Heimskringla - 02.08.1917, Qupperneq 2

Z BLA06ÍÐA
HEIMSKRINGLA
WmNIPIlG, 2. AGÚ6T 1917.
r—-------------------- '
Keisaravaldið þýzka
Eftir síra F. J. Bergmann.
..... ■— — J
(Pramh.)
35.
Von Caprivi veríur kanzlari.
Eigi var laust við, að Þjóðverj-
um fyndist fargi vera létt af og þeir
íæri að draga andann iéttara, er
Bismarck lét af embætti, þó þeir
kynni að meta manninn og léti sér
eigi dyljast, hvíiíkt stórvirki hann
hafði unnið íyrir þjóðina. Menn
höfðu fundið til þess með nokk-
urri óþreyju, að hann hélt þjóð-
inni í járngreipum. Betta átti sér
eigi að eins stað með andstæðing-
um hans, heldur einnig með þjóð-
inni yfirleitt.
Caprivi mætti nefna manninn
með langa nafninu. Fullu nafni
hét hann Georg Leo von Caprivi
De Caprera De Montecuccoli. Hann
var fæddur 24. feb. 1831. Bismarck
hafði fyrstur á hann bent sem lík-
Jegan mann til að taka við kanzl-
araembættinu af honum. Caprivi
iiafði sýnt töluverða stjórnarhæfi-
leika og var engum stjórnmála-
flokki háður. Hann var ekipaður
kanzlari 1 marz 1890 og uin ieið
prússneskur forsætisráðherra og
utanríkisráðherra.
Hann var um þetta ieyti alþýðu
manna á Þýzkialandi ókunnur og
það kom öllum býsna mikið á ó-
vart, að hann skyldi verða kanz-
iari. En reynslan sýndi þess óræk-
an vott, að keisaranuzn hiafði ekki
missýnst í vali.
Þó stjórnarsnekkjan eigi væri
J>egar í byrjan eins föst í rásinni
og hún hafði verið í höndum Bis-
marcks, náði Caprivi fljótt föstum
tökum. Ræður hans á ríkisþingi
þóttu ijósar og vel hugsaðar með
afbrigðum. Yfir þeim hvíldi svip-
ur hins tigna manns og ávalt þótti
hann hæfa markið fyrirtaks vel.
I>að var grunt á þvf góða með
Englendingum og Þjóðverjum um
það leyti, er hann tók við embætti.
Fyrsta afrek hans viar samningur,
sem gerður var við Bretland í júlí
1890, um það svæði í Suðurálfu, er
hvoru landinu fyrir sig bæri heim-
ild til að hafa eftirlit með og áhrif
á. Bismarck hafði í þeim efnum
íramfylgt kröfum af Þýzkaiands
hálfu, sem brezkum stjórnmála-
mönnum voru mjög á móti skapi,
og þótti hin mesta vansæmd að og
ásælni af Þjóðverjum. Bismarck
skildi svo við, að samkomulagið
með ríkjunum viar nokkuð erfitt
og ekki sem vingjarnlegast.
Oaprivi tók þar í taumana af
mikilli gætni og forsjá og leitaðist
við að semja við Engiand af sem
mestri aanngimi, svo vinátta og
bræðralag gæti haldist. Honum
tókst t>.ð semja svo við Salisbury
iávarð, að Þýzkaland virtist bera
óskarðan hlut frá borði. 8amt
sem áður var flokkur eigi lítill á
Þýzkalandi, er mjög lét sér ant um
nýiendumálin. Hann tók sér það
nærri, er Þjóðverjar hættu að
ryðja sér til rúms í Austur Afríku
og Nígeríu . Einkum urðu þeir
sárir út af því, að Þjóðverjiar skyldi
iáta kröfur sínar til Zanzibar nið-
ur faila. En það gerðu þeir gegn
því, að fá Helguland, sem komið
hefði Englendingum vel að eiga f
stríði þessu en verið hefir Þjóðverj-
um lífsskilyrði. Skammsýnin og
skaðinn var því Englands megin,
Þjóðverjum i viL
En einmitt þetta varð tilefni til
beiskustu árása, sem gerðar voru á
Caprivi kanzlara. Á hinn bóginn
hepnaðist lionum að ná svo miklu
svæði í Afríku til handa Þjóðverj-
um, að þeir máttu vel gera sig á-
nægðia með. Hann gerði samninga
við innfædda höfðingja í Afríku
um stór svæði handa Þýzkalandi.
