Heimskringla - 23.04.1919, Side 1

Opið á kveldin til kl. 8.30
Þecar
Tennur
Þurfa
ASgerðar
Sjáið mig
DR. C. C. JEFFREY
“Hinn varkári tannlæknir”
Cor. Loftan Ave. og Main St.
**OYAK
CROWN
XXXIII. ÁR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 23. APRIL 1919
NÚMER 3|
ÆFIMINNING.
MagTiús H. Björnsson var fædöur 14. október 1893;
lézt á hermanna spftala í Camp Custer, Mich., þann 5. oct.
1918. Var hann því tæpra 25 ára, er hann lézt. Hann var
einn af þeim mörgu hraustu drengjum, er líf sitt létu af
völdum hinnar skæðu spönsku veiki, sem geisaði í herbúð-
um Bandaríkjanna á síðastliðnu hausti. Hann var elzti
sonur þeirra hjóna, Hannesar Björnssonar og seinni konu
hans, önnu Jóhannesdóttur, búsett nálægt Mountain, N,-
Dak. Auk foreldranna syrgja hann 7 systkini, 5 bræður
og 2 systur. Hann var heima hjá foreldrum sínum þar til
hann var kallaöur í herinn 22. júlí síðastl. og sendur til
Camp Custer, Mich. Þar var hann við heræfingar sem ó-
brotinn liðsmaður og ávann sér þar hylli og velvild allra,
sem með honum voru. En 2. okt. barst foreldrum hans
skeytið um að hann væri hættulega veikur af lungnabólgu
og var óskað að faðir hans kæmi til hans strax; lagði hann
því af stað þann sama dag og komst til Camp Custer á
þriðja degi og fékk að sjá son sinn lrfandi, en þá svo langt
leiddan, að eigi var hægt á að villast hver endirinn yrði.
Eln samt hafði hann ráð og rænu og bað að heilsa ástvin-
unum heima, og bað föður sinn að dvelja þar sem skemst,
því ekkert væri hægt fyrir sig að gjöra meira en búið væri
og biði hann nú rólegur þess, sem verða vildi. Morguninn
eftirlézt hann. Líkið var flutt heim og jarðsungið 1 1 okt.
af séra Páli Sigurðssyni, og var hinn mikli mannfjöldi, sem
þar var saman kominn að fylgja hinum látna til grafar,
ljósasti votturinn um hvað hann var vel þektur og kyntur
hjá öllum, sem til hans þektu, og hvað allir tóku innilegan
þátt í hinni sviplegu og sáru sorg og missir vandamannanna.
Magnús aál var bezta mannsefni; fullkominn meðal-
maður á vöxt, hraustur og karlmannlegur og greindur vel.
Hann var sí-glaður og þægilegur í umgengni við alla.
tryggur og hjartagóður. Einnig lagði hann haga hönd á
hvert það verk, er hann vann. Er hans því sárt saknað af
öllum, sem til hans þektu, en hann skilur vinum og vanda-
mönnum eftir minningu, sem lengi mun lifa björt og hrein
í hjörtum allra, tem þektu hann, ,en þó lengst hjá þeim,
sem þektu hann bezt, því þeir unnu honum m«st.
Bjóða bændur hér þó hæsta kaup,
frá $60 til $65 um mánuðinn.
Samkvæmt nýkominni frétt
munu þeir Sir Robert Borden, Sir
George Foster, Hon. C. J. Do-
herty og Hon. Arthur Si'fton und-
irskrifa friðarsamningana fyrir
höndí Canada.
Ann íslenzkri
þjóð.
. Eftir ágizkun hafa 1,300,000
útlendingar í Bandaríkjunum í
hyggju að flytja tafarlaust til
heimalanda sinna. Ekki halda þeir
heimleiðis allslausir, því gizkað
er á að þeir muni í alt taka um
$4,000,000,000 heim með sér.
Hvað aðallega veldur þessum
heimflutningi Bandaríkja útlend-
inga er ekki ljóst að svo komnu.
Ef til vil'l er það ættjarðarást, sem
fyrir þeim vakir og rækt til hefma-
þjóð a—því hugleikið, að heima-
lönd sín njóti ails arðs af þeim
auði, sem þeir hafa komist yfir
hér í landi.
