Heimskringla - 15.10.1919, Blaðsíða 1

SENDBt EFTIR
Okeypis Premíuskrá
yfir VERÐMÆTA MUNI
ROVAL CROWN SOAPS, Ltd.
654 Main St. Winnipeg

^OTAk
CROWN
XXXIV. ÁR.
WINNÍPEG. MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 15. OKTÓBER 1919.
NÚMER 3
CANADA
er í háa rifrildi. BlöS liberala kemur aS einhver gerist brotlegur
flokksins 'hafa neitað aS stySja viS lögin, sem vel getur átt sér
Dewart, vegna framkomu hans í staS.
Sambandsbinginu var ekki slitiS herskyidumáHnu. Var hann heit-
i vikulokin, eins og búist var viS,1
I
Belgísku konungshjónin eru nú
á leiS vestur aS Kyrrahafsströnd,
og aetla þau sér aS dvelja viku-
tíma eSa svo í SuSur-Califomia.
Sjómenn,
York, segja.
ur herskylduandstæSingur og ferS-
og er nú haldiS aS þaS muni sitja gist meg Sir WjMrid .
fram í mánaSarlokin. Helztu tíS-: .>firrei8- hans um landiS ,9| ?
and,, sem af þinginu eru aS frétta, Spád.mar manna efu a§ HeaTt
er yfirtaka' Grand Trunk jarn- ,...............,
I stjornin vmni kosmnguna, en tap,
brautarfélagsins og mun bingiS allmörgum sætum enda stenst hún
a a veriS framlengt a be>m á vef vig þa8> bar sem hún hafSi yf- sé óvenjulega heitur
ir 80 sæti af 1 06 b>ngsaeutm ■ suSu.
síSustu kosningar. Miklar líkur' , .,
; ... * n , ■..r f ... , INiuhu og tveggja ara gamall| Canada næsta sumar.
eru til aS Dewart sjalrur falii í ... ,
Tekur stjórnin ba& yfir og starf' i sugvcst:ur Toronto , oldungur, Jacob Beck aS natm, i
rækir í sameiningu viS hinar bjóS-; sem heima á í bænum Danvillc,1
eignarjárnbrautirnar, og tekur upp Verkfall hefir staSiS um tíma í 111., gekk nýlega í heilagt. hjóna-j
á sínar hendur öll fjárforráS kerf- Kánberly námunum í British Col-| band. BrúSurin var ung , ekkja, |
stæSum. Nú loksins hefir stjórn-
in og stjórnarnefnd G. T. R. kom-
iS sér saman um framtíS kerfisins.
sem koma til New
ag Golfstraumurinn
liggi viS
stjórnandi allra flotamálanna á-
samt flotamálaráSgjafanum, og
bar sem flotamálaráSgjafinn vana-
lega er ekki sjóliSsforingi, og ber
bví lítiS skynbrsigS á flotamálin,
bá er bví nær öll stjórn flotamál-
anna í höndum fyrsta lávarSarins,
og munu fáir geta brugSiS Beatty
um aS hann sé ekki starfinu vax-
lokiS fyrir Frakkland, begar friS-
urinn sé kominn á.
Verkamannafélögin á NorSur-
löndum, hafa sambykt aS lána
verkamannafélögunum á Þýzka- i sumar
landi 10 miljónir króna. Svíar
ætla aS lána 4 miljónir, NorS-
menn 3 og Danir 3 miljónir. Á
fé betta aS vera til styrktar ])ýz\í~
fyrir 700 kr. RíkarSur hefir selt
nokkrar myndir, m. a. 5 eintök af
hinni nýju lágmynd, er hann gerSi
af Sveinb. próf. Sveinbjörnssyni í
\
um smáiSnaSarmönnum og verka-
í ráSi er aS brezku konungs- lý^.
