anada eru hcr sýndar.
Frá Atlantskafi til Kyrrahafs eru vuldir menn og æfðir að verja ollum
tima síniim til þess uð kynna sér ráðgátur i/ðar, og vildu gjarnan
rwða þær við t/ður. Það kostar yður ekkert uð skrifa, en veru má
þér gctið fengið inikilsverðar bendingar.
ils metinu. Mikið af skáldskap
Grvkkja fjallar mn hjarðlíf og sveita-
líf yfir höfuð. Eins má sjá, að til
forna höfðu Egyptar akuryrkju um
hönd, þvi korn hefir fundist í graf-
hvolfum þeirra. 1 haugum forn-
manna frá steinaldar timabilinu
hafa fundist ýms akuryrkju verk-
færi, ásamt vopnum og veiðarfær-
um úr steini.
Búnaðurinn er þvi engin ný bóla,
— og jafnvel búfrteðin er injög svo
gómu). Það eru margar aidir siðan
menn fóru að rækta jörðina á vis-
indalegan hátt. Þeir lærðu að nota
áburð, uppræta illgresi, og velja sér
gott, hreint útsæði; og hefir það f-
laust þótt frámför i þá daga. Á sama
tima voru grasafræðingarnir önnum
kafnir við að kynna sér skyldlei.ka
jurtanna, og gjöra tilraunir með
viltar tegundir, sem síðar hafa orð-
ið heiminum að mjög miklu gagni.
Á frumbýlingsárunum.
Margar, eða jafnvel langflestar vrs-
indalegar rannsóknir viðvíkjandi
búnaði, hafa til skamms tima veria
gjörðar i Evrópu, þar sem þrengslin
útheimtu, að hvert ferhyrningsfet af
radttuðu landi bæri sem beztan á-
vöxt. Hér í álfu er víðáttan geysi-
mikil, og naia'menn þvi vanist þvi.
að æða yfir stór landflæmi, og jafn-
vel að flytja inn á ný svæði strax og
gróðurmagn jarðarinnar fór að
minka. Bændur fluttu úr Austur-
fylkjunum í Miðfylkin, úr Miðfylkj-
unum í Vcsturfylkin; — en þar
verða þeir að láta staðar numið,
nema þvi að eins, að þeir vilji flytja
lengst norðvestur i áttina til fshafs-
ins, og hcfir nú þegar hafist dálitill
innflutningur i þá átt.
Yfirvöldin hafa fvrir löngu síðan
um nýjustu og beztu aðferðir lil að
nota sér ga*ði landsins, mann fram
af manni.
Nýjar aðferðir.
Canada-þjóðin, þó lítil sé i sanian-
burði við nágrannajijóðina, hefir
samt komið miklu til leiðar i um-
bótaáttiua. I Autsurfyikjimum hafa
búfra*ðisskólarnir útbreitt þekkingu
nú um meira en fjórðung aldar.
Samskyns skólar hafa einnig verið
stofnaðir i Vesturfyikjunum, og er
Búfræðisskólinn í Manitoba nú elzt-
ur (sem sé 10 ára). Þessar stofnan-
ir eru settar á fót af hverju fylki fyr-
ir sig.
En önnur stofnun hefir starfað í
nærfelt .30 ár, — nefnilega kerfi það,
sem kallast ‘‘Tilraunastöðvar sam-
bandsstjórnarinnar” (Thc Dominion
Experimental Farms). Stjórnin i
Ottawa, sem hefir ætið vakandi
auga á framförum ölluin i landinu,
sá, strax og útfiutningur byrjaði til
Vesturfylkjanna, að sama sagan
myndi endurtekin þar, ef ekki yrði
reynt að kenna bændum að fara
betur með jarðveginn, og nota sér
réttilega gæði náttúrunnar.