Þegar friður er fenginn og her-
manna flutningi iokið, er búist við
fcöluverðum inn flytjendaatraum til
Canada, bæði frá Bandarikjunum
•g annars staðar frá. En nú verða
það ekki hálfsiðaðir Gallar eða
Rússar, aem hingað ffytja, heldur
mestmegnia meir og mmna vel-
■negandi enskir og annara þjóða
fcændur, aem vita hv» glæata fram
<íð Canada á f lantfbúnaðarlegu
rilliti. Tveir skozkir bændur komu
Kingað frá Skotlandl siðustu viku
•g sem hafa í hyggju að setjast að
hér í Manitoba. Sögðu þeir fólks-
Autning mikinn væntanlegan hing-
•ð til lands^ frá heimalandi sínu
«ndir eins og hermanna flutningi
lýkur og siglingar verða greiðari.
Annar þeirra lét í Ijós þá skoðun,
að Canada hermennimir hefðu
betur auglýst þetta land í brezku
vyjunum, en nokkrir auglýsinga-
agentar, sem þangað hefðu verið
•endir.»
12. maí næctkomandi heftr ver-
ið ákveðinn trjáplöntunardagur
(arbor day) hár í Manitoba, Var
þetta nýl«ga tilkynt af landbúnað-
ardeiid fylkiaina Á undanfarandi
áruBÐ h«fir verið aiður að halda
þannig hátfðlegan fyrota mánudag
maímánaðar, en einhverra orsaka
vegna verið brugðið út af þeirri
venju í þetta ainn. Þenna dag eiga
allir að kappkosta að fegra og
prýða *em mest { kring um húa sín.
hlynma að blóma reitum og trjám,
planta ný tré o. s. frv.
Eins og skýrt hefir verið frá hér
í blaðinu, eru nú $50,000 verð-
laun í boði hverjum þeim flug-
manni, sem fyrstur flýgur yfir At-
lantshafið. Verðlaun þessi býður
stórblaðið brezka, London Daily
Mail, og verður kept um þau af
flugmönnum beggja megin hafs-
ins. Átti samkepni þessi að byrja
í lok síðustu viku, en hefir dregist
sökum óhagstæðrar veðráttu.
Tveir flugmenn taka þátt í sam-
kepni þessari héðan frá Canada,
Harry G. Hawker og Capt. Fred-
erick P. Raynham, og leggja þeir
af stað undir eins og byr gefst.
Eitt af brezku blöðunum sfað-
hæfir nýlega, að fari svo þýzku
sendiherranir neiti að undirskrifa
friðarsamningana, hafi Foch hers-
höfðingja verið fyrirlagt að heífja
tafarlaust innrás í Þýzkaland með
fram ánni Rín. Þar eru margar af
hersveitum bandamanna þegar til
staðar og auðvelt að senda þeim
bráðan liðstyrk. Sömuleiðis verð-
ur Þýzkaland þá sótt frá sjó, og
þar sem sjóflotinn þýzki er nú úr
sögunni og höfin því nær hreinsuð
af sprengiduflum, virðist ekkert til
fyrirstöðú að bandamenn fái kom-
ið á land stórum her meðifram
norðurströnd Þýzkalands og gert
þannig innrás 4 landið frá tveimur
hliðum, að norðan og vestan. Úr
því er líklegt Þjóðverjum verði
örðugt um mótspyrnu og sjái sér
þann veg beztan, að ganga að
samningunum.
Percy Graínger.
Þessi maður er nú viðurkendur
í röð allra fremstu piano-leikara í
heimi. Þegar Minneapolis Sym-
phony Orchestra, sem hann spilar
með, kom hingað nýlega, gafst
Winnipeg búum kostur á að heyra
til hans og hefir hann nú eignast
hér marga aðdáendur og vini.
Hann er fæddur í Ástralíu og
brezkur að ætt, en dvelur nú í
Bandaríkjunum.
Margir Islendingar munu hafa
heyrt hans getið og sumir að lík-
indum þekkja vel til hans — sem
heimsfrægs hljómleikara. En fá-
um þeirra mun kunnugt, að hann
er sannur íslandsvinur, ann ís-
lenzkri þjóð og þekkir sögu henn-
ar að fornu og nýju. Á meðan
hann dvaldi hér kyntist G. A. Ax-
ford lögmaður honum og komst
hrátt að afstöðu hans gagnvart Is-
landi og lslendingúm. Hefir hann
lært íslenzku, lesið Islendingasög-
urnar gömlu og einnig kynt sér
töluvert íslenzkar nútíðar bók-
mentir. Skoðar hann íslenzku
þjóðina fyrirmyndarþjóð á svið-
um bókmenta og lista og sem frá
fyrstu landnámstíð eigi óviðjafn-
anlega sögu.
