Heimskringla - 01.10.1919, Side 3

WINNIPEG, I. OKTÓBER, 1919
HEIMSICRINGLA
3. BLADSIÐA
Gulíbróðkaep Þorvaldar Þorvaldssonar og Þuríðar Þorbergsdóttur.
GuIlbrúSkaup hinna öldnu og góðkunnu heiðurshjóna
Þorvaldar Þorvaldssonar og Þuríðar Þorbergsdóttur, er
lengst hafa búið, síðan þau fluttu hingaS til lands, í VíSi-
dalstungu í ÁrnesbygS í Nýja Islandi, var haldiS hátíSlegt
börnum þeirra, herra Sveini verzlunarmanni Thorvaldson
viS Islendingafljót; Dr. Þorbergi Thorvaldson háskólakenn-
ara í Saskatoon og GuSrúnu húsfreyju Johnson í Odda í Ar-
nesbygS, sunnudaginn þann 14. sept., í samkomu húsi River-
ton bæjar viS Islendingafljót. BoSsgestir voru á annaS
h' ndraS manns, og flestir úr tölu hinna eldri samferSamanna
þeirra hjóna. Voru þeir flestir innaft héraSs, og þó nokkrir
frá Winnipeg. 1 tölu þeirra. er boSnir voru frá Winnipeg
og þar voru staddir, voru þau hjón Þorsteinn byggingameist-
ari BorgfjörS og kona hans; Sæmundur BorgfjörS, faSir Þor-
steins; Gísli prentsmiSjustjóri Johnson og kona hans; scra
Rögnvaldui^ Pétursson og kona hans; Jón Markússon og kona
hans; Margrét Björnsdóttir og skáldiS Magnús Markúsion.
Eru hin fjögur síSastnefndu fornir nágrannar þeirra hjóna
heiman frá Islandi. MeSal sveitunga þeirra þar neSra má
tilnefna: skáldiS Guttorm J. Guttormsson og konu hans; hr.
Jóhann Briem og konu hans; Jón Sigvaldason og konu hans
og dóttur; Þorgrírrj Jónsson og konu hans; Björn Hjörleifs-
son og konu hans; Hálfdán Sigmundsson og konu hans;
Lárus Björnsson og konu hans; Einar Þorbergsson og konu
hans; Þorvald Þórarinsson bóksala; Jóhann GuSmundsson,
konu hans og dóttur; GuSrúnu Illugadóttur 'og dóttur henn"
ar; Baldvin Halldórsson og konu hons; Victor kaupmann
Eyjólfsson; Gísla kaupmann Sigmundsson frá Hnausum; Sig-
urjón Jónsson tengdason brúShjónanna; Jóhannes kaupmann
SigurSsson frá Gimli, konu hans og börn; auk ótal fleiri,
eldri og yngri, er vér eigi kunnum aS nefna, og svo börn,
venzlafólk og ættingja gullbrúShjónanna.
SamkvæmiS hófst um kl. hálf-þrjú, meS því aS hin
öldnu hjón voru leidd til saetis af vinum þeirra og nágrönn-
um, Jóhanni Briem og konu hans. SkipuSu þau sæti sitt til
hvorrar handar gullbrúShjónanna, meSan á athöfninni stóS.
BorS höfSu veriS reist e'ftir endilöngum salnum, og eitt yfir
þveran pa'll viS innra stafn hússins. ViS þaS sátu brúS-
hjónin, börn þeirra og venzlamenn annarsvegar, en barna-
börnin andspænis þeim hinumegin. Út frá hliS þeirra sat
og yngsti ættinginn, sonar-dóttur sonur þeirra. Voru þarna
saman komnar viS borSiS fjórar kynslóSir. Gestir röSuSu
sér viS langborSin fram um húsiS. Innan var húsiS prýtt
flöggum, en borSin hlaSin vistum af ýmsu tagi og skreytt
blómum.
Eftir aS allir voru gengnir til sætis, hófst athöfnin meS
því aS séra Rögnvaldur Pétursson, er stýrSi samkomunni,
las nökkra kafla úr 1 39. Sálminum og flutti þar næst bæn.
