Heimskringla - 01.10.1919, Síða 5

WINNIPEG, 1. OKTÓBER, 1919
HEIMSKRINGI.A
r ' •
5. BLAÐSIÐA
Imperial Bank of
Canada
STOFNSETTUR 1875.—AÐALSKRIFST.: TORONTO, ONT.
Höfuðstóll uppborgaöur: $7,000,000. Varasjóöur : 7,500,000
Allar eignir...................$108,000,000
ISO Olhrt f Wominlon of C'anada. SparlNjð«Kdeild f hrrrju fithrtl, «s mð
byrja SparlxJöðNrelkninK mrð l>ví a* learKja ian $1.00 ríía melra. Vextir
eru horKiiMr af peninKiim ylfnr frfl innleKKN-deKl. ÖNkalS eftlr rlfSHklft-
um yiSar. ÁaieKjuleK vitSNklftl UKKlauM »K flhyrKMt.
Útibú Bankans aS Gimli og Riveiton, Manitoba.
FRÆGÐARUÓMINN SEM
BLIKNAÐI.
(Fi'amh. frá 3. bls.)
um. Austurríkismenn drógu lier
sinn á burt úr Alpafj'öllunum og
sendu hann me'Ö flughraða á móti
Brusiloff, og I}jó5verjar sendu her-
sveitir frá Verdun mót- þessum
skaeSa fjanda. Hinum sameinuSu
hersvei*'uni tókft aS stö'óva Brusi-
M>?f úti fyrir i.emberg, en marga
íiæga sigra hafSi hann unniS áS-
u , og her? f-.gatalan c> hann hafSi
tekiS, nam 4fj(),000i
En hér hverfur Brusiloff. I
hann frægur fyrir aS verSa eftir-
maSur Moltke og fyrirskipa árás-
na á Verdun, en er leiSangur sá
mishepnaSist, þrátt fyrir ógurleg-
an herstyrk, sem þangaS var send-
ur, var Falkenhayn sviftur völdum|
og Hindenburg tók ViS. Héldu nú
margir aS frægSardagar Falken-
hayns væru taldir, og aS hann
yrSi aS gera sér aS góSu aS sitja
aS búi sínu háSan í frá, en svo
varS ekki. Hann var sendur t:I
austurvígstöSvanna, og þar reis
hin önnur stjarna hans. SigraSi
hann hersveitir Rúmeníumanna
fyrst viS Tirgu Jua í nóv. 1 9 f (y, og
Frakkar hafa sér í lagi tvo hers- og séra Ásmundur á Hálsi í
öfSingja, sem frægir urSu í svip, Fnjóskadal.
en er nú aS litlu getiS. Eru þaS . Eftir aS SigríSur kom vestur,
hershöfSingjarnir Serrail og Ne- dvaldi hún í Winnipeg svo nokkr-
ville. Hinn fyrnefndi vann sér um árum skifit. ÁriS 1881 giftist
frægS fyrir vasklega framkomu í hún eftirlifandi manni sínum, Ja-
byrjun stríSsins, og var aS launum kobi Frímann Kristjánssyni, Sig-
sendur til Sa'loniki, sem yfirhers- urSssonar frá Fossvöllum í Jökuls-
höfSingi bandamanna á Balkan- árhlíS. Þau áttu heimili í Winni"
skaganum. En af einhverjum á- peg og fleiri stöSum í Manito'ba í
stæSum varS honum lítiS ágengt nokkur ár, þar til þau fluttu til
þar, og var hann kallaSur heim og NorSur-Dakota. Þar áttu þau
3viftur herstjórn. | heima lengst af í Grafton, en sein-
Neville hershöfSingi tók viS ustu tíu átin á GarSar.
herstjórn af Pétain viS Verdun,1 Eftirlifandi börn þeirra, sem
og varS víSfrægur fyrir aS ná aft- komust til fullorSins ára, eru:
ur úr höndum ÞjóSverja land’
svæSi og virkjum^ sem þeir höfSu
tekiS í fyrstu áhlaupunum. Fyrir
þetta var Neville gerSur aS yfir-
hershöfSingja alls franska hersins.
