Heimskringla - 10.05.1917, Side 4

4. BLAÐSIÐA
HEIM8KRINGLA
WINNIPEG, 10. MAÍ 1917
HEIMSK HINGLA
(Stofnnð 188«)
Kemur út á hverjum Flmtudegl.
Utgefendur og eigendur:
THB VIKINtí PttBSS, LTÐ.
Verh blahslna I Canada og Bandarikjun-
am $2.00 um árlti (fyrirfram borgaB). Sent
tll lslands $2.00 (fyrirfrara borgati).
Allar borganir sendist rátSsmanni blatS-
*lns. Póst etsa banka ávísanir stýlist til The
Vlklng Press, Ltd.
O. T. JOHNSON, rltntjórl.
S. D. B. STEPHANSON, rátSsmatSur.
Skrifstofa:
T20 SHERBKOOKE STREET., WINNIPEG.
p.o. Box 8171 Tnlslml Gnrry 4110
WINNIPEG, MANITOBA, 10. MAI 1917
Ráðstefnan í Bandaríkjunum
Þýðingarmikil ráðstefna stendur nú yfir í
Bandaríkjunum. Þegar saga þessara tíma
verður síðar skrifuð, verður ráðstefna þessi
ef til vill talin einhver þýðingarmesti við-
burður stríðsins. Mæta á henni, eins og
sagt hefir verið frá í blaðinu áður, fulltrúar
frá öllum bandaþjóðunum.
Þátttaka Bandaríkjanna í stríðinu kom
þessu til leiðar. Á ráðstefnu þessari á að
ræða öll mál stríðinu viðkomandi. Þannig
á Bandaríkjunum að gefast tækifæri að læra
af reynslu hinna þjóðanna. Við hverri yfir- i
sjón, sem þær hafa gert, verða þau vöruð.
Þannig verður kraftur þessa öfiuga lýðveld-
is vakinn. Og engum minsta vafa er það
bundið, að þátttaka Bandaríkjanna í stríð-
inu verður aflið, sem ræður því til lykta.
Auðmagnið þar er ekki neitt smáræði og
miljón hermenn geta Bandaríkin sent áður
margir mánuðir líða á orustuvöllinn á Frakk-
landi. Um annað eins munar.
Neðansjávar bátar Þjóðverja gera mikið
tjón með viku hverri og er þetta heldur að
fara í vöxt í seinni tíð. En hugvit Banda-
ríkjamanna er nú farið að glíma við ófögn-
uð þenna ásamt öðrum þjóðum, og því góð
von til, að einhver vörn gegn þessu verði
fundin. Sagt er að Edison gamli sé nú að
fullkomna uppfynding eina, sem ef til vill
muni koma neðansjávar bátum Þjóðverja
algerlega fyrir kattarnef. Aðrir uppfynd-
ingamenn Bandaríkjanna standa heldur ekki
með höndur í vösum. Fáar þjóðir jafnast á
við Bandaríkjaþjóðina hvað verklegt hugvit
snertir.
Frá byrjun stríðsins hefir samúð Banda-
ríkjanna komið í ljós með Frökkum. Vörn
þeirra, sterk sem stálið og heit sem bálið,
gegn árásum hins öfluga hervalds Þjóðverj-
anna hefir vakið aðdáun hjá Bandaríkja-
þjóðinni. Sendiherrar Frakka á ráðstefn-
unni hafa því fengið góðar viðtökur. Þetta
eru heldur engin smámenni. Viviani, fyr-
verandi stjórnarformaður, og Joffre, fyrver-
andi yfir hershöfðingi. Einnig aðrir máls-
metandi menn Frakklands. Hjá öllum þess-
um mönnum hefir komið í ljós eldheitur á-
hugi við þessa ferð þeirra til Bandaríkjanna
og allir gera þeir sér beztu vonir um þátt-
töku þessa mikla lýðveldis í stríðinu.
Hon. A. J. Balfour, utanríkis ráðgjafi
Breta, er formaður fulltrúanefndarinnar frá
Englandi. Hann er atkvæðamaður mikill og
líklegur til þess að hafa mikil og góð áhrif í
Bandaríkjunum.

