Heimskringla - 06.06.1918, Síða 4

4. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 6. JÚNl 1918
HEIMSKRINGLA
1886)
Kcxnur út 4 hverjum Flœtudegl.
Otgefendur og elgenður:
THE VIKING PRESS, LTD.
VertS blatSatns I Canada og BandarikJ-
unura $2.00 um árltS (fyrirfram borgatS).
Sent til lslands $2.00 (fyrirfram borgatS).
állar borganir sendist rátismannl blatSs-
ins. Pðst etSa banka ávísanir stílist til
The Viking Press, Ltd.
O. T. Johnson, ritstjóri
S. D. B. Stephanson, ráðamaður
Skrifstofa:
raa sherbrookb stkeet., winmpeo.
P.O. Box 3171 Talslml tiarrr 4110
WINNIPEG, MANITOBA, 6. JÚNI 1918
Yínbannið
Þann fyrsta þessa mánaðar voru liðin tvö
ár frá því vínbannslögin svonefncfu gengu í
gildi hér í Manitoba. Vínsöluhúsum var þá
öllum lokað og sala alls áfengis þar með tak-
mörkuð. Engan veginn gat þetta þó kallast
algert vínbann, þar sem tilbúningur víns var
hér leyfður og ekki lagt bann við innflutningi
vínfanga frá öðrum fylkjum. Bakkus var því
blótaður eftir sem áður og engir tilneyddir
að fara varhluta af návist hans, sem halda
þeir geti ekki án hans lifað. Vínbannslögin,
þó ófullkomin væru, voru þó spor í rétta átt
og höfðu undir eins bætandi áhrif. Drykkju-
skapur varð ekki eins almennur og áður. Hof
vínguðsins, sem áður voru svo björt og að-
laðandi, voru nú orðin tómleg og eyðileg, og
fengu engan heillað lengur eða afvegaleitt.
Vonir þeirra, sem algert vínbann þráðu,
höfðu þó ekki ræzt. Bakkus var enn við
lýði, því enn var hægt að fórna fé og fjörvi
að altari hans—í heimahúsum. Heimilin voru
þannig orðin einu griðastaðir þeirra versta ó-
vins, áfengisins. Þrátt fyrir þá vínsölu-tak-
mörkun, sem nú var lögleidd, varð því mörg
heimilismóðir að horfa upp á drykkjuskap
manns síns og að lifa við þung og erfið kjör
þessu samfara. Rétthugsandi einstaklingum
duldist því ekki, að vínbannslögin væru ónóg
og ófullkomin.
Viðleitnina kunnu allir þó að meta og fyrir
lögum þessum hafði verið rösklega barist.
Fyrverandi andstæðingar í flestum málum
höfðu tekið saman höndum til þess að ljá
þeim fylgi. Prestar mismunandi trúarskoð-
ana fylktu sér undir sameiginlegt merki og
studdu þau af dug og dáð. Blöðin, öll helztu
blöð fylkisins, lögðust á eitt og beittu öllum
sínum áhrifum með þeim. Og þó blöðum
þessum sé nú úthúðað af mörgum og þau titl-
uð sem “blöð auðkýfinganna”, þá áttu þau
ekki sízta þáttinn í því að sigur fékst og að
úrslit vínbanns kosninganna urðu hin æskileg-
ustu. Áhrif blaðanna hafa jafnan mátt sín
mikils og oft komið miklu góðu til leiðar.
Úrslit þessara vínbanns kosninga voru
Manitobabúum til mesta sóma og vottuðu
Ijóslega þeirra góða vilja í þessu máli. Eftir
að vínbannslögin gengu í gildi og tekið var
að framfylgja þeim, kom reynslan svo til
sögunnar og heimfærði þau sannindi, að þó
lög þessi væru spor í áttina, gætu þau alls
ekki skoðast fullnægjandi. Tilbúningur víns
væri enn leyfðuK í fylkinu, þjóðinni til tjóns,
og enn leyfður flutningur víns hingað frá
öðrum fylkjum, sem í reyndinni hefði alt ann-
að en góðar afleiðingar. Af þessu hvort-
tveggja stafaði óefað mesta hætta, ef ekki
væri að gert í tíma. Duldist þá engum, utan
stöku afturhaldsseggjum—sem margir voru
þó stálelfdir hugsjónamenn og framsóknar-
gr.rpar á yfirborðinu — að algert vínbann
væri nú eina úrræðið.
