Heimskringla - 13.08.1919, Blaðsíða 7

Heimskringla - 13.08.1919, Blaðsíða 7
WINNIPEG, 1 3. ÁGÚST 1919. HEIMSKRINGLA 7. BLAÐSIÐA ÞJÓÐRÆKNI. , (rraml). fíé 8. bls.) aS héláa óslítnu sambandi viS &t'tlándiS. Fer þaS eftir því, j hvaSa álit og ddm aettland vort á! I skiliS. Ætla má aS hlutdrægnF komi þar fram í dómi, ef einhver skyldur dæmir um, en síSur, ef dómarinn er óviSkomandi. Mafetti þá minna á hvaS þvílíkir menn sem Williard Fiske, Lord Duffer- ^ in og þúsundir fleiri, hafa um land og þjóS haft aS segja, og svo Dr. Dasent er vér vitnuSum til áS- j an. Hann líkir Islandi viS eyj- una Delos, þar sem hiS heims-j fræga musteri Appollons stóS, | ’ ljóss og æskuguSsins, og frægast er eyland í öllum hinum forna ^ Jáeimi. En svo segir hann aS i DeloS Hafi aldrei veriS svo þjak-| áS áf VeSrum né hjúpaS þoku né ■súndursprengt af eldi, eSur hrist á grunni, Þrátt lyfif J*6ttá alt sé feó íand þfettái tíélánd) eitt hiS vold* ugalrtft. I ándans heimi, hiS djúp- fcJ)*xasta í lagaselningum, hiS rrjálsasta og sjálfstæSasta um margar aldir, gegn ágangi harS- stjórnar og kúgunar innlendri og útlendri, I Er rvfes nú sæmd aS hafa Sá5h- bánd, efga ítök í þessu lawái? En fef Oss er þaS sæmd, eí |bá þjóSfé- Sági voru hér þaS vsíáæmd? Gæti því eigi miklu ft«mUr staSiS gott | af því ? Er ekki vor sæmd þess sæmd, landsins, þar sem vér lif- um, hugSum og búum?------------ Vér höfum þá meS nokkrum orSum gert þaS, sem vér höfum fengiS leyfi til aS gera frá hátt- virtri forstöSunefnd þessa hátíSar- , halds, rifjaS upp fyrir ySur, leit- ast viS aS minna ySur á þýSingu j orSsins þjóSrækni. Vér höfum j bent á einstök andmæli gegn því aS vér skulum geyma þá hugsjón, sem í orSinu felst eSa mynda sam- tök utan um hana. LítiS hefir oss fundist til þeirra andmæla koma eSa þau hafa til síns máls. En þó mætti sýna þetta enn betur, ef tími væri til. Þúsund falt meira mætti um alt þetta efni segja, en vér viljum eigi þreyta ySur meS langri ræSu, er komiS er undir kvöld. BíSur þaS síSari dags og þeirra talsmanna, er margir eru, er betur kunna meS aS fara en vér. R. Pétursson. Alt er gott þegar endirion er-góður Eg var mjög hamingjusamur, þegar atvik þaS kom fyrir, sem eg nú ætla aS segja frá. Eg sem var aS eins 23 ára og hafSi svo lengi veriS svangur og vinalaus. ÞaS var um næturtíma, aS eg gekk niSur stiga í einum af hinum ríkulegu húsum viS Champs Ely- sées. Eg hafSi sem sé veriS viS- staddur eina af þessum kvöldsam- komum, þar sem ríkidæmi og fá- tækt blandast saman í einkennileg- an graut. Eg var einmitt aS ganga niSur aSra hæS, er eg heyrSi há- TÓma raddir. Dyr einar opnuS- ust og eg sá konu einni bregSa fyrir. Rétt á eftir kom maSur stökkvandi. Og í sama augna- bliki þaut önnur kona fram í gang- inn, sem snæljós væri. Hún reiddi rýting aS mér — og stakk honum í brjóst mér. Eg féll meSvitund- arlaus á gólfiS. Þegar eg aftur rakna viS, er eg I stóru skrautlegu