Fulltrúa nefndin frá Rússlandi er ókomin
enn þá, en von á henni bráðlega.
Allar þessar lýðfrjálsu þjóðir, sem full-
trúa eiga á ráðstefnu þessari, berjast nú und-
ir sama merki. Þær eru allar knúðar fram
af sömu lýðfrelsis hugsjónunum. Einveldið
þýzka er ef til vill mikið og máttugt enn þá,
en undan sameinuðum krafti lýðfrjálsu þjóð-
anna hlýtur það að láta á endanum.
Það er engin ástæða til þess að vera von-
dapur.
+
*
Um ritstjórnargreinar Lögb.
Ritstjóri Lögbergs er orðhvatur maður og
að sama skapi pennafimur. Með fádæma
orðmælgi ritar hann um alla hluti í jörðu og |
á. Þannig hygst hann að gera Lögberg að }
fyrirmýndar-blaði. Lofsöng fagran er hann !
svo einlægt að syngja sjálfum sér og blaði j
sínu. — Aðal kjarninn í “Bitum” er hrós
það, sem ritstjórinn er sí og æ að Iesa yfir
blaðinu. Hefdur hann að sjálfsögðu, að
þetta muni efla vinsældir þess og tryggja
framtíð þess.
Ekki alls fyrir löngu byrjaði hann á helj-
ar langri ritstjórnar grein—sem aldrei ætlar
að taka enda, því einlægt er framhald í
næsta blaði! Grein þessa nefnir hann
“Framtíð Canada”, og reynir hann með
mælgi mikilli að gera hana sem allra fjöl-
breyttasta að efninu til. Flestum íslenzkum
Canadamönnum mun þó virðast grein þessi
frekar léttvæg í alla staði. Enda er tæp-
lega við því að búast, að maður, sem til
þess að gera hefir að eins verið hér stuttan
tíma, sjái Canada sömu augum og þeir Is-
lendingar, sem verið hafa hér lengst; eða
hann beri þann hlýleika í brjósti til þesssa
lands, er einkennir þá, sem fæddir eru hér
og uppaldir. Hans kalda rökfræði hrífur
því hugi fárra Canadamanna, því hann
skortir ástina og einiægnina.
Á einum stað bregður hann upp mynd,
sem á víst að vera af Canada, samhliða þess-
ari ritstjórnargrein sinni. — Hér er átt við
ritstjórnargreinina “Samtal”, sem birtist í
Lögbergi 12. apríl s.l. — Segir grein þessi
frá manni, sem leggur leið sína út í sveit
eina og kemur þar til bónda, þegar hann er
í óða önn að taka upp kartöflur sínar. Fjór-
ar hrúgur af kartöflum eru þarna í garðin-
um. Stærstu hrúguna segist bóndinn gefa
stjórninni, aðra hrúguna segist hann gefa
landeigandanum, en þriðja hrúgan skiftist á
milli prestsins, hersins og lögreglunnar.
Fjórðu hrúguna segist hann gefa svínum
sínum; en þær kartöflur, sem svínin vilji
ekki éta, hafi hann fyrir heimilið. — Þetta
er myndin, sem brugðið er upp af Canada-
bændunum. Þetta er framtíð Canada.
Eftir að hafa birt annað eins og þetta í
blaðinu er ritstjóri Lögbergs samt svo fífl-
djarfur, að þykjast geta gefið öðrum rit-
stjórum lexíu í stjórnmálasögu landsins.
Ritstjórnarsíða Lögbergs, sem út kom síð-
ustu viku, fjallar öll um stjórnmál frá upp-
hafi til enda. Ekkert blað í Canada ræðir
nú stjórnmál af eins miklum hita og kappi
og Lögberg. Helzta málgagn liberala hér í
Winnipeg, blaðið “Free Press”, þolir þar
engan samanburð. Hvað þessi gauragang-
ur í Lögbergi á að þýða, vita menn ekki; en
flesta mun þó gruna, að þessi mikli hiti sé
sprottinn af þrælsótta, en kappið af flokks-
fylgi..