Hann gerSi tilraun til aS reka
ÞjóSverja út úr Champagne meS-
fram Aisne-fljótinu, og urSu oft;
marz er Nikulás keisari rekinn frá nokkrum dögum seinna í félagi viS
völdum og stjómarbyltingin leiSir Mackenzen viS Argesh, og 6. des.
fram á völlinn hershöfSingjana I 9 1 6 tóku þeir í félagi höfuSborg
Alexieff(, Korniloff, Kaledine, Rúmeníu, Bucharfest.
Gourko og KósakkahöfSingjann Nú stóS vegur Falkenhayns
Denikin, þann sem nú er aS herja aftur í blóma. Var hann nú
á Bolshevikum, en lítiS sem ekkert sendur austur til Asíu, aS taka viS
er minst á Brusiloff. Sumir sögSu herstjórn þar og stöSva framgang
hann liggja í sárum, aSrir aS hann Breta undir Allenby. En þar mis-!
væri í ónáS, vegna þess aS hann tókst honum hraparlega; hinar
vaeri keisaravinur, og nokkrir full" sameinuSu þýzku og tyrknesku
yrSi aS hann hefSi veriS myrtur. \ hersveitir biSu hvern ósigurinn eft-
En þeir sem héldu aS hann ætti ir annan og hin seinni frægSar-
eftir aS koma og frelsa land sitt og stjarna Falkenhayns féll til jarSar.
þjóSina undan núverandi ánauS-' Bretar og bandamenn eiga líka
aroki^ hafa orSiS fyrir vonbrigS- 1 sínar föllnu frægSarstjörnur. ÞaS
um, því ekkert hefir frá honum er aS sönnu ekki beint hægt aS
heyrst. | heimfæra French lávarS, sem var
Þá rísa stjörnur þeirra Kerensky; yfirhershöfSingi Breta í byrjun
Björn Frímann, til heimilis í Sel-
kirk, Man.; GeirfríSur, gift Bene-
dikt Melsted bónda aS GarSar;
GuSlaug, ógiftt lærS hjúkrunar-
kona og stundar þaS starf; Björg,
gift Norry Coebran, 'bónda aS
Wales í N.-Dakota, og Sigurrós,
gift Jóhanni Anderson bónda aS
harSir bardagar, en áSur skriSi til Crystal N. D. Fjögur börn, sem
skarar var Neville sviftur herstjórn þau áttu, Kristján, Einar Þorlákur
og réSu pólitískir andstæSingar og Ingibjörg, dóu á unga aldri.
hans aS svo var gert. Vinir Ne-| SigríSur sál. var greind og fram-
villa héldu því fram aS hann hefSi sýn, ástrík og umhyggjusöm kona
veriS búinn aS 'brjóta þýzka her- og móSir; ætíS jafn glaSvær og
garSinn, þegar hann var kallaSur ung í anda hvort heldur blés meS
frá, og ástæSur fyrir þessu tiltæki eSa móti. Hún var hugljúfi allra,
stjórnarinnar hafi veriSt aS hún sem kyntust henni, og er saknaS
hafi veriS aS ástæSulausu hrædd af þeim alment, þó söknuSurinn
viS reiSi fólksins út af mannfall- sé sárastur hjá manninum hennar
inu. AndstæSingar Neville sögSu og börnunum, sem hún var búin
aftur, aS sigurvinningar hans aS stySja svo lengi á lífsleiSinni.
hefSu veriS langt of dýrkeyptir. X.
En hvaS sem því líSur, þá bar lítiS-----------------o-----------
á Neville úr því.
Itálir hafa gefiS heiminum eina
frægSarstjörnu, sem blikaSi skært ,
... £<n i .-11 .•> • « I Þess var aðeins með fáum orðum
um tima, en rell svo kold til jarö- •
„ . , , ._ . . „ . getið í einu íslenzka blaðinu fyrir
ar. Er her att viS Lugi Cadorna, melra pn ári slðan. að Aðalsteinn
sem var yfirhershöfSingi þeirra frá .Jónsson við Húsavík P. (). hefði
því í maí 1915 og þar til í októ'ber drukrjað í Winnipegvatni fram und-
1917. Af öllum yfirhershöfS- Husaviok I5. ().. við að leggja net,
ingjum bandamanna virtist þessi 10' maí 1918' ^ 1>Ó STOna sé 'angÍ
. . ,, , um liðið, og þó eg ætli mer ekki að
maSur e.ga vissasta fotfestu. skrifa ]anga rða ftarlega æfiminn-
Hann hafSi meS elju og dugnaSi iniglli finst 7nér þó fyllilega viðeig-
hækkaS smátt og smátt í tigninni, andi að geta hans að nokkru, frekar
unz hann várS yfirhershöfSingi í en áður var gert. Sérstaklega vegna
Fáorð æfiminning.
