Heimskringla - 03.10.1918, Blaðsíða 1

VOLTAIC RAFMAGNS ÍLEPPAR
1 . " *
Opið á kveldin til kl. 8.30
>ef«r
Temnur
>urfa
ASgerðar
Sjáið mig
DR. C. C. JEFFREY
“Hinn varkári tannlæknir”
Cor. Logan Ave. og Maln St.
Þæffilefdr ojk hollir fleppar, er varna
kttldn og kvefi, lina Kisrtarverki og
halda fAtnnum jafn heitum snniar og
vetnr, orva hlóðráslna. Allir tettu aÓ
bröka l»ft. Iler.ta tesundin koatar 50
eent. — Nefnlö atærð.
PEOPLES SPECIAL.TIES CO.
Dept. 17. P.O. Box 183«. WINNIPEQ
XXXIII. ÁR.
WINNIPEG, MANITOBA 3. OKTÖBER 1918
NOMER 2
svæðum. Að svo komnu hefir
þeim hepnast að brjóta alla gagn-
sókn Þjóðverja á bak aftur og hér
og þar fengið hrakið þá lengra.
Fremstu varnarvirki Cambrai eru
nú öll í höndum bandamanna og
búist við þeir taki borg þessa þá
og þegar. Hafa Canadamenn átt
stóran þatt í sokninni á þessu
svæði og unnið þarna hvern sigur-
inn af öðrum. Við öfluga sókn
fengu þeir brotist yfir Duoai-Cam-
brai brautina og tekið á sitt vald
tváer vígstöðvar, er Þjóðverjar
vörðu þo af ítrasta megni. Og öll
naerliggjanch þorp fyrir sunnan
Cambrai eru nú í höndum banda-
manna og bíða þeir nú að eins eft-
ir skipun fra Foch hershöfðingja
aS taka borgina sjálfa.
Soknin gegn St. Quentin heldur
stöðugt áfram og þótt þeir þýzku
verjist þarna með öllu því magni,
virðast engar likur til að þeir fái
hamla® St. Quentin frá þeim ör-
lögum að komast í höndur banda-
manna áður margir dagar líða. —
Norður af borg þessari gerðu Bret-
ar nýlega áhlaup á Hindenburg
varnargarðinn á átta mílna svæði'
og náðu þar á stuttum tíma öllum
fremstu eirkjunum á sitt vald.
Frakkar hafa komist áfram á milli
St. Gobain skógarins og Aisne og
um Ieið gert Þjóðv. hálfu örðugra
um vörn á pessu svæði. —- Eftir
að St. Quentin er tekin munu
bandamenn vafalaust snúa at-
hygli að Laon og nái þeir þeirri
vígstöð, sem vonandi verður, fer
Hindenburg varnargarðurinn úr
þvi smátt og smátt að hrynja.
I Flandri hafa Bretar og Belgíu-
menn brotist afram á stóru svæði,
tekið Dixmude, Houtholst skóg-
inn, Passchendaele og margar
fleiri stöðvar. Margar þúsundir
fanga tóku þeir í atlögum þessum
og um 400 stórbyssur. Gátu Belg-
íumenn sér hinn bezta orðstír í
viðureignum þessum og stýrði
konungur þeirra sjálfur aðal at-
lögu þeirra. Sigrar bandamanna
á þessu svæði leiða ef til vill til
þess, að Þjóðverjar verði að yfir-
gefa kafbátastöðvar sínar í Ost-
end og Zeebrugge.
Þann 28. sept. hófu Banda-
ríkjamenn sókn á 20 mílna svæði
fyrir vestan Verdun. Með aðstoð
Frakka fengu þeir komist áfram
sjö mílur í fyrstu atlögu og tekið
um 5,000 fanga. Virðist svo,
sem þeim þýzku hafi komið sókn
þessi mjög á óvart; hafa vafalaust
haldið, að næstu sókn Bandaríkja-
manna yrði stýrt gegn borginni
Metz og inn í Lorraine.
Seinustu fréttir segja St. Quentin
borg nú umkringda á allar hliðar
af bandamönnum og má nú því
heita tekin. Cambrai er í ljósum
loga og óvinirnir þar allir á burtu.