Var þá sunginn sálmurinn nr. 42 úr ViSeyjar-sálmabókinni:
“Mín gæfa reist á guSs náS er.” eftir Þorstein prest Svein-
bjarnarson á Hesti (1760—1798; dáinn 1814), er sunginn
var áSur viS hjónavígslu þeirra fyrir 50 arum siSan. Flutti
hann þá stutt ávarp til þeirra hjóna, og mintist helztu æfi-
atburSanna, a,S heiman og hérna í landi. Var þar næst sung-
inn sálmurinn nr. 589 í Sálmabókinni: “Hve gott og fagurt
og inndælt er”, eftir Valdemar biskup Briem., Voru brúS-
hjónunum þar næst afhentar margar og prýSilegar gjafir frá
börnum þeirra og nákomnustu vinum. MeS gjöfunum mælti
séra Rögnvaldur Pétursson nokkrum orSum og kvaS þeim
fylgja hinar hugehilustu árnaSar og hlýjustu vina óskir, en
gjafirnar fram bar Anna, elzta dóttir Sveins kaupmanns, og
lagSi á borS fyrir afa sinn og ömmu: Gjafir barna þeirra
voru: til brúSgumans gullúr, hiS vandaSasta aS öllu leyti;
en til brúSurinnar nisti úr gulli, ítalskt aS gerS, og hinn feg-
ursti gripur. Ótal fleiri gjafir voru þeim færSar, svo sem
kaffi borSbúnaSur úr skíru silfri frá Jóhannesi kaupm. Sig-
urSssyni og konu hans, og prýSisfagur hengilampi frá Þor"
steini BorgfjörS og konu hans, o. s. frv.
AS þessu loknu stóS Sveinn kaupmaSur Thorvaldson á
fætur og bauS boSsgestina velkomna, fyrir hönd sína og
systkina sinna, er til samkvæmisins höfSu efnt. KvaS hann
þaS ótíSan viSburS og þess verSan aS hans sé rækilega
minst, aS samleiSin verSi svo löng aS hjón fái setiS fim-
tugasta brúSkaupsafmæliS. En fyrir þaS kvaS hann sig og
systkyni sín vera af hjarta þakklát, aS foreldrum þeirra hefSi
auSnast aS ljúka þeim áfanga, og óskaSi og vonaSi aS þau
mættu enn lengi meS þeim dvelja, hraust og glöS, og aS nótt-
in væri fjarri. ÞakkaSi hann gestunum komu þeirra á staS-
inn, ogbaS þá aS neyta þess, sem fram yrSi boriS, og skemta
sér eftir föngum.. Söng þar næst Gísli Jónsson fyrsta og
tvö síSustu versin úr “Vísum Islendinga” eftir Jónas Hall-
grímsson, en fjöldi boSsgesta sungu meS. Var þá tekiS til
snæSings.
AS borShaldinu loknu byrjuSu ræSuhöld og söngvar
aS nýju. Tók Jóhannes kaupmaSur SigurSsson fyrstur til
máls, og lýsti starfi brúShjónanna eftir hingaSkomu þeirra
frá íslandi. Þótt starfiS væri margt og þarft kvaS hann þó
ekkert lýsa heimilislífi þeirra betur en 'börn þeirra, er væru
sómi og prýSi þessarar bygSar og vors vestur-íslenzka mann-
félags. Flutti þá skáldiS iGuttormur J. Guttormsson brúS-
hjónunum kvæSi þaS, er hér fer á eftir. AnnaS kvæSi flutti
skáldiS Magnús Markússon þeim, sem og er birt hér líka.
Auk þeirra, er þegar eru taldir, fluttu þessir ræSur; Jón Sig-
valdason, er afhenti brúShjónunum $50.00 gjöf í gulli frá
nokkrum vinum þar viS fljótiS; Hálfdán Sigmundsson; Mrs.
GuSrún Briem. er aSallega beindi orSum sínum aS brúS-
urinni; Björn Hjörleifsson og Þorvaldur Þórarinsson. Milli
ræSanna skemti herra Gísli Jónsson meS söngvum, en meS
söngvunum lék herra Viktor Eyjólfsson á píanó. Var þaS
hin bezta skemtun. Voru þeir kallaSir fram hvaS e'ftir ann-
aS. I eitt skifti, er Gísli var kallaSur fram, söng hann síS-
asta erindi veizlukvæSis Guttorms, brúShjónunum og gestun-
um til hinnar mestu ánægju. Um söng Gísla þar í veizlunni
var þetta erindi kveSiS og oss sent nokkrum dögum síSar, af
skáldinu þar nyrSra:
“Gísli fyllir hæsta hús meS söng,
Er heyrist fram um tímans löngu göng
Og steypis fossi hljóms, of heljar þögn
Er henni snýr í Iífsins söngva'mögn.”
