Heimskringla - 18.10.1917, Page 2

2. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 18. OKT. 1917
--------------------------
Hernaðar framkœmd-
Bandaríkja.
Eftir «lra t. J. Bergraann.
í síðasta blaði Heimskringlu lét eg
Northcliffe lávarð seg>a frá hernað-
arframkvæmdum Bandarílcja. Mér
lanst líklegt, að hér í Kanada að
Kiinsta kosti, yrði enn meira mark á
>ví tekið, som brezkur erindreki í
Bandaríkjum, og um leið einn fræg-
asti maður með Bretum, som nni er
uppi, hefði um þenna útbúnað
Bandaríkja að segja, heldur en. þvf,
*em upp væri tekið eftir atmerískum
blöðum.
Hitt er lfka til greina takandi, að
Northeliffe lávarður ritar þetta að-
allega til að segja Bretum frá,
hvernig honum kemur viðbúnaður
Bandaríkja fyrir augu. Hann ritar
þessar greinar sínar í helztu blöð
Englands, Times og Daily Mail. Að
hann birtir þær um leið í einu
Bandaríkja-blaði, The Philadelphia
Public Ledger, er fremur gert íyrir
kurteisis sakir.
Marga mun reka minni til hins
furðulega spádóms um stríðið eftir
skáldið Leo Tolstoy. Eitt aðal-
atriði þess spádóms var maður, scon
fram koma ætti gegn um stríðs-
voðann, höfði hærri en aðrir menn.
(Sá maður átti einmitt meðal annars
að vera blaðamaður. Lengi framan
af var þetta heimfært upp á Aibert
Beigíu-konung. En nú í seinni tíð
hefir það hvað eftir annað verið sett
1 samband við Northcliffe lávarð.
Hvað sem um það er, er óhætt að
ecgja, að hann væri að vinna landi
•ínu og málstað samherja næsta ó-
þarft verk, ef hann væri að guma af
hernaðar viðbúnaði Bandríkja um
skör fram.
En nú læt eg Northcliffe sjálfan
halda máli sínu áfram. Eins og
»ienn muna, var hann sfðast að
gera grein loftvélarinnar nýju, sem
Bandaríkjamenn eru að fullgera.
Hervél Bandaríkja verður prúss-
nesku hervaldi aö aldurtila.
I*að er ekki gefið f skyn, að ioft-
véiar þessar sé eins fullkomnar,
•g beztu ensku og frakknesku fyrir-
myndirnar. Menn voru nógu skyn-
»amir til að sjá það fyrir fram, að
arníð svo fíngerðra motor-véla heimt-
aði æfingu listfengra verkmanna
•vo þúsundum skifti.
Tíminn er úrslita-atriði í þessu
•fni. Fyrir þvi var það ákveðið, að
Iramleiða vél, er svo væri til komin,
að hina ýmsu parta hennar mætti
gera í þúsundum verkstæða, safna
svo pörtunum saman á tilteknum
etöðum, eins og gert er á Þýzka-
landi með kafbátana.
Hér er um loftvél að ræða, sem
upphugsuð hefir verið og fyrirhug-
uð til að vinna eitt sérstakt og á-
kveðið ætlunarverk í loftinu, sem
Þjóðverjar fá að vita hvað er á sín-
um tíma.
í sambandi við þessa loftvélagerð
skal það tekið fram, að loftvélin
hefir þegar verið reynd, þegar flug-
ið hefir verið þreytt langar lciðir, 1
mismunandi hæð frá jörðu. Og um
leið hitt, að verið er að kenna fjölda
ungra manna, áköfum mönnum og
fjölhæfum, til loftsiglinga.
Nær því hvert einasta eirrnskip, sem
kemur hingað frá Norðurálfu, flytur
æfðari og æfðari kennara í loftsigl-
fngum frá hernaðar-stöðvunum —
frakkneska, ameríska og enkra.
Flugvöllum er stöðugt fjölgað i
Bandaríkjum. Þeir ná frá Borden-
herbúðum í Kanada, þar sem ungir
brezkir undirforingjar eru að æfa
amerfska flugmenn, alla leið til San
Antonio í Texas.
l>ví er svo til hagað, að kensia f
loftsiglingum geti farið fraim við-
atöðulauist, með þvf að velja marga
hentuga staði fyrir herbúðir, þar
•ein loftslag er nær þvf alveg storma-
laust.