Aðal greinin, sem birtist á ofannefndri
ritstjórnarsíðu, nefnist, “Farðu heim og
lærðu betur.” Grein sú leggur í byrjun
mikla áherzlu á það, hve fáfróður ritstjóri
Heimskringlu sé hér í öllum stjórnmálum.
Og af þessum orsökum finnur ritstjóri Lög-
bergs sig knúðan til þess að setjast niður og
og skrifa “part úr stjórnmálasögu Canada.”
Byrjar hann sögu þessa með því, að segja
frá, að afnám hveititollsins hafi verið kapps-
mál stjórnar og þjóðar frá 1866 til 191 1 ( ! )
Þannig kemst hann að orði um tvö tímabil
tveggja andstæðra stjórna og heldur þetta
víst nýjustu stjórnfræði. Með miklum spek-
ingssvip segir hann þá líka frá því, að
“gagnskifti samskonar’ hafi verið á milli
Bandaríkjanna og Canada frá 1854 til 1866.
—Er þá engu líkara en hann haldi, að eng-
inn viti þetta í Canada nema hann. Leggur
han næst mikla áherzlu á það, að Banda-
ríkin hafi aftekið þenna samning þá, af því
þeim hafi fundist Canada hafa of mikinn
hagnað af honum. —
Svo tekur hann að segja frá stjórnar árum
Sir John Macdonalds. Telur hann hafa ver-
ið “dugandi mann og framsýnan” og þannig
hafi því verið varið með fleiri conservatíva
þá á dögum. Með velvöldum orðum segir
hann frá baráttu hans og þeirra í tollmálinu.
Bendir á það, meðal annars, að þá hafi
gagnskiftastefnan verið sameiginleg stefna
beggja flokkanna um langan tíma. En ves-
alings Lögbergs ritstjórinn gleymir svo
mörgu, sem taka þarf fram í sambandi við
þetta.
Hann gleymir með öllu að minnast á það
með einu orði, að á þeim dögum var auð-
magnið í Bandaríkjunum ekki svo öflugt að
mikil hætta væri á, að iðnaður og annað hér
í Canada gæti orðið því að bráð. Þá var
hagnaðurinn af gagnskiftunum sameiginleg-
ur fyrir þessar tvær þjóðir. En þegar auð-
félögin í Bandaríkjunum urðu öflugri og
auðmagnið þar meira, fékk þetta alt annan
blæ í augum þeirra stjórnmálamanna hér,
sem mest báru hag heima-iðnaðarins og
heima-verzlunarinnar fyrir brjósti. Af þess-
um orsökum breyttist afstaða conservatíva
flokksins í þessu máli. En eins og við mátti
búast, gengur ritstjóri Lögbergs alveg fram
hjá þessu atriði.
Hann fer Iíka að fara fljótt yfir söguna
eftir að liberalar eru komnir til valda 1896.
Er sér einhvern veginn þess meðvitandi, að
þetta muni heppilegast. Segir að vísu, að
liberalar hafi gert tilraunir að koma gagn-
'skiftunum' á, sem allar hafi mishepnast (ekki
segir hann þó nákvæmiega frá tilraunum
þessum, sem ekki var við að búast—þar sem
þær voru. sama sem engar). Á endanum
hafi Sir Wilfrid Laurier svo staðið uppi ráða-
laus í þessu máli og þá spáð því, að tilboð í
þessa átt myndi koma frá Bandaríkjunum
seinna. Heppilegast væri því fyrir Canada-
þjóðina að bíða bara og vera róleg.
Um stjórnarár liberala er Lögbergs rit-
stjórinn ekki margorður. Hann gleymir að
segja frá helztu gerðum þeirra í þjóðar þarf-
ir—járnbrautabraskinu og öðru. Hann seg-
ir ekki frá því, að þeir lækkuðu tollinn á
gullstássi og öðru dóti, sem auðuga fólkið
kaupir, en hækkuðu aftur á móti tollinn á
tóbaki og einnig á ýmsum nauðsynjavörum,
sem fátæka fólkið kaupir. Sýnir þetta ekki
ljóslega, hve miklir stjórnmálapostular liber-
alar eru?