Efnafræðingur nokkur, Mr. Wil-
liam Saunders, sem samtimis stund-
aði búskap og aldinarækt nálægt
London, Ontario, var skipaður for-
maður hinnar nýju stofnunar. Þetta
var árið 1886. Hann ferðaðist um
víða og cndilanga Canada í tvö ár,
til að kynna sér sem bezt landslag,
loftslag og hagi fólksins. Hann valdi
einnig fimm búgarða, frá austur- til
vestur-strandar Canada, fyrir til-
raunastöðvar. Aðalstöðvar (og er
enn) i Ottawa og kallast: The Cen-
trul Experimentul Farm. önnur stöð
var í Nova Scotia (í Nappan), hin
Mynd frá Grain Growers Guide.
þriðja í Brandon, Man., hin fjórða hafa tilraunabúin framleitt; en af
nála*gt Indian Head, Northwest þeim aragrúa eru, eins og gengur.
Territories (nú Saskatchewan fylki) ekki nærri allar, sem hafa verið
og hin fimta'i Agassiz, B. C. Mr. æskilegar. Mestur hefir árangurinn
Saunders valdi sér einnig hóp af að- orðið í hveitiraoktinni, og má til
stoðarmönnum til að starfa að þvi, nefna Stanley, Huron, Freston, Mar-
að þroska þessar tilraunastöðvar, guise og Prelude tegundirnar, sem
og setja á fót þá starfsemi, sem þeim helztu dæmi. Marquis hveitið er nú
var ætlað að vinna. j fra*gt orðið um alla Ameríku, og er
Á næstkomandi sumri eru liðin \ það mjög mikið ræktað i Vestur-
30 ár siðan ríkisstjórnin fyrst stofn-
aði þessa tilrauna-búgarða. I)r. Wil-
liain Saunders er nú látinn, en hann
hefir eftirskilið stórt og fagurt dags-
verk. f tuttugu og fimm ár starfaði
hann af dugnaði miklum. Hann var
vísindamaður , vel mentaður, hag-;
sýnn og í hæsta máta einlægur og ó-
sérplæginn. Enda var hann á siðari j
árum æfi sinnar sæmdur heiðurs-1
merkjum frá Royal Botanical Soci-
etv of London, England; Higliland
Agricultural Society of Scotland;
Linnaean Society of London, og var \
að siðustu sæntdur tign af Edward |
VII. Bretakonungi. Dr. Saunders tók
einnig mjög stóran þátt í búnaðar-
framförum og aldinarækt i Ontario
fylki, þar sem hann átti heima. Við
fráfall hans tók Mr. J. H. Grisdale,
B. Agr., við stjórn kerfisins, sem
samanstendur nú af 20 stöðvuin. Svo
hefir árangurinn orðið mikill, að
alt af hefir stjórnin þurft að bæla
við nýjum og nýjum stöðvum, viðs-
vegar uni fylkin, til að hjálpa bænd-
um til að leysa úr ráðgátum sínum.
Nú eru stöðvariiar sem fylgir:
Tilraunastöðvar í Canada.
Tilraunabii (Experimental Farms)
1. Ottawa (aðal-búið).
2. Nappan, Nova Scotia.
3. Brandon, Manitoba.
4. Indian Ilead, Sask.
5. Agassiz. British Cohunbia.
Tilraunustöðvar (Experimental Sta-
tions).
6. Morden, Manitoba.
7. Rosthern, Sask.
8. Scott, Sask.
9. Lethbridge. Alberta.
10. Lacombe, Alberta.
11. Sidney, British Colmnbia.
12. Invermere, B. C.
13. Summerland. B. C.
14. Kentville, Nova Scotia.
15. Lennoxville, Quebec. ,
16. St. Anne, Quebec.
17. Cap Rouge, Quebec.
18. Fredericton, New Brunswiok.
19. Charlottetowin. Prínce Edward
Island.
Smærri tilruunastöðvar (Experi-
mental Sub-Stations).