byrjun stríSsins. Hann var vin-
sæll og átrúnaSargoS hersins.
ráðstafana hans á þvl, sem hann lét
eftir sig í fjármunum, og sem mér
finst fvllilega eiga l>að skilið, að
og Komiloff. Hinn fyrnefndi, sem' stríSsins, undir þann liS, þó hann Fyrstu tvö árin, sem Italir voru í hún sé ger5 heyrin knnn.
kallaSur var bjargvættur Rúss- ^ væri sviftur herstjórn og sendur til
lands, þá fáu mánuSi er hann hafSi. lrlands. en nærri liggur aS svo sé.
stjómarvöldin, er nú landflótta- AS vísu sýndi French atorku og
maSur og f lítillægingu. Komiloff ( dugnaS og átti drjúgan þátt í sigr-
virtist um tíma vera maSurinn, er inum viS Marne, og jók síSar á*
bjarga mundi Rússlandi úr klóm* frægS sína meS sigrinum viS Yp-^
Bolshevika, en tilraunir hans höfSu res. Þá stóS frægS hans hæst.
þann enda aS hann var drepinn | En nokkru seinna lenti hann í deil-
Á vesturvígvellinum rísa upp, um viS stjórnarvöldin heima á
margar herstjörnur, sem blikuSu Englandi, og sem endaSi meS því
skært um stund en bliknuSu síSan. aS hann var kallaSur heim og
Þeg ar ÞjóSverjar í ágúst 1914 seinna sendur til Irlands, en yfir,-
óSu yfir Belgíu og brutust fram1 stjórn hersins fengin Sir Douglas
alla leiS aS útvirkjum Parísar, var Haig.
á allra vörum nafniS von Kluck, j Þá er Sir Horace Smith-Dorrien.
hershöfSingjans er stjórnaSi hægri Hverjir muna eftir honum? Hann
fylkingararmi ÞjóSverja og leiddi stjórnaSi einni af herdeildum
jþessa innrás inn á Frakkland. ÞaS French, og éftir undanhald og
var Alexander von Kluck, sem hrakninga, voru ÞjóSverjar nærri
Vilhjálmur keisari hafSi kosiS til búnir aS umkringja hann og menn
þess aS koma í framkvæmd heiti hans viS bæinn Le Cateau. Hér
sínu um aS borSa dögpirS í París afréS hann aS veita viSnám og
á jólunum 1914. En öllum er í hélt meS því aS gera undanhald
fersku minni hvernig fór fyrir von sitt öruggara. StóS þar hin
Kluck, og aS hann beiS ósigur í mannskæSasta orusta, sem kend
fyrsta bardaganum viS Marne. er viS Le Cateau og tókst Smith-
En margir eru þeir, sem segja Dorrien aS reka ÞjóSverja af
ag von Kluck hafi sýnt sig sem höndum sér og halda áfram und-
fyrirtaks hershöfSingja bæSi í anhaldi sínu. Var Smith-Dorrien
freunsókn sem undanhaldi. ASrir fyrst hafinn til skýjanna fyrir þetta
halda fram hinu gagnstæSa, þar á' ráSlag sitt og sagt aS hann hefSi
meSal French lávarSur í bók sinni^ bjargaS öllum hinum brezka her
1914 . En hvaS sem því líSurþáj frá glötun, og gert sigurinn viS
hvarf von Kluck úr sögunni sem Marne mögulegan. En brátt breytt-
leíSandi stærS, og náSi sér aldrei ist hrósiS um hann í aSfinslur, og
framar á frægSarbrautinni. HeyrS-j hann var kallaSur heim af vígjvell-
ist seina aS hann hefSi orSiS sár í inum og sendur til Afríku. Var
bardaga og þaSan af seinna aS þaS dómur French sjálfs, sem
stríSinu, ga'fst hann ágætlega, en
svo komu ófarirnar.
höfSu komiS Austurríkismönnum
ir til orða og verka að frekar getu
■kki verið. Og lilýjar endurmini
ingar um hann lifa hjá þeim, sei
>ezt þektu hann.