Fylstu líkur eru því til, að Hinden-
burg víg*11 ver®» bráðum öll á
valdi bandamanna. — 1 Flandri
hafa Bretar stöðugt verið að byjót-
ast áfram og náð þar mörgum
svæðum, er þeir þýzku hafa hald-
ið síðan veturinn 1914. Virðist
sem Þjóðverjum veiti mjög tregt
um viðnám á Flandri vígsvæðun-
um og er þetta ljós vottur þess, að
herafli þeirra sé að ganga mjög til
þurðar.
Á milli Vesle og Aisne ánna hafa
verið háðir stöðugir hildarleikir og
Þjóðverjar þar víðast hvar farið
meir og minna halloka. I Cham-
pagne halda Frakkar og Banda-
ríkjamenn áfram að sækja í norð-
urátt og gengur vel. Stórbyssur
frakkneska hersins gína nú yfir
Aire dalnum er liggur norðanvert
við Argonne skóginn, afar öflugt
vígi óvinanna. Þarna austur af
þokast Bandaríkjamenn hægt og
hægt niður Meuse dalinn og fara
ekki óðslega að neinu. Markmið
þeirra með sókn þessari mun
vera aðallega það, að koma
Frökkum til aðstoðar og hjálpa
þeim til að taka Argonne skóginn
og önnur vígi.
Seinustu fréttir segja, að í ágúst
og september hafi Bretar einir
tekið í alt 1 23,61 8 fanga og 1,400
stórbyssur.
Guðmundur Óskar Stefánsson
gekk f herinn 23. marz 1916, þá 17 ára
gamall. Fyrst innritaðist hann í 226.
lierdeildina, en var síðar færður yf-
ir í {>á 223., sem flestir íslendingar
tiHheyrðu. Með herdeild ]veirri fór
hann héðan áleiðis til Frakklands
23. apríl 1917 ásamt föður sínum,
Stefiáni Jóhannssyni, er þar vinnur
við járnbnautargerð sem Ipnce-cor-
poral; en óskar var sendur t'il víg-
stöðvanna um miðjan nóvember
sama ár, og þar féll ihann f orustu
10. ágúst síðastl. við góðan orðstír.
Allir ‘þelr, sem óskar sál. þektu,
ljiíka upp einum munni um það, að
hann hafi verið roannsefni mikið,
gott og efnilegt ungmenni með af-
brigðum, og hvers manns hugljúfi;
enda elsbaður og mikils metinn af
öllum, sem hann umgengust. Þótti
hanni bera þess vott, að hann væri
vel ættaður, enda var það svo.
Kemur saroan ætt lians og þeirra
Magnúsar landshöfðingja Stephen-
sen og Stefáns sál. Thorarsens amt-
manns.
Óskar var fæddur á íslandi 23. júlí
1898, en fluttist vestur um haf með
foreldrum sínum tveimur árum siíð-
ar. Þegar hann innritaðist í her-
þjónustu, liafði 'hann lokið alþýðu-
skólanámi, og með því að hann
hafði námsgáfur ágætar og löngun
til að mentast, var rá'ðgjört að hann
héldi áfram skólanámi.
Foreldrar óskars sál. eru þau hjón-
in Stefán Jóhannson, ættaður af
Vatnsnesi í Húnavatnssýslu, nú í
herþjónustu á Frakklandi eins og
Aður var getið, og Solveig ólafsdótt-
ir frá Kirkjuvogshöfnum í Gull-
bringusýslu. Árið 1900 komu þau
vestur hingað fná íslandi og settust
að í Argyle-bygðinni ihér í fylkinu,
en bjuggu lengst af í bænum Glen-
boro. Þar innrituðust ]>eir feðgar
í herinm og skömmu sfðar fluttist
Mrs. Jóhannsson til Winnipeg með
dóttur sfna 9 ára gamla, Ráðhildi
ólavíu, búr nú á Beverley stræti
nr. 754.