20. Grouard, Alberta.
21. Grand Prairie, Alberta.
22. Fort Verniilion, Alberta.
23. Salmon Arm, B. C.
24. Fort Smith, N. W. T.
25. Fort Resolution, N. W. T.
26. Fort Providence, N. W. T.
Auk þessa eru tvær tóbaks-ræikt-
unarstöðvar i Quebee. Eina stöð hef-
ir stjórnin i hyggju að stofna í norð-
ur Manitoba, og aðra i suðvestur-
hluta Saskatchewan fylkis.
TUraunir gjörðar.
I stuttu máli, stundar hvert bú til-
raunir, sem rnest gagn geta gjört i
næriiggjandi héraði. Þannig leggja
búin i Vesturfylkjunum mikla á-
herzlu á “mixed farming”, góðar
'korntegundir, meðhöndlun á bú-
peniogi, ‘‘rotation of crops” og harð-
gjörðar (hardy) tegundir af aldin-
um, trjám og garðávöxtum, sem þola
vel loftslagið.
Bóndanum er þess vegna óhætt,
að leita upplýsinga i hvaða grcin
sem er. Sú tilraunastöð, sem næst
er heimili hans, hefir kynt sér þær
aðferðir, sem vanalega eiga bezt við
hans sérstöku þarfir.
Ræktun á komtegundum.
Fjölria margar nýjar korntegundir
fylkjunum, sökuin þeirra gæða, sem
það hefir til að bera. Hveiti kongur-
inn Seager Wheelcr vann $1009.00
Dry Farming,—f mörgum héruð-
um er regnið fremur lítið á sumrin;
þarf þvi að varðveita hvern dropa,
sein til fellur, svo að uppskeran
bregðist ekki. Iíaustplæging, ‘‘pack-
ing”, herfing og fleiri aðferðir hafa
verið reyndar til hlýtar á Experi-
mental Farms, og geta því þessar
stofnanir gefið áreiðanlegar upp-
lýsingar i þessum efnum.
Áveituland. Á þeim tjlrauna-
stöðvum, sem eru nálægt vatnsbóli,
hefir áveita vatns verið höfð um
hönd. Sérstaklega má geta þess, að
stöðin í Lethbridge hefir kynt sér
þessar aðferðir.
Þurkun.—Víða er mjög láglent og
líða bændur mikið tjón við það. —
Mismunandi þurkunar-aðferðir nvá
nota. Og hafa búin gjört tilraunir
með þær.
“Rotation". — Fyrst framau af
reyndu bændur, einkanlega hér. í
Vestur-Canada, að framleiða hveiti
ár eftir ár á sama blettinum. Árang-
urinn varð sá, að landið fyltist af
illgresi og tæmdist af frjómagni, þar
til uppskcran varð mjög lítil. Þá
Upgun
beitai
gund er græn lengst á haustin, til
vr? Hvað á cg að gefa kúnum
seinni part sumars, svo þær ckki
geldist? Hvaða fóðurbætir er kjarn
beziur og ljúffengastur á vetrin, til
þess að lialda kúnum mjólkandi?
Hvað á eg að gefa sláturgripuin, sv>
þeir fitni fljótt? Hvað er bezt fyrir
kindur, hesta, svin? Hvaða grasteg
und er bezt að rækta, svó eg fái milk
ið af góðu, Ijúffengu heyi fyrir vet-
urinn? Þessuvn og ótal fleiri
spurningum hafa Experimental
Farms nú þegar svarað.
Kvikf járrækt.
Gripa-byggingar— eru allar bygð
ar sem hentugastar og hreinlegastar.
Fjósin eru loftgóð, hlý og björt. Ot-
hýsi og smákofar fyrir svin, — vctr-
arréttir, þar sein kindur, naut og
hestar hafast við, án þess nokkurn-
tíma að koma undir þak, — og fleira
af þessu tagi, getur að lita á til
raunabúunum. Allar mjólkiirkýr eru
nákvæmlega prófaðar og föðu.
þeirra vegið. Þannig má fljótt finna
þær kýrnar, sem ætti að vinsa úr.