Friður sé með moldum hans.
S. S.
-----------o----------
Frá íslandi.
Rvík 30. ágúst.
BifreiSarstjóri bíður bana.
1 gærkvöldi vildi þaS sorglega
slys til austur á Körobum, neSar-
lega, aS Einar Kristinsson bifreiS-
arstjóri úr HafnafirSi^ varS undir
bifreiS meS flutningi í, og beiS
bana. Annar maSur, SigurSur
Jónsson bóndi á Hrepphólum,
komst lífs af, en eitthvað meiddur
á handleggiog höfSi.
Kristján Sigurgeirsson hefir gef-
iS oss þessar upplýsingar. Hann
var aS koma austan aS, og neSst í
Köm'bum hitti hann fyrnefndan
SigurS, sem sagSi honum frá slys-
inu og baS hann hjálpar.. Þegar
Kristján kom aS, faún hann bif-
reiSina á hvctlfi á veginum ( hún
hafSi ekki fariS útaf) og bifreiSar-
arstjórann örendann undir henni.
Kristján ætlaSi austur að sækja
hjálp, en sá þá ljós á veginum,
og von bráSar voru þarna komnar
þrjár aSrar bifreiSar og tókst þá
aS lyfti bifreiSinni upp og ná lík-
inu undan henni. Svo var aS sjá
sem Einar hefSi beSiS bana um
leSi og hann kom niSur. LíkiS
var flutt hingaS í nótt og læknir
fenginn til að skoSa þaS, og var
þaS lagt inn á líkhús franska spít-
alans.
MaSur druknar.
SíSastliSiS miSvikudagskvöld
vildi þaS hörmulega slys til, aS
Helgi Ólafsson frá Stóra'Hrauni
The Dominion
Bank
HORM NOTRB DAME AV E. OG
SHEKBHOOKl'! ST.
IIOfU»M(Oll lip|»l».
* •» ................
Allar eiicntr ........
......$
......¥ 7.000,000
......¥7S,000,000
Vér ó'-kum eftlr vitSskiftum verzl-
áÞvrplum'-t atS gefa
þeim fullnægju. SparisjótSsdeild vor
er sú stærsta, sem nokkur banki
hefir í borginni.
íbúendur þessa hluta borgarinnar
óska aó skirta vib stofnun, sem þetr
vua ab er algerlega trygg. Nafn
vort er full trygging fyrir sjálfa
yóur, konur yóar og börn.
W. M. HAMILT0N, RáSsmaður
PHONE CaRRY 3450
druknaSi af hesti í Hólsós í Ölf-
usi. Ósinn var mikill og hestur-
inn mun hafa fariS í sandbleytu;
fanst hesturinn dauSur í ósnum og
lík Helga nokkru síSar.
Helgi heitinn var sonur séra Ól-
afs sál. Helgasonar (lectors),
ungur maSur og hinn efnilegasti,
vinsæll og vel látinn og er aS hon-
um mikill mannskaði.
(Vísi.)
Professor Ernst Haeckel
andaSist í Jena 8. ágúst, 85 ára
gamall. Hann varS snemma
heimskunnur af ritum sínum um
náttúrufræSi og heimspeki, og
varSi skoSanir sínar meS miklum
ákafa og dugnaSi- þótti nokkuS
einrænn og tók lítiS mark á því,
sem mótstöSumenn hans sögSu.
Liggur eftir hann aragrúi bóka og
rita. Hann var ákafur “material-
isti” og trúlaus talinn meS öllu.
^ . ^Aðals elnn car fæddur í júlí 1861 í
ÞjóSverjar Tungu í Fljótum í Skagafirði á ís-
landi, sonur Jóns hónda Steinsson-
, . . ar og Guðrúnar Nikulésdóttur er
t,l hjalpar, og , samemmgu ger- )>aj. bjuggu.