Eðlilega taka foreldrarnir sonar-
missirinn sér nærri og hafa verið
særð sári sem seint grær. En sá, er
línur þessar ritar, hefir átt tal við
móðurina, og fylst aðdáun yfir því,
hve innilega huggun það veitir
henni mitt í sorginni, að einkason-
urinn og augasteinininn hennar
hafi verið að inna af hendi skyldu
sína og látið lífið í þjónustu lands
og þjóðar.
ísafold er beðin að gjöra svo vei
að geta um dauðsfall þetta.
BULGARAR GEFAST UPP
Sókn bandamanna gegn Bulg-
aríu í seinni tíS hefir boriS hinn á-
kjósanlegasta árangur og hafa her-
sveitir Bulgara stöSugt fariS hall-
oka á öllum svæSum. Þessar
miklu ófarir Bulgaranna leiddu áS-
ur langt leiS til þess, aS þeir sáu
sér þann kost vænstan, aS gefast
upp og biSja um vopnahlé á meS_
an friSarsamninganir væru gerSir.
Malinoff, núverandi stjórnarfor-
maSur Bulgariu, tilkynti herstjór-
um bandamanna þetta í lok síS-
ustu viku, og kvaS stjórn sína
myndi viljuga aS hlíta hvaSa skil-
málum sem væri frá hálfu banda-
þjóSanna. Þá virtist í bili, sem
konungur Bulgariu væri friSarum-
leitunum þessum samþykkur -----
þó seinni fréttir segi hann enn á
bandi ÞjóSverja.
Bandamenn neituSu í fyrstu
vopnahlé á meSan samningarnir
v*æru í smíSum, en voru þó viljug-
ir aS taka friSarboS Bulgariu til
greina. Úrslitin urSu svo þau, aS
stjórn Bulgariu sendi fulltrúa til
Saloniki, er undirskrifuSu friSar-
samningana fyrir hennar hönd —
og þar meS er hluttöku Bulgara í
stríSinu lokiS. Helztu skilmálar
bandamanna eru sem fylgir, og aS
þeim öllum hefir Bulgaría nú hik-
laust gengiS: Bulgariustjórnin
gefst meS öllu upp í stríSinu og
samþykkir aS hreyfa ekki vopnum
á meSan þaS stendur yfir. Sam-
þykkir aS sleppa tafarlaust þeim
svæSum, er Bulgarar hafa hertek-
iS í Grikklandi og Serbíu og ao
uppleysa her sinn án minstu tafar.
Skip sín gefur hún bandamönnum
á vald og samþykkir aS þeir hafi
frjálsa umferS um land hennar.
Skotfæri og annaS verSur geymt
undir umsjón bandamanna, einnig
veitist þeim full heimild til aS taka
alveg á sitt vald vissa staSi í land-
inu. Engin ráSstöfun er gerS í
samningum þessum viSkomandi
Ferdinand, konungi Bulgaríu, og
þjóSin sjálf látin alveg sjálfráS í
þeim efnum. Ekkert í þeim er
stjórnmálalegs eSlis og allaf landa
skiftingar og þess háttar látiS bíSa
unz stríSinu linnir.
AfstaSa Bulgara nú vottar ótví-
ræSilega óhug gegn ÞjóSverjum
og vantraust aS þeim auSnist aS
bera sigur úr býtum í stríSinu. AS
þeir eru þannig úr sögunni' sem
stríSsþjóS gegn bandamönnum,
hefir afar mikla þýSiygu. Þar
sem þeir hafa veriS aSal-máttar-
stoS Tyrkja síSan hluttaka þeirra
í styrjöldinni hófst, standa Tyrkir
nú margfalt ver aS vígi en áSur
og fylstu líkur til aS þeir verSi aS
gefast upp í nálægri framtíS.
Sem von er una ÞjóSverjar illa
VÍS. Af fréttunum aS .dæma
virSast þeir alls ekki vonlausir um
aS geta kipt þessu í alt annaS
horf. Fyrsta úrræSi þeirra var aS
senda hersveitir til Bulgaríu meS
því markmiSi aS tryggja lands-
vörn Bulgara og gera þeim mögu-
legt aS halda stríSs þátttöku sinni
áfram. Þannig búast ÞjóSverjar
iS aS hljóta fylgi Bulgariu kon-
vitiigsins, er þeir telja enn á sínu
bandi, og annara þýzksinnaSra
manna þar í landi.