Að slfkt steypiflóð af ioftsiglingar
nemendum hefir fram komið og að
þeir hafa hafið heróp um eitt hund-
rað þúsund loftför, hefir vakið grun-
•emi hjá allmörgum um, að amer-
iska þátttakan í iofthernaðinum
yrði miður ábyggileg. En hreyst-
yrðunum að baki er þegar íeikilega
anlkið af framkvæmdum.
óyggjandi grundvöllur hefir verið
lagður til lofthernaðar, er styðst
yið mannafla, sem f raun og veru er
takmarkalaus, og vélaforða að sama
•kapi. Árangurinn verður eins
akyndilega augljós, eins og herskyld-
an komst á með miklu skyndi.
Hreyfingin heldur áfram með eins
Miiklum hraða og unt er, þegar tek-
ið er tillit til þeirrar vandvirkni, sem
riðhöíð er. Fulikominni samvinnu
hefir verið komið á við lofthernað-
inn á Englandi og Frakklandi. Fyr-
irmyndir síðustu loffcvélanna ensku
•g frakknesku eru hér. Engum tfma
hefir verið eytt til einkis. Og ákveð-
in hernaðarráðagerð hefir verið
hugsuð upp af hinni allra mestu né-
hvæmni.
Eg vildi eg gæti sagt eins mikið í
sambandi við framkvæmdarhrað-
ann í amerískri skipagerð. Eg hefi
þegar látið þá skoðan mína í ljós,
sem margir hér fallast á, að eins
lengi og stjórnir samherja þjóðanma
draga dul á sannleiikann f sarn-
bandi við kafnökkva-hæituna,
verður brestur á þeim brennanda
eldmóði á skipasmíða verkstæð-
unum, sem Ameríkumenn sýna í
sambandi við loftliernaðinn.
Loftvélinni margt til foráttu
fundið af Englending.
Hér verð eg að skjóta því inn í
þessar ritgerðir Northcliffe lávarð-
ar, að fram liefir komið á Englandi
afarhörð árás á hinar amerísku
framkvaimdir mcð þessa loftvélar-
smíð. Sá heitir C. G. Grey, sem það
hefir gert, og er ritstjóri tímarit-
ins The Airoplane.
Hann heldur því fram í tfmariti
sínu eftir útdrætti, sem gefinn er
af umimælum hans í síðasta iiofti
Literary Digest, að loffcvélin amer-
íska verði langar leiðir á eftir tím-
anum og komi því alls ekki að
nofcum. öllu því mikla starfi og
tiikostnaði, sem til þess sé varið, sé
því á glæ kastað.
Frcmur eru ummæii þessi frek-
lega orðuð og orðfrekjan dregur á-
valt úr áhrifum. Hún vekur ein-
hvern grun um, að einhver fiskur
muni þar felast undir steini, hvort
sem það er enskur smásálarskapur
og öfund yfir framkvæmdar atorku
Bandarfkja eða eifcthvað annað.
Að líkindum hefir Northcli'ffe lá-
varði ekki verið ókunnugt um
Jienna óhróður um amerísku fram-
kvæmdirnar á Englandi og einmitt
þess vegna komið fram með þessar
greinar sínar. öllu því sem þessi
Grey hefir út á loftvélina amerísku
að setja, virðist vera fyrir fram
svarað í greinum Northcliffes.
Enda sést það bezt á upplýsing-
um þeim, sem Northcliffe gefur, að
þessi ritstjóri á Englandi veit ekki
um hvað hann er að tala, þar scom
hann sýnist ekki hafa hugsað um
hið sérstaka ætlunarverk, sem
ameríska flugliðið á að vinna.
Aðal-atriðið, sem Grey þessi
finnur amerísku flugvélinni til for-
áttu, er í J)ví fólgið, að hún sé mik-
ils til of sein. Hann segir, að flug-
vélt sem gerð er eftir þessarri
ainerísku áætlan, hafi álfka tæki-
færi til að forða sér undan þýzku
flugvélunum og köttur úr celluoid,
sem eltur væri í víti af hundi úr
asbestos. Það er gott dæmi upp
á orðgnóttina.