Loksins kemur svo gagnskifta tilboðið
umrædda frá Bandaríkjastjórninni. Liber-
alar rjúka upp til handa og fóta og gera
gagnskiftamáiið að grundvallarstefnu sinni í
kosningunum 1911. En brezka þjóðernið í
Canada var vaknað til meðvitundar um hætt-
una, sem ef til vildi myndi yfir vofa, og
kærði sig því ekki um að eiga neitt á hættu.
Úrslit kosninganna urðu því þau, að liberöl-
um var kollvarpað. En ekki var að undra,
þó ritstjóri Lögbergs væri fámáll um þessar
kosningar. Hér vissi hann síg vera á hál-
um ís.
Hann sagði heldur ekki frá því, að con-
servatíva stjórnin lækkaði toll á öllum land-
búnaðar verkfærum unz tollur þessi var orð-
inn miklu lægri, en hann var á stjórnar-
tíð Iiberala—gagnskifta postulanna sjálfra.
Hann mintist heldur ekki með einu orði á
hina stórkostlegu breytingu, sem varð á öllu
þegar Bandaríkin sögðu Þýzkalandi stríð á
hendur. — Ritstjóri Lögbergs er eins og
blindur fyrir öllu stríðinu viðkomandi. Eða
þannig hefir oss virzt hann vera frá þeirri
stund, að hann vildi gefa Þjóðverjum heim-
farar leyfi í byrjun stríðsins. En á meðan
honum er þann veg farið, getur hann ekki
talist í röð þeirra manna, sem eru vakandi
og lifandi fyrir þörfum samtíðarinnar.—
Hann virðist ekki geta séð, að þátttaka
Bandaríkjanna í stríðinu hafi neina mikii-
væga þýðingu fyrir Canada.. Hann virðist
ekki geta séð, að afstaðan er nú alt önnur
en áður var, — að Canadaþjóðin og Banda-
ríkjaþjóðin eru nú tvær sarnhliða stríðandi
þjóðir. Velferðarmál annarar er því vel-
ferðarmál beggja. Þessar tvær þjóðir
keppa nú samhliða að sama takmarki. Eng-
inn veggur af neinu tagi má því vera á milli
þeirra — stríðið hefir tengt þær bróður-
böndum.
En stjórn Canada sá þetta og skildi. Og
nú nam hún tollinn af hveitinu. Steig þetta
spor til þess að gera Canadabændunum
mögulegt að selja kornbirgðir þær af lélegra
korninu, sem þeim annars hefði ekki verið
unt að selja. Og var þetta um leið hagnað-
ur fyrir Bandaríkin. Gagnskifti þessi eru
nú komin á og reynslan ein verður að skera
úr, hvernig þau gefast. Að vísu var þetta
stríðs ráðstöfun, en þó engin ástæða til áð
ætla, gefist þetta vel í reynslunni, að það
fái ekki að haldast eftir stríðið.
Verður mál þetta svo ekki rætt frekara
að sinni, en síðar verður það tekið rækilega
til íhugunar.
En þá ráðleggingu viljum vér gefa rit-
stjóra Lögbergs, að láta sér annara að fræð-
ast eitthvað sjálfur, en að skipa öðrum að
fara heim og Iæra betur.
Hann hlýtur nú að hafa það á samvizku
sinni, að hafa skrifað þá lélegustu stjórn-
málasögu, sem nokkurn tíma hefir verið á
“þrykk látin ganga.”
Jóhann Sigurjónsson.
Vafalaust hefir það verið öllum Vestur-
Islendingum gleðiefni, að austur-íslenzka
skáldið, Jóhann Sigurjónsson, hefir nú hlot-
ið nýja viðurkenningu hjá erlendum þjóðum.