hjónin heimsæki Bandaríkin og
isins, og eins bær kvaSir, sem áSur ' umbia. Hafa samkomulagstilraun- 6 1 árs gömul. Beck gamli hafSi
hvíldu á félaginu, en kaupverSiS >r allar aS engu orSiS, mest fyrir| á sínum yngri árum haft ba? fyrir
sjálft skal ákveSiS af br>ggja s°k a® námueigendurnir vilja! atvinnu aS temja villidýr, svo
ekki semja ne'ma aS verkfalls- . hann ‘bjóst viS aS hann væri enn-
menn segi skiliS viS O. B. U. sam- ba konumeSfæri, bó nokkuS væri
og bann br*®ja eiga bandiS, en verkfa’llsmenn hafa sett [ viS aldur orSinn og aldrei áSur
manna gerSardómi. Útnefnir
stjórnin einn mann, hluthafar G.
T
bessir
annan,
tveir
menn aS koma sér
saman um. Takist ba® ekki, út-
nefnir hæstiréttur oddamanninn.
Samkvæmt skýrslum félagsins, er
fyrir bmginu liggja, nemur upp-
korgaSur höfuSstóll félagsins
$247,867,460, en skuldir í veS-
bréfum nema $159,630,725.
Kaupsamningarnir eru til um-
ræSu í b>nginu í dag, og er búist
viS aS báSir flokkar muni gera sig
ánægSa meS ba eins og beir liggja
fyrir. MeS Grand Trunk járn-
brautarkerfinu bætast 7000 mílur
af járnbrautum viS járn’brauta-
kerfi bjóSarinnar, ogbaS af braut-
um sem hafa borgaS starfrækslu
ÞaS bykir tíSindum sæta, aS í
Austur-Quebec, bi»gsæt> Sir Wil-
frid Laurier, hefir veriS útnefndur
af liberala hálfu Ernest Lapointe,
bingmaSur fyrir Kamouraskal
Þykir ba® einkennilegt aS útnefna
bingmann í hiS auSa sæti, sem
sjálfur verSur aS leggja b>ng"
mensku niSur til bess aS geta sótt
í hinu auSa sæti höfSingjans. En
ástæSan fyrir bessu tiltæki liberala
var sú, aS beir voru hræddir um
»8 tapa sætinu aS öSrum kosti,
ekki bó til .stjórnarinnar, heldur til
Nationalista foringjans Armand
Laveregne, sem bar býSur sig
fram. Hann er ræSumaSur meS
afbrigSum og vinmargur í Quebec-
korg, sem er heimili Ihans. Um
Ernest Lapointe er ba® aS segja,
hann hefir setiS á sámbands-
t>nginu síSan 1904, og vaxiS aS
áliti hjá flokki sínum meS hverju
ar>, unz hann er nú langhelzti maS-
ur flokksins í b>nginu, og hinn eig-
inlegi leiStogi frönsku-canadisku
tingmanna. Mætast bv> tveir kná-
,r, bar sem beir Lageregne og La-
Pointe eru, og má búast viS harSri
r>mmu áSur en lýkur. Auk bess"
ara tveggja verSa tveir úr verka-
mannaflokknum í vaU og einn ó-
háSur liberal. Stjórnin hefir eng-
an í kjöri, enda býSingarlaust, bv>
kjördæmiS hefir veriS liberal síS-
an 1872.
Kosningarnar í Ontario fara
fram á mánudaginn kemur. Stend-
ur nú bardaginn í algleymingi, og
em bannlögin baS helzta, sem rif-
ist er um. Þykjast hvorirtveggja
vera öSrum sterkari bannvinir, og
bregSa hver öSrum um vinsemdir
viS Bakkus. Dewart, liberala leiS-
tcrginn, var til skams tfma svarinn
óvinur bannlaganna, og var kos-
inn á bi»g > ram-conservativu kjör-
dæmi aSeins vggna bess aS hótel-
menn og vínsalar, sem b.ar höfSu
mikil völd, voru stjórninni reiSir
fyrir daSur hennar viS vínbanns-
menn og vissu aS Dewart máttu
beir treysta. Nú horfir málunum
bannig viS, aS bindindisfélögin
stySja stjórnina, og Dewart hefir
afneitaS vínbannsféndum, og alt
bvert nei fyrir.