Grey segir, að ameríska vélin geri
ekiki ráð fyrir að fiytja með sér
helming þeirrar gasolíu, sem tíl
þurfi. Hestaflið, sem hún hafi, sé
miklu minna en vera ætti. Flýtir-
inn sé einungis tveir-þriðju þess, er
nauðsyniegt sé. Hún sé of-Iengi að
hefjast á loft og hafi engan flýtis-
mæli.
Frakkneskur maður, segir Grey,
að eitt sinn hafi virt fyrir sér þessa
fcegund flugvélar, bent á fiugmann-
inn og tautað milli tannanna:
Sláturkjöt! Álítur Grey þessi, að
miklu hyggilegra sé fyrir Banda-
mienn, að smíða hægfara Ioftvólar,
sem mikinn flutning geta haft af
sprengikúlum til að senda niður
yfir óvinina.
Eg skal ekki lengja þetta mál
með því að hafa fleira eftir þessum
enska höfundi. Hafi hann rétt fyr-
ir sér, mun flesfcum finnast, að
Ameríkumönnum vera býsna mik-
ið farið aftur. Og eins, að Bretar
hefði átt að hafa vit á að senda
vestur til Bandaríkja einhvern
vitrari inann og fróðari f þessum
efnum en Northcliffe lávarð og þá
brezka sérfræðinga, sem með hon-
um eru.
Eg ímynda mér, að ummæli þessa
Grey verði fundin léttvæg gífur-
yrði af þeim, sem til þekkja, og
bezt hafa vft á um að dæma.
Dagbók yfir hernaöar fram-
kvæmdir Bandaríkja.
Eg læt nú Northeliffe halda máli
sínu áfram:
Skipamíðin er hið eina, sem mér
finst, eftir þvf sem eg er fær um að
dæma, að unt væri að hraða bet-
ur en gert er. Eg kom til New Yörk
í annarri viku júnímánaðar. Eg
hefi haldið dagbók yfir hernaðar-
atburði. beir sem vilja lesa, munu
komast að þeirri niðurstöðu, að
hraði framkvæmdanna hefir aukist
með hverri vlfeu, þangað til að síð-
ustu sjö daga hafa oss verið kunn-
gerðar hernaðar atgerðir, sem nær
því virðast vera meltingarfærum
þjóðarinnar ofurefli.
Hér eru viðburðirnir, sem eg hefi
fært til bókar síðan eg steig á
land:
12. júní. — Senatið samþykkir
frumvarp til laga, sem gefur forseta
leyfi til að banna útflutning til
hlutiausra landa, svo framarlega
vörurnar geti orðið sendar til
Þýzkalands. — Vald þetta hefir for-
setinn nú fært sér í nyt af miklum
dugnaði.
20. júní.—Verzlunarráð sambands-
stjórnarlnnar kemur fram með þá
tillögu við forsetann, að fram úr
j kola-vandanum verði ráðið með
I því að skipa stjórnar erindreka til
að sjá um kolaframleiðslu og flutn-
ing. — Síðan hefir kola-umsjónar-
maður verið skipaður.
22. júní. — ForseLinn undirrifcar
stjórnarfyrirskipan um, að sett
verði úbflutninga ráð — Exports
Council — til þess að hafa yfirum-
sjón með, að úfcfluttum vöruin sé
beint þangað fyrst, er þeirra er
brýnust þörf.
26. júní. — Kol'anámamenn', bæði
þeir, sem starfrækja harðkola og
linkoianáma, halda fund með em-
bættismönnum stjórnarinnar í
Washingfcon og komia sér saman
um, að ákveða fast verð á kolum,
lægra en það, sem áður var.
7. júlí.—Senatið samþykkir við-
auka við lagafrumvarp um vistir,
sem bannar tilbúning og innflutn-
ing brendra víntegunda (whisky)
meðan á stríðinu stendur.