Islendingum má vera gleðiefni,
er annara þjóða menn ‘minpast
þeirra hlýlega, sérstaklega þegar
um jafn frægan listamann og jafn
aannan mentamann er að ræða og
Percy Grainger.
Sambandsþingið
Mál og mannlýsingar
eftir
Gunnl. Tr. Jónsson.
Sáning er nú alment byrjuð hér
í fylkmu. Fréttir frá Saskatche-
wan fylki segja sáningu þar óðum
að byrja og verða komna rel á
veg í næstu viku. Mannekla tölu-
verð á sér stað { báðum þessum
fylkjum. Hefir aðstoðar landbún-
aðar ráðherrann hér í Manitoba
tilkynt, að frá 500 til 600 menn
séu nú pantaðir hér til bænda-
vinnti, en fáist ekki að svo komnu.
Frá íslandi.
Iteykiiavfk, 5. M&rz 1919
I'ilskipin ihaifa verið að koma inn
undanfarna daga. öll með góðan
afla. .
Nokkrir útg'erðarmenn héðan úr
bænnm eru nú 1 Englandi til þews
að festa kaup á botnvörpungum
eða gera samnimga um smíði á nýj-
um Wkipnm. Heyrat befir fyrir vlat,
að samningair hafi vorið igerðÍT um
tv«r nýbygglngar, og munu ekipin
eiga að lcomia hlngað 1 september,
nða svo. En gömul skip eru alveg ó-
fáanteg.
Nýlega eeldi Oelr Pálsson hús það
sem hann heffr bygt við Mjóstrætl,
fyrir 172 þúis. krónUT. Hús bækka
nú 'svo að segja daglega í verði hér
í bænurn og nýlega var t.d. eitt hús
selt 'fyrir 30 þús. kr., sem selt var í
liauat fyrir 20 þúB. kr.
í nýútkomnum ihagtíðindum birt
ist enn ein skýralan um smásölu-
verð hér í bænum, og er þessi
skýrsla í þvf frábrugðin þehn, sero
áður hafa birat, að nú vottar fyrir
lækkun á vöruverðinu. Ekki er sú
lækkun þó í byrjun janúar s. 1. orð-
in nema 1% á öllum vörutegundum
að meðaltali. Margar vörur, einkum
þær innlendu, hafa ihækkað, en fá-
ar lækkað að neinum mun nema
kolin. Kornvörur sogir skýrslan að
hafi lækkað um 3%, kálmeti um 7,
salt um 4. Verðihækkun síðan strí'ð-
ið byrjaði var þá orðin 253% að með
nlta.fi.
Beldhvikingur einn er á leið htng-
að mej Botnfu að sögn, til 'þess að
flytja fyrirlestra um stefnu sína og
flokksbræðra sinna. Hann hafði
sent hingað skeyti á undan sér.
Brauðverðlð hér í bænum er nú
lækkað talisvert, ihell rúg- og norrnal
brauð um 14 aura, og er verðið á »0-
altegundunum elns ihjé öllum.
Botnvðrpungurinn “Snorri Goðl"
var á leið frá Englandi á laugardag
ínn, 1 veðrlnu mikla, og vildi þá það
slys tll, að mann tók út af honum.
Maðurinn hét Eyjólfur Þorbjamar-
son úr Hafnaríirði, og lætur hann
ettlr sig ekkju og 5 böm.
Séra Pétur ÞorsteLnisBon í Eydöl-
um er nýlátlnn.
Á borgarafundinum, sem haldinn
var í Hafnarfirði um bryggjusöluna,
voru flestir ræðumenn og allur þorri
fundammnna sölunni eindreglð
fylgjandi. Var því, imeðal annara,
halidið fram, að bryggjan hefði ekki
horið sig svo vel undanfarln dr
(stríðsárin), að slíku boði, sem gert
væri í hana, væri hafnandi.