Sambandstjórninni duldist þetta ekki og
var ekki búin að vera lengi við völdin, er hún
tók fyrir allan flutning vínfanga á milli fylkj-
anna og stofnaði þannig til algers vínbanns í
öllum þeim fylkjum. sem vínbannslög höfðu
áður samþykt. Að vísu var þetta stríðs-
ráðstöfun (war measure), miðuð við tíma
þann, sem stríðið varir og eitt ár lengur;
en gefist vínbannið vel í reyndinni, sem eng-
um efa er undirorpið, þarf engmn að óttast,
að það verði afnumið. Andbanningum er nú
ekki gert hátt undir höfði hér í Canada, og
þjóð þessa lands Iíka nægilega þroskuð til að
láta ekki viðgangast að nein stjórn breyti
gagnvart vilja hennar hvað þetta snertir.
Enda ættu þeir tímar að vera um garð gengn-
ir, að stjórnirnar fái hagað sér eftir eigin
geðþótta og sett sig upp á móti vilja þjóðar-
innar. Á stjórnum landanna byggjast björt-
ustu endurbóta vonir mannkynsins og lög
allra góðra stjórna eru bygð á réttlætis kröf-
um þjóðanna. “Með lögum skal land byggja,
en með ólögum eyða”, sögðu forfeður vorir,
og hefir sannleikur þessa forna spakmælis
afdrei komið betur í Ijós en í nútíðinni.
Vínbannið er ekki gamalt hér í Manitoba,
en hefir þegar borið æskilegasta árangur.
Ávextir þess hafa komið í Ijós á margvísleg-
an hátt og mun óhætt að fullyrða að því sé
að þakka, að kjör margra fylkisbúa eru nú
að stórum mun betri en áður. Siðferðið er
betra og glæpir af öllu tagi færri en áður.
Tveimur af fangahúsum fylkisins var nýlega
lokað, af þeirri einföldu ástæðu, að þau voru
alveg tóm. Alt þetta eru vínbanninu sterk
meðmæli, sem ekki verða hrakin.
Villimanna dansinn er áhrifamikill og fag-
ur í augum villimanna. Víndrykkjan er heill-
andi og aðlaðandi í augum drykkjumanna —*■
sem allir vilja neyta víns í hófi, þótt þeir geri
það ekki. En bæði villimannadansinn og
víndrykkjan, er ósamboðið þroskuðum nú-
tíðarmanni og hvorttveggja tilheyrandi van-
þroskun liðinnar tíðar.
4—.——--------------—---—— ——■—»
Alvarlegar ákærur
“Voröld” flytur lesendum sínum nýlega þá
frétt, að Ottawa-stjórnin hafi neitað að láta
rannsaka kærur þær, sem Copp þingmaður
hafi borið fram á þinginu viðvíkjandi “glæp-
samlegum svikum og ofbeldi við síðustu
kosningar.” Þar sem sagan er hér bara hálf-
sögð og það, sem sagt er, svo herfileg rang-
færsla á því rétta, finst oss óhjákvæmilegt, að
gerðar séu við hana nokkrar athugasemdir.
Frétt þessi er þannig sögð í Voröld, að
hún er villandi í meira lagi og sú staðhæfing,
að stjórnin hafi neitað að láta rannsaka þess-
ar kærur, er hauga uppspuni. Ritstjóri Vor-
aldar hefir annað hvort ekki lesið þingtíð-
indin í þetta sinn og byggir því ummæli sín
á eintómum hugarburði, eða þá hann vísvit-
andi hallar réttu máli með því augnamiði að
villa lesendum sínum sjónir.