1 suðvestur Afríku náði hann í
langa og mjóa Jandspildu austur
til Zambezi, er Þjóðverjar höfðu
umráð yfir. Viar spilda þessi nefnd:
Fingur Caprivi.
1 afskiftum sfnum af þýzkum ný-
JendumáJum f Afríku sýndi kanz-
larinn mikla íorsjá og fyrirhyggju.
Hann lét sér hepnast að hefja nýtt
tímabil á' öllu því svæði, er nú
hiafði komist undir yfirráð Þjóð-
verja, — tímabil framfara, nýrra
fyrirtækja og tilrauna með að gera
þessar nýlendueignir að samfeldri
heild.
Verzluniarsamninga gerði Caprivi
við Austurríki og Rúmeníu og
fleiri ríki, eftir að samningarnir við
England um nýlendurnar í Afríku
voru gerðir. Fanst keisaranum
svo mikið til alls þessa koma, að
Caprivi viar gerður að greifa. En
upp frá þessu varð Caprivi fyrir
stöðugum árásum af hálfu bænda-
flokksins. Vantraust þeirra til
kanzlarans var að lang-mestu leyti
af þeirri ástæðu, að hann átti
sjááfur engar landeignir. Upp úr
þessu varð hann mest að reiða sig
á fylgi frjálslynda flokksins og
annara flokka, er áður höfðu verið
stjórnar-andstæðingar.
Hann kom á nýju skipulagi í
hemum, er mikla ólgu vakti á
þingi. En hann komst yfir þann
ólgusjó allan og fekk vilja sínum
framgengt. En mcð því ávann
'hann sér óvináttu hermannanná, er
tilheyrðu hinum gamla skólia.
Þeim var eigi unt að fyrirgefa hon-
um, að hann hafði stytt herþjón-
ustu tímann.
Árið 1892 leitaðist Caprivi við að
fá þingið til að samþykkja frum-
varp um mentamál. Studdi hann
það frumvarp með allmiklum á-
kafa, og hélt því fram, að þar væri
um baráttuna milli kristindóms
og guðsafneitunar að ræða. En
honum tókst ekki að fá frumvarp
þetta samþykt af þinginu, en varð
þar að lúba. í lægra haldi.
Upp úr því neyddist Caprivi til
að segja af sér því mikilsvarðanda
embætti að vera prússneskur for-
sætisráðherra. Var það embætti
fengið Eulenberg greifa. En árið
1894 reis meiningamunur alimikill
upp með þeim, EuJenberg og Cap-
rivi, út af frumvarpi til breytingia á
hegningarlögunum (Umsturz Vor-
lage). Og í októbermánuði varð
ágreiningur þessi til þess, að keis-
larinn vék báðum frá embætti. En
faJl Caprivi var þó að likindum
mest bændaflokknum að kenna.
Með frain var það Jíka því að
kenna, að þó hann léti sér prýði
vel íarast meðferð allrar umsýslu
landsins, hafði hann vanrækt að
mynda nokkurn flokk, er léði hon-
um fylgi sitt, hvorki meðal þing-
manna, né við hirðina. Hann gerði
skyldu sína eftir beztu föngum, en
reyndi aldrei að haldía neinni veru-
legri vörn uppi fyrir sjálfan sig.
Fylgismenn Bismarcks létu hann
heldur aldrei f friði. Enda gerði
Caprivi sitt til að ljá þeim lið, er
haldia vildu istjórnmálamanninum
mikla í stöðugri útlegð, og sjá um,
að hann kæmi áhrifum stnum
hvergi að. En í þessu efni, eins og
svo mörgum öðrum, var öllum það
hulto ráðgáta, hvort stjórnmála-
stefna Caprivis var stjórnmála-
stefna sjálfs hans eðia keisarans.
Mönnum var aldrei ljóst, hvort
heldur Caprivi væri að eins að
hlýða boði keisarans og bainni, eða
hann væri að fyigja því fram, er
hann sjálfur álcit heppilegast.