Eins og sagt var frá í síðasta blaði hefir sjón-
leikur hans “Fjalla-Eyvindur” verið þýddur
á ensku í Bandaríkjunum, verið leikinn þar
og fengið þar mikið lof í enskum blöðum.
Um leið og Vestur-Islendingar gleðjast af
þessu, ætti þetta að erða þeim umhugsunar-
þessu, ætti þetta að verða þeim umhugsun-
arefni.
Vestur-Islendingar hafa dvalið hér í landi
í rúm 40 ár. Ailan þenna tíma hafa þeir
verið undir handarjaðri enskrar menningar
hér. Yngri kynslóðin hefir gengið á ensku
skólana, frá þeim lægri til þeirra' hærri.
Margir Vestur-Islendingar hafa útskrifast af
háskólunum með bezta vitnisburði. Margir
af mönnum þessum skipa nú ýmsar æðri
stöður hér í landi.—Enginn þeirra hefir þó
ort neitt eða samíið, sem aðra eins viður-
kenningu hefir fengið hjá enskumælandi
þjóð — og sjónleikurinn “Fjalla-Eyvindur”
hefir nú hlotið. Austur-fslendingur, sem
aldrei hefir til þessa lands komið, stígur nú
upp á leiksviðið fyrir framan enska þjóð—
en Vestur-íslendingar sitja hér og þar í
áhorfenda hópnum.
Hvernig víkur þessu við?
Sjónleikurinn “Fjalla-Eyvindur” getur
ekki talist stórt skáldverk, sem þoli saman-
burð við beztu leiki annara þjóða.
En leikurinn hefir sögulegt gildi
—og hann er íslenzkt skáldverk,
sem bygt er á þekkingu böfund-
arins á íslenzku þjóðlífi. Ef
skáldið hefði ekki þekt íslenzka
þjóð eins vel og hann gerir, hefði
hann ekki getað samið þenna
sjónleik. Hann hefði þá ekki
getað brugðið upp þessum ramm-
íslenzku myndum; — myndinni af
útilegu manna lífinu við barm ís-
lenzkra fjalla—myndinni af þess-
ari skapstóru konu, sem að hætti
íslenzkra fornkvenna er viljug að
leggja á sig allar þrautir og alt böl
sökum sinnar stóru og óbifanlegu
ástar. Þetta er aðal-mynd sjón-
leiksins — eilífðar gimsteinn ís-
lenzkra sagna, sem aldrei verður
viðurkendur til fulls.
Slíkar myndir, íslenzkar þjóð-
lífsmyndir, þekkja ungir Vestur-
Islendingar ekki eins og skyldi og
í því er leyndardómurinn fólginn.
En ætti þetta ekki að vera
þeim hvöt að leggja meiri rækt en
þeir gera við íslenzkar listir og
bókmentir?
----o----
Við austurgluggann
Eftir séra F. J. Bergmann.
11.
Þegnskyldueiöurinn.
Míkið er um okkur útlending-
ana taiað nú um þessar mundir,
bæði sunnan og norðan landa-
mæranna. Mest er ]>að auðvitað
um Þjóðverja eða menn af þýzkum
ættum. En samt meira og minna
um alla útlendinga. Það er tekið
eftir þeim meir nú en, nokkuru
sinni endrarnær. Innlendir menn
leggja eyrun við, hve nær sem eitt-
hvað ber á góma, sem gefur í skyn,
hverjum auguin þeir líta á borg-
aralegar skyldur sínar nú á þess-
um hættutímum.
Það er að búast við, að hérlend
þjóð taki sér það nærri, eins og nú
er ástatt, ef hún verður þess vör
hjá fólki, sem hér er búsett og hef-
ir notið allra gæða landsins um
lengri eða skemri tíma og allra
réttinda innfæddra borgara, þeir
tala og koma fram með stöð-
ugt meðhald með óvinaþjóðunum
og málstað þeirra, en alls konar
tortryggingar og ófrægingar í garð
þjóðarinnar, er þei, búa með og
ætti ;að skoða sig sem einn hluta
af
Siíkt tal er hverjum manni hinn
mesti ósómi. Ilann ætti að minsta
kosti að kunna að þegja. Vita-
skuld er það vorkunn, þótt Þjóð-
verjum og Austurrikismönnum
renni blóðið til skyldunnar og taki
sárt til þjóðanna, sem þeir eru
runnir af. Og öldungis er það
rangt, iað iáta þá gjalda þess í
nokkurum hlut, ef þeir hegða sér
rétt í orðum og gjörðum.