Eftir að hafa lesið ummæli hans er ekki ó-
líklegt, að margur leiðist til að halda, að
“glæpsamleg svik og ofbeldi” hafi ef til vill
átt sér stað um alt Canada við síðustu kosn-
ingar. En sannleikur málsins er sá, að kærur
A. B. Copp, þingmanns frá Westmoreland, og
sem hann fram bar skömmu fyrir þinglok,
voru allar að eins snertandi atkvæðagreiðslu
hermanna — og sérstaklega hermanna á
Englandi. Kærur þessar voru 32 talsins og
kom Copp með þá tillögu, að kosin væri
þingnefnd til þess að rannsaka þær og leiða í
Ijós það sanna og rétta. Þegar tillaga þessi
var studd af J. Archambauit, frá Chambly-
Vercheres, þá gall við lófaklapp mikið frá
mótstöðu-flokknum (opposition). Var því
engu líkara, en stjórnarandstæðingum væri
það gleðiefni, að hermenn þjóðarinnar væru
bendlaðir við svik og pretti. Lófaklapp þetta
vottaði Ijóslega af hvaða rótum kærur þessar
væru runnar og óafvitandi komu stjórnarand-
stæðingarnir þannig upp um sig.
Þegar gengið var til atkvæða um tillöguna í
þinginu, var hún feld með 92 atkbæðum gegn
61. En þó þannig væri neitað að kjósa þing-
nefnd til rannsóknar í þessu máli, lofaðist
stjórnin þó engu síður til að Iáta rannsaka
kærur þessar og verður þeim vísað til dóm-
stólanna. Rannsókn sú verður að líkindum
hafin í nálægri framtíð og þá Ieitt í ljós á
hvaða rökum kærurnar umræddu eru bygðar.
Dómstólum þeim, sem um þetta fjalla, er
treystandi til þess að leysa rannsókn þessa
eins vel af hendi og nokkur þingnefnd hefði
getað gert.
Voröld er ungt blað enn þá og útgefend
unum eflaust ant um hag hennar og framtíð.
En fáum mun virðast giftusamlega af stað far-
ið, þegar blaðið er látið flytja afbakaðar
fréttir, eða fréttir þannig lagaðar, að þær eru
meira og minna villandi fyrir lesendurna. Af
þessu getur ekkert gott leitt og engin líkindi
að slíkt stuðli að gæfugengi blaðsins.
4— ------— ----——---------—
Kolavandræðin
Eins og skýrt hefir verið frá hér í b'aðinu
tók Bandaríkja stjórnin nýlega fyrir allan
flutning harðkola til vesturfylkjanna hér í
Canada. Þar sem Manitobafylki hefir aðal-
lega brent Bandaríkja harðkolum og kol
þau einnig verið send í stórum stýl til hinna
fylkjanna, lá undir eins í augum uppi, að að-
flutningsbann þetta myndi hafa ískyggileg-
ustu afleiðingar. Vesturfylkin verða nú að
treysta eingöngu á eigin kolanámur, sem að
eins framleiða linkol, stórum mun lakaii að
gæðum en harðkolin. Við þetta bætist svo,
að verð linkolanna hefir nú verið hækkað unz
þau eru orðin jafndýr og harðkolin voru.
Kjör Manitobabúa eru því alt annað en glæsi-
leg hvað þetta snertir og engin furða þó
margir renni nú tortrygnisaugum til þeirra,
sem kolaverzlunina hafa með höndum.
Þetta afskaplega verð á linkolunum gerir
það að verkum, að margir þeir af fylkisbúum,
sem ráð hefðu á að kaupa vetrarkol sín undir
eirvs, eru á báðum áttum hvað gera skuli.
Sökum örðuglejka á öllum flutningi með
járnbrautum, er þó afar áriðandi að allir, sem
mögulega geta, panti nú strax að minsta kosti
helming vetrarkola sinna. Eftir að kornflutn-
ingurinn byrjar í haust, verður járnbrautafé-
lögunum ekki unt að sinna neinum kolaflutn-
ingi um langan tíma. Hættan er því augljós,
sem yfir vofir, og hafa áminningar blaðanna
hvað þetta snertir verið á góðum rökum
bygðar.