herbergi. Lá á breiSu, góSu rúmi, og gömul kona sat viS hliS mína. Eg hafSi ákafa verki í vinstri síSunni. Eftir aS hafa fengiS dálítiS aS drekka, $purSi eg með veikum rómi hvaS hefSi komiS fyrir. ‘ “Hún hélt aS þú værir annar maSur,“ var mér svaraS. “Hver?” “Frúin — —“svaraSi kerling- in. Eg leit á hana spyrjandi, svo aS hún hélt áfram: Þegar frúin kom heim úr leik- húsinu, rakst hún á aSra konu hjá manni sínum. Hún elti þau, en Var svo óheppin aS reka ySur í gegn." “Óheppileg misgrip,” sagSi eg beisklega. I sama bili opnuSust dyrnar og eg sá tigulega konu, í silkikjól, nálgast. ' Hann er vaknaSur,” tautaSi gamla konan. Fagurt andlit laut niSur aS mér og hún spurSi í lágum, yndisleg- um róm: “Hvernig á eg aS gfeta bætt fyr- ir þessi hræSilegu misgrip?” Eg leit í hennar fögrut biSjandi augu og mælti: "Eg hefi þegar fyrirgefiS yS- ur. _jg. & «■» «*- ‘ Er þaS mögulegt aS þéí haf- iS fyrirgefiS mér?” iagfii hún hrærS. 'Já, eg get ekki veriS reiSur viS ySur. Eg held aS ySur hafi liSiS ver fen mér.‘' i "Kferar þakkir.” _ Hún ætlaSi aS Ségja fleira, en þá kom hjúkrun&rkonan og sagSi aS eg mætti ekki tala meira, þar eS læknitinn hefSi skipaS aS eg yrÖi &S hafa næSi. Vesaling? kíUft’an horfSi stundarkorn á mig þegjandi — og gekk síSan burt. Hún vitjaSi mín oft á dag, og dvaldi því lengur í hvert skifti, sem mér batnaSi meir. Hún var hæg og alvarleg, svipurinn bar vott um hrygS og angur, og þaS voru kvaladrættir í kring um munninn.. Vingjarnlega spurSi hún mig ýmsra spurninga — þaS var eins og hún vildi skygnast inn í insta hugskot mitt. Þannig fékk hún vitneskju um fátækt mína, gleSisnauSa líf og baráttu fyrir til- verunni. Hún var ekki ókunnug hinum þungu byrSum fátæktar- innar, en hún hafSi aldrei komist í náin kynni viS þær. — Mér batn- aSi óSum, en þó var langt frá aS eg væri glaSur. BráSlega hlaut sú stund aS koma, aS eg heilbrigS- ur yfirgæfi sóttarsængina, og þá um leiS þenna sælustaS. En hve eg óskaSi heitt og innilega aS eg mætti aftur lifa þessa tíma, og aS eg fyndi aftur rýtinginn rekast í brjóst mér. En eg varS aS beygja mig fyrir hinu óumflýjanlega. — Eg horfSi þegjandi á hana. opinn glugga. Heit vorsólin skein, trén skutu fróöngum sínum, og eg fann þægilegan vorblæinn leggja um herbergiS. Eg fann til kvíSa og saknaSar þegar eg hugsaSi til framtíSarinnar. “Aftur, aftur hungur og neyS,” sagSi eg viS sjálfan mig. En þá leit eg hiS fríSa andlit. Úr augunum skein óvenjulegur innileiki. Og fagur roSi lék um kinnar hennar, sem þó annars voru fölar. ‘Nú eruS þér aftur orSinn heil- brigSur.” “Já — því miSur.” “Hvers vegna?” Eg heorfSi þegjandi á hana. “Þér haldiS eT til vill aS eg hafi gleymt því, sem eg skulda ySur.” “Nei,” sagSi eg lágt. “Eg hefi veriS hér í tvo mánuSi, og þann tíma hefi eg veriS hamingju- samastur á æfi minni.” “Er þaS satt?” Hún leit á mig bláu augunum sinum. “Eg veit auSvitaS aS þér skilj- iS mig