Heimskringla - 12.04.1917, Page 4

4. BLS.
HETMSKRINGLA
WINNIPEG, 12. APRÍL 1917
HEIMSKHINGLA
(Stnfnafl 18Kð)
Kemur út & hverjum Fimtudegl.
©tgefendur og eigendur:
THE VIKlBiG PRESS, LTD.
Ver» blaDsins í Canada og Bandarikjun-
um $2.00 um árib (fyrirfram borgab). Sent
tll lslands $2.00 (fyrlrfram borgab).
Allar borganir sendist ráSsmanni blaU-
sins. Póst eba banka ávísanir stýlist til The
Viking Press, Ltd.
O. T. JOHSÍSOV, rltstjöri.
S. D. B. STEPHANSON, rátSsmabur.
Skrifstofa:
720 SHEKBKOOKE STKEET., WINNIPEG.
P.O. Box 3171 Talefml Garry 4110
Röggsemi Bandaríkjanna
Vér lifum á viðburðaríkum tímum.
Stórkostlegir atburðir gerast nú með stuttu
millibili, sem afar mikla þýðingu hafa fyrir
einstakar þjóðir og mannkynið í heild sinni.
Stjórnarbyltingin, sem nýlega er um garð
gengin á Rússlandi, er þýðingar mikil fyrir
rússnesku þjóðina og engu síður þýðingar i
mikil fyrir umheiminn út á við. Tákn tím-
anna nú virðist það, að lýðfrelsisandinn sé j
að ryðja sér braut hjá helztu þjóðum heims
—og þetta sé að færa þjóðirnar nær hver
annari. Einveldið og hin nærsýna þjóð-
rækni, sem því var samfara, voru þau öfl, er
unnu í gagnstæða átt; öfl, sem afkróuðu
þjóðirnar og fjarlægðu þær frá hver annari.
Undir þessu stjórnarfyrirkomulagi varð
hverri þjóð mest umhugað um að skara eld
að sinni eigin köku og lét sér hag annara
þjóða litlu skifta. Þjóðræknin blossaði oft
og einatt, fögur á ytra yfirborðinu, en brotin
til mergjar takmörkuð af eigingirni og sjálfs-
elsku. En nú er þetta að breytast. Helztu
þjóðir heims hafa hafið upp fána frelsisins
og berjast undir merki hans, gegn margra
alda einveldi og kúgun. Samvinna þeirra
og samhugur er að tengja þær bræðrabönd-
um. Stjórnhollusta og þjóðrækni hefir aldr-
ei verið á hærra stigi hjá lýðfrjálsu þjóðun-
um en nú. Enda er hver stjórn, sem grund-
vöiluð er á lýðfrelsi, ekki andstæð þjóðinni,
heldur samkvæm vilja hennar. Samfara og
í sameiginlegri baráttu eru nú þessar þjóðir
að færast frá eigingirni, þröngsýni og sjálfs-
elsku, inn á annað bjartara og fegra svið.
Og þetta er engin bjartsýnis-hugsjón eða
dagdraumur; virkilegur vottur þessa sést um
heim allan. — Það er eins og ein styrk hönd
sé nú að leiða mannkynið í áttina til al-
heims-bræðralags og alheims friðar.
Ef til vill munu margir ekki skoða þetta
þannig. Mörgum er eins og dimt fyrir aug-
um, sökum þess hve mjög þeir hata stríðin
og blóðsúthellingarnar. Menn þessir hafa
líka töluvert til síns máls, því stríðin eru
hryllileg og ægileg. En stríðin eru þó að
eins auka-atriði; málefnið, sem barist er
fyrir, er aðal-atriðið. Sé málefni þetta gott
og göfugt, og verði því ekki hrundið í rétt
horf nema með stríði, eru stríðin réttlætan-
leg. En það gagnstæða á sér stað, ef mál-
staður þjóðanna er að eins valdafýkn og
drotnunargirni.