9. júlí.—Wilson forseti birtir aug>
lýsingu um að tilteknar nauðsynj-
ar, svo sém kol, olía til brenslu,
hveitimjöl og annað mjöl, kjöt, fisk-
ur, járn og stál, vopn og skotfæri,
skuli hér eftir háð ráðstöfunum
stjórnarinnar.
11. júlí.—Wilson forseti birtir yf-
irlýsingu, þar sem hann fram setur
mieginreglur í verðlagsskrá stjórn-
arinnar. Einkum kveður hann upp
harðan áfellisdóm yfir skipaeigend-
um, sem neyða menn til að greiða
flutningsgjald, er sé fram úr öllu
hófi.
14. júlí.—Neðri málstofa samþykk-
ir frumvarp til laga um að veita
$640 miljónir til að smíða og stanf-
rækja afar-mikinn loftskipa flota.
24. júlí.—Fjáimálaráðherra McAdoo
tilkynnir fjármálanefnd senatsins,
að $5,000,000,000 muni þurfa í við-
bót við áætlanir, sem áður hafi ver-
ið gerðar í heinaðarþarfir ’þangað
til 30. júní 1918.
10. ágúst.—Forsetinn ritar undir
frumvarp til laga um visfcaráðstaf-
anir og ökipar Herbert Hoover um-
sjónarmann vistaforðans í landinu.
12. ágúst.—Hoover, umsjónarmað-
ur vistaforðans, birtir fyrirætlanir
sínar, hveitiverði til takmörkunar.
Sanngjarnt verð á hveitiuppskeru
1917 á að verða ákveðið af nefnd,
sem Harry A. Garfield forseti Willi-
ams-mentaskóians, er skipaður yfir.
19. ágúst—Ný reglugjörð frá nefnd-
inni, sem hefir vátrygging gegn
hernaðarháska með höndum,
heimitar að kaupskip, sem eru í för-
um um Atlanzhaf, skuli vera vopn-
uð, máluð svo að torveldara sé að
verða jieirra var tilsýndar, hafa
reyklaust eldsneyti og vera gerð úr
garði mieð tæki til að mynda reykj-
armökk, til að verjast sprengi-
kúlna-hættu.
24. ágúst. — Sambandsþingið er
beðið að samþyk.kja fjárveiíingu
að upphæð $1,134,500,000 til þess að
smíða 1270 kaupskip.
23. ágúst. — Fjárveiting til sjó-
hersins að upphæð $350,000,000 til
að smíða tortímara herskip (De-
stroyers).
29. ágúst.—Ákveðið að örfa um-
ferð á ám og vöfcnum innanlands,
til þess að létta á járnbrautum, og
mynda feikna skipaflota til flutn-
inga á vötnuin og fljótum.
30. ágúst.—Forsetinn fasbsetur á-
kveðið hveitiverð.
31. ágúst.—Tvær miljónir manna
eru í New York sjónarvottur að
skrúðgöngu landvarnarliðs þjóðar-
innar, sem er að leggja af stað í
herbúðir til æfinga.
1. sept.—Auglýsing um ,að út-
flutningsbanni á vistum verði
stranglega framfylgt og að ekkert
hlutlaust land geti átt von á nokk-
urum hveitifarmi á þessu hausti.
2. sept.—Bróf frá Wilson forseta
birt, sem lýsir yfir þeim ásetningi
“að koma í veg fyrir hættulegar til-
raunir, sem gerðar eru með samtöfe-
um, og dylja ólö'ghlýðni undir
blæju ísmeygilega orða.”
4. sept. — Wilson forseti gengur
hergöngu í fylkingarbroddi ungra
manna frá Washington, sem fcosnir
voru með seðlum til herþjónusfcu í
herliði þjóðarinnar.
5. sept.—Fyrsti skerfur af her-
skyldumönnum kvaddur og send-
ur í herbúðir víðs vegar um
landið.
6. sept. — Sambandsþingið sam-
þykti frumvarp til laga um útgáfu
ríkiisskuldabréfa að upphæð $11,-
538,945,000.
8. sept.—Málshöfðan auglýst gegn
loiö ogum jafnaðarmianna, sem
kærðir eru um að gera samsæri
gegn ríkinu og um brot gegn lög-
um um spæjara.