Caprivi var maður sérlega göfug-
ur og drottinhollur. Þessi drottin-
hollusta bilaði laJls ekkert, þó hon-
um væri svo skyndilega vikið frá
embætti. Hann þverneitaði eftir
sem áður að réttlæta sjálfan sig í
nokkurum hlut. Það var eigi með
nokkuru móti unt að fá hann til
að rita eridurminningar um æfi
síma, og embættisfærslu, er seinna
yrði gefnar út.
Síðustu æfiár sín dró Caprivi sig
í hlé. Hernaðarskyldur sínar hafði
liann orðið að leggja niður að boði
keisarans, og tók sér allnærri.
Hann var 68 ána, er hann lézt 6.
feb. 1899 og hafði aldrei kvæntur
verið.
36.
Keisarinn af guðs náð.
Einvaldið í heiminum hefir lengi
hvílt á þeirri gömlu kenningu, að
það sé ekki Jagt konungunum í
hönd af þjóðum þeim, er þeir ríkja
yfir, heldur sé þeim fengið valdið
beint af guði sjálfum. Þjóðirnar
geti því aJls eigi látið konungana
bera neina ábyrgð á gjörðum sín-
um og stjórnarathöfnum. þá á-
byrgð beri þeir einungis gagnvart
guði sjálfum. Konungar sé til þess
fæddir, að vera einvaidar. Þegar
einveldi þetta, sem forsjónin hafi
lagt þeim í hendur, er þeir enfi
lágu í vöggu, sé skert og bakmark-
að af þjóðunum, sé með því gerð
uppreist gegn guði og því drottin-
valdf,' sem vér erum honum skyld-
ir um.
Af guðs náð eru allir menn það,
sem þeir eru. Af guðs náð eru öll
völd og alt valdsumboð. Fögur og
sönn lífsskoðan liggur þar til
grundvallar, enda er það lífsskoð-
an kristindómsins. En sú lífsskoð-
an verður að skrípamynd, af því
mannfjöldinn, mannfélagsheildin,
er ekki tekin til greina. Réttinn
til valda hefir sá einn, er völdunum
beitir heildinni til velferðar. Um
leið og hann fer að beita vöJdun-
um til að steypa mannféliagsheild-
inni út í einhvern voða, beita þeim
með eigingirni og ranglæti, til
þess fáeinir menn í ríkinu eða ríkið
í heild lifir á annarra kostnað,
verður það væmið hræsnimál, að
styðja ranglæti sitt með valdsum-
boði af hæðum.
Það var áður á það vikið, hvernig
Vilhjálmur II. hefir þegar frá
byrjan tamið sér að flétta guðs
nafn inn í ræður sínar. Með þvf
viil hann koma þeim hugsunar-
hætti inn hjá þjóðinni, að sínu
boði og banni verði hún lað hlíta,
sökum þess, að það sé guðs boð og
bann. Vilji keisaraus sé ávalt guðs
vilji. Keisaranum og guði sýnist
ávalt hið sama. Frá úrskurði
keisarans megi aldrei áfrýjia til
annars dómstóLs, því úrskurður
keisarans sé úrskurður guðs al-
máttugs.
Þessi kenning keisarans um, að
hann hafi fengið völd sfn að ofan,
kemur fram svo að segja í hverri
ræðu, sem hann hefir flutt, og þær
eru margar orðnar. Hann setur
hana eigi fram með óákveðnum
orðum, eðia. hógværum bendingum,
heldur með kreptum knefa og
og þruinandi raustu.
Árið 1910 komst keisarinn svo að
orði í ræðu, sem Jiann flutti í
Koenigsberg:
Hér setti afi minn me5 eigin rétti
prússnesku kórónuna á höfuð sér,
og lagði enn einu sinni áherzluna
á þá staðhöfn, að hún væri gefin
honum af guði einum, en ekki af
þingi, né nokkurri þjóðsamkundu,
eða almennri atkvæðagreiðslu, og
að hann skoðaði sjálfan sig korið
verkfæri himinsins og framkvæmdi
skyldur sínar sem stjórnari og ein-
veldur samkvæmt því.
