Heimskringla - 03.10.1918, Side 4

4. BLAÐSfÐA
HEIMSKRiinGLA
WINNIPEG, 3. OKTOBER 1918
HEIMSKHLNGLA
< StofnaV 1HK6)
C«mur út á hverjum Flmtudeffl.
Ctffefendur og elgendur:
THE VIKING PRESS, LTD.
Ver« blaðslns í Canada ag Bandaríkj-
unum $2.00 um árlti (fyrtrfram borgatí).
Bent til Islands $2.00 (fyrirfram borgatS).
Aliar borganir sendist rátSsmannl blatSs-
tns. Póst eBa banka ávísanir stílist tll
The Viking Press, L,td.
O. T. Johnson, ritstjóri
S. D. B. Stephanson, ráSsmaður
SkrKstofa:
•CJS 8HERBROOKB STREET., wmNIPBO.
P.O. B«x 3171 Talalml Garrj 4110
■ ~ - ' .................................
færður um, ef til þjóðar atkvæðis kæmi, að
meiri hluti verkalýðsins á Englandi myndi
styðja vínbann. G. Seedhouse, talandi fyrir
hönd iðnfélags er samanstendur af 32,000
meðlimum, lét í ljós sömu skoðun. Thomas
Richards, annar þingmaður verkamanna-
flokksins og ritari North Wales námamanna
félagsins, sagði það skoðun sína, “að algert
bann á tilbúningi allra vínfanga væri nú nauð-
synlegt.”
...i— i . i - ...
^
WINNIPEG, MANITOBA, 3. OKT. 1918
Bindindishreyfingin
á Englandi.
Af mörgu að dæma, virðist nú nokkurn
veginn óhætt að fullyrða almenningsálitið á
Englandi hlynt algerðu vínbanni á meðan
stríðið stendur yfir. Úrslit kosninga, sem átt
hafa sér stað hér og þar um landið við og við,
benda fyllilega til slíks og yfirlýsingar kvenna
í Lundúnaborg nýlega stefndu í sömu átt.
Yfirlýsingar margra hátt standandi meðlima
verkamannaflokksins leiða að sama marki og
treysta má á eindregið fylgi bindindisfélag-
anna, er um langan tíma hafa svo öfluglega
unnið að vínbannsmálinu um alt landið.
Að svo komnu hefir verið gengið til þjóð-
aratkvæða um slíkt í 27 stöðum; fimtán
stöðum á Englandi, tíu stöðum á Skotlandi
og tveimur í Wales. Flestar kosningar þessar
hafa átt sér stað í stórum iðnaðar umdæmum,
svo sem Hull og Dewsbury á Englandi, Paisley
og Clydebank á Skotlandi, og Llauelly og
BlaenauFestinog, Wales. Þrátt fyrir þetta urðu
úrslitin algerðu bindindi í vil í öllum þeim
stöðum, þar til kosninga var gengið. Kosn-
inga skýrslurnar sýna, að í alt voru greidd
166,693 atkvæði með algerðum vínbanni á
meðan stríðið varir, en 78,066 á móti. Þetta
gerir 86,627 meiri hluta með vínbanninu.
Andbanningar á Englandi grundvalla enn
þá helztu röksemdaleiðslu sína á verkamann-
inum brezka. Oftsinnis hefir því verið hald-
ið fram, að hverri vínbannslöggjöf í landinu
myndu fylgja óumflýjanleg óánægju-umbrot
á meðal verkalýðsins. Hrakspár þessar
hljóta þó engan veginn staðfestingu, þegar til
kemur virkilegra sannana um álit fóiksins.
Skýrslur þeirra umboðsmanna stjórnarinnar,
er rannsakað hafa tildrög og orsakir að óá-
nægju verkafólksins votta ekki að skortur á
vínföngum hafi yfir höfuð að tala átt nokk-
urn verulegan þátt í þessu. Og þó ekki sé
með öllu laust við að slíkrar óánægju verði
vart í sumum stöðum á Englandi, þá mmnast
skýrslur þessar ekki með einu orði á vínskort
í sambandi við verkafólks óánægju á Skot-
Iandi.