Almennar frjettir.
CANADA.
Hon. T. A. Crerar, landbúnaS-
arráSherra sambandsstjómarinn-
ar, fór nýlega hörSum orSum um
aS þaS væri látiS viSgangast aS
hin frjósömu svæSi me3 fram járn
brautum vesturlandsins lentu öll í
höndum auSmanna, sem aS eins í
eigingjörnum tilgangi sæktust eft-
ir aS gína yfir allri helztu auSlegS
Iandsins. Atyrti hann harSlega þá
stefnu, aS hinni miklu náttúruauS-
legS Canada væri leyft aS verSa
auSvaldshrókum og fjárglæfra-
mönnum aS bráS. Mintist hann
svo á hina miklu þörf þjóSarinnar
fyrir auknum árstekjum og spáSi
því, aS eftir stríSiS myndi ríkis-
skuldin verSa í kring um tvær
biljónir dollara. Til þess aS geta
borgaS þetta, rentur, eftirlaun her-
manna og annan stríSskostnaS,
yrSi Canada aS hafa $300,000,-
000 árstekjur. Eina vonin til þess
aS svo miklar tekjur gætu fengist,
væri aukin íbúatala og aS hin
margvíslega auSlegS, sem fólgin
er í skauti þessa lands, væri færS
til sem þeztra afnota.
Hon. Wilfrid Gariepy, fylkis rit-
ari Alberta, sagSi nýlega af sér
þeirri stöSu. Var hann sveitamála-
ráSherra í mörg ár og hefir tekiS
allmikinn þátt í stjórnmálum Al-
berta fylkis. Jean L. Cote, þing-
maSur fyrir Grouard kjördæmiS,
verSur eftirmaSur hans.
Sambandsstjórnin tilkynti ný-
lega, aS enn hefSi ekki veriS á-
kvarSaS aS kalla í herþjónustu þá,
sem náS hafa tvítugsaldri síSan
fyrsti flokkur var kallaSur. Þeir
menn, þótt nú séu 20 ára, eru enn
skoSaSir sem tilheyrandi 19 ára
flokknum.
Sir Thomas White, fjármálaráS-
herra Canada, verSur staddur í
Winnipeg 8. okt. næstkomandi og
heldur hér ræSu. VerSur þetta
auglýst síSar í blöSunum og þá
sagt frá í hvaSa samkomusal hann
talar. Koma hans hingaS er í sam-
bandi viS sigurlániS og verSur
ræSa hans hvatning til þjóSarinn-
ar aS ljá því eindreginn stuSning.
FerSast hann aS líkindum víSar
um vesturlandiS og verSur stadd-
ur í Brandon 9. þ.m.
Spánska veikin, sem svo mjög
útbreiSist; nú í Bandaríkjunum og
töluvert í austur Canada, er nú
komin hingaS til Winnipeg og
barst meS hermönnum aS austan.
Voru 23 hermenn teknir af einni
austan-lestinni á mánudagskveldiS
var, sem allir þjáSust meir og
minna af veiki þessari og voru þeir
tafarlaust fluttir í sóttvörS í I.O.
D.E. sjúkrahúsinu hér í borginni.
Menn þessir voru allir skoSaSir af
lækni áSur en þeir lögSu af staS
aS austan og voru þá heilbrigSir,
en hafa fengiS veikina á leiSinni.
HeilbrigSisdeiId borgarinnar hefir
gert allar ráSstafanr í hennar valdi
aS varna útbreiSslu veikinnar. —
Fólk er ámint um aS gæta allrar
varúSar, forSast alla mannmergS
þaS mögulegt er, og verSi veikinn-
ar einhvers staSar vart, aS til-
kynna heilbrigSisdeildinni þaS hiS
allra bráSasta.
Hon. C. C. Ballantyne, sjóflota-
mála ráSherra, sagSi nýlega viS
blaSa fregnrita einn eystra, aS
stjórn Bandaríkjanna fengi stál-
skip sín á lægra verSi en Canada-
stjórnin fengi þau í British Colum-
bia, þrátt fjrrir þaS þó alt sem aS
slíkri skipasmíS lýtur sé kostbær-
ara í Seattle en í Vancouver. Af
orSum ráSherrans aS dæma eru
skipasmiSafélög í British Colum-
bia aSal orsök þess, hve skip eru
hér í háu verSi, því margra orsaka
vegna þykjast þeir hvorki geta
kept viS skipa verksmiSjur aust-
ur Canada eSa Bandaríkjanna.