Eins og gerð var grein fyrir hér
að framan, þótti Friðrik mikli ekki
vera neinn trúmaður og gaf það
heldur aldrei í skyn. Fremur þótti
hann bJygðunarlítilI hundingi í
tali og lífsskoðan. En um Friðrik
mikla segir Vilhjálmur II.:
Og eins og kóngurinn mikli var
aldrei gerður strandaglópur af hin-
um gamla samherja (þ.e. guði), eins
mun föðurlandið og þetta fagra
hérað ávalt vera nærri hjarta
hans.
Vilhjálmur II. er svo á valdi
þessarar hugsunar, að keisarinn sé
jafngildur guði almáttugum og
þeir sé eins konar bandamenn og
aamherjar í fyrirtækjum sínum, að
það er öldungis loku fyrir það
skotið, að hann komi auga á hið
hlægilega f þeirri kenningu. Hon-
um hættir stöðugt við að setja
sjálfan sig svo nálægt hinni æðstu
hátign, að oft og tíðum varpar það
skugga lall-miklum á heilbrigði
hugsana hans og hefir komið
þeirri vSkoðan inn hjá mörgum, að
hann væri ekki með öllum mjalia,
FuIItrúum írá Brandenborg seg-
ir hann: Eg álít alla stöðu mína
fengna mér beint af himnum, og
að eg hafi verið kallaður at hinum
Allra hæsta til þess að vinna vexk
hans. Stundum verður embættið
sjálft að lúba í lægra haldi fyrir
keisamnum. Hann ritar í bókina
gullnu í Muenchen:
Suprema lex regis voluntas —
vilji konungsins er æðsta lögmál.
En þá er konungurinn sebtur yfir
hinn æðsta, ósýnilega löggjafa.
Með barnalegri hégómagirni er
keisarinn við alls konar tækifæri
að lýsa yfir takmarkalausu full-
veldi sínu. Hann ba.lar um kirkj-
una sem kirkjuna sína og í henni
er eg æðsti biskup — summus epis-
copus. Svo kemst hann að orði,
þegar hann er að leggja embættis-
mönnum skyldur þeirra fyrir
brjóst: “Það er einungis einn
herra í þessu landi. Það er eg.
Hvern þann, er andæfir mér, skal
eg merja sundur.
f byrjan stríðsins á keisarinn að
hafa ávarpað herinn á þessa leið:
Eg er innblásinn af heilögum
anda, og stjórn mín er samkvæmt
guðlegum rétti. Sökum þess er
herlið mitt undir stjórn hins Al-
valda. í hans nafni skipa eg yður
að ofsækja óvinina, unz ekkert er
orðið eftir af þeim. Vei öllum
þeim, sem vakið hafa bræði Þýzka-
lands og veldi. Vei öllum þeim,
sem ekki gefa gaum að rödd minni
og ekki hlýða vilja mínum. Guð
Þjóðverja vill hafa völdin og vill
láta hlýða sér.
Það er engin furðia þótt oft hafi
verið efast um andlega heilbrigði
keisarans. Einn þeirra manna, er
fyrst bentu á geðsturlan í fari
keisarans, var enginn annlar en
móðurbróðir hans, Játvarður kon-
ungur. Hann þekti frænda slnn
vel og hafði glögt auga. Mönnum
var um það kunnugt, að Vilhjálm-
ur var ekki f miklu' áliti hjá móð-
urbróður sínum.
Á lnað hefir bent verið, að í síð-
asta skifti, er Játvarður konungur
kom til Parísarborgar, át hann
dögurð í húsi vinar síns þar.
Margt bar á góma, eins og gengur,
yfir borðum. Meðal anoars vlar
minst á keisarann. “Eg skifti mér
svo sem ekkert af honum,” á þá
Játvarður að hafa sagt. “Hann er
vitfirringur!”
Metnaður keisarans er úr öllu
hófi. Þiað ber víst flestum saman
um. Og sjálfsagt stendur þetta tal
um guðdóminn sem jafningja sinn
og samherja að einhverju leyti í
sambandi við metnað sjálfs hans.