ekki,” sagSi eg innilega. “Jú, eg skil ySur.” Og hægt beygSi hún sig niSur aS mér og hvísIaSi: ‘Eg er frjáls. Eg hefi fengiS skilnaS.” ÞaS varS meS þessu móti aS hnífsstungan varS upphaf gæfu 8tórgróSafyrirtæki. Lm þetta mál er all-ítarleg grein í síSasta tölublaSi Lögréttu. ÞaS vakir fyrir forgöngumönnun- um, aS fást eingöngu viS íslenzk efni. Mundi þaS ekki aS eins gróSavæniegast, heldur jafnframt til aS ÚtbreiSa þekkingu á landi og þjóS og þannig óbeint geta orS- iS landinu til ómetanlegs gagns. ViSfangsefnin hugsa þeir sér helzt aS taka úr íslendingasögun- um og íslenzkum þjóSsögum. Þar sé ótæmandi efni í kvikmyndir, en íslendingar sjálfir færastir um aS koma þeim í réttan búning. Leik- endur Séttu allir aS vera íslenzkir Og er þaS ætlun útlendra sérfræS- inga í kvikmyndagerS, aS leikara- skort þurfi ekki aS óttast. FjárhagshliS fyrirtækisins er í stuttu máli þánnig: **' *•*«. - RáSgert er aS fttofna félagiS meS 200 þús. kr höfuSstól. Allur stofnkostnaSur og reksturkostnaS- ur fyrsta áriS er áætlaSur kr. 479,- 625.00 og þá gert ráS fyrir aS kvikmynda eina lslendinga»ögu (Njálu). ÁætlaS er aS selja megi 50 eintök af myndinni, hvert á ca. 1 8 þús. kr., eSa samtals fyrir 367,760.00 og verSur þá tekju- r.fgangurinn hátt á fjórSa hundraS þúsunda. — VerSur þannig tölu- vert aS "slá af”. Og þar aS auki gæti félagiS haft töluvert upp úr því aS taka íslenzkar landslags- myndir og selja til útlanda. Forgöngumenn þessa máls hafa þegar unniS mikiS aS undirbún- ingi félagsstofnunarinnar. 1 Kaup- mannahöfn hafa þeir leitaS hóf- anna um fjárframlög til þess og fengiS góSar undirtektir. Hér heima hafa menn ekki enn haft tíma til aS átta sig á málinu, en vongóSir eru forgöngumennirnir um hluttökuna hér. ÞaS liggur nú auSvitaS í augum uppi, aS þetta fyrirtæki verSur töluvert örSugra í framkvæmd- inni en í ráSagerSinni. Mest er auSvitaS undir því komiS, aS fá duglegan og reyndan framkvæmd- arstjóra fyrir félagiS, og leikstjóra, ef ekki er unt aS sameina þaS tvent. Enginn hlutur er “ómögu- legur”. Og því fer mjög fjarri, aS þessi hugmynd sé “ómöguleg”. Hún virSist einmitt mjög álitleg, og enginn örSugleiki sjáanlegur, sem ekki ætti aS vera hægt aS yf- irstíga. ÞaS, sem mestu varSar, er eftirspurnin eftir kvikmyndun- um, sem gerSar verSa. En því þarf ekki aS kvíSa, aS hún verSi ekki nóg, ef sæmilega tekst aS- koma sögunum í myndir. — (Vísir.) ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG ÍSLENDINGA 1 VESTURHEIMI P.O. Box 923, Winnipeg, Manitoba. 1 Ntjðrnarnefnd félagslns eru: Séra Rfignvaldnr Pétnraaon, forsetl. 