Richard Dolan, auSugur bóndi
nálægt Amaliasburg í Ontario,
varS nýskeS fyrir eldingu og beiS
bana.
Tveir Rússar liggja fyrir dauS-
anum á sjúkrahúsinu í Brant-
ford, Ont., sem afleiSing af ein-
vígi er beir háSu. HafSi annar
kallaS hinn Bolsheviki, og gaf baS
tilefni til bardagans.
Tjón af eldi hér í Canada, sem
eldsábyrgSarfélogin hafa orSiS aS
haft nokuS meS konur aS sýsla.
1 Buffalo býr öldungur einn,
Frank Sheldon aS nafni, sem er
] 1 0 ára gamall. Er karl Canada-
maSur aS uppruna, fæddur í Que-
bec 1 809. Hann tók bátt í Krim-
stríSinu- 1 856, og misti bar annan
handlegginn. Kari er ennbá
ferSafær og all ern.
BorgarráSiS í New York hefir
gert Sinn Fein leiStogan, Edmond
de Va’lera aS heiSursborgara New
York borgar, og sýnir þaS glögg-
borga, nemur $19,359,252 fyrir lega afstöSu bess gagnvart írsku
síSastliSiS ár. Er ba® bremur, málunum.
miljónum meira en var áriS bar a|
undan.
I
BRETLAND
BANDARIRIN
Mrs. Louise T'hompson í borg-
inni Kingston, Ont., var nýlega
fundin sek um barnsmorS og Brezka bingiS á aS koma saman
dæmd til dauSa. Búist er viS aS 22. b- m> °g er búist viS aS bar
hegningunni verSi breytt í æfi-( muni verSa óvenjulega róstusamt.
langt fangelsi. Sérstaklega eru þaS atvinnumálin
og Irlandsmálin, sem menn kvíSa
fyrir. Hefir stjórnin skipaS sér-
staka nefnd úr ráSuneytinu til aS
reyna aS ráSa fram úr írsku mál-
unum. Sitja í beirri nefnd bæSi
írlands rjáSgjafinn, Sir Ian Mac-
Pherson og landstjóri lrlands,
French lávarSur. Ennfremur Birk-
enhead lávarSur, Walter H. Long
flotamálaráSgjafi, Edward Short
innnaríkisráSgjafi, Sir Eric Gedd-
ies samgöngumálaráSgjafi og Fis-
her mentamálaráSgjafi Litlar von-
ir gera menn sér uni aS nefnd bess-
ari verSi mikiS ágengt, og er ba®
næsta eftirtektarvert aS engir af
stórmennum ráSuneytisins, svo
sem Lloyd George, Winston
Churchill, Bonar Law eSa Balfour,
eru í nefndinni; mennirnir, sem
mestar líkur eru til aS einhverju
gætu komiS til vegar, ef beir legSu
sig í framkróRa — í beim efnum.
Wilson forseti er ennbá rúm-
fastur, en sagSur á batavegi. En
hvíld frá ö’llum störfum og áhyggj-
um, segja læknar honum nauSsyn-^
legt í lengri tíma.
StálgerSarmanna verkfalliS
stendur ennbá yfir, en allgóSar
horfur eru nú aS samkomulag
muni komast á fyrir ötula milli-
göngu Samuels Compers og ann-
ara góSra manna.
Kappflug yfir bvera NorSur-
Ameríku, mijli Minole N. Y. og
San Francisco, Cal., hafa nokkrir
af flugköppum Bandaríkjahersins
breytt, og varS Lieut. B. W. May-
rand hlutskarpastur. Flaug hann
frá Minenda og vestur á tæpum 2 5
klukkustundum, og bótti rösklega
| •
gert. Hann ætlar aS hvíla sig í
San Francisco í viku og fljúga svo
austur yfir aftur. Capt. Smith,
Major Spatz og Lieut. Kiel flugu
austur yfir frá San Francisco til
Minola; tveir hinir síSar nefndu á
26 klukkustundum, en Smith gerSi
flugiS á 24% klukkustundum.