Frjáls þjóð í “frjálsu landi” er á þroska-
vegi. Þroskun þeirrar þjóðar nýtur sín þó
ekki, á meðan aðrar þjóðir eru henni ekki |
samfara. Þvert á móti vilja sínum verður )
hún að viðhalda herafla og herundirbúningi
og vera viðbúin, sé á hana ráðist. — Frakk-
land, land frelsis og lýðveldis hugsjóna, verst
nú gegn árásum gamals og ósvífins óvinar.
England, land lýðfrelsisins, hlaut líka að
taka upp sverðið fyrir lítilmagnann, sem á
var ráðist. Engin þjóð var þó meir að
fjarlægjast hernaðarandann og stríðs hug-
myndina, en þjóðin á Englandi. Engin þjóð
treysti eins örugt og hún á það, að hin
kristna siðmenning þjóðanna myndi halda
þeim frá allsherjar stríði. Þess vegna lagði
hún niður skyldukvöð til hernaðar. Steig
enska þjóðin hér stórt spor í frelsisáttina.
en sjálfri sér óheillavænlegt, af því aðrar
þjóðir tóku sér ekki þetta fagra dæmi til
fyrirmyndar. Þess vegna varð hún alveg ó-
viðbúin, þegar núverandi stríð skall á, og
fyrir þenna óviðbúnað sinn hefir hún liðið
stórkostlegt manntjón og annan þungan
baga.
Margir kunna nú að segja sh'ka rök-
semdaleiðslu hugarburð og bábyljur, og j
benda á sjóflotann brezka því til sönnunar. I
En vilja þá menn þessir segja frá því, hve-
nær þessi brezki sjófloti, sá stærsti og öflug-
asti í heimi, hafi verið viðhafður til þess að
bæla niður frjálsa verzlun annara þjóða, eða
til þess að varna öðrum þjóðum frá frjálsum
siglingum um höfin? Hann var viðhafður
til þessa eftir að yfirstandandi stríð var byrj-
að, en ekki fyrri. Áður voru höfin opin og I
frjáls hvaða þjóð sem var. Sjóflotinn
brezki er því, þegar aLt er réttilega skoðað,
ein af sterkustu sönnunum þess, hve frjáls í
anda enski þjóðstofninn er.
Enska þjóðin hefir verið brautryðjandi
lýðfrelsisins í heiminum. Þrátt fyrir hina
þingbundnu konungsstjórón var lýðvaldið á
Englandi engu síður öflugt en lýðveldið á
Frakklandi. Þegar yfirstandandi stríð hófst
átti því lýðfrelsisandinn örugga stuðnings-
þjóð þar sem enska þjóðin var. Þó það at-
vikaðist þannig, að einveldið rússneska yrði
einnig þeim megin,—þá var þetta strax eitt-
hvað leyndardómsfult og grunsamlegt, og
hékk eins og svartur skuggi yfir stríðinu frá
byrjun. En áður mjög langt leið, fékst bót
á þessu. Þjóðin á Rússlandi rís upp og bylt-
ir einveldisfarginu af sér. Hún er eins og
knúð til þessa, því einveldið—sem aldrei er
treystandi—er farið að halda beztu kröftum
þjóðarinnar til baka. Þegar saga þessara
tíma verður skrifuð, verður þessi stjórnar-
bylting á Rússlandi skoðuð einn af þýðing-
armestu viðburðum mannkynssögunnar.
Þessi stjórnarbylting er einhver kröftug-
asta sönnun þess, að lýðfrelsisiandinn sé á
vora hlið. Einveldið rússneska gat ekki
þrifist í baráttu með lýðfrjálsum þjóðum.
Og nú birtist önnur sönnun þessa sama, sem
ef til vill er engu síður þýðingarmikil —
Bandaríkin, frjáslasta land í heimi, segir
einveldisstjórn Þýzkalands stríð á hendur.
Lengi skoðuðu Bandaríkin sig “óháð” í
stríði þessu og vildu ekkert til mála Ieggja.