Borgarstjórnin hér í Winnipeg hefir kosið
nefnd til þess að rannsaka hvernig á þessu
feikilega koiaverði stendur og vonandi ber
þetta einhvern árangur. Kolastjóri stjórnar-
innar virðist Iitlu tauti koma koma við hlut-
ina og þrátt fyrir ráðleggingar hans og á-
minningar fer alt versnandi dag frá degi. Sam-
fara yfirlýsingum hans birtist tilkynning um
verðhækkun á kolunum, og þessu fylgir eng-
in skýring, hvorki frá kolastjóranum né öðr-
um. Fylkisbúar eiga þó vissulega heimting á
að fá að vita hvernig á þessari stöðugu hækk-
un kolaverðsins stendur, áður þess er af þeim
krafist að þeir kaupi strax vetrarkol sín. Sé
verðhækkun þessi réttlætanleg, munu þeir
vafalaust gera sitt bezta til þess að ráða fram
úr kröggunum; en á meðan þeim er haldið í
myrkri og engin skýring veitt, er ekki við
neinu góðu að búast.
Alberta kolin eru sögð að kosta við nám-
urnar frá $3.25 upp í $5.25 tonnið eftir
gæðum. Flutningskostnaður á þeim til Winni-
| peg er sagður $4.25 hvert tonn og við þetta
bætist svo gróði kolaverzlunarmannanna og
annar kostnaður. Sízt er því að undra þó
kolin séu orðin all-dýr eftir að hingað er
komið. En einna undarlegast í sambandi við
þetta er það, að þrátt fyrir verðmismuninn á
kolunum vestra virðast allar þessar kolateg-
undir seldar sama verði eftir að farið er að
seija þau hér. Þetta kemur mörgum einkenni-
lega fyrir sjónir og er fyllilega þess vert, að
vera rannsakað.
Eins og við er að búast, koma kolavand-
ræði þessi harðast niður á fátæklingunum,
sem enga peninga hafa nú aflögu til kola-
kaupa. Enginn getur lagt þeim þá skyldu á
herðar að panta vetrarkol sín undir eins og
er ekki um annað að gera en reynt sé að rétta
þeim hjálparhönd á einhvern hátt. Um tíma
var í ráði að borgarstjórnin hér keypti stórar
birgðir af kolum og setti í geymslu þangað
til næsta vetur, að þeim væri útbýtt á meðal
þeirra, sem mesta þörf hefðu á þeim. Þegar
þetta er skrífað er þó ekki fullvíst að úr
þessu verði.
íslenzki fáninn
Fánamálið er nú vafalaust, eitt af stærstu
áhugamálum Austur-lslendingfa, og sézt þetta
bezt af því hve sameinaðir þeir eru í þessu
máli. Stjórnmálamenn þjóðarinnar fylkja
sér hér undir sameiginlegt merki og öll sundr-
ung er látin rýma úr sessi. Einlæg von Vest-
ur-íslendinga er sú, að kröfum þeirra um sér-
stakan fána verði fullnægt og áður langt líð-
ur sjáist íslenzki siglingafáninn “blakta við
hún”, íslenzkri þjóð til sóma hvar sem hann
fer. Eftirfylgjandi grein er tekin úr blaðinu
“Frón” og vottar ljóslega þann mikla áhuga,
sem Austur-íslendingar hafa fyrir þessu þýð-
ingarmikla máli:
‘‘Vér teljum þaS meSal stærstu happa
á stjórnmálaleiSum þessarar þjóSar, aS
flokkarnir í landinu skuli hafa komiS sér
saman um þaS, aS fylgja samhuga aSal-
sjálfstæSismálum þjóSarinnar. — Og þetta
varS aS samkomulagi milli flokkanna, þegar
núverandi forsætisráSherra myndaSi stjórn
á þinginu 1916—17. Var þá á öndverSu
þingi deila innanþings um þaS, hvort sjálf-
stæSisflokkurinn eSa heimastjórnarflokkur-
inn skyldi hafa forsætiS í stjórninni. Var þá
styrkur sjálfstæSisflokksins og framsóknar-