Svertingja óeirSirnar í Arkansas
eru nú niSurbældar, og friSur
kominn á í bráSina, eftir aS 40
svertingjar höfSu veriS drepm? og
rúmt hundraS sært og slasaS.
Ellefu hvítir menn biSu bana og
margir eru meir eSa minna skadd-
aSir. Fangelsin eru full af óróa-
seggjum og illræSismönnum.
William J. Bryan hefir lýst bv>
yfir aS hann muni ekki sækja um
forsteaútnefningu aS’bessu sinni.
Bannlögin ætla aS verSa Banda-
ríkjunum alldýr. Kostar 3'/2
miljón dollara aS framkvæma eft-
irlit meS lögunum, auk bess hvaS
málsókn kostar, ef til be>rra kasta
Lloyd George, stjórnarformaS-
ur Breta, hefir lýst bv> yf>r- a® se
baS vilji meiri hluta verkamanna-
félaganna í landinu, aS jámbraut-
ir landsins og námur verSi gerSar
aS bjóðeign, bá se hann viljugur
aS láta ba® ganga til atkvæSa
bjóSarinnar og be>m úrskurSi
verSi aS hlíta. Er ennbá ekki um
heilt gróiS milli stjórnarinnar og
járnbrautarverkfallsmanna og mun
stjórnarformaSurinn hafa gert
bessa yfirlýsing sína í beim til-
gangi aS sefa skapsmunina, bv>
meS bví aS heita aS skjóta braetu-
málunum til atkvæSa allrar bjóS-
arinnar, er öllum gert jafnt undir
höfSi, meShaldsmönnum
andstæSingum bjóðeignarstefn
unnar.
ASmíráll Sir David Beatty, sem
stjórnaSi brezka flotanum í heims-
stríSinu, hefir nú veriS gerSur aS
fyrsta lávarSi sjóliSsins — The
First Sea Lord — en sá, sem ba<$
embætti hefir á hendi, er yfir
Hneykslismál stóS yfir nýlega
í Leitrim á Irlandi. Stúlka nokk-
ur, Polly Morgan aS nafni, hefir
látiS taka fasta brjá unga menn af
góSum ættum, fyrir smánarlega
meSferS á sér. Segir hún aS beir
hafi ráSist á sig úti á víSavangi og
afklætt sig og ausiS síSan yfir sig
tjöru og fiSri, og skiliS bann>g viS
sig. Og betta hafi be>r gert til aS
hefna sín fyrir bað, aS hún hafSi
Frá Rússlandi berast bmr frétt-
ir, aS býzkar hersveitir undir stjórn
von der Goltz og rússneskar her-
sveitir undir stjórn Avoloff Ber-
mondt, hafi sezt um borgina Riga,
og aS bví er sumar fregnir segja,
náS henni eftir mannskæSa orustu.
ASrar fregnir segja aS umsátriS
haldist og borgin verjist hraust-
lega. Hafa ÞjóSverjar bæSi flug-
vélar og Tanks og gífurlegustu
stórskotabyssur, og er sagt aS
flestir af herforingjum einkaher-
neitaS aS dansa viS ba kvöldinu. deildar Vilhjálms keisara séu í liSi
áSur. En öll óhamingja hennar
var ekki bar meS búin. Er hún
aS lokum komst heim, varS móS-
ur hennar svo bilt viS aS sjá
hvernig hún var útlítandi, aS hún
fékk slag og dó nokkru síSar.
Viku sagSi stúlkan aS ba$ hefSi
tekiS sig aS ná tjörunni af sér, og
ennbá bæri hún vegsummerki bess"
arar braelslegu meSferSar., Hinir
ákærSu játuSu á sig kæruna, og
höfSu sér ba<S til afsökunar aS
betta viSgengist í Bandaríkjunum.