Hann vill vera öllum meiri. Og
hann vill áviaJt vera þess fullvfs og
Játa aðra vem það um leið, að
hann hljóti að bera sigur úr být-
um, en óvinir hans skömm og háð-
ung. 1 sambandi við metnað keis-
ia.rans stendur takmarkalaust
sjálfsálit. Og það er enn risavaxn-
ara en metnaðurinn.
Hugmyndin um ofurmennið er
þýzk eins og öllum er kunnugt.
Hún er ein af gimsteinuin þýzkr-
ar heim'speki. Keisaranum kemur
ekki til hugar, að skoða sjáltan sig
eins og venjulcgan dauðlegan
mann. Það er jafn-langt frá hon-
um, eins og það er frá okkur, hvers-
dagsmönnum, að skoða okkur aþa
eða hellisbúa. Hann minnist heizt
ekki afa síns, nema til þess að
nefna hann Vilhjálm mikla. Og
þegar hia.nn er að heiðra minningu
hans, ineð því að gefa honum
þetta virðulega auknefni, hafa
menn eitthvert óljóst hugboð um,
að hann sjálfur—Vilhjálmur II.—
eigi það ekki sfður skilið. En eitt
er víst. Hann er ofurmennið. Hon-
um eru allir vegir færir. Alt er
rétt, sem honuin hugkvæmist og
luarm gerir.
Sökum þess, að hann var sjálfur
ofurmenni, gat hann eigi þolað Bis-
marck við hlið sér, sem í raun og
veru var sjáJfur persónugerfing
þeirrar hugmyndar. Eitt ofur-
menni getur ekki þolað annað.
Ofurmenni er alt leyfilegt. Fyrir
þvf var það sjálfsagt, að keisara-
ofurmennið steypti kanzlara-ofur-
urmenninu úr stóii, hvað mikið
sein þjóðin átti honum að þakka.
Vilhjáimur II. hefir reist við aft-
ur kenningu Loðvíks XIV., sem
fyrir löngu var orðin fjarstæða í
hugum manna: Ríkiö er eg sjálf-
ur — l’etat c’est moi. Þar sem keis-
arinn er verkfæri hins almáttuga,
hlýtur stjórnin öll að hvíla á
herðum honum. Og ekki að eins
stjórn í venjulegum skiiningi, held-
ur áliti, smekkvísi og trúarskoðan-
ir. Vilhjálmur II. er ekki við eina
fjölina feldur. Hann flytur erindi
um alla hluti: Listir, liljómlist,
bókmentir, guðfræði; hann prédik-
ar bæði trú og siðfræði. Og erindi
keisarans eru öll svipuðust því, að
einhver af spámönnum gamla
tesbamentisins sé aftur upp risinn
og farinn að tala. Keisarinn talar í
guðs nafni, eins og þeir töluðu.
37.
Drottinssvik.
Þótt keisarinn eigi í hlut, er
naumast við því að búast, að orð
hans komist hjá því að verða gagn-
rýnd, fremur en orð annarra
manna. Endia \arð sú raunin á,
þegar í byrjan. Menn fóru að
henda gaman að þessum ofur-
mennis-erindum, sem stöðugt var
verið að flytja, eigi að eins utian
Þýzkalands, heldur einnig á Þýzka-
landi sjálfu. Skrafið um keisarann
var ekki ávalt hljóðskraf. Ummæli
birtust endiaiaust í blöðunum, ým-
ist út af ræðum keisarans eða
öðru atferli, sem í sjálfu sér voru
meiniaus og fráleitt hefði verið
veitt nein eftirtekt í nokkuru öðru
landi, nema þá helzt Rússlandi.
Þau brugðu upp skringiljósi yfir
keisarans og hugsuniartiátt hans,
sem leystu hláturböndin. Þann ó-
sóma inátti keisarinn eigi með
neinu móti þoia.
Hér áttu biöðin ekki einungis
hlut að máli. Þetba kom hvað eft-
ir annað fyrir í ríkisþinginu. Fyr-
ir þvf varð að finna upp einhverja
reglu, er fyigja mætti. Og reglan
viar sú, að leyfa mætti umræður
um þau erindi keisarans, sem birt
voru í lögbirtingarblaði ríkisins,
Reichsanzeiger.