flokksins svo mikill, aS þeir gátu einir mynd-
aS stjórn, en sú stjórn hefSi vitanlega ekki
haft nema lítinn meirihluta aS baki sér. VarS
þá loks aS samkomulagi, aS heimastjórnar-
flokkurnn skyldi hafa forsætiS, en áSur var
stefnuskrá flokkanna í málunum út á viS at-
huguS og komu allir flokkarnir, sem stjórn-
ina studdu, sér saman um sömu stefnuskrá í
þeim málum og var þessari stefnuskrá lýst
í ræSu þeirri, sem forsætisráSherrann hélt,
er hann tók viS, og nú er alþjóS kunn. —
Samkvæmt þeirri stefnuskrá lýstu allir flokk-
arnir því yfir, aS þeir mundu vinna af alefli
aS því aS fá rétt íslands viSurkendan til
fullra ráSa yfir öllum sínum málum. Þessi
stefnuskrá hlýtur aS bergmála í hjörtum
allra Islendinga
Á næsta þingi eftir aS þessi stefnuskrá var
orSin stefnuskrá allra flokka, var þingsálykt-
unartillagan í fánamálinu samþykt meS
nafnakalli í einu hljóSi. 1 neSri deild hélt
form. sjálfstæSisflokksins, Bjarni Jónsson
háskólakenanri frá Vogi, kjarnyrta ræSu í
fánamálinu. Var þaS einasta ræSan, sem
í málinu var flutt í þeirri deild, svo samþykk-
ir voru allir henni og svo einhuga voru allir í
málnu. í efri deild talaSi Jóhannes Jóhann-
esson bæjarfógeti af hálfu heimastjórnar-
flokksins alveg í sama anda. FánamáliS fór
sigurför í gegn um þingiS og lagSi aS velli
allan ágreininginn milli sjálfstæSis og heima-
stj órnarf lokksins.
Þetta er áreiSanlega, ef rétt er
álitiS, merkileg tímamót í stjórn-
málasögu Islands. Kraftarnir, sem
áSur voru sundraSir, stefna nú all-
ir óskiftir aS einu marki. Fánamál-
iS fór þó ekki aS þessu sinni sigur-
för í gegn um ríkisráSiS. Forsæt-
isráSherra Dana bandaSi hend-
inni á móti því, og þaS dugSi í
þetta sinn. En fánakrafan er nú
orSin margfalt sterkari í hugum
vor Islendinga. Svo sterk er hún
nú orSin, aS sem fæst er um fán-
ann talaS, en titringur fer um
marga karlmannslundina, þegar
minst er á síSustu neitunina í rík-
isráSinu. Og viS þennan titring
mun nú verSa vart um allar bygS-
ir þessa lands, ekki síSur í afdöl-
um en út viS ströndina Og slíkur
titringur í karlmannslundinni hefir
hefir oft áSur skrifaS björtustu lín-
urnar í stjórnmálasögu þjóSanna.
Alþingi kemur nú saman áSur
en langt um líSur, og er gott aS
vita til þess, aS allir flokkar skuli
nú standa saman. Þetta mál mun
vera höfuSmáliS, sem fyrir þingiS
verSur lagt, og mun enginn þurfa
aS bera kvíSboga fyrir afskiftum
þingsins af því, því aS fyrirfram
mun þaS víst, aS þar muni allir
standa sem einn maSur um aS
halda fast og rögglega á málnu.
En hvaS gerist þá niSri í Dan-
mörku? Vér treystum því fast,
aS skilningur danskra stjórnmála-
manna vaxi svo á málum vorum,
aS þeir stefni ekki í þaS óefni,
aS neita oss enn á ný um þaS
mál, sem á svo djúp ítök í hjört-
um vor Islendinga, aS hver maS-
ur skoSar sig höfSi lægri, ef
hann má ekki sjá þjóSarmerki
sitt blakta frjálst yfir höfunum.
Vér viljum vináttu, fulla vináttu
viS Dani. En hvaS verSur um
hana, ef þeir reyna aS brjóta
þjóSarmetnaS vorn á bak aftur?
Því vill enginn una.
Fáninn er nú sameiginleg krafa
okkar allra.”
-------o------
Samtíningur
Fyrsta ár Sams frænda.