Frekari sannanir eru leiddar í ljós af bind-
indismáls umboðsnefndum hinnar sameinuðu
fríkirkju Skotlands. Síðasta ársskýrsla þeirra
birtir skoðanir margra verkamanna leiðtoga
og annara málsvara verkalýðsins, vínbanni
viðkomandi og afleiðingum þess. Má heita
samhljóða skoðun allra þessara manna, að
verkalýðurinn myndi enganveginn verða and-
vígur algerðu vínbanni. Neii Maclean, um-
boðsfulltrúi Scottish Co-operative félagsins,
kvaðst sannfærður um, að yfir höfuð að tala
myndu verkamanna stéttir Skotlands fagna
yfir afnámi vínsins. Hann hefir ferðast um
Skotland þvert og endilangt til þess til þess
að halda ræður á verkamanna fundum og þar
af leiðandi átt góðan kost á að kynna sér álit
verkafólksins, bæði viðkomandi vínbanni og
öðru. E. Shinwell, umboðsmaður British Sea-
farers’ félagsins á Skotlandi, sagði breytingu
mikla hafa átt sér þar stað um vínbannið og
kvaðst þora að fullyrða, að ef gengið yrði til
atkvæða um það myndi það samþykkjast af
miklum meiri hluta verkafólksins. Aðrir
málsmetandi menn hafa sagt svipað. Joseph
F. Duncan, ritari bændafélagsins skozka, fór
þó ekki svo langt. Sagði hann lögleiddu vín-
banni auðsýnilega vera að aukast fylgi, en
vildi ekki fallast á að í heild sinni væri verka-
lýðurinn því í raun og veru samþykkur. Samt
sem áður andmælti hann því sterklega, að
verkamanna stéttirnar væru notaðar sem af-
sökun fyrir núverandi eyðslu á korni til vín-
gerðar, kvað slíkt óréttlætanlegt í alla staði
og að eins ófyrirgefanlegan rógburð gegn
stórum þorra landsmanna.
Á Englandi hafa margir af leiðtogum verka-
ananna talað í svipuðum anda. Tom Richard-
soa, þingmaður frá Whitehaven og meðlimur
Durham námamaana félagsins, kvaðst sann-
Það er satt, að Ben Tillet, meðlimur Dock-
ers iðnfélagsins, hefir komið fram á sjónar-
sviðið sem sérstakur andbanningur og jafnvel
farið svo langt í sakirnar að stofna til fundar-
halda í Suður Wales víninu til varnar. En
staðhæfingum hans var áður langt Ieið all-
öfluglega andmælt af Sir H. H. Johnston í
bréfi, sem hann skrifaði blaðinu Daily News.
Meðal annars segir hann í bréfi þessu: “Eg
hefi að líkindum kynst meir brezka hernum á
Frakklandi en herra Tillet, og get því borið til
baka þá staðhæfingu hans, að hermennirnir
unni svo Bakkusi, að geta ekki án hans verið.
Eg hefi aldrei, hvorki í fremstu skotgröfum
eða fyrir aftan þær, séð brezkan hermann
ölvaðan og aldrei heldur orðið var við mikla
eftirsókn frá hans hálfu eftir víni. Meiri hluti
þeirra manna, er eg kyntist á vígvöllunum,
voru frábrugðnir því að vilja hafa vín með
höndum.........Heyrði eg marga þeirra láta
þá skoðun í Ijós, að óhyggilegt væri að gefa
mönnum sterkt öl eða romm, þegar þeir væru
í skotgröfunum eða að gegna skyldum sínum
annars staðar, og deyfa þannig sansa þeirra
og athygli.”
Ekki er þess getið, að TiIIet hafi svarað
þessu, að líkindum ekki treyst sér til þess —
og af öllu að dæma virðist algert vínbann nú
ekki eiga langt í land á Englandi. (Þýtt.)
4——--------------------------------——f>
Mentamál Indlands.