Af þessum orsökum urðu lög-
sóknir fyrir drotinssvik—lése ma-
jesté —miklu almennari á Þýzka-
landi, en nokkuru sinni hafði áður
átt sér stað, þegar frá því á fyrstu
árum Vilhjálms II. Hviað eftir
annað lét hann sér sama, að kveða
upp harða og óvægilega áfellis-
dóma yfir mönnum og málefnum
og stórum stjórnmáiafiokkum. Þá
viar eigi ávalt auðvelt, eins og gef-
ur að skilja, að bera blak af sér
með þeirri lotningu og nærgætni,
sem keisarinn heimtaði, að honum
væri sýnd, og láta þó öllum verða
skiljanlegt, að keisarinn fór oft og
tíðum með óvit. Eigi átti þetta
sfzt heima um jafnaðarmenn, sem
stöðugt áttu í höggi við einvaldið,
og hvað eftir annað voru víttir fyr-
ir drottinssvik og látnir sæta faing-
elsisvist.
Á Þýzkalandi var nú verið að
gera tilraun með að sameina ein-
valdsstjórn lýðvaldsstofnunum.
Að það hepnaðist svo lengi, var
sökum þess að öll flokkaskipan
lenti á ringulreið, og skortur
var á stjórnmálaleiðtogum, er væri
þeir afburðamenn, er á þurfti að
halda. Þinginu og þingunum á
Þýzkalandi var fremur lítill gaum-
ur gefinn af alþýðu, enda er það
býsna almenn þjóðasynd og mun
eiga sér stað að meira og minna
leyti með öllum þjóðum. Ríkis-
þingið (Reichstag) var fremux illa
sótt. Menn fundu sér alis konar
afsakanir. Undir kyrrlátu yfir-
borði er þar ávalt mikil óánægj'a
og gagnrýni á láguin nótum. Hún
gengur þar oftast á sokkaleistum.
óánægjan og gagnrýnin, sem
ólgar þar undir niðri í hugum
manna, en fer oftast huldu höfði,
hefir öll snúist um einvaldið, —
keisaravaldið, sem þar ræður lög-
um og lofum og ekki verður snúið
sér þversfótar fyrir. Einvaldskenn-
inguna þýzku hafa Þjóðverjar
nefnt Býzantinisma. MikJigarður
var í fyrndinni nefndur Byzanti-
um. Og kenningin um einvaldið
á Þýzkalandi þykir draga lang-
mestan dám af einvaldshugmynd-
um Miklagarðskeisaranna gömlu.
En þjóðin þýzka er hógvær og
feikna þolinmóð. Bismarck hafði
lialdið járnsprota sínum yfir henni.
Kveinkað liafði hún sér í hljóði
oft og einatt. En í hina röndina
fann hún bezt, að sætta sig við
það. Hagur þjóðarinnar blómgað-
ist, og um það var meira vert, en
hitt. Nú voru völdin dregin úr
hönduin Bismarcks og komin keis-
aranum f hendur. Sumum fanst
síðari villan verri hinni fyrri, en á-
litamál hvort ekki var bezt að
finna sig í því öllu og láta stjórn-
máliagarpana spreyta sig á að fást
við þjóðarbúskapinn.
Hinum gífurlegu og oft og tíð-
um fremur vanhugsuðu ummæl-
um keisarans kunnu menn iila,
einkum framan af. En svo vöndust
menn þessu, eins og menn verða
að venjast svo mörgum meinbug-
um öðrum 'hér á þessarri jörð. Og
mönnum gekk það þeim mun bet-
ur, sem keisarinn lét sér betur
hepnast að koma þeirri liugmynd
inn hjá þjóðinni, að friðurinn í
Norðurálfunni hvíldi á herðum
hans, og að honum væri friðurinn
hið mesta áhugamál, þótt það
hafi nú reymst hræsni.
Svo er því ekki að neita, að Yil-
hjálmur II. er fyrir margra hluta
sakir mikilhæfur og íjölhæfur
maður. Hann hefir þann metnað,
að vera mcstur einvaldur í heími,
ek'ki einungis að því er til vald-
anna kemur, heldur að því leyti,
er til þekkingar kemur á stjórnar-
fari og landsháttuin. Hann er
alls staðar á ferðinni í ríkjum sín-
um. Hann veitir öllu nákvæma
eftirtekt. Hann lætur engan hlut
afskiftaiausan. Og ávalt kemur
það í ljós, að hann hefir fyrir fram
aflað sér nokkurrar þekkingar í
hverju atriði og hefir vanalega eitt-
hvað til síns máls.