Hann var aðeins 10 óra.
sundruSu þeir ítalska hemum er hans druknaði, og tveim ár-
kringum Coporetto, og höfSu á um síðar var hann tekinn í fóstur af
tveggja vikna tíma unniS alt aftur, Aðalsteini föðurbróður sínum. H.:á
sem Itali hafSi tekiS tvö löng og honum var hann fram undir tvitugs
. aldur, að hann fór í vinnumensku til
strong ar aS vmna. Cadorna var vanclalal,sra 4 síðustu árin. sem 1
kent um ófarirnar, og hann var hann var fslandi, var hann hjá féra j
sviftur herstjórn og lækaSur í tign Páli Jónsisyni i Viðvík. Og 25 eða
í hernum 26 óra mun hann hafa/farið til Can-|
LukkuhjóliS er fallvalt í henni ada' 1,ar 19 hann ''ar * síðan'
niáJega altaf f grend við Husavick
veröld. p q . lenpstnln á heimilisréttar-
(Lauslega þýtt úr N. Y. Times.) lanclj sfnu. En réttu ári áður en |
hann dó seldi hann land sitt vini
sinum og að mörgu leyti velgerða-,
manni, Halldóri Kemested. Fékk
hann að byggja sér kofa nálægt
heimili Halldórs, og hafði þar heim-j
ili þa.ð sem eftir v*r æfinnar, sem I
ekki var þá langt.
Aðalsteinn giftist aldrei eða gat
sér niðja. Var því allajafnan einbúi.
Var fremur einrænn og ómann-
blendinn og dulur í skapi: hlutaðist
því ekki um annara sakir. Þó var
hann alls ekki ófús að styðja pen-
ingalega fyrirtæki, sem hann áleit(
uppbyggileg. Sem dæmi upp á það j
er, þegar æskt var eftir hluttöku j
Vestur-íslendinga i stofnun Eim-j
skipaféiags fslands, tók hann strax |
100 kr. hlut, oe sagði við mig, sem
þessar línur skrifa, að eí hann hefði j
þá haft meiri jæninga handbæra, [
skyldi hann hafa haft það meira, því
! hann áliti að það gæti orðið til mik-
i
Fru Engilráð Dalman.
(SkrifaS í vísnábók.)
Er degi tekur hægt og rótt aS halla
Og hindrar sólþráS skugga fyrirvaf,
ViS heyrum þig til kvöldsöngs á oss kalla,
Og komum saman fyr en viturn af
Og sjáum, heyrum, finnum aS oss falla
Þinn fagra. bjarta hásöngs geislastaf.
Sem líSi hægur sumarblær frá blómi,
Svo berast IjóS þín hunangssæt og mild.
Þú prýSir alt meS þínum þýSa rómi,
Því þú ert söngsins listagySju skyld;
Og þó þú syngir ein er eins og hljómi
Frá andans strengjum. hundraS radda snild.
Guttormur J. Guttormsson.

. í
harSastur var á Smith-Dorrien
SagSi hann áS þaS hefSi veriS
gapaskapur aS leggja til orustu viS
Le Cateau, og aS í staS þess aS
hann væri kominn á austurvígvöll-
inn. En svo hverfur hann alveg
úr annálum stríSsins.
Önnur stjarna, er skein skamma
stund á frægSarhimninum, var bjarga brezka hernum frá tortýn-
Helmuth von Moltke, bróSursonur, ingu, hefSi Smith Dorrien meS
og nafni hins fræga prússneska þessu tiltæki sínu, stofnaS honum í
hershöfSingja úr stríSinu 1870. 1 j hina mestu hættu, sem leitt hefSi
byrjun stríSsins var Moltke þessi getaS til tortýningar.
forstjóri • herráSsins (chief of
SigríSur Einarsdóttir Frímann
dó eftir stuta sjúkdómslegu aS
heimili sínu á GarSar NorSur-Da" ^ illar uppþygKingar fyrlr Island.
kota, 1 6. ágúst síSastliSinn. Hún f)g þegar Oanadastjórnin bað um
var fædd í HöfSahverfi í Þing-
eyjarsýslu 7. júlí 1852, og ólst upp
meS foreldrum sínum á ýmsum
Staff), en eftir ófarirnar viS
Marne varS hann aS víkja fyrir
Falkenhayn, og var þá öllum aug-
ljóst ac^hann hafSi ekkert erft frá
frænda sínum nema ríafniS.