650 Maryland str., Winnipeg; Jfin J. Bildfell, vara-forseti, 2106 Portage ave., Wpg.; Si*. JOl. Jfihannenmm, skrifari, 957 Ingersoll str., Wpg.; Ang. I. Blfindahl, vara-skrifari, Wynyard, Sask.; S. D. B. Stephanaon, fjármála- ritari, 729 Sherbrooke str., Wpg.; Steffin Elnanisoa, vara-fjármálaritari, Arborg, lían.; Ammt. P. JðhannaNon, gjaldkeri, 796 Victor str., Wpg.; séra Albert Kriatjfinsson, vara-gjaldk., iundar, Man.; og Sigurbjfirn Sigur- jönaaon, skjalavörfiur, 724 Beverley str., Wpg. Pastafundl heflr nefndln fjfirfia ffistudagskv. hvers mfinaSar. Forseti gat þá um bækur þær, sem félagið gaf út síðastliSiS ár, en þær eru þessar: Fornbréfasafn, Lýsing lslands eftir prófessor Þorv.' Thoroddsen, Boga-saga Melsteds og Skírnir. Um Skírni lét forseti þess getiS, aS hann hefSi veriS 18 arkir s. 1. ár (í staS 24 áSur) vegna dýrtíSar, og þó orSiS mjög^ dýr. Þá gat forseti þess, aS stans hefSi orSiS á útgáfu Fornbréfa- safnsins, af því aS ekki hefSi náSst til heimilda frá Khöfn, vegna ó-j friSarins, en síSar yrSi prentun þess tekin up. En á meSan ætl- aSi félagiS aS prenta upphaf á bretabók GuSbrands biskups ( l 2 arkir þegar preneaSar) ; hún var hér í láni frá Kaupmannahöfn þeg- ar styrjöldin hófst, og hefir veriS síSan. Ennfremur yrSi prentaS á þessu ári safn til sögu lslands, og félagiS hefSi í hyggju aS byrja á útgáfu óprentaSra annála og miS- alda kvæSa og vísna, en þaS væri æriS verkefni, sem endast mundi ( félaginu mjög lengi. I ráSi væri og aS gefa út rit Jónasar Hall- grímssonar. GuSm. R. Ólafsson úr Grinda- vík gat þess, aS til mundi sitt af hverju í handriti eftir dr. Björn sál. Bjarnason, og mæltist til aS stjórn félagsins reyndi aS gefa þaS út. Prófessor L. H. Bjarnason baS sér hljóSs og mintist prófessors Björns M. Olsen meS nokkrum skÖTulegum orSum. BaS fundar- stjóra aS láta minnast hans sér- staklega, meS því aS biSja fund- armenn aS standa á fætur, og sýndu þeir minningu Ólsens fús- lega þá virSingu, Þá tók til máls séra Jóh. L. Jó- hannesson. Vildi hann aS félag- iS baeSi um ríflegri styrk en áSur úr landssjóSi. (SigurSur Kristj- ánsson sagSi þaS væri ekki til neins.) Þótti honum þröngur fjárhagur félagsins og útgáfa Skírnis afar-dýr, eftir gæSum Skímis. Vildi hann láta minka hann enn eSa jafnvel leggja hann niSur. , _ _ Dr. GuSm. Finnboga son talaSi eindregiS gegn því. Taldi Skírni margt til gildis; hann væri mikiS keyptur, hefSi orSiS til þess aS auka tölu félagsmanna, og væri einkum kærkominn allri alþýSu. Þorsteinn Finnbogason tók til máls. KvaSst hann vera alþýSu- maSur og geta sagt fyrir sig, aS Skírnir væri þaS rit Bókmentafé- lagsins, næst sögu Boga, sem hann sæi minst eftir, þó niSur legSist. Spunnust um þetta nokkrar um- ræSur og mæltu sumir meS Skírni, en aSrir slóu úr og í. Virtist þó svo, sem flestir vildu aS Skírnir væri út gefinn sem áSur. Pétur Zophoníasson vildi láta gefa út skýringar viS fyrri hluta sýslumannaæfa, sem Hannes Þor- steinsson gaf ekki út, og töldu fleiri nauSsyn á því. Pétur vildi og láta félagiS stuSla aS útgáfu manntals þess, sem Ámi Magnús- son lét gera hér á landi. Sögusafn Heimskringlu. Listi yfir sögur, sem fást keyptar á skrifstofu Heims- kringlu.—BurSargjald borg- aS af oss. Viltur vegar.............. 