Lengi hafa Þjóðverjar brunnið af öfund í
garð Breta sökum yfirráða þeirra á Indlandi
og frá því fyrsta brugðið þeim um alt hið
versta í sambandi við alla tilhögun og stjórn
þar í landi. Uppáhalds viðkvæði þýzkra
mentamanna margra var að þó það væru
Bretar, sem stjórnuðu Indlandi, yrðu allir
þeir, sem fræðast vildu sem mest um Indland
og fornsögu þess, að leita til mentastofnana
Þýzkalands — annars staðar væri ekki slíkan
fróðleik að finna.
Það má vel vera, að Þjóðverjar hafi stund-
um reynst Bretum fremri í að grafa upp forn-
ar rústir og meir en þeir legið í rannsókna-
skruddum liðinnar tíðar. En þó svo sé, hafa
þeir reynst eftirbátar þeirra í svo mörgu, að
slíkir yfirburðir þeirra — ef yfirburðir skyldu
nefnast — hafa ekki mikilsverða þýðingu.
Til dæmis verður ekki annað sagt, en nýlendu-
stjórn þeirra sé stórlega mikið ábótavant í
samanburði við nýlendustjórn Breta — sem
vaxandi heimsveldi hefðu Þjóðverjar þó sann-
arlega átt að kappkosta að standa ekki öðr-
um að baki í slíkum sökum.
Þrátt fyrir einveldið og stjórnarskipulag,
sem tekið er í erfðir frá löngu liðnum tímum,
hefir Þjóðverjum samt hepnast að stjórna
heimaríkjum sínum með mesta skörungsskap
—enda hafa þeir þar getað byrjað á börnun-
um í skólunum og þannig smátt og smátt mót-
að þjóðarsálina eftir eigin geðþótta. Nýlend-
ur þeirra hafa aftur á móti orðið þeim örðugri
viðfangs og stjórn þeirra þar oft gengið í
mestu handaskolum. Þar hafa þeir orðið að
byrja á fuliorðnu fólki, sem sterkasta ýmu-
gust hefir haft á hervaldsaga þeirra og litla
löngun sýnt að beygja sig undir álög þeirra
og ofríki. Trúboða hafa Þjóðerjar aldrei þor-
að að senda í nýlendur sínar, utan þeir væru
örugglega verndaðir af hermönnum; hinn
mikli óhugur nýlendubúa gegn hermönnunum
þýzku svo eðlilega dregið úr öllum áhrifum
trúboðanna.
Bretar aftur á móti hafa jafnan kappkost-
að að ávinna sér sem mestar vinsældir í ný-
lendum sínum. Með því að beita íbúana engri
hörku og veita þeim sem mest frelsi hafa þeir
smátt og smátt glætt þegnhollustu þeirra í
garð hins brezka ríkis, og um leið fært þá á
stig þroskunar og framfara. Trúboðarnir
brezku hafa farið allra sinna ferða án þess að
vera verndaðir af hermönnum og haft bæði
mikil og góð áhrif Ljósasti votturinn um
þegnhollustu nýlendanna brezku birtist óneit-
anlega þegar núverandi styrjöld skall á og
er þær allar undantekningarlaust tóku að
senda heimastjórninni allan þann styrk í
mönnum og fé er þær framast fengu í té látið.
Stjórn Breta á Indlandi hefir verið um-
fangsmikil og þegar alt er tekið til greina,
verður ekki annað sagt, en þeim hafi farið
hún vel úr hendi. Að stjórna landi með rúm-
ar þrjú hundruð mðjónir íbúa, er enginn
hægðarleikur og þar sem þetta er ekki ein
þjóð, heldur margar þjóðir, óskildar að venj-
um öllum og hugsunarhætti, verður vandinn
enn stórkostlegri., Sízt er því að undra, þó
mörgu sé enn ábótavant á Indlandi og margar
umbóta-framkvæmdir þar enn fram undan.