Þjóðin í Bandaríkjunum er ung þjóð enn þá,
en stendur þó á háu þroskastigi. Verklegar
framfarir eru hvergi í heimi meiri en hjá
þeirri þjóð. Framsókn og framfarir á öllum
svæðum eru sérkenni Bandaríkjanna. Eins
og við mátti búast voru því stríðin gagnstæð
anda þessarar ungu og framandi þjóðar og
alveg “óalandi og óferjandi” í augum
hennar.
En síðan stríðið byrjaði hefir margt
stuðlað til þess að vekja þessa þjóð til ann-
ars skilnings. Aðfarir Þjóðverja í Belgíu
spurðust snemma illa fyrir í Bandaríkjunum.
Að þeir skyldu þannig ráðast á þesssa smá-
þjóð, þrátt fyrir drengskapar orð sín og
samninga, var ekki glæsilegt athæfi í augum
Bandaríkjamanna. Stríðið Þjóðverja megin
varð því brátt óvinsælt í Bandaríkjunum,—
sérstaklega þó aðfarir neðansjávar bátanna.
Þegar Þjóðverjar tóku að sökkva stór-
skipum Bandaríkjanna og að drekkja þegn-
um þessa “óháða” lýðveldis í hundraða tali,
þá fór alt að fá annan blæ í augum þjóðar-
mnar. Aðrar eins aðfarir og þessar gat hún
ekki litið hlutlausum augum. — Og ef ekki
hefði verið fyrir áhrif Wilsons forseta, hefði
þetta Ieitt Bandaríkjaþjóðjna út í stríðið
fyrir löngu síðan.
Hin miklu áhrif þessa manns hafa komið
í ljós hvað eftir annað. Þegar þjóðin var
öll í uppnámi og blöðin ruku upp til handa
og fóta að fordæma aðfarir Þjóðverja, og
ekki var annað sjáanlegt en að stríð væri á
næstu grösum, þá steig Wilson forseti fram
og talaði—og öllu sló í dúnalogn. Eða
þannig virtist oss þetta vera héðan úr fjar-
lægðinni.
Wilson foresti Bandaríkjanna er áreið-
anlega einn af merkustu stjórnmálamönnum
heims. Hann er stiltur og gætinn og at-
kvæðamikill. Markmið hans frá byrjun var
að halda þjóðinni frá stríði, hvað sem það
kostaði. En það var ekki við lambið að
leika sér, þar sem Þjóðverjar voru. Eins og
fyrri áttu þeir bágt með að halda loforð sín,
ef þeir sáú sér nokkurn hag í að brjóta þau.
Engin þjóð fær sýnt annari þjóð meiri
umlíðunarsemi en Bandaríkja þjóðm hefir
sýnt Þjóðverjum síðan stríðið byrjaði.
Hvað eftir annað hafa Þjóðverjar rofið lof-
orð sín—hvað eftir annað hafa Bandaríkin
orðið að fyrirgefa þeim spellvirki þeirra á
landi og sjó. En þetta gat ekki gengið til
eilífðar.
Alt þetta leiddi til þess að afstaða Wil-
sons forseta breyttist gagnvart Þjóðverjum.
Á aukaþinginu, sem saman kom 2. þ.m. og
sagt hefir verið frá hér í blaðmu, kemur
hann fram sem annar maður frá því, sem
áður var. Nú hvetur hann þjóðina til stríðs.
Þessi einlægi og friðelskandi hugsjónamaður
hvetur nú þjóðina til hennar síðasta úrræðis
—stríðs. Og áhrif hans verða mikil eins og
fyrri. Þingið samþykkir allar tiilögur hans.
Þýzkalandi er sagt stríð á hendur.
Og vissulega mega þjóðir Bandamanna
gleðjast yfir því, að Bandaríkin fylkja sér
nú undir merki þeirra. Og það er engin smá-
þjóð, sem nú gengur fram á vígvöllinn, —
þetta er þjóð, sem telur um 100,000,000
íbúa.