Mynd frá Farmers Advocaté, Wiimipeg.
^NNNNm@?!
HéirnUið og skrautyarður á Lethbridge Tilraunabúinu.
verðbmn fyrir 100 pund af hveiti,
árið 1911, i samkeppni við allan
bændaskara þessarar álfu. I Leth-
bridgc, árið 1912, keptu bændur úr
flestum hveitilöndum heimsins um
verðlaun fyrir bushel af hveiti.
VerðJaunin voru þreskivél $2,500.00
virði, og hlaut þau bóndi i Alberta
fyrir bushel af Marquis-hveiti. Pre-
lude-hveitið er liktegt til að koma
að góðu haldi i norðurhéruðunum,
því það móðnar snemma. Annars
hefir það ekki verið mjög mörg ár
fyrir almenningssjónum.
Auk þessara tippfyndingu eru til
raunabúin óþreytandi í því, að gjöra
tilraunir með allar útlcndar og inn-
lendar tegundir »f korni. Bóndinn a
oft of annríkt til þess að hann geti
gjört vísindalegan samanburð á mis-
munandi tegundum, — og svo er
það oí mikil áhætta fyrir hann að
kaupa óþekt útsæði, — enda þarf
hann okki að gjöra það. Ekki ein-
asta eru allar korntegundir prófað-
ar, 'heldur eru þær þannig prófaðar,
að hægt er að vita, hvaða jarðvegur
eða loftslag hæfir hverri tegund.
Þannig vita menn með fullri vissu,
hvyrri tcgunri er hægt að sá i hvern
blett, hvar svo i Canada sem er. —-
Til riæmis, Vesturfylkin þurfa að fá
korntegundir, sem eru harðgjörðar,
bráðþroska og sem þola þurk. Aust-
urfylkjunum hæfir annað betur, o. s.
frv. Nú hafa tilraunabúin fengið full-
vissu imi beztu tegundir af hveiti,
höfrum, byggi, baunum, rúg, flaxi
o. s. frv.. og geta gefið bændum
fullkomnar upplýsingnr um þessa
hhiti.
Meðferð á ökrum.
Áburður. Margir bændur sinna.
ekki eins vcl og skyldi Jjví, að við
halda frjómagni i jörðinni. Þeir
verða því gjaldþrota um leið og
landið eða jarðvegurinn verður,
byrjuðu menn á sumarplægingu j af þvi Jjær eru ómagar. Samanburð-
(summer fallow), bæði til að sigrajur er gjörður á misinunandi kyn
illgresið, og eins til að safna va*tu i um. ftrekaðar tilraunir eru gjörðai
jörðina. Nú hafa menn sannfærst j til að sýna, hversu vel það borgai
um, að það sé eyð$la á kröftum oglsig, að fita upp sláturgripi á ódýru.
tíma, að vinna svo inikið af landi
endurgjaldslaust á ári hverju. Ex-
perimental Farms hafa sýnt og sann-
að, bæði i Austurfylkjunum og eins
hér, að aðrar betri aðferðir eru til.
Þetta þýðir Jjað, að hver blettur á
búgarðinum er ræktaður á hverju
ári, og gefur af sér uppskeru:
korn, rófur, maís, hey eða beitiland.
Með öðrum orðum: “Mixed Farm-
ing” er happasælasta aðferðin. Og
en kjarngóðu fóðri. Allar mismun-
andi fóðurtegundir: grænir hafrar.
ræktað og vilt héy, mais, rófur, kart
öflur, malað korn, alfaifa, slrá, o.fl.
eru prófaðar. Eins cru “fóðrunar-
tilraunir” gjörðar á kindum, svin
um og hestum. Kynbætur á svínum
og kindum eru Jjannig gjörðar, a?