Sambandsstjórnin hefir bannaS
útgáfu allra blaSa hér í Canada,
bæklinga og bóka á málum óvina-
þjóSanna og gildir slíkt á meSan
stríSiS stendur yfir. Einnig er lagt
bann viS aS slík blöS fái aS flytj-
ast inn í landiS, en þó undanskilin
tímarit, sem eingöngu fjalla um
trúmál eSa vísindaleg efni. BlöS
er fram fylgja stefnu Bolsheviki
flokksins á Rússlandi koma einnig
undir bann þetta, hvort sem þau
eru gefin út á rússnesku eSa öSr-
um málum.
-----—o-------
BANDARÍKIN.
Spanska veikin geysar enn í her-
æfingastöSvum Bandaríkjanna. Á
laugardaginn sögSu blöSin aS
þann dag hefSu skýrslurnar vott-
aS 6,824 ný tilfelli á tæpum tutt-
ugu og fjórum klukkustundum —
höfSu þá lagst í veikinni í alt um
42,460 hermenn 170 hermenn
höfSu þá dáiS, flestir úr lungna-
bólgu.
Sprenging átti sér staS þann 28.
sept. í námu nærri Royalton í IIli-
nois ríki. 25 menn yoru viS vinnu
niSri í námunni þegar þetta skeSi,
og þar sem sprengingin lokaSi al-
gerlega fyrir námuopiS, er haldiS
aS þeir muni allir hafa farist.
Nýlega fór fram manntal 1
“Camp Devens”, Mass., og viS
þaS kom í ljós, aS 40 mismunandi
tungur væru þarna talaSar. Var
engu líkara en heræfingastöS þessi
væri skipuS mönnum úr öllum
pörtum veraldarinnar. Þarna gat
aS líta 2,269 Frakka, 1,354 Itali;
einnig Japana, Serba, Egypta,
Persa, Assyríumenn, Flæmingja
og svo fram eftir götunum, — en
einna eftirtektaverSast þótti, aS
þarna voru, eins þrungnir kappi og
áhuga og nokkrir aSrir, 625
ÞjóSverjar.
Verkfalli vélasmiSa og annara
verkamanna í Bridgeport, Conn.,
er nú lokiS. Bréf Wilsons forseta
til þeirra hafSi þau áhrif, aS þeir
afréSu aS taka tafarlaust til starfa
aftur.
Tillaga Wilsons forseta, aS kon-
um væri veittur atkvæSisréttur og
slík löggjöf samþykt af þinginu
sem stríSsráSstöfun, var feld í
senatinu þann 1. þ.m. meS miklum
meiri hluta. ÁSur atkvæSagreiSsl-
an hófst, hélt Wilson ræSu tillögu
sinni til stuSnings, en svo er aS sjá
sem í þetta sinn hafi hann ekki
náS aS hafa mikil áhrif. Senator-
arnir sySra virSast cif þessu aS
dæma ekki hafa kvenréttinda-
hreyfinguna neitt í hávegum og er
þaS illa fariS. Sagt er aS barátta
þessi muni verSa endumýjuS aftur
í senatinu í naesta mánuSi og von-
andi verSa úrslitin þá alt önnur.
------o-------
Róstur i Berlín.
Frétt sú kemur gegn um hlut-
lausu löndin aS allmiklar róstur
hafi átt sér staS í Berlín höfuSborg
Þýzkalands, á laugardaginn var.
Múgur og . margmenni hópaSist
saman fyrir framan Bulgariu sendi-
herra höllina og virSist svo sem
þessir íbúar Berlínar hafi þá boriS
sig alI-ófriSlega. Þegar lögreglan
reyndi aS bæla róstur þessar niSur
reyndist henni þetta um megn og
varS aS lúta í lægra haldi. Frétt-
in segir margair myndastyttur í
görSum Berlínar hafa veriS brotn-
ar til agna í hamförum þessum.