Eitt af mestu vandamálum brezku stjórn-
arinnar í sambandi við Indland, eru menta-
málin. Til þess að geta komist í tölu siðaðra
þjóða þessa heims þurfa hinir mörgu kyn-
flokkar Indlands að mentast meir en nú á sér
stað með þá. Við þetta mikla vandamál eru
nú stjórnmálamennirnir brezku að glíma og
vart verður þess lengi að bíða að þeir hrindi
af stokkum einhverjum framkvæmdum því til
úrlausnar. Merkt blað í Bandaríkjunum birtir
nýlega eftirtektaverða grein um þetta mikla
nútíðar og framtíðar vandamál breskra
stjórnmálamanna — mentamál Indlands. Sú
grein hljóðar sem fylgir í íslenzkri þýðingu:
“Allir þeir, sem þekt hafa Indland bezt,
hafa fyrir Iöngu síðan viðurkent mentunina
sem hið stærsta vandamál í sambandi við
indversku þjóðirnar. Vitanlega er þessu
þann veg farið í öllum löndum, en þegar til
þess kemur að menta og siða rúmar þrjú
hundruð miljónir íbúa, þar sem að eins sex af
hundraði geti talist upplýstir allareiðu,
þá verður skiljanlegt hve feikilega mikið
verkefni þetta er. Eins og alt annað á Ind-
Iandi er vandamál þetta líka margbrotið og
örðugt viðureignar. Ákafamaðurinn, sem lít-
inn tíma gefur sér til íhugunar, sér enga á-
stæðu hvers vegna stjórnin ekki löggildir
skylduga skólagöngu fyrir hvert barn á Ind-
landi, og ráði þannig með örfáum pennadrátt-
um fram úr örðugleikunum. En eins og Sir
Harcourt Buther benti á nýlega, sem ef til vill
er allra manna fróðastur Indlandi viðkom-
andi, þá er fjármagnið ekki eina atriðið í sam-
bandi við þetta, eins og ákafamennirnir sýn-
ast halda fram, heldur einnig kenfiararnir.
‘Hvar,’ spyr hann, ‘ættum vér að fá nægi-
lega marga kennara til þess að æfa og upplýsa
börn þjóðar er samanstendur af 315,000,000
manns?’ Sömuleiðis myndi tortrygni íbú-
anna leiða til ósigurs fyrir slíka aðferð, því
hjá mörgum kynflokkum Indlands hefir í-
haldið fest djúpar rætur og enn ríkjandi
hjá þeim sterkur óhugur gegn öllum endurbót-
um. Þó fer fyrir Sir Harcourt sem öðrum, er
þekkja Indland vel, að hann er þrunginn af á-
huga og hinn bjartsýnasti ‘Þeir af oss’, segir
hann á einum stað, ‘sem séð hafa jafnmörgum
örðugleikum hrint úr vegi í landi þessu, hljóta
að vera bjartsýnir hvað framtíðina snertir.’
Það er einmitt þessi hyggilega bjartsýni, er
sérkennir þann kafla Montague-Chelmsford
skýrslunnar, sem fjallar um endurbætur á Ind-
landi í sambandi við mentamálin. Og sér-
kennilegt við allar málsgreinar skýrslunnar, er
fjalla um þetta umræðuefni, er hin hrein-
skilnislega sundurliðun þess, sem aflaga hefir
farið og ábótavant er. Rúm leyfir oss ekki
að taka hér til íhugunar hinar ýmsu tillögur
skýrslunnar, en áherzla er lögð þar á eitt at-
riði, sem vissulega verðskuldar að slíkt sé
gert. Því er haldið fram í skýrslunni, að eng-
um vafa sé undirorpið, að skólamál Indlands
hafi aðallega mishepnast sökum hinnar hrós-
verðu tilraunar að forðast að neyða ‘sál Ind-
lands’ í erlent mót og alt of mikið miðað við
skynsemina eingöngu. Svo mikið hefir á því
borið, að Indverjinn hefir tekið að skoða hina
vestrænu mentun að eins sem miðil þess ‘að
komast áfram’; ekki miðil að æðri hugsjón-
um, víðtækara útsýni og fleiri tækifærum að
geta lagt fram krafta sína í þágu lands og
þjóðar. Þeirri skoðun er haldið fram í skýrsl-
unni, að þýðingarmesta þörfin, sem nú geri
vart við sig á Indlandi, sé að þjóðinni sé meir
og víðtækar innrætt, í barnaskólunum og
háskólunum, sönn skyldurækni og hlýðni, al-
menn þegnhollusta og borgaraleg ábyrgð í
garð landsins — á slíku byggist stjórnmálalíf
hverrar þjóðar.