En þetta um borgararéttinn er
alvörumál. Það ætti allir útlend-
ingar að gera sér ijóst. Hollustu-
eiðurinn, sem bver maður verður
að vinna um leið og hann gerist
borgari landsins, er einn af dýr-
ustu eiðum, sem unnir eru, og ætti
hverjum manni lað vera heilög
skylda að haida.
Þetta um borgaraeiðinn og
skyldurnar, sem honum fylgja,
vaktist upp í huga mínum af nýju
við að lesa smágrein úr Banda-
ríkja-blaði. Þiað er bréf frá Þjóð-
verja einum, Prederick L. Hoff-
rnann í Newark í ríkinu New Jer-
sey, er bann ritar blaðinu New
York Evening Post. Það er á
þessa leið:
“Eg er fæddur á ÞýzkalandJ.
Hefi átt heiijia hér í þessu landi
meira en 30 ár og verið borgari í 25
ár. Þegnskyldueiðurinn heimtar
“ajð verndia stjórnarskrá Banda-
ríkjanna, að slíta og sverja sig
undan allri hollustu og hlýðni við
sérhvern erlendan þjóðhöfðingja,
valdhafa, ríki, eða veldi, hverju
nafni sem nefnist.
“Þessi eiður bindur miljónum
saman amerískra borgam af þýzk-
um ættum, sem standa augliti til
auglitis við liriau.sanr-atriði, er
krefst verklegra framkvæmda,
fremur en orða, Það er nú
á þá skorað, 'að láta breytni
sína verða í samræmi við þegn-
skyidueiðinn og koma fram með
sönnun þess, að þeir eigi skilið að
njóta þeirra óumræðilegu hlunn-
inda, sem fylgja horgararétti
Bandaríkjanna, þar sem er lað
ræða um vörn þjóðarinnar gegn
erlendum óvini.
“Það er harmleikur sögunnar, að
þýzk stjórn skuli hafa brotið af
sér traust vort og velvildarhug
með gegndarlausum og ásettum á-
rásum á líf og eignir amerískna
borgara. Sá ósóminn, sem kórónar
þó alt annað, er samsærið gegn
Jandinu sjálfu.
“Sökum þess er það óljós þjóð-
ræknisskylda sérhvers Ameríku-
manns af þýzkurn rettum, að láta
skilyrðislausa löghlýðni í té í
fylsta mæli við málstað þjóðarinn-
ar, og allan þann stuðning í verki,
sem á þarf að halda, til þess að
vinna fullkominn sigur, er orðið
geti heiminum trygging varanlegs
friðar. Skylda þessarar stundar er
ótvíræð og hverjum einasta manni
af erlendum ættum ætti að vera ant
um að sanan, að þegnskyldueiðar
eru ekki þýðingarlausir og að hægt
er að sýna, í sambandi við amerísk-
an borgarrétt, hvernig þeir geta
birzt i verknaði, er varanlegt gildi
liefir.”
Svo ætti alhr erlendir menn að-
mæla, sem njóta borgararéttinda
og landsins gæða, hvort heldur
hér í Kanada eða í Bandaríkjum,
Það er ekki von, að Kandamönn-
um eða Bandaríkjamönnum standi
á sama, hverja virðingu borgarar af
erlendum ættum bera fyrir þegn-
skyldueið sínum.