■ "
Fallinn á vígvelli.
*-------
¥
Þorsteinn G. Ólafsson.
Sfmskeyti hafa borist foreldruin
hans, að hann haifi særst 6. sept. og
dáið samdægurs af sárum. Þor-
steinn innritaðist í herinn, 34. Fort
Garry Horse deildina hér í Winnieg
í ágústmánuði 1914, og mun hafa
verið einni af hinum fyrstu mönnum,
sem gengu í herinn hér í Winnipeg.
Deild hans lagði af stað 30. ágúst til
Valeartier og stanzaði þar um tíina,
og fór síðan til Englands. í septem-
ber mánuði 1915 fór Þorsteinn sál.
til Frakklands og var hann þar stöð-
ugt í ýmsum herdeildum ]iangað til
6. sept. að hann féll. Hann mun hafa
tekið þátt f flestum, ef ekki öilum
þeim inörgu bardögum, sem Canada
menn hafa háð á Frakklandi síðan
stríðið bvrjaði. 1 gegn um það alt
samau hafði hann ætíð ágæta heilsu
Jfkamlega og óbilandi sálarþrek
hvað sem að kallaði. Bréf hans voru
ætíð tfuHl aí glaðværð og sýndu
hversu glögt hann sá skyldu sína og
aMra í þossu voða heimsstríði. Aldr-
ei kvartaði ihann öll þessi ár og hað
foreldra og systkini að vera vongóð
og bera engan kvíðboga fyrir sér.
En samt getur maður séð, að mikið
hafi hann lanigað til að komast
heim. í sumar var ihonum gefinn
kostur á annað hvort að taka hærri
stöðu — verða Lieutenant, eða fá
frí í október til að fara til Oanada.
Hann kaus hið síðara og hefði siglt
heim f októher, maklega húinn að
fyflla skyldu sína hefði hann slopp-
ið í síðasta bardaganum. En svo má
með sanni segja, að hann sé kominn
heim; nú er hann laus við þjáning-
ar þessa lífs og hina þungu skyldu,
sem féll á herðar hans og sem hann
uppfylti svo rækilega sérhlífnis-
laust.
Þorsteinn sál. var fæddur í Winni-
peg 6. nóv. 1894. Hann er sonur
hjónanna Áslaugar Hansdóttur og
Guðlaugs trésmiðs Ólafissomar. Þótt
harmur sá, sem foreldrar og systkini
hera í brjósti sé þungur og söknuð-
urinn sár, þá er það huggun samt
að vita að hinn íallni hafi í öll þessi
ár ótvírætt gert skyldu sína og að
síðustu gefið það dýrmæ asía, sem
maðurinn á til — sitt eigið líf —
fyrir hið mikla málefni sem barist
er fyrir til þess að aðrir þyrftu eigi
að líða það sem hann leið.
Lengi lifi minnxing hinnar föllnu
hetju.
ÞAKKARORÐ.
Okkar innjlegasta hjartans þakk-
læti flytjum við hér með öllum þeim,
er sýndu okkur okkur hluttekningu
í okkar djúpu sorg út af fráfalli
eiskulegs sonar og bróður, Þorsteins
G. Ólafssonar, sem féll í orustu á
Frakklandi 6. sept. síðastl. Sérstak-
lega viljum við þó þakka séra Birni
B. Jónssyni fyrir hans huggandi
heimsókn og hin hlýju og inn-ilegu
minningarrorð, er hann mælti um
hinn látna i Fyrstu lút. kirkjunni.—
Enn fremur þökkum við hjiartaniega
Miss Sigríði Jónsson, er færði okkur
fagran blómsveig frá hermálanefnd
hins 10. hersöfnunarhéraðs og biðj-
um hana að skila hjartans l>ökk til
réttra hlutaðeigenda.
öllu öðru fólki, er auðsýndi okk-
ur ástúð og samhug í sorginni þökk-
um við einnig hér með, og biðjum
algóðan guð að launa því af rík-
dómi máðar sinnar.
Winnpeg 24. sept. 1918.
Foreldrar eg systkini hins látna.