Þegar auðmagn Bandaríkjanna legst á
sveifina, þá mun hún fara að þokast svo um
munar. Þegar verksmiðjur Bandaríkjanna
fara að vinna með fullum krafti nótt og dag,
þá mun útlitið fljótt breytast,. Og þegar
hersveitir Bandaríkjanna sendast yfir hafið,
þá mun eitthvað sögulegt gerast á stríðsvöll-
um Evrópu. — Hafi nokkur vafi verið á
endalokum stríðsins, þá hverfur hann nú
eins og húmskpggar fyrir sólu.
Vafalaust munu margir Islendingar í
Bandaríkjunum nú bregðast vel við herkalli
lands og þjóðar. Engin minsta hætta á
öðru.
Islendingar eru engar liðleskjur, ef á
reynir.
Einkennileg blaðamenska
Ritstjóri Lögbergs hefir verið að aug-
lýsa blað sitt í seinni tíð—á fyrstu síðu—og
með mælsku sinni og rökviti verið að berj-
ast við að sanna umheiminum það, að Lög-
berg sé sterkt flokksblað; en Heimskringla
sé ekki flokksblað — jafnvel þó ritstjórar
hennar séu “blindir af flokksfylgi.”
Fremsta síða Lögbergs, eins og vanalega
er frá henni gengið, á að líkindum að vera
réttnefnt sýnishorn af fyrirmyndar blaða-
mensku. Kennir þar oft og einatt margra
grasa. — Deilugreinar birtast þar, sem ritað-
ar eru á móti ritstjóranum sjálfum! “Bitar”
ritstjórans eru þar vikuleg prýði. Flugu-
fréttir birtast þar, sem teknar eru úr “óvin-
sælum” blöðum á Englandi, með því augna-
miði að sverta núverandi stjórn í Canada.
En að því leyti er Lögberg ólíkt flestum öðr-
um blöðum, að litlar og oft sama sem engar
fréttir eru á fremstu síðunni.t— sérstaklega
reynir ritstjórinn að birta þar ekki miklar
stríðsfréttir.
Lakast af öllu er þó, að ritstjórinn neyð-
ist stundum til þess að rangherma orð ann-
ara blaða.—En að sjálfsögðu er þetta gert
í einhverjum ráðvendnislegum tilgangi. Á
fremstu síðu síðasta Lögbergs segir hann t.
d. Heimskringlu hafa það eftir ensku blaði
hér, að “The Nation” á Englandi sé “lítil-
fjörlegt” blað. Þessi orð hafa þó aldrei
staðið í Heimskringlu. Þeir, sem lesa með
athygli greinina “Flokksblöðin”, er kom út
í Heimskringlu 29. marz s.l., geta gengið úr
skugga um þetta. —
Bréf eitt var birt fyrir löngu síðan í blað-
inu “The Nation” á Englandi, sem einhver
“Hespericus” var skrifaður undir. Af því
bréf þetta var aðallega last um Sir Robert
Borden og stjórn hans, rjúka liberal blöðin
hér upp til handa og fóta að birta það. I
viðbót við skammirnar um Borden hefir þó
bréfið þann fróðleik inm að halda, að Laur-
ier stjórnin hafi líka verið spilt; en af því
lögð er aherzla a, að Borden stjornm se þo
spiltari, hlýtur bréfið hylli mikla á meðal
liberala í Canada! Eftir þessu að dæma, er
þeim sama um hve spilt þeirra eigin stjórn er
skoðuð, ef stjórn andstæðinga þeirra er
skoðuð spiltari. Rökfræði þeirra virðist
þessi: “Eg get verið nógu bölvaður, en ef
bara annar maður finst verri, er mér borg-
ið.’ Ekki þarf ljósari sannana, hve miklir
stjórnmálagarpar liberalar eru.
Og vissulega voru liberal blöðin hér
“blind af flokskfylgi”, þegar þau voru að
birta bréfið ofangreinda. Tvær frásagnir
voru látnar fljóta með bréfinu, sem áttu víst
að lýsa því leið um heiminn. Fyrri frásögn-
in var, að blaðið “The Nation” á Englandi
sé “not over popular just now on account of
its peace Ieanings”. Seinni frásögnin var,
að blað þetta sé þó “generally considered to
be a soundly conducted journal.” Allir heil-
vita menn hafa strax hlotið að sjá, að hér er
um tvær frásagnir að gera, sem eru með öllu
ósamrýmanlegar. En liberal blöðunum
duldist þetta—af því þau voru blind af
flokksfylgi.