En mest er um það vert, hve
örfandi þessi afskifti hans eru á
öllum svæðum þjóðlifsins. Hvar-
vetna heimtar keisarinn sjálfur að
alt sé í bezta Jagi. Hvarvetna er
hann á ferð til að líta eftir og leið-
beina. Auga keisarans hvílir á öll-
um, háum og lágum. Það er lftill
vandi að láta sér skyiijiast, hve mik-
ils er um þetta vert.
Önnur afleiðing af einvaldsstjórn
keisarans er sú, að það er eigi unt
að gera sér þess Ijósa grein, hvað-
an stjórnarathafnir og stjórnar-
stefnur eru runnar. Eru fram-
kvæmdir og ráð f opinberum mál-
um landsins runnar undan rifjum
keisai’ans, eða eru þær runnar und-
an rifjum kanzlaranna og ráð-
Igjafanna? Ilver ber eiginlega á-
byrgðina? Er kanzlarinn og embætt-
ismenn yfirleitt annað og meiria
en eins konar talsímar keisarans,
sem hann notar til þess að koma
hugsunum sínum til þjóðarinnar?
Hvar er ábyrgðin? Keisarinn
ber enga ábyrgð nema gagnvart
hinum Alvalda einum. Ranzlar-
inn ber enga ábyrgð gagnvart
þingi og þjóð. Hann ber ábyrgð
gagnvart keisaranum einum. Rík-
ið þýzka verður því að nokkuru
leyti sálarlaust, líkt og auðfélögin
miklu, sem ef til vill hafa margar
þúsundir manna í þjónustu sinni.
Yerði einhver fyrir ranglátri með-
ferð, er eigi unt að finna neinn,
sem ber ábyrgðina. Einn vísar frá
sér til annars. F.'lagið er sálar-
laust. Eitthvað svipað á sér sbað
með þýzka ríkið, einkum í viðskift-
um þess við aðrar þjóðir.
-------O--------
Frétt (rá Islandi.
Bréfkafli úr Hrútafirði skrifaður
1. m'aií: “Veturinn ihefir verið yfir-
leitt góður, hagbeit góð mestan
hluta hans. Alhhörð tíð var um
tíma síðast, frá því í byrjun apríl
og þangað til í maíbyrjun, norðan
hríðar og snjókoma allmikil. Nú
er komin góð tíð aftur. Laugap-
daginn fyrir páska skall á mikil
norðanhríð, sfðla dags. Hrakti þá
víða fé hér í nágrannasveitunum
og týndist allmargt á sumum bæj-
um. Þannig týndist og drapst um
40 fjár á Sveðjustöðum í Miðfirði.
1 Hrútafirði týndust 5 kindur á
einum bæ og víða skall hurð nærri
hælum með fénað, en það vildi til
að hrfðin kom seint á degi, svo fé
var víða komið heim.”
’—.........
GISLI GOODMAN
TIXSMIÐllR,
V
VorkstœtJi:—Horni Toronto Bt. Of
Notre Dame Ave.
Ph«»nf Helmllla
Gtrry 29Kfl Garry 8M
J
Hafið þér borgað
Heimskringlu ?
Talslml: Maln 5302.
Dr. J. G. Snidal
TANNLÆKNIR.
614 SOMERSET BLK.
Portage Avenue. WINNIPBQ
Dr. G. J. Gis/ason
Fhy’iilclan and Surflrean
Athygli veitt Atigna, Eyrna og
Kverka SJúkdómum. Asamt
innvortis sjúkdómum og upp-
skurtJl.
18 8 >uth 3rd St*« Grand ForEre* N.D.
Dr. J. Stefánssos
4*1 BOYD BlIILDMie
Hornl Portasre Ave. og Edmonton St.
Stundar einxöneu auffna, eyrna,
nef og kverka-sjúkdóma. Er a« hltta
fr& kl. 10 tll 12 f.h. or kl. 2 tll • o.h.