í haust var skýrt frá því í Víbí, að
hey hofði verið selt svo dýrt, að
lamibsfóðrið kostaði 80 kr. Þó er
bað meira, að nýlega var töðupund-
ið selt á 50 aura á uppboði hér í
nánd vlð höfuðstaðinn, eða 100 kr.
hesturlnn.—Vísir.
VIII.
Ottawa, 15. apr. 1919.
Þessi vikan hefir gengið all-
skrykkjótt; hún byrjaSi með há-
reysti og óróa, en er dróg nær
páskahelginni, fór aS sljákka í
mönnum; sýnir það hiS sann-
kristna hugarþel stjórnmálamanna
vorra og má þaS þeim aS sjálf-
sögSu til heiSurs færa. Mestan
hluta vikunnar hafa ráSgjafarnir
veriS aS gera reikningsskap ráSs-
mensku sinnar og pota í gegn fjár-
hagsáætlunum sínum fyrir hiS
komandi fjárhagsár; raunar mætti
segja nýbyrjaSa, því fjárhagsáriS
er frá apríl byrjun til marz loka.
Fyrstur^til aS ríSa á vaSiS var
Hon. Frank B. Carvell, ráSgjafi
opinberra verka, og þrátt fyrir
þaS þótt mörg skaSvæn spjót og
eiturörvar væru sendar aS honum,
tókst kappanum aS komast ó-
sködduSum af hólmi; enda á Mr.
Carvell 'fáa sína jafningja á hin-
um pólitiska orustuvellv; er hann
jafn-fær til sóknar sem varnar og
kjarkurinn óbilandi. ÁSur, þá
hann var helzta kempa Liberala,
var hann kallaSur “hetja hetj-
anna," en síSan hann varS ráS-
gjafi í sambandsstjórninni, hefir af
skiljanlegum ástæSum minna bor-
iS á Konum á þingi; en hæfileik-
arnir eru þeir sömu.
Næstur í röSinni var Hon. Mc-
Lean. Hann er Union Liberal sem
Carvell og eru þeir vinir miklir,
en þó eru þeir ólíkir menn um
flest. Er McLean hægfara ,og
friSelskur, en Carvell unir sér
hvergi hetur en á orustuvellinum.
McLean er aS nafninu til embætt-
islaus ráSgjafi, en þó munu fáir
ráSgjafanna hafa meira &S starfa
en hann. því þaS eru alt af ein-
hverjir {jeirra fjærverandi og þá
er McLean settur í þeirra staS. 1
fyrra vetur var hann settur fjár-
málaráSgjafi yfir allan þingtímann
og leysti þaS vandaverk prýSisvel
af hendi, enda er hann vanur fjár-
málunum, því hann hafSi til
margra ára veriS fjármála gagn-
rýnari Hberala. Nú er McLean
settur verzlunarmála ráSgjafi í
fjarveru Sir Geo. E. Fosters, og
einnig ráSgj. flotamála í veikinda
forföllum Hon. Ballantynea, svo
maSurinn hefir nóg á sinni könnu.
Nú varS Mr. McLean aS svara fyr-
ir ráSsmenskfl Foaters, en þar sem
hann var aS eins varaskeifa, hlífSu
menn honum, svo hann slapp
klakklaust yfir torfærumar.
StríKakostnaSar Canada.
Fjármála ráSgjafinn, Sir Thos.
Whito, har þessu næst fram srtríSs-
kostnaSar áætlun hina nýbyrjaSa
fjárhagaárs, og supu margir hvelj-
ur, þ*gar þeir heyrSu upphæSina.
Hún er aS eins $300,000,000, em
þaS er dálagleg fúlga, þegar þesa
er gaett, *S stríSiS «t yfir. Mest-
ur var stríSskostnaSurinn áriS
eem l*iS; komst hann upp undir
$400,000,000 og alls heifir stríSiS
kostaS Canada talsvert yfir eina
og hálfa biljón dollars—sé þessa
árs fjárveiting meStalin. Skiftist
stríSsko8tnaSurinn þannig niSur á
árin:
1914
000, gengur til hermála ráSaneyt-
isins, aS eins 24 og hálf miljón
skiftist niSur á hinar stjómardeild-
irnar. Er þaS hinn svo kallaSi
War Bonus’’ eSa launauppbót
starfsmannanna.
Hermenn teknir af lífi.
HörS rimma stóS í þinginu fyrra
miSvikudag og var Sir Sam.