Sérstakt gleðiefni er að sjá tölu þeirra
málsmetandi Indverja einlægt aukast, er við-
urkenna sannleiksgildi þessarar skoðunar og
skilja hina miklu þörf þjóðarinnar fyrir full-
komnara skólaskipulagi. Þegar Indverj-
ar, sem Sir Satyendra Sinha, Sir Sankaran
Nair og hinn ensk-indverski stjórnmálamaður
Sir James Weston, eru allir sammála hvað
þetta snertir, virðist óþarfi að kvíða úirslitum.
Sir James Weston sagði nýlega í ræðu, er
hann flutti í Delhi, ‘að góð mentun væri
fyrsta skilyrðið til þess hægt yrði að yfirstíga
hina margíslegu örðugleika, sem nú gerðu
vart við sig á Indlandi. Að eins með aukinni
mentun þjóðarinnar yrði komið í veg fyrir
harðstjórn meirihlutans og óendanlegan bylt-
ingarhug þeirra er væru í minni hlutá.’
Vafalaust gerði Sir James hér góða grein
fyrir öllu og fór rétt með málið.”
DODD'S NÝRNA PILLUR, gitt
íyrir allakonar nýrnareikL Laku
gigt, bakverk og sykurveiki. Dod4T«
Kidney Pills, 50c. askjan, sex öskj
ur fyrir $2.50, hjá ölluru lyfsöluas
eða frá Dodd’s Medicine <So., Lt<L,
Toronto, Ont
Mál hjartans
1 naest-síSasta blaSi Heims-
kringlu frá 19. ' sept. s. I. birtist
ritstjórnargrein með fyrirsögninni:
Mál hjartans. Er hún rituS út af
ummælum hins mikilhæfa, heims-
fræga stjórnarformanns á Eng-
landi, Lloyd George. Eins og al-
kunnugt er, á maSur sá ættból í
Wales og er velskan því hjarta-
mál hans, móSurmáliS hans og
bænarmál, þótt hann aS sjálf-
sögSu tali enskuna eins vel og þeir,
sem bezt eru mentir af Englending-
um sjálfum, svo sem staSa hans
og álit bera ótvírætt vitni um. 1
ræSu er hann flutti á þingi frí-
kirkjumanna í Edinburg á Skot-
landi, farast honum orS á þessa
leiS:
"Þér þurfiS aS eins aS þekkja
hljóm-auSlegS fjallanna, lækjanna
og fossanna þar (í Wales), og þyt-
inn í vindinuúi, hægan og ljúfan,
og aSra stundina þó svo óstýrilát-
an og þungtækan,— til þess aS
þekkja hljóm keltneskrar tungu,
keltneskra söngva og keltneskrar
guSsþjónustu. Og þessi hljómur er
mjög viS mitt skap. Stundum
þegar eg er þreyttur og leiSinda-
gjarn, er méf hin mesta hugfróun
aS lesa ljóS keltneskrar tungu og
hverfa þá í anda til löngu liSinnar
tíSar, er forfeSurnir — mínir og
ySar — háSu orustur frelsisins á
meSal hæSa og dala heimahaga
vorra."--Og síSar: “aS þeir, sem
bezt töIuSu ensku, væru þeir, sem
mest töluSu velsku” og hann benti
á hagnaSinn yiS þaS “aS eiga mál,
sem ekki væri mál verzlunarviS-
skiftanna, ekki mál útheimsins,
heldur mál hjartans, mál þess alt-
aris, er vér tilbiSjum á og alls þess
hjartfólgnasta í fari voru. Slíkt
getur ekki skoSast annaS en
hagnaSur, uppörvun, gleSi og
huggun."