75c. Spellvirkjarnir .......... 50c. MórauSa músin............. 50c. LjósvörSurinn............. 50c. Kynjagull................. 45c. Jón og Lára............... 40c. Dolores................... 35c. Sylvia.................... 3 c' -. BróSurdóttir amtmannsins.... 30r. ÆttareinkenniS............ 30c. Æfintýri Jeffs Clayton.... 3 5 c. The Viking Press, Limited, P. O. Box 3171 WlnnlpeK, Man. Hannes Þorsteinsson skýrSi frá, aS þaS hefSi veriS í ráSi 1914, aS skrifa til Hafnar, og fara þess á leit, aS lsland fengi frumrit mann- talsins, því aS þaS er þess eign, en Dönum yrSi fengin afskrift. Þetta hefSi legiS í þagnargildi síS- an, en hann bjóst viS, aS hagstof- an og stjórnin mundu gangast fyr- ir aS fá manntaliS og gefa þaS út síðan. Spurst var fyrir um hvort stjórn félagsins hefSi gert nokkrar ráS- stafanir til aS hækka ritlaun. SvaraSi forseti því svo, aS þaS hefSi komiS til mála en engin end- anleg ályktun veriS um þaS gerS. (Vísir.) minnar. l. .áL..-*" ■W ‘1 n.Ér (Þýtt.) Isl. kvikmyndaíélag 1 voí var vikiS aS því hér í blaSinu, aS »tskilegt væri aS ein- hverjir framtakssamir menn tæki sér fyrir hendur aS koma á fót ís- lenzkri kvikmyndagerS. Nú hafa tveir ungir menn vakiS máls á stofnun íslenzks kvikmyndafélags, og hafa þeir aflaS sér allra upplýs- inga, er aS því lúta, og fullyrSa aS slíkt fyrirtæki mundi geta orSiS Aðalfundur Bókmenta- félagsins var haldinn í ISnaSarmannahúsinu 1 7. júní, og sæmilega sóttur. Forseti, dr. Jón Þorkelsson, setti fundinn og lagði til, aS séra Krist- inn Daníelsson væri kjörinn fund- arstjóri, óg var þaS gert. AS því búnu tók forseti til máls og las upp nöfn þeirra félags- manna, er látist höfSu á liSnu fé- lagsári, og mintist nokkurra þeirra meS fáum orSum. Voru þeir 2 1, flest þjóSkunnir menn. 1 félagiS höfSu gengiS 1 02 nýir félagar, og eru nú samtals um 1 500. Þá lagSi forseti fram endur- skoSaSa reikninga félagsins. Tekj- þess voru kr. 51,332.11, en gjöld kr. 39,464,21. Kosnir voru tveir endurskoS- endur: Kl. Jónsson landrit. (end- urk.) og Þorsteinn Þorsteinsson hagstofustjóri. Breytingar voru bornar upp lögum félagsins, og samþykt aS hækka árstillagiS úr 6 kr. upp í I 0 kr., vegna stórkostlega aukins prentkostnaSar. Breyting þessi öSlast gildi frá 3 1. des. 1919. Þessir þrír menn voru kjörnir heiSursfélagar: Prófessor N. Gjelsvik, Krist janíu. Direktör Ragnar Lundborg, Stokkhólmi. Prófessor Eiíiar Amórsson. Heimskringla til næstu áramóta fyrir 25 cent. Nýtt kostaboð. Nýir áskrifendur, er senda oss 75 cts. fyrir söguna ”Yiltur Yegar“ og 25 cts. aukreitis, fá blaðið sent sér til næstu áramóta. Þetta kostaboð stendur aðeins stuttan tíma. Kaupendur blaðsins gerðu oss mikinn greiða, ef þeir vildu''góðfúslega benda ná- grönnum sínum, sem ekki eru áskrifendur, á þetta kostaboð- The Viking Press Ltd. Box 3171 — Winnipeg.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.