Þá voru lesin tvö bréf til brúShjónanna frá GuSna Þor-
steinssyni og B. B. Olson á Gímli.
AS loknum ræSum stóS brúSirin aldna á faetur og
þakkaSi gestum sínum komuna, vináttuna yfir umliSnu ár-
in, gjafirnar og kveSjurnar mörgu og hlýju. DáSust allir
aS því hvaS hún var ern og hress þrátt fyrir háan aldur og
hve vel hún kom fyrir sig orSi, þótt fremur hafi hún annaS
tamiS sér um æfina, en ræSuhöld.
Samkvæminu sleit um kl. 9 meS káffidrykkju og ÞjóS-
söng vorum Islendinga “Eldgamla Isafold”.
Þau hjónin Þorvaldur Þorvaldsson og ÞuríSur Þor-
bergsdóttir eru bæSi ættuS úr SkagafirSi. Þorvaldur er
fæddur á Hafragili í Ytri-Laxárdal 30. júlí áriS 1842. Voru
foreldrar hans Þorvaldur bóndi Þorsteinsson á Hafragili og
María Egilsdóttir bónda á MiSgrund, systir Gottskálks silfur-
smiSs á Völlum. En Þorsteinn faSir Þorvaldar á Hafragili
var Þorvaldsson, á SkíSastöSum, Þorsteinssonar á SkíSa-
stöSum, Þorvaldssonar. Er þaS hin alkunna og fjölmenna
SkíSastaSaætt í SkagafirSi. En kona Þorvaldar yngra Þor-
steinssonar á SkíSastöSum var Þórunn GuSmundsdóttir,
Jónssonar, SigurSssonar lögréttumanns í Ási í Hegranesi,
Jónssonar, Teitssonar, Björnssonar prests á Melstad, Jóns-
sonar 'biskupsí Arasonar. Ungur aS aldri misti Þorvaldur
föSur sinn; ólst hann þá upp meS móSur sinni fyrst á Hafra-
gili til 10 ára aldurs, þar næst á IngveldarstöSum í sömu
sveit, og síSari manni hennar, Ólafi Kristjánssyni til fúlltíSa
aldurs.
ÞuríSur Þorbergsdóttir er fædd á Dúki í SæmundarhlíS
8. janúar áriS 1837. Voru foreldrar hennar Þorbergur
hreppstjóri á Dúki, annálaSur greindarmaSur á sinni tíS,
lónsson hreppstj. á Dúki, Oddssonar bónda á Tunguhálsi,
Sveinssonar prests í GoSdöIum ('frá 1 736—1757), Páls-
sonar prests í GoSdölum (frá 1712—1736), Sveinssonar
prests á BarSi í Fljótum (frá 1649—1687), og Helga Jóns-
dóttir prests Reykjalíns á Ríp í Hegranesi (frá 1839—
185 7). Hjá foréldrum sínum ólst ÞuríSur upp til fullorSins
ára.
Þann 1 1. júlí áriS 1869 voru þau Þorvaldur og ÞuríS-
ur gefin saman í hjónaband í ReynistaSarkirkju af sóknar"
prestinum þar, séra Magnúsi Thorlacius. Voru svaramenn
þeirra Þorbergur hreppstj. Jónsson á Dúki og Einar umboSs-
maSur Stefánsson á ReynistaS. Bjuggu þau fyrst nokkur ár
á Dúki, eSa ofan aS árinu 1874, en þá færSu þau sig aS
Reyn í Hegranesi, er þá var í eySi og bygSi Þorvaldur upp
jörSina. Þar bjuggu þau í 9 ár. ÁriS 1883 færSu þau sig
aS Ytri-Hofdölum í BlönduhlíS og bjuggu þar um 4 ára
tíma, eSa þangaS til þau 'fluttu alfarin af lslandi til Vestur-
heims áriS 1887. Er hingaS kom settust þau aS í Árnes-
bygS í Nýja Islandi, í VíSidalstungu, og þar hafa þau búiS í
29 ár. ÁriS 1916 létu þau af búskap og færSu sig norSur aS
Riverton bæ viS Islendingafljót, til Sveins sonar síns, og þar
hafa þau átt heima síSan, í húsi er þeir synir þeira létu reisa
handa þeim.