1 ræðu, sem J. S. Woodward,.
skrifari Yelferðar Bandalags Kan-
ada (Oanadian Weifare League),
flutti í Kanada klúbbnum hér í
Winnipeg 15. des. 1914, í byrjun
stríðsins að heita mátti, var sýnt.
fram á, að fyrir hundrað árum
hefði fólksfjöldi Bandaríkjanna
verið einar fimm miljónir. I byrj-
an þessarar aldar væri fólksfjöldi
Kanada fimrn miljónir. Á fyrsta
áratug síðustu aldar hefði að eins
70,000 innflytjendur komið til
Bandaríkjanna. En á fyrstu tíu
árum þessarar aldar hefði Kanada
tekið á móti nærri tveim miljón-
um. Með öðrum orðum, innflytj-
endastraumurinn hingað til Kan-
ada var með 28 sinnum meiri hraða
fyrsta áratug tuttugustu aldar, en
til Bandaríkjanna fyrstia áratug
19. aldar. Þó þykir vandi Banda-
ríkjanna vera fullmikill. Enn frem-
ur kom fram að árinu 1870 minna
en einn af hundraði alls innflytj-
enda fjölda B^ndarikjanna frá
löndunum í súð-austur Narður-
urálfu stendur armemnlngur skör
lægra en þjóðir norðurhluta Norð-
urálfu. Mest er þó um það vert,
live fólkið 'frá suðurhluta Norður-
álfu er ólíkt í síðum, upplýsing og
lunderni.
Vandinn, sem þegnréttindin hafa
í för með sér, er mikill í Bandaríkj-
um. En hér í Kanada er hann
eftir þessu svo sem 20 sinnumr
meiri. Það er gott efni til um-
liugsunar, og ætti að kenna sem
flestum að tala sem líkast bréf-
ritaranum þýzka, er lað ofan er
nefndur.
12.
Áfengisbannið.
Af síðustu blöðum frá Reykja-
vík er það augljóst, að bannmálið
er að verða all-mikið áhyggjuefnf
þar í höfuðstaðnum og að lík-
indum um Iand alt. Virðist það'
einkum sökum þess, að alment er
brotið gegn bannlögunum með ó-
leyfilegri áfengissölu.
Mótspyrna gegn bannlögunum
virðist þar enn töluverð. Ymsir
málsmetandi menn þjóðarinnar
voru þeim þegar í byrjum andvíg-
ir. Þar er heill hópur slíkra
manna, sem nefnir sig andbann-
inga. Virðast þeir helzt vilja ann-
að hvort fá lögunuin breytt, eða
að þau sé numin úr gildi með öllu.
Og eftirlit af hálfu liins opinbera
virðist vera lítið sem ekkert. Þá
er ekki við góðu að búast.
Reymsla er hvarvetna sú, að lög
um áfengisbann eru öldumgis
máttvana, nema því að eins að
eftirlit af hálfu þeirrai embættis-
manna, er löggæzlu hafa á hendi,
sé eindregið og vakandi.
Þegar eg hugsa um þetta, rís ó-
sjálfrátt upp í huga mínum nafn
og dæmi eins látins Islendings hér
fyrir vestan, sean mér finst þess
vert, að á lofti sé haldið, einmitt í
þessu sambandi. Það er Magnús
heitinn Brynjólfsson, lögmaður.
Hiainn var sjálfur andbanningur
og neytti áfengis. Um það leyti að
bannlögin komust á í Norður-
Dakota, mun hann hafa verið þeim
andvígur, og það all-einarðlega.
Svo varð hann ríkis-lögsóknari eft-
ir allharða kosningta baráttu. Sá
embættismaður á að sjá um það
yfirleitt, að lögum ríkisins sé hlýtt.
Þegar hann loks hlaut kosningu,
héldu margir, að htanin myndi ekki
beita sér sérlega mikið gegn ólög-
legri áfengissölu. Það myndí
verða sæld í búi þeirra, sem til-
hneigingu höfðu til þess að rekfa
þann atvinnuveg. En þeir, er
hugsuðu og töluðu á þá leið, þektu
ekki manninn.
Þegar hann var kominn f ean-
bættið, sagði hann: öllum er það
vitanlegt, að eg hefi verið bann-
lögunum ait ananð en hlyntur.
Eg hefi barist á móti þeim ijóst og