Ef blaðið “The Nation’ er ekki vinsælt
hjá brezkum stjórnmálamönnum og brezkri
þjóð sökum friðarstefnu þess, er með öllu
ómögulegt að “stefna þess sé yfir leitt skoð-
uð heilbrigð (sound)”. Brezkir stjórnmála-
menn eru engir friðarpostular nú á dögum.
Enda væri slíkt gagnstætt vilja þjóðarinnar-.
Skoðun þjóðarinnar í heild sinni á Englandi
leynir sér ekki, þegar frammistaða karla og
kvenna þar í öllu því, sem að stríðinu lýtur,
er tekin til gerina. Og hún er sú, að með
vopnum verði vopnin að sigra. Friðarpost-
ular eiga því engum vinsældum að fagna á
Englandi. Blöð þau, setn mál þessara nær-
sýnu manna fylgja, munu heldur ekki vera
í miklu afhaldi þar. Langt um líklegra, að
þau séu talin “frekar lítilvæg”, bæði af
brezkum stjórnmálamönnum og brezkri þjóð.
Jafnvel liberal blöðin sjálf,
um leið og þau eru að flagga með
bréfið ofannefnda, geti ekki varizt
þess að láta þessa frásögn fylgja,
að blaðið, sem bréf þetta sé tekið
úr, sé frekar lítilvægt blað f nú-
verandi stjórnmálum Englands!
Að segja það all-óvinsælt (not
over-popular) hjá brezkri stjórn
og þjóð, er sama og segja áhrif
þess nú lítilvæg á Englandi.
í greininni “flokksblöðin”, sem
birtist í Heimskringlu 29. marz s.
1., er þessi frásögn enskra blaða
þýdd þannig: Að blaðið “The
Nation” á Englandi sé “frekar lít-
ilvægt blað.” Og þó þýðing þessi
sé ekki bókstafleg, er hún rétt í
alla staði. Ekkert blað á Eng-
landi, sem nú hallast að friði
hvað sem hann kosti, getur verið
annað en lítilvægt hjá brezkum
stjórnmálamönnnm.
En þó ritstjóri Lögbergs reyni
að umhverfa þessari þýðingu
vorri í alt annað, þá er slíkt ekki
nein nýjung frá hans hálfu. Hann
hefir ekkert tækifæri látið ónotað
í seinni tíð til að reyna að sverta
Heimskringlu í augum íslenzkra
lesenda. Hatursbál það, sem
logar í brjósti hans í garð þessa
íslenzka blaðs, er óslökkvandi —
Verður sumt af því, sem hann
hefir nú hvað eftir annað borið
eigendum Heimskringlu á brýn,
tekið til íhugunar á viðeigandi
hátt áður langt um líður.
Og þó hann bregði núverandi
ritstjóra Heimskringlu um ráð-
vendnis skort, þá er slíkt ekki
annað en lúaleg aðferð sumra
flokksmanna, — að reyna að
narta í persónu þess, sem þeir
eiga í deilum við. En vindhögg
meiða mest þann, sem út í vind-
inn slær.--Hér að framan hefir
nú verið sýnt með Ijósum rökum,
að ofannefnd ffásögn enskra
blaða var þýdd í Heimskringlu
rétt í aila staði og ráðvendnislega.
En er það af ráðvendni sprott-
ið, að ritstjóri Lögbergs rang-
hermir orð annara? Er það af
eintómri ráðvendni, að hann
hleypur eftir flugufréttum heim á
, England, með því augnamiði, að
geta svert Sir Robert Borden og
núverandi stjórn í Canada? Er
það af ráðvendni, að hann er ei-
líflega ^ð kasta grjóti á Heims-
kringlu og stuðningsmenn þess
blaðs?