Átta börn hafa þau hjón eignast Mistu þau fjögur
heima á Islandi, er svo hétu: María, Ólafur, María, Helga, er
öll dóu í æsku, en fjögur fluttust meS þeim hingaS vestur:
Sveinn, kaupmaSur viS Islendingafljót; GuSrún, gift Sigur-
jóni Jónssyni í Odda viS Árnes; Dr. Þorbergur í Saskatoon-
bæ, prófessor í efnafræSi viS háskóla Saskatchewan fýlkis,
og Þorvaldur kandidat í náttúruvísindum, er andaSist viS
Harvard háskólann fyrir nær því 16 árum síSan, rúmt 25
ára gamall, án alls efa hinn efnilegasti námsmaSur, er Is-
lendingar hafa átt í hópi sínum hér vestra.
Hin öldnu hjón eru búin aS afljúka miklu og þörfu
dagsverki. ISni og trúmenska hefir auSkent þau alla þeirra
daga. Þau hafa veriS sí-starfandi og ber jörS þeirra í Ás-
nesi þess merki, er heita má aS öll sé nú lögS í ræbt, en áS-
ur var öll í stórskógi, er þau námu sér þar bólfestu. Þau
hafa mátt heita nýbyggjar í tveimur heimsálfum, og segir þaS
sig sjálft aS einhverntíma hefir orSiS höndu til aS taka. Gest-
risni og greiSasemi hefir og einkent þau og vin’festa og stöS-
uglyndi eru þeir kostir, er þau hafa eignast í ríkum mæli. Þau
eru bæSi prýSis vel gefin og hafa hagnýtt þá gáfu sér og öSr-
um til blessunar. Undir æfikvöldiS njóta þau nú þeirra
launa, sem nytsamt líf alla jafna veitir, sæmdar og virSingar
samferSamannanna, nægtar og rósemdar aS erfiSinu loknu.
í GULLBRÚÐKAUPI
Þorvaldar Þorvaldssonar og ÞuríSar Þorbergsdóttur.
ÞiS brúS'hjón, silfri sæmd af háum aldri,
MeS sveiga gulls, sem tíminn lét í arí —
ÞiS heyriS nú, af hörpu strengja galdri,
öll hjörtun þakka sjötíu ára starí. i
Á meSal okkar eilíft lff sér hreyfir,
Og ykkar líf er brot af geisla þeim,
En niSja ýkkar andi gulli dreifir
Og undrabliki ljóss, um Vesturheim.
ÞiS gerSust heild, en heildin sú er eining,
Sem hér í lífi skiftist ekki í tvent,
Og ékki’ er dauSinn sjálfur sundurgreining,
HvaS svo sem okkur hefir veriS kent.
Þess hinstu rök aS heilu megi deila,
Þau hljóta aS falla skóla vorum í,
Því aldrei getur veriS hálft þaS heila,
Og hjónin verSa lengstum eitt af því.
ViS biSjum þess, aS gæfan ykkur geymi
Og géfi aS hjá oss lengi dveljiS þiS,
Því yndisstundir vorar hér í heimi
Er himnum ekki dælt aS jafr.ast viS.
Og hverju sem um sáluhjálp þiS trúiS,
ÞiS saman flytjiS Drotni þakkargjörS,
AS friSsæl, glöS og frjáls þiS hafiS búiS
I fimtíu’ ára ríki hans á jörS.
Guttormur J. Guttormsson.
Til Mr. og Mrs. Þ. Þorvaldssonar á 50 ára hjónabandsafmæli.
Hélgur heilla dagur
hreifir instu tónum,
hálfrar aldar hagur
'hugans lyftir sjónum
gegnum liSnar leiSir
lýsir hjartans minning,
blíSum geislum breiSir
bæSi tap og vinning.
Á sigurdegi himin heiSum
frá hjartans grunni 'brenna ljós,
um h'álfa öld sem lýstu leiSum
til láns og frama hal og drós,
og vígSu starfiS von og dug
meS viljans kraft og bróSurhug. 1
Frá manns og konu kærlei'ks arni
fær kraft og menning sérhver þjóS,
þar fyrsta ljósiS 'brosir barni
meS bending út á tímans flóS,
ef æsku stigin stefna rétt
er starfi lífsins takmark sett.
ÞiS göfgu hjón í hug og verki
sem hafiS fylgst um langa braut,
hér gnæfir ykkar gulliS merki
viS geislum fágaS haustsins skaut,
þó haíli degi enn er afl í
meS eld og þol viS lífsins tafl.
Nú fagn>a vinir hlýtt af hiarta,
sem hafa ncitiS ykkar liSs,
meS ósk um framtíS unaSs bjarta
unz öldur þagna hinsta miSs,
og signir fagurt sólarlag
í sæmd og þökk um merkan dag.