Phone: Main 3088.
Helmlll: 106 Ollvla St. Tals. Q. 2816
Vór httfum fullar blrshlr hr.ln-
uetu lyfja og ntlalt. KocsiB
mett lyfsettla yttar hlnyah, Tór
rorum mettulln aákvsemloya oftlr
Avisan Iseknlstns. Vér aitnum
utansvolta pöntunum of s.ljum
glftlnraleyfl. : : :
COLCUEUGH <& CO.
Nfllrr Daaaf Jt Sherhraaka Itfl.
Phone Garry 269G—2891
í
*
- •
A. S. BARDAL
selur likklstur og annast ua ðt-
farlr. Allur útbúnahur ai bostl.
Ennfremur solur hann allsk.aar
mlnnlsvarha og lerstolna. : :
•18 BHERBROOKE ST.
Pheaa G. 2162 WIMIiraG
AGRIP AF REGLUGJÖRB am
heimifisréttarlönd í Caaada
«f NorðTestnrlaadÍBB.
Hvcr fjttlshyldufattlr etJa hver karl-
matlur tem er lt &ra, s.m var hrozkur
þogn I byrjun stritslns of h.flr verltl
pat) slTan, tlt s.m or þoyn BandaþjóS-
anna oDa óh&Vrar þjóDar, yetur t.klS
h.imlllsrótt & fjórDunr úr soctlon af ó-
taknu stjórnarlandl f Manltoba, Sas-
katch.wan eDa Alb.rta. Umsaokjandl
v.rDur sj&lfur aD koma & landskrlf-
stofu stjornarlnnar sDa undlrskrlfstofw
hsnnar I þvl hóraDt. f umboDl anaars
■kyldnri—Sn m&nala &búD of rssktum
m& taka land undlr vlssum skllyrDum.
landslns & hrsrju af þrsmur &rum.
f vlssnm hóruDum trstur hvsr land-
landnsml fsnalD forkaupsrótt & fjórD-
unrl s.ctlonar msD fram landl slnu.
V.rD: $3.06 fyrlr hv.rja ehru. Shyldur:
Ssx minala &b&D & hrsrju hlnna
nasstu þrlrrja &ra sftlr hann heflr
hlotlD slrnarbróf fyrlr hslmlllsróttar-
landl slnu og auh þsss rmhtaD 56
ekrur & hlnu setnna landl. Forkaups-
róttar bróf r.tur landn.mt f.nrlD um
I.ID or hann fssr h.ImlHsróttarbréflD.
•n þð m.D vlssum skllyrDum..
Usndn.ml, s.m fenrltt h.flr h.lmtlls-
réttarland, «n r.tur skkl fsnrlD for-
kaupsrétt (pre-emptlon) rstnr ksypt
hslmlllsróttarland I Tlssum hóruDum.
VsrD $3.00 skran. VerDur aD húa &
landlnu s.x m&nuDI af hvsrju af þrem-
ur irum. rsekta 60 ekrur or byrrJa hús.
tsm sé $800.00 vlrDI.
Þslr ssm hafa skrlfaD slr fyrlr hstm-
IHsréttarlandl, reta unalD landbúnaD-
arvlnnn hJA bmndurn I Canada ArlD
1917 or tfml s& retknast ssm skyldu-
tfmt & tandl þslrra. undlr vlssum skll-
yrDum.
T>srar stjðrnarlttnd eru aurtýat sDa
tllkynt & annan h&tt, r*ta helmkomnlr
hsrmsnn, ssm verlD hafa I hsrþjðnusto
srlsndts or fenrlD hafa hsIDarlsra
lausn, fenrlD elns dsrs forranrs rðtt
tll aD skrlfa slr fyrlr hslmlllsróttar-
landl & landskrlfstofu hóraDslns (sn
ekkl & undlrskrlfstofu). Uansnarhréf
vsrDur hann aD rsta sýnt skrlfstofu-
stjðranum.
W. W. COHT,
Deputy Hlnlstsr of tha Interlor.
B16D, sero flvtja aurlýslnr* þessa (
helmlldarleysl. f& uia borfua fyrtr.