Ef alt þetta er af ráðvendr
sprottið—er emkennilegt, hv
litlu hann orkar. Sir Roþert Boi
den er nú sýnt hvert virðingai
merkið á fætur öðru á England
og stjórn hans stendur óhöggu
—þrátt fyrir hfakspár Löberg
ritstjórans og ádeilur.
Heimskringla stendur bjarg
föstum fótum, þrátt fyrir illvilj
hans og grjótkast.
Við austurgluggann
Eftir séra F. J. Bergmann.
2.
Dómur um Kanada.
Merkur inaftur einn á EngLandi
heitir E. Griffith-Jones. Hann er
forstöðumaður eða i'ektor menta-
skólans í Bradford—Bradford Col-
lege. Hann er doktor í guðfræði og
einn af helztu guðfræðingum Eng-
lands. Um aldamótin .síðustu reit
hann bók, sem hann nafnir The As>-
cent through Christ, l>ar sem hann
lét sér hepnast svo vel að samþýða
f ram J> róu n a r ken n i ngu n a kristinni
kenningu, að sú bók er fræg orðin f
enskum bókmentum, þykir ein sú
ailra-bezta bók, er um það efni hefir
ritin verið og heldur áfram að koma
út í fjölmörgum útgáfuin. Nú er ný’
komin út bók eftir hann, er nefnist
Faith and Immortality. Manni
þessum var boðið síðastliðið haust
til Kanada til að flytja fyrirlestra
við þá fjóra guðfræðiskóla, er
standa í sambandi við McGill-há-
skólann í Montreal. Hann kom til
Montreal 1. okt. og komst að þvf um
leið og hann kom, að honum var
ætlað að tala hvern dag, og stund-
um oftar en einu sinni, þá þrjá
mánuði, er hanui dveidist hér. Hann
flutti fyrirlastra 1 æs.sum guðfræði-
nemum sex sinnum á viku, prédik-
aði tvisvar hvern sunnudag , og tal-
aði þess utan á ótal öðrum stöðum
við alls konar tækifæri. Hann seg-
ist á þessum tíma hafa átt kost á að
kynnast Kanadamönnum býsna vef,
þvf hann hafi verið j>afnt með öJlum,.
enginn hafi haft sig út undan, hann
verið jafn-fús að vera með öllum, og
gert öllum öldungis jafnt undir
höfði. Yitaskuld ináði þetta ekki
netna til austur-Kanada.
í merku vikublaðf, sem út kemur
á Englandi og dagsett er 7. marz,
gerir hann grein þe»s, hvernig hon-
um 'hafi litist á lífið með Kanada-
mönnum. Einst mér petta álit hans:
svo eftirtektavert, að koma ætti ís-
lenzkum lesendum tyrir sjónir.
Hollusta Kanadamanna.
Hið fyrsta, sem honum fanst
inarkvert í fari Kanadamanna, er
hollusta þeirra við brezka veldið.
Þó kveðst hann verða að taka
fram, að ekki nái það tii allra. Það
eigi heima um mótmælendur og
enskumælandi fólk með Kanada-
inönnum. Með þeim hlutanum, er
mæiir á frakkneska turigu, segist
hann ekki hafa verið. En hann ótt-
ist mjög um, að sá hluti þjóðarinn-
ar taki ekki þáttt í baráttu Banda-
þjóðanna með neinum sérlegum eld-
hug. Samt sé merki til, að þeir sé
ofurlítið að vakna. Um aðra Kan-
admenn sé ekki að efast. Þeir eru
af alhuga með ættlandinu gamla f
baráttunni. Segist hann engan mun
hafa orðið var við á fjölskyldunum,
er hann hafi kynst í Montreal og
Toronto, einkum Toronto, og þeirra,.
er hann þekki þar heima á Eng-
landi. Háskólarnir segir hann að
sé nærri tómir. Þar sé að eins þeir,
sem vísað hafi verið á bug úr hern-
um, eða menn er bundir sé ýms-
um þjóðþrifastörfum, er ekki megi
vanrækja. 1 söfnuðum mótmæl-
endakirknanna isegir ihann ekkert
sé eftir ungra mana á hermensku
aldri, fremur en á Englandi. Fimtíu
og sex ineðlimir þjóðliingsins sé f
hernum með sonum sfnum. Hann
segir, að sér hafi skilist, að naumast
sé til nokkur þingmaður í Ottawa,
er eigi ekki son eða nákominn ætt-
ingja í stríðinu. 1 þessu eru allir
flokkar jafnir.