M. Markússon.
Frœgðarljóminn sem
bliknaði.
VJokkrir af hershöfSingjum ófriS*
arins mikla, sem aSeins náSu
bráSabirgSar fótfestu á hátindi
frægSarinnar.
Nú þegar heimsstríSiS mikla er
um garS gengiS og maSur íer aS
hugleiSa ýmislcgt í sambandi viS
þaS, verSur fyrst fyrir hugskots-
sjónum manna allur sá sægur af
hershöfSmgjum, sem risu til
frægSar, en sem hurfu svo aftur,.
eftir aS þeir höfSu baSaS sig í
frægSarsól blaSdálkanna og al-
menningsálitsins, nokkra daga eSa
mánuSi. Sumir þeirra féllu í
ónáS, aSrir reyndust óhæfir til aS
gegna yfirherstjórn, þó kappar
he'fSu reynst undir öSrum og ó-
sigrar urSu frægS sumra þeirra aS
fjörtjóni. Og nú er hljótt um þa
alla.
Hér skulu nokkrir þessara fyrr-
um frægu” nefndir.
VerSur þá fyrst aS minnastj
rússneska hershöfSingjans Alexis
A. Brusiloff. Um eitt skeiS var |
hann kallaSur frelsari Rússlands og
máttarstoS bandamanna en refsi-j
vöndur Þýzkalands. Nú veit eng-
inn meS vissu hvort hann er lífs
eSa liSinn. Sú óskapa öld, sem
yfir Rússland hefir duniS síSan
keisaranum var hrundiS af stóli,
hefir gleypt Brusiloff meS húS og
hári.
Brusiloff ávann sér frægS í
byrjun stríSsins, þegar hann og
Rusky stjórnuSu vinstra fylkingar-
armi hins volduga rússneska 'hers
undir yfirstjórn Nikulásar stór-
fursta, er réSist á Austurríkismcnn
fyrsta mánuS stríSsins. Austur-
ríkismenn undir yfirstjórn Auffen-
bergs og Dankl höfSu einnig búiS
sig undir árás, og miðja vega lenti
herfylkingunum saman. Unnu (
Rússar þar frægan sigur og Aust-
urríkismenn urSu aS flýja inn ýfir
landamæri sín og ætluSu þar aS
veita viSnám, en Brusiloiff og
Rusky voru á hælum þeirra og
önnur orusta fylgdi, sem Rússar og
unnu, og þá tóku þeir Lemberg,
höfuSborgina í Galiciu. Hér fylgdi
sigur á sigur ofan. Cracow var
tekin og í marz 1915 tókst Brusi-
lóff aS taka hiS ramgervasta vígi
Austurríkismanna, Przemysl, eftir
mannskæSa orustu. Og upp á
Karpatafjöll komst Brusiloff meS
her sinn. Fyrir neSan blöstu viS
sléttur Ungverjalands, og þaS leit
út sem Brusiloff mundi þá og þeg-
ar veita Habsborgarveldinu bana'
sáriS.
En þá komu ÞjóSverjar til
hjálpar samherjum sínum, Austur-
ríkismönnum. Mackenzen sigraSi
Rússa undir Dimitrieff viS Duna-
jec og þeir samherjarnir héldu á-
fram sigurgöngu sinni austur á viS.
Her Brusiloffs í Karpatafjöllum
var í hinni mestu hættu. því ekki
einasta voru óvinir því nær búnir
aS umkringja hann, heldur og
voru vopnabirgSir hans á þrotum.
En meS snrræSi og dugnaSi tókst
Brusiloff aS bjarga sér og mönnum
sínum, og á því undanhaldi sýndi
hann hvaS bezt, hvílíkur hers-
höfSingi hann var.
En þaS var áriS 1916, sem
Brusiloff varS frægastur. ÞjóS-
verjar voru þá aS hamast um Ver-
dun og megin her Austurríkis-
manna var aS berjast viS Itali í
Alpafjöllunum. Þá gerSu Rússar
nýja árás í Bukovina og Galiciu,
og unnu hvervetna sigur, og her-
fangiS, sem Rússar tóku þá. bæSi
fangar og vopnabirgSir, var svo
mikiS aS sagan getur ekki um ann-
aS slíkt. Brusiloff ógnaSi aftur
Habsborgarveldinu og ÞjóSverj-
(Framh. á 5. bJg.)