HöfSu be>r lesið eitthvaS bessu
líkt í fréttblöSum þaSan. Árs
fangelsi fengu piltarnir fyrir til-
tækiS.
Konur á Nýja Sjálandi hafa nú
fengiS kjörgengisrátt til b>ngs.
Kosningarétt fengu bær fyrir
nokkrum árum, en b>ngseta hefir
beim veriS bönnuS bar til nú.
Brezkt fólksflutningaskip, er var
á leiS frá Archangel í NorSur-
Rússlandi til Englands meS 2000
hermenn innan borSs, fórst úti fyr-
ir norSurströnd Noregs 1 1. b- m-,
meS allri áhöfn.
ÖNNUR LÖND.
Svartfellingar haf risiS upp
gegn Serbum, og standa nú blóS-
ugir bardagar be*rra á mi’llum.
Samkvæmt friSarsamningunum
átti Montenegro aS sameinast Ser"
bíu, og sömuleiSis Bosnia og
Herzegovina, og eiga bau öll aS
mynda eitt voldugt ríki, Jugo-
Slaviu, meS Alexander Serbíu-
krónprinz fyrir konung. En Mont-
enegromenn vilja vera sjálfum sér
ráSandi og í engum tengslum viS
aSrar bjóSir. Serbíustjórn hefir
sent allmikinn her á móti fjallabú-
unum í Svörtufjöllunum, og berast
ljótar sögur af grimdarverkum
Serba. MeSal annara hrySju-
verka, var tíu ára gamall drengur
hálshögginn og tvær ungar stúlkur
fyrst svívirtar og síSan skotnar,
fyrir aS syngja bjóSsöngva Svart-
fellinga. Sendi nefnd frá Svart-
fellingum er nú á friSarbinginu, og
heimtar oS Montenegro sé leyst
undan ánauSaroki Serba.
Stambulowich, bændaforing-
inn, er orSinn stjórnarformaSur í
Búlgaríu. 1 ráSuneyti hans eru
mest bændur og jafnaSarmenn.
sem Þeir feSgar, Ferdinand og Boris,
er voru konungar ríkisins hvor á
eftir öSrum, eru nú báSir land-
rækir.
Goltz. Fréttir hafa og borist bess
efnis aS Bolshevikar hafi aS nýju
tekiS borgina Kiev.
Svíar hafa undanfarin ár unniS
kol á Spitzbergen, en eigi hefir
mikiS aS bv> kveSiS. 1 ár hafa
beir fært út kvíamar og er taliS aS sumar'
kolaframleiSsla be>rra á bessu ári
muni verSa 300,000 smálestir. öll
bessi kol eiga aS ganga til ríkis-
járnbrautanna.
I Stokkhólmi stendur nú yfir
réttarrannsókn mikil gegn Kós-
akkaforingjanum rússneska Had-
jeblacke og nokkrum félögum
hans, fyrir aS hafa stofnaS morS-
félag í be>m tilgangi aS hefna
Nikulásar heitins keisara, meS bv>
aS myrSa landflótta Bolshevika.
ISLAND
MalbikaSur hefir veriS í sumar
kafli af Laugavegi, frá Frakkastíg
aS Vitastíg, og langur spölur vest-
ur eftir vesturgötu. ViS bá götu
eru tveir bæir, sem nú á aS rífa og
eitt hús á aS flytja úr staS, til bess
aS laga götuna.
Á SandskeiSinu va’lt vöruflutn-
ingabifreiS (Ford) um í síSustu
viku. BifreiSarstjórinn meiddist.
Orsök slyssins talin sú, aS stýriS
hafa bilaS.
SeySisfirSi í gærkv.