Falkenhayn er tvistimdur
frægðarhimninum,
Peoples
Specialties Co.,
P. O. Box 1836, Winnipeg
fyrra 'þjóðarlániö, var hann undir-
eins reiðubúinn að lána $200. Þetta
hvorttveggja sýnir, að hann var
jafnt góður Canadamaður og fslend
stöSumþar. í Köldukinn og Reykj-| ingur er enn ötalið ljósasta
arhverfi, fram yfir fermingaraldur.' dæmið, sem bezt sýnir hvern mann
Stuttu þar á eftir dó móSir hennar, i hann hafði að geyma. Því tæj>u ái i
, , r, oc x-* - __ . i áður en hann dó, lét hann semja
en hun for meS foSur sinum aust- H ' .
, , , ,. , , I p-fðaskrá sína, þar sem hann gefur
ur a Holsfjoll og dvald, a ymsum^ fæpan þriðja h]uta eigna sinna, eftir
Skemtisamkcnia, Tombóía,
Happamót o. fl.
Til arSs fyrir ÚnítarasöfnuSinn. verSur haldin í samkomusal kirkjunnar
FimtudagskvöldiS 9. okt. næstk. og byrjar kl. 8.
Til skemtana: Tombóla — margir ágætir drættir —. Glátu"
keppni — þar verSur flaska meS kaffibaunum og verSlaun veitt þeim,
sem næstir komast aS geta upp á hinni réttu tölu þeirra; 1. verSlaun
1 cord af eldiviS, er nú kostar $]0.00; 2. verSlaun reykt svínslæri;
3. verSlaun kassi af sjókólaSi. Ennfremur skemtir John Tait meS
smáleikjum, skrítlum o. s. frv. Þar verSur “lesiS í bolla”, “HöfuS-
lesning” af æfSum höfuSfræSingi, ‘lófalesning’ æfS spákona viS þaS,
“Fiskitjöm” o. fl. o. fl. Skemtilegasta samkoman er enn hefir veriS
efnt til. Kaffiveitingar verSa til sölu á staSnum. Drátturinn kost-
ar 25c, en aSgangur aS gátukepninni, fiskibúSinni o. s. frv. 1 Oc. AS-
gangur aS samkomunni ókeypis.
stöSum austan lands þar til 1878,
aS hún fór til Ameríku meS föSur
sínum og bróSur, Sigurgeir, sem
nam land í Nýja Islandi, og er dá-
inn þar fyrir nokkrum árum. For-
sinn dag, Gamalmennahælinu á
Gimli, og annan part jaín stóran is-
lenzkum særðum og heimkomnum
hermönnum í Canada. og þriðja og
stærsta hlutann áðurnefndum vini
sínum, Halldóri Kernested- Eignir
eldrar hennar voru Einar Jónssonihang -sem til skifta komu, að frá-
og Kristbjörg Grímsdóttir, Einars- j drcgnum kostnaði, voru framundir
sonar frá Krossi í LjósavatnsskrSi.
Grímur sá var bróSir Ingibjargar
konu Olgeirs í GarSi, sem mikill
ættbálkur er kominn frá. Þar
$2500. Þessi ráðstöfún sýnir betur
en mörg orð Áim hann, hversu góður
drengur hann var, og hversu hugheill
hann var íslenzku þjóðerni.
Aðalsteinn var vel skynsamur og
1 Úrval af afklippum fyrir sængur-
an var* 1 _ V° r ver o.s.frv.—“Witchcraft” Wash-
stjaman varo langkf. Fyrst varS jng Tablets. BiSjiS um verSlista. meS teljast þeir »éra Einar á Borg þókhnóigður maður, og svo vandað-
Sparsem^ og Spar-
nýtni útrýmir eyðslu
Vertu Spameytinn — FáSu Meira BrauS og Betra
Brauð meS því aS Brúka
PURITy FCOUR

(GOVERNMENT STANDARD)
í Alla Bökun YSar
Flour License Nos. 15, 16, 17, 18
#