í síðastliðnum apríl var eitt ár
liðið frá f>ví að Bandaríkin sögðu
Þjóðverjum stríð á hendur. Á
liessu ári hafa þeir syðra afkastað
miklu þó sumum blöðum og tíma-
ritum þeirra ifinnist að betur hefði
mátt gera. Þeir voru algerlega óund-
iPbúnir en hyrjuðu í mjög stórum
stíl, bví beir töldu upp á bn'ggja
ára ófrið í minsta lagi. Spæjarar og
býzksinnaðir borgarar munu iíka
hafa tafið fyrir að mun.
Peningalega iiafa beir hjálpað
bandamönnum imikið. Þeir hafa
lánað þeim meir en fimm biljónir
dala. Bandaríkjamenn virðast hætt-
ir að reikna í miljónum síðan þeir
fóru á stað; er nú ekki taiað um
sinærri upphæðir en biijónir. Nokkr-
ir leiðandi menn þar syðra hafa gef-
ið í skyn, að Bandarikin muni ekki
láta bandamenn borga þessa skuld
—heldur muni Bamdaríkn borga
hana sjálf.
Matvæli og aðrar vistir hafa þeir
einnig lagt til ríflega.
Svo var til ætlast að stór Banda-
ríkja her yrði kominn til Frakk-
lands á þessu vori, en eftir þvf sem
Lloyd George sagði i brezka þinginu
í apríl hafa bandamenn orðið fyrir
vonbrigðum f þessu efni. Tilfellið
er, að skip hafa ekki fengist til að
flytja mennina, þó þeir hafi verið
undir það búnir að fara. Nú fyrir
nokkru tóku Bretar og Bandríkja-
inenn skip, sem námu 500,000 smá-
lestum af Hiollendinguim og fengu
enn fremur til láns hjá Japan skip
sem til samans voru 250,000 smálest-
ir. Siðan hefir þeim gengið betur
að koma hermönnum yfir Atlanz-
liafið og álitið að nú sé um hálif
miljón Bandaríkja hermanna á
Frakklandi.
Enn fremur eru þeir óðum að
auka skij>astól sinn. Þegar stríðið
hófst, voru mörg þýzk skip á höfn-
um syðra og þorðu ekki að ieggja
á ihafið fyrir hierskipum Breta.
Nokkru áður en Bandarikjamenn
sögðu Þjóðverjum stríð á hendur,
skipaði þýzka stjórnin að láta
skemma svo vélarnar í þessum
skipum, að þau yrðn ekki inotuð í
eitt ár að minsta kosti. Skipsmenn
gengu til verks og gerðu sitt hið
bezta. Þeir settu stíflur hér og þar
í gufupípur, kyntu undir tómum
kötlunum svo þeir stórskemdust, og
brutu og söguðu sundur önnur
stykki ií vélunum. Þegar skipin voru
tekin var alt annað en álitlegt að
fara að gera við þau. En inman sex
miánaða voru Bandaríkjamenn farn-
ir að flytja menn og vistir á þessum
skipum til Evrópu. Þannig bættu
þeir 800,000 smálestum við skipastól
sinn.
í marz höfðu þeir lokið smíðum á
stálskipum, sem námu 655,456 smá-
lestum og höfðu stækkað skipa-
smíðastöðvar sínar svo, að þeir
geta haft 730 skip í smíðum í einu.
DODD’S NÝRNA PILLUR, góðar
fyrir allskonar nýrnaveiki. Lækna
gigt, bakverk og sykurveiki. Dod(f8
Kidrney Pills, 50c. askjan, sex öskj-
ur fyrir $2.50, hjá öllum lyfsölui*
eða frá Dodd’s Medicine Go., Ltd,
Toronto, Ont
WiLson iforseti hefir nýlega beðið
Charles M. Schwab stálkonunginn
mikla, að taka að sér umsjón á öll-
um skipasmíðum og halda menn að
verkið muni nú ganga mun betur
en verið hefir, þó ekki verði sagt,
að legið hafi verið á liði sínu;
Schwab er duglegur maður og ágæt-
ur “business”-maður og með auðug-
ustu mönnum í Ameríku.