Grasspretta á útengi austan-
lands hefir veriS í meSallagi í
sumar. Túnspretta betri en í
meSallagi og nýting ágæt bangaS
til í miSjum ágústmánuSi; síSan
hafa veriS stöSugir óburkar.
Mótorbátar hafa aflaS lítiS í
júlí og ágúst, en afla nú vel.
Engin síld hefir fengist á Aust-
fjörSum í sumar, en öll beitusíld
veriS sótt til NorSurlands. Mjög
lítiS hefir fiskast á opna báta í
Færeysku skipin hafa fiskaS ó-
venju vel fyrir Austurlandi í sumar
Hafa bau selt kaupmönnum tölu-
vert af fiski.
Nýtt dilkakjöt kostar hér nú kr.
3.25 kílóiS og nýr fiskur meS
Rrygg 40 aura kg.
Norsk skip á heimleiS frá NorS"
urlandi koma hér daglega.
Rvík. 1 0. sept.
Frá Alþingi.
Eigi gengur enn né rekur meS
myndun nýrrar stjórnar. Var
leynifundur í sameinuSu b>»g> S>Ö'
astliSiS miSvikudagskvöld og sagt
aS fundarefni hafi veriS ba®,
flýta fyrir myndun stjórnarinnar.
HafSi forsætisráSherra krafist aS-
gerSa í málinu fyrir vikulok. En
eigi hefir tekist aS mynda stjórn
enn og verSur víst ekki í bráS.
Nefnd sú, er neSri deild hefir
skipaS til bess aS íhuga b>ngs-
ályktunartillögu Gísla Sveinssonar
o. fl. um undirbúning skilnaSar
ríkis og kirkju, og nefnd er í b>»g"
inu kirkjunefnd, hefir klofnaS. Vill
meirihlutinn, Þórarinn Jónsson,
Gísli Sveinsson, Pétur Ottesen og
Björn Stefánsson látæ till. ganga
fram, en minnihlutinn, Þorsteinn
Jónsson, fella hana meS rökstuddri
dagskrá. Er hann mótfallinn aS-
skilnaSinum.
Rvík 7. sept.
Biskupinn, dr. Jón Helgason,
kom síSastliSinn fimtudag úr vísi-
tazíuferS um SkagafjörS.
PrentverS hefir enn hækkaS
-um 30%, frá byrjun bessa mán-
aSar. (
SíSast liSiS miSvikudagskvöld
var flogiS í fyrsta skifti hér á landi.
SíSan hefir veriS flogiS á 'hverjum
degi aS kalla má og ] 3 farbegar
hafa veriS fluttir, bar á meSal ein
stúlka, Ásta Maggiúsdóttir. MeSal
farbega þeirra. sem flogiS hafa,
eru GarSar Gíslason stórkaup-
maSur (form. Flugfélagsins, Hall-
dór Jónasson cand. phil., Pétur
Halldórsson bóksali og Ólafur
DcivíSsson útgerSariÁaSur.
Clemenceau, stjórnarforseti
Frakka, hefir lýst yfir því, a?S hann
ætli aS leggja niSur völd þegar
allir friSarscimningarnir eru undir-
skrifaSir, því starfsemi sinni sé
Rvík 8. sept.
Bæjarstjórnin hefir látiS safna
skýrslum um húsnæSisvöntUti í
Reykjavík. 12 7 heimilisíeSur
hafa tjáS sig húsnæSislausa frá 1.
okt. n. k. og höfSu þe>r í heimili
5 1 1 manns, þar af 249 börn og;
gamalmenni. Þó er þetta ekki j
nema lítill hluti þeirra, er húsnæS-
islausir eru. 1 smíSum eru 37 hús
meS 60 íbúSum, en þau ná eigi
nema skamt til þess aS bæta úr
húsnæSisleysinu.
Sögur Rannveigar e/tir Einar H.
Kvaran eru nýkojnnar út.
Eins og kunnugt er hefir síldar-
aflinn veriS óhemju mikill á Vest-
fjörSum í sumar, svo aS aldrei hef-