Eitt sé víst, og )>að isé þetta, að eigl
sé unt að efiast um bi-ennheita holl-
ustu Kanadamanna á þessum ör-
lagaþrungnu tímum.
Trúarlíf Kanadamanna.
Annað markvert atriði bendir
hann á f fari Kanadamanna, er
hann hafi veitt sérstaka eftirtekt.
Það er trúarlífið og hið andlega
ioftslag, eins og það kom honum
fyrir sjónir í umgengni hans við
presta og safnaðarfólk.
Hann kveðst hafa búist við að
fiuna ástæður í hehni guðfræðinnar
eitthvað líkar því, sem þær voru
fyrir 30 árum á Englandi. Mér hafðf
verið komið til að eiga þess von,
segir liann. En honum sé ánægja
að því að leiðrétta þann skilning.
Fynsta ætlunarverk sitt segir liatm
að verið hafi, eftirað hann var kom-
inn yfir um hafið, að flytja tíu fyrir-
lestra uin ódauðleikann á liéraðs-
fundi presbýtéra klerka í Montreal.
Þar voru hér um bil 40 prestar víðs
vegar úr Quebee-fylki og þess utan
fjöldi frá Montreal.”
“Eg get sagt það afdráttarlaust,
að eg hefi aldrei ávarpað menn með
opnaii Jtuga eða fróðleiksfúsari. Þó
sumt af því, sem eg hélt fram, væri
þess eðlis, að mikið hefir hlotið að
reyna á umiburðariyndi nokkurra.
hinna eldri manna, varð eg aldrei
var neinnar ókurteisi, né heldur
þess anda, sem veifar trúvillu
kylfunni stöðugt, í þeim frjálsu um
ræðum, er áttu sér stað á eftir.
“Eg er sannfærður um, að fram-
sóknai’hugmyndir í guðfræði-efnum
eiga fagra framtið fyrir hendi f Kan.
ada. Fólk 6r- þar albúið þess og
ákaft eftir að iáta leiða sig frá gróð-
urlausum hæðum örvasa (effete)
guðfræði til hins grösuga haglendis
og hinna isvalandi vatna lifandi
hugsunar.
“Söfnuðirnir, þar sem eg prédik-
aði, hvort heidur það var í Mont-
reai, Toronto, Kingston, Ottawa,
Sherbrooke eða annars staðar,
sýndu sama þroska og þrek.
“Reynslan sannfærði mig um, að
þó fólkið með fullum rétti vfsi aliri
óevangoliskri kenningu á bug, sé
tfmi kominn þar í Kanada, ekki síð-
ur en hér, til þess með frjál’sum
liætti að gefa búningnum, er þau
sainmindi hafa verið f klædd, nýtt
snið, til þess þau finni sterk og lif-
andi meðmæli í huga þess.”
Framtíð Kanada.
Um framtíð iands ])ossa tekur
þessi merki höfundur það fram, að
hún sé undir því > komin, hvaða
þjóðerni verði hér ofan á áöldinni,
sem nú er nýbyrjuð. Þar bendir
hanmi á þrent, sem uppi geti orðið á
tening. Brezka þjóðernið geti orð-
ið svo sterkt og fjölment, að það
ráði uin stefnur og horfur í Kanada.
Fari »svo, verður Kanada Bretland-
hið stóra á ókomnum tíma, og
framaferill þjóðarinnar verður í
fullu samræmi við hið bezta í sögu
vorri, bæði í þjóðlegum efnum og
trúarefnum.
Anmar kosturinn sé sá, að þjóð-