Hughes henni valdandi. Bar hann
fram tillögu sem krafSist þess, aS
strokumenn úr hernum og her-
skyldu-brjótar yrSu dæmdir eftir
einu laga ákvæSi og ein og sama
hegning úthlutuS öllum brotleg-
um. UndanfariS hefir hegningin
fyrir sama hrotiS komiS all mis-
jafnt niSur. Hafa menn í Quebec
fylki sloppiS meS nokkurra dala
sekt, sem menn fyrir sama brot
hafa hlotiS lífstíSar fangelsi í
Ontario og tvö til fimm ár í vest-
urfylkjunum. — Vildi Sam aS-ein
og sama hegning yfirtæki alla. —
Hon. Arthur Meighen sagSi, aS
stjórnin fæti ekki ráSiS dómum
dómaranna í hinum ýmsu fylkjum,
og aS hegningarlög yrSi aS hafa
bæSi há- og lágmark, því brotin
váeru mismunandi. Aftur gæti •
stjórnin látiS taka mál fyrÍT aS
nýju, sem henni sýndist hafa feng-
iS óréttláta meSferS, og var svo
aS heyra, sem húast mætti viS aS
sumir af sektardómunum í Quebec
yrSu yfirvegaSir. Mr. Meighe*
kvaS dómara þann í Montreal, er
upp hefSi kveSiS flesta smásekta-
dómana, hafa lýst því yfir, aS
dómsmálaráSgjafinn hafi svo fyrir
skipaS; slíkt væri meS öllu til-
hæfulaust; dómsmála ráSaneytiS
hefSi gefiS dómaranum enga slíka
fyrirskipun. Mr. Meighen er sett-
ur dómsmálaráSgjafi og ætti því
aS Þera málunum kunnugur.
McKenzie, liberal leiStoginn,
vildi aS herskyldubrjótum væri
sýnd vægS—nú, þá stríSiS væri
unniS, færi vel á því, aS brjóaá-
gæSi kæmu í staS haturs; vildi
hann því aS herskyldubrjótum
væri fyrirgefin afbrot sín. — Dr.
Clark, sem í seinni tíS er sjaldaji
sammála Mr. McKenzie, var þió,
flestum til undrunar sammála ho«-
um aS þessu sinni; sagSi doktor-
inn, aS mildi launaSi sig betur e*
hefnd.
Hon. Hugh Guthrie fræddi þing-
iS um ýmsa hina helztu dóma, aea
kveSnir hafa veriS upp hér í Caá-
ada yfir stroku-hermönnum og
herskyldubrjótum; kvaS han*
dómana hér vægari en á Bretlandi.
þar væri þrjátíu ára fangavist al-
geng hegning fyrir þenna glæp,
og—bætti hann viS — nokkrir
canadiskir hermenn voru teknir
þar af Kfi fyrir brot gegn herlög-
unum. Vakti þeasi yfirlýsi*c
feikna eftirtekt f þingsalnum o*
báSu cnenn rikis saksóknarann u«
frekari stýringu, en hann neitaSi,
kvaSst enga hafa aS gefa. CaM-
adisku hermennimir væru undir
brezku herlogunum, þegar yfir
hafiS væri komiÖ, og brezkir her-
dómar dæmdu mál þeirra þar.
Hon. Mewhnm, hermálará$-
gjafinn, g»f þá upplýsingu, eH
engir hermenn hefSu veriS K flátii-
ir eftir aS hann tók viS embætti,
en fáeinir hefSu veriS teknir af lil
{ vnldstfS fyrirrennara aíns, aM
undangengnum brezkum herdómi,
Hverjar aS sakir þessara raatvna
hefSu veriS, gat hermálaráSgjaf-
(Frasnh. á 4. bla.)
-15 ...
1915— 16 ....
1916— 17 ....
1917— 18 ....
1918— 19 ....
19 19—20 áætlaS
$ 60,750,000
166,000,000
306,000,000
343,000,000
395,000,000
300.000,000
Alls .... $1,570,000,000
Mestur hluti þessa árs fjárveiting-
ar, eSa nákvæmlega $275,500,'
SENDIÐ EFTIR
Okeypis Premíuskrá
ytir VERÐMÆTA MVTNI
R0YAL CROWN SOAPS, Ltd.
664 Maln St. Winnipeg