Um daginn fór hann inn í banka
í New York og sagðist þurfa að fá
tvær miljónir dala til láns í nokkra
daga. Bankastjóri sagðist þvf mið-
ur ekki geta það vegna þess, að
Schwab hefði fengið tvær miljónir
til láns úr bankanum rúmri viku
áður. “Er það svo,” sagði Schwab,
“eg var nú alveg búinn að gleyma
því.”
Á Kyrrahafsströndinni eru félög
að byggja stein.steypu (ooncrete)
skip og hefir því fyrsta verið hleypt
af stokkunum. Er alment álitið, að
þessi nýja tegund skipa muni reyn-
ast vel.
Svo var til ætlast, að Bandaríkja-
menn yrðu búnir að smíða og senda
til Frakklands 12,000 flugvélar 1.
júlí þessa árs. í stað þess hafa þeir
til 36 vélar. Féll Washington þing-
inu þessi ifregn einna verst og var
mikið talað tailað um hvernig svona
illa hefði getað tekist. En þess iber
að gæta, að tii'búningur flugvéla er
mörgum erfiðleikum bundinn. Alt
af er verið að breyta þeim, og þó sér-
staklega þeirri tegund, sem notuð
er í bardögum. Það má segja að
engar tvær slíkar flugvélar séu af
sömu gerð og Bandaríkjamenn;
komust fijótt að þeirri niðurstöðu,
að ekki sé til neins að reyna að
smíða þessar flugvélar í Amieríku,
því áður en þær eru fullgerðar og
kominar til Frakklands, eru þær
orðnar úreltar (obsolete). Svona
læra þeir með degi hverjum fluglist-
fna fyrir handan hafið. Svo nú hafa
þeir sent 6,000 vélasmiði og 11,000
smálestir af nauðsynlegu efni, og
eru þeir nú að smíða 6,000 orustu-
vélar (battle planes) á Frakklandi.
1. apríl síðastl. höfðu Bandaríkja-
inenin um 3,800 flugvélar, sem notað-
ar eru við æfingar og voru þá um
4,000 menn að læra að stjórna þeim.
Þrátt fyrir þetta er almenn óá-
nægja syðra yfir aðgerðaleysi
þeirra, sem áttu að sjá um smíði á
loftförum. Wilson forseti mun
sjálfur hafa verið óánægður, því nú
hefir John D. Ryan, kopar konung-
urinn, verið beðinm af Wilson for-
seta að taka að sér umsjón á þessu
verki.
Án efa var til of mikils ætlast af
Bandaríkjunum. Þeir háfa pening-
ana syðra, en nú er svo komið, að
peningar einir eru ónógir. Hinn
“almáttugi” dollar hefir fallið mikið
í verði á þessum síðustu tveim ár-
um. Ef peningar eiga að koma að
notum, verða vörurnar að vera til.
Sem dæmi: í seglin á flu-gvélum er
notað hör-léreft (linen). Enga aðra
tegund lérefts er hægt að nota. Hör-
léreft verður ekki keypt, nema ein-
hverjir rækti hör, og hingað til hef-
ir aðal hörræktin verið á írlandi. Að
eins ein tegund af olíu er notuð á
fiugvélar, sem sé laxerolía (Castor
oil). Nú þurftu Bandaríkjamenn
mikið af þessari olíu, en gátu ekki
fongið hana. Olian er pressuð úr
baunategund, sem Oastor baunir
nefnast, og eru ræktaðar mikið á
ftalíu og Indlandi. Var næst reynt
að ná 'í baunir og ætluðu Banda-
ríkjámenn að Ifara að rækta þær
sjáiifir. Þær fengust ekki á ítalíu og
var því skip sent til Indlands og
kom það með farm af baunum.
Nú eru fieiri þúsund ekrur umdir
baunarækt syðra.
En ver gengur með hörrækt, því
hör vrðist þrífast langbozt á ír-
landi.
Andatrúin.—Nokkrar athuga-
semdir.
Nú breiðist andatrúin út á Eng-
landi eins og eldur í sinu. Ástæðan
er sú, að svo að segja hver fjölskylda
í landimu á eftir ástvinum að sjá —
einum eða fleirum—vegna stríðstoe.
Þeir, sem syrgja, leita ihuggunar, og