9. sept.—Fjölmennum fundi, sem
halda átti til að mótmæla her-
skyldu, bvístrað af lögregluliði New
York borgar.
10. sept.—Senatið samþykkir lög
um skatta til herkostnaðar, er til
samans nema $2,406,670,000.
11. sept. — Stjórnar-eftirlit með
peningamarkaði þjóðarinnar til
þess að korna í veg fyrir fjárskelk í
landinu.
Allir ritstjórar blað's eins, sem
gefið er út á þýzkri tungu f Phila-
delphia, teknir fastir og kærðir um
landráð.
12. sept.—McAdoo ráðherra skýr-
ir fyrir iandvarnarnefnd senafcsins
nauðsyn þess að frumvap til laga
(Framhald á 3. bls.).
KAUPIÐ
Heimskringlu
Blað FÓLKSINS og FRJALSRA skoðana og elsta fréttablað Vestur-lslendinga
Þrjár Sögur!
og einn árgangur af blaðinu fá nýir kaupendur, sem senda
oss fyrirfram eins árs andvirði blaðsins. — Fyr eða síðar
kaupa flestir Islendingar Heismkringlu. — Hví ekki að
bregða við nú og nota bezta tækifærið? — Nú geta nýir
kaupendur valið þrjár af eftirfylgjandi sögum:
“SYLVIA.” “HIN LEYNDARDÓMSFULLU SKJÖV’ “DOLORES.”
“JÓN OG LARA.” “ÆTTAREINKENNIÐ.” “HVER VAR HON?”
“LARA.” “LJÓSVÖRÐURINN.” “KYNJAGULL” “BRÓÐUR-
DÓTTIR AMTMANNSINS.”
Sögusafn Heim kringlu
Þessar baekur fást
keyptar á skrífstofu Sylvía ............................... $0.30
Heimskrínglu, me'San Bróðurdóttir amtmannsins .............. 0 30
uppIagiS hrekkur. Do,ores ............................. 0.30
kÍSÍs^S póst- ^in leyndardómsfullu skjöl............. 0.40
gjald, vér borgum Jon °8 Lara ........................... 0.40
þann kostnaS. Ættareinkennið......................... 0.30
Lára................................... 0.30
Ljósvörðurinn ......................... 0.45
Hver var hún? ......................... 0.50
Kvniatrull ............................ 0.35
Forlagaleikurinn....................... 0.50
Mórauða músin ......................... 0.50
Spellvirkjarnir ....................... 0.50
Ljómandi Fallegar
Silkipjötlur.
til að búa til úr rúmábrciSur —
“Crazy Patehwork”. — Stórt úrval
af stórum silki-<afklippum, hentug-
ar í ábreiður, kodda, sessur og u.
—Stór “pakki” á 25c., flmm fyrir $1.
PEOPLE’S SPECIALTIES CO.
Dept. 17. P.O. Box 1836
WINNIPEG
TH. JOHNSON,
Úrmakari og GuIlsmiSur
Selur giftingaleyfisbréf.
Sérstakt athygrli veitt pöntunum
og viSgrjörfcum útan af landi.
248 Main St. - Phone M. 6606
J. J. Swanaon H. Q. Hlnrlkwaon
J. J. SWANSON & CO.
rASTKIOSASALAB 06
prnlaga nalSlar.
Talalml Maln 2S»7
Cor. Portage and Qarry, Wlnnlaeg
MARKET HOTEL
1« Prlar tee Street
& nötl markaBinum
Bestu vlnföng, vindlar og a»-
hlyning góö. Inlenkur veltlnga-
maSur N. Halldöreson, leiöbeln-
lr Islendlngum.
P. O’CONItEL, Elgandt Wliilfrg
Arnl Anderson E. P. Qarland
GARLAND & ANDERSON
LÖOrR.fSBINOAR.
Pbone Maln 16«1
••■91 Eioctric Railway Chembert
Talsíml: Maln 5302.
Dr. J. G. Snidal
TAHNLÆKNIR,
614 SOMERSET BLK.
Portage Avenue. WINNIPEQ
Dr. G. J. Gis/ason
PhjHlrlaa and Surxpon
AthyffH veitt Augna, Kyrna og
Kverka Sjúkdómum. Ánamt
innvortis sjúkdómum og upp-
skuröi.