Þar sem orS þessi koma frá slík-
um manni, er ekki mikil hætta á.
aS þ au verSi skoSuS sem landráS
eSa aS þau séu sprottin af sundr-
ungar- eSa einangrunar-anda, allra
sízt á Englandi, þar sem frelsi ein-
staklingsins hefir ef til vill komist á
hærra stig í þjóSarmeSvitundinni,
en hjá nokkrum öSrum, aS Banda-
ríkjunum meStöldum. Og vissu-
lega ættum vér, “útlendingarnir” í
Ameríku, sem erum aS berjast viS
aS halda viS hjartamáli voru —
móSurmálinu—, aS taka undir
meS þessu brezka göfugmenni,
hver og einn hjartamáli sínu til
styrktar. — ÞaS er einmitt fyrir
þessu, sem hinir ýmsu “útlendu”
þjóSflokkar þessa lands eru aS
berjast: aS eiga mál, sem þeir geti
brugSiS fyrir sig viS hátíSIeg tæki-
færi sín á meSal, á heimilum sín-
um, í bænum sínum, viS börnin
sín; mál, sem færi þeim fagrar
hugsjónir í bundnu og óbundnu
máli frá forfeSrum þeirra og held-
ur viS í hjörtunum öllu því góSa
og göfuga, sem fortíS hvers þjóS-
flokks hefir eftirskiliS þeim, en
sem annars væri tapaS aS mestu
eSa miklu Ieyti.
Þótt þessir ýmsu þjóSflokkar
leggi þannig rækt viS arfinn sinn,
hjartamáliS—móSurmáliS sitt, þá
skoSa þeir engan veginn lítils virSi
þá nauSsyn, aS læra vel og ítar-
lega hiS ágæta tungumál, sem
þjóSin hér talar, mál stjórnar og
starfrækslu, hiS þróttmikla og fjöl-
breytta bókmentamál Tennysons,
Scotts og Shakespeares, Websters,
Poes og Longfellows. Fyrir því
bera þeir og vér allir hina dýpstu
lotningu, og vér gætum ekki látiS
vera að læra þaS, þott ver vildum. j
ÞaS þrengir sér inn að hjartarót-
um hvers einasta manns, sem hér
býr, og svo á þaS aS vera. Þrátt
fyrir þaS getum vér Vestur-lslend-
ingar þó tekiS undir meS ritstjóra
Heimskringlu og sagt:
“Hví skyldi íslenzkan ekki geta
veriS mál hjartans, þó hún sé ekki
lengur landsmál vort og vér nú
þegnar annars Iands en Islands?
Lloyd George hiksur ekki viS að
segja velskuna sitt hjartfólgnasta
mál og er þó einn af helztu leiStog-
um brezkrar þjóSar. Hví skyld-
um vér Vestur-lslendingar þá hika
aS játa rækt vora viS íslenzkuna?
------Til þess aS vér getum hald-
iS íslenzkunni hér viS, þarf aS
glæSast ræktarsemi hjá yngri kyn-
slóSinni gagnvart íslenzkri þjóS
og íslenzkum bókmentum. Fram-
tíS íslenzkunnar hér er undir yngra
fólkinu komin og vonandi er, aS
þaS bregSist ekki skyldu sinni.
Vonandi taka ungir Vestur-lslend-
ingar aSrar þjóSir til fyrirmyndar
í þessu efni — Islendingar mega
ekki vera eftirbátar annara, hvorki
í þessu né öSru. Lloyd George
ætti aS geta veriS þeim ágætt fyr-
irdæmi.-------fslenzkan ætti aS
vera mál hjartans.”
Sá er þessar línur ritar er einn
af þeim, sem taka vill sér til fyrir-
myndar hin tilfærSu orS stjórn-
mála-spekingsins brezka, og þyk-
ist þrátt fyrir þaS vera eins góSur
og lýShollur borgari þessa lands,
sem hver innfæddur brezkur maS-
ur; enda væri mér og öSrum “út-
lendingum” þaS eilíf smán, ef vér
ekki létum þessari ágætu fóstru
vorri — Ameríku — í té fulla ást
og hollustu. Naumast yrSi oss
Vestur-Islendingum heldur meS
sanngirni boriS á brýn, aS vér
hefSum dregiS oss í hlé þegar á
þurfti aS halda, — til þess eigum
vér nú of marga þjóSbræSur á
HeljarslóS, bæSi á fæti og í foldu
falda.