óbætt (scrub) kvendýr og kynbætis-
karldýr eru látin margíaldast, stvo
að eftir nokkra ættliði er búið að
ekki hafa tilraunabúin látið hér stað [ bæta kynið stórum; en tilkostnað
ar numið. Þau hafa ræktað rófur, urinn er enginn annar en sá, að
maís og hey, alið upp nautgripi, kaupa sér karldýr af fullu kyni.
svín og hesta; sýnt hvaða fóðurteg- J Má af þessu gjöra sér dáli.tla hug
undir séu beztar fyrir “beef”, ogj mynd um upplýsingar liær, sen>
hverjar beztar fyrir mjólkurfram-1 hægt er að fá hjá Experimental
leiðslu; ■ hafa leitt i Ijós, hvernigl Farms viðvikjandi kvikfjá'rrækt.
bóndinn getur notað alskyns afurðir j
af landinu til að fija upp nxa, svín i
og kindur, o.fl., o.fl.
Með Jjví að skrifa til næsta Ex-1
perimental Farm, getur hóndinn!
fengið upplýsingar um jjær “rota-|
tions”. sem hæfilegar eru fýrir hans
land.
Fóðurjurtir og beitiland.
Síðan menn fóru að læra betri að-
ferðirnar til að hvíla landið, hefir
mikið verið rannsakuð af fóðurteg-
unduin þeim, sem bæði gætu bætt
jarðveginn, og gcfið af sér skepnu-
fóður um leið. Tilraunabúin hafa
reynt allar mismunandi aðferðir
viðvikjandi ræktun, meðferð og
notkun á alfalfa, smára, maís, róf-
um, korntegundiim (slegnum græn-
uin) og grasi. Það er efni i heila
bók, að gefa itarlegar skýrslur um
þetta, og því ómögulegt að sinni.
Enda eru búnaðarblöðin alt af full
af skýrslum, og Jjað sem betra cr, —-
gjaldþrota. Með tilraunum sinum Experimental Farms hafa nóga bækl
hafa Experiiúental Farms sýnt Jjað. I inga til að gefa bændum, sem vilja
hverjar eru beztu aðferðir til að fræðást um |iessi efni. En rétt til
halda við frjósemi. Bulletin No. 40. þess, að kveikja forvitni bændanna,
og Circular No. 8, útskýra sumt af má benda á spursmái Jjessu lík:
þeim tilraunum, sem hafa vel’ið Hverjar grastegundir eru beztar til
gjörðar; er þar getið um smárarækt, j að eyðileggja illgresi í akrinum?
fjósaáburð og samsetnings-áburð Hvað á eg að rækta, svo að eg fái
fNiðurlag í næstg blaði >
(commercial fertilizer).
vorin? Ilvaða jurta-
Ein persóna (fyrir daginn), $1.60
Herbergi, kveld og morgunveríur,
$1.25. MttltíSir, 35c. Herbergl, eln
persóna, 50c. Pyrirtak í alla staSi,
ágæt vínsölustofa í sambandl.
TalKlml Garry 2252
R0YAL OAK HOTEL
< has. GiiKtafaaon, elgandl
Sérstakur sunnudags miödagsverö-
ur. Víu og vindlar á boröum frá
klukkan eitt til þrjú e.h. og frá sejt
til átta aö kveldinu.
283 ll.UIKET ST.
WIN.VII’EG
Brúkaöar saumavélar meö hœfliegu
veröi; nýjar Singer vélar fyrir pen-
inga út í hönd eöa til leigu. ; :
Partar í allar legundir af vélum:
aögjörö á ölium tegundum af Phono
graphe á rajög lágu voröi.
J. E. BRYANS
531 SARGENT AVE.
Okkur vantar cluglcga “ageuta” og
---—— verksmala. —------
Það marg-borgar sig að fita upp unga uxa yfir veturinn.
attaf verið úti. Lacomlie stöðin.
Þessir hafa Mjólkurkyns Shorthorns Xautgripir
-nautið, kýrin og þrir afkomendur. Kýrin gaf af sér merri 13,000 piititl uf rnjólk á einu ári, og gaf i
hreinan ágóða rúma hundrað dollara. fírandon húið.