18 Sooth .*lrd St., (áraad Fortu, If.D.
Dr. J. Stefánsson
401 BOYD BUII.DING
Hornl Portage Ave. og Edmonton St.
Stundar elngöngu augna, eyrna,
nef og kverka-sjúkdðma. Er aö hltta
frA kl. 10 til 12 f.h. og kl. 2 tll B e.k.
Phone: Main 3088.
Helmlll: 105 Ollvla St. Tals. Q. 231B
Vðr höfum fullar blrgölr hreln-
ustu lyfja og meöala. KomtS
meB lyfseöla yöar hlngaö, vér
gerum meöulln n&kvsemlega eftlr
ávlsan læknlslns. Vér slnnum
utansvelta pöntunum og seljum
glftlngaleyfl. : : : s
COLCLEUGH & CO. <f
Notre Davnr A Shrrhrimk« Sta.
Phona Garry 2690—2691
\\
; f
A. S. BARDAL
selur Ilkklstur og annast um út-
farlr. Allur útbúnaöur sá bestt.
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnlsvaröa og legstelna. : :
313 SHERBROOKE ST.
Phoae G. 2152 KINNIPCO
AGRIP AF REGLUGJÖRB nm
keimilisréttarlönd I Canada
og NorðTejturlandinu.
Hver fjölskyldufatJIr, eöa hver karl-
maöur sem er 18 ára, sem var brezknr
fcegn I byrjun strlöslns og hefir vevlB
þaö siöan, eöa sem er þegn Randaþjðö-
anna eöa ðháörar þjóöar, getur tekiB
hetmlllsrétt á fjðröung úr sectlon af ð-
teknu stjðrnarlandl f Manltoba, 8a»-
katchewan eöa Alberta. Umsækjandl
veröur sjálfur aö koma á landskrlf-
stofu stjórnarlnnar eöa undlrskrlfstofu
hennar I því héraöl. 1 umboöi annar,
má taka land undir vlssum skllyröum.
Skyldur: Sex mánaöa Ibúö og rsektÚM
landslns af hverju af þremur árum.
1 vlssum héruöum getur hver land-
neml. fengiö forkaupsrétt á fjórö-
ungl sectionar meö fram landi slnu.
Verö: 13.00 fyrlr hverja ekru. Skyldur:
Sex mánaöa ábúö a hverju hlnna
næstu þriggja ára eftlr hann heflr
hlotiö eignarbréf fyrlr helmlilsréttar-
landi sínu og auk þess ræktaö B«
ekrur á hinu selnna landl. Forkaups-
réttar bréf getur landneml fenglð un»
leiö og hann fær helmllUréttarbréflÖ,
en þó meö vlssum skllyröum.
Landneml, sem fenglö hefir helmllis-
réttarland, en getur ekkl fenglð for-
kaupsrétt, (pre-emptlon), getur keypt
helmilisréttarland I vlssum héruöum.
Verö: 33.00 ekran. Veröur aö búa 4'
landlnu sex mánuöl af hverju af þrem-
ur árum, rækta 50 ekrur og byggja húe
sem sé $300.00 virði.
Þelr sem hafa skrlfaö slg fyrlr helm-
lllsréttarlandi, geta unnlð landbúnaö-
arvinnu hjá bændum I Canada árlB
1917 og tlml sá relknast sem skyldu-
tfmt á landl þelrra, undlr vlssum skil-
yröum.
Þegar stjðrnarlðnd eru auglýst eöa
tllkynt \ annan hátt, geta helmkomnir
hermenn, sem verlö hafa I herþjðnustu
erlendls og fengiö hafa helöarlega
lausn, fenglö elns dags forgangsrétt
tll aö skrifa slg fyrir heimlllsréttar-
landl á landskrifstofu héraðslns (en
ekki á undirskrifstofu). Lausnarbréf
veröur hann aö geta sýnt skrifstofu-
stjóranum.
W. W. CORT,
Deputy Mlnlster of Interlor.
Blðö, sem flytja auglýslnru þsssa I
helmálUleysl, tk snga borgun fyrlr.