1 desmber mánuSi 1916 reit eg
nokkrar línur um viShald “ást-
kæra ylhýra málsins”--hjartamáls
vors — íslenzkunnar, meSal vor
Vestur-lslendinga; birtist hún í
jólablaSi Lögbergs áminst ár. Þar
sem greinin er ekki löng, vil eg aS
gefnu tilefni og meS leyfi Heims-
kringlu birta hana hér á eftir, eins
og minn litla skerf til viShalds máli
þessu í hugum landa minna, því nú
eins og oft áSur er oss Vestur-ls-
lendingum lífs nauSsyn aS spyrja
sjálfa oss:
Hvar stöndum vér?
Vér lslendingar eigum nú 40 ára
sögu hér í Vesturheimi, og verSur
ekki meS sanni sagt, aS vér höfum
veriS latir til starfs eSa óhagsýnir
aS því er þaS snertir, aS koma
ár vorri hér þolanlega fyrir borS.
Hvar sem litiS er, þar sem Islend-
ingar eiga bólstaS, bera ávextirnir
iSjuseminni órækt vitni; enda höf-
um vér fyrir Iöngu hlotiS viSur-
kenningu meSborgara vorra fyrir
flest þaS er prýSa má dugandi
menn. Segja má því, aS sú hliS
sögu vorrar hér, sem út snýr og öll-
um er augljós, sé björt og ánægju-
leg. AS vísu hafa örSugleikar og
farartálmar oft orSiS á veginum,
og upp ýmsa örSuga hjalla höfum
vér orSiS aS sækja. Margur ein-
staklingur hefir dregist aftur úr í
þeirri framsókn og sumir gefist
upp. ViS öSru var ekki aS búast
og breytir þaS ekki þeirri staShæf-
ingu, aS 40 ára saga vor hér hafi
veriS eSa sé sigurför, þegar litiS
er á heildina. Ekki er heldur nein
gild ástæSa sjáanleg fyrir því, aS
framtíSar-sagan íslenzka hér geti
ekki haldiS í þá átt, sem nú er
stefnt. KynslóSin íslenzka, sem
hér er borin og barnfædd, ætti
vissulega ekki aS standa aS baki
þeirri, sem ao ..eiman flutti og hér
kom aS ónumdu landi, ef svo
mætti aS orSi kveSa.
Sé aftur á móti li-tiS á þá hliS
hins fertuga skeiSs vor Islendinga
hér, sem inn veit, hliSina sem aS-
eins er augljós oss sjálfum, sam-
band vort og samvinnu sem
þjóSbræSra, verSur oss ekki boriS
á brýn, aS samkomulagiS hafi ver-
iS sem bezt. Þrátt fyrir hina hörSu
baráttu, sem eSliIega IeiSir af því
fyrir útlendinga allslausa og mál-
lausa aS rySja sér braut í nýju
landi, höfum vér haft tíma til aS
heyja harSar rimmur vor á meSal
um ýms mál. Jafnvel .á fyrstu
frumbýlings árunum, þegar fátækt
og erfiSleikar áttu heima nálega í
hverju húsi, og svo virtist, sem ó-
skiftan huga og kjark hefSi þurft
til þess aS bægja þeim gestum frá
garSi, þá veigruSu frumbýling-
arnir sér ekki viS, aS standa í
striSi all-hörSu vegna skiftra skoS-
ana um trúmál og fleira. Flokka-
dráttur myndaSist þegar á fyrstu
árum, og hefir haldist ætíS síSan
meira og minna fjöri, og lifir aS
sjálfsögSu enn.
Málum þeim, sem oss hefir aS-
allega greint á um, mætti skifta
undir þrem fyrirsögnum, nefnil.:
trúmál, bindindismál og stjórnmál
eSa pólitík.
Svo mætti ef til vill virSast, sem
ótrúlegt sé aS flokkadráttur og
ósamlyndi vaknaSi meSal fólks út
af slíku velferSarmáli, sem allur
almenningur telur bindindismáliS
vera; aS því *tti allir aS geta unn-
i8 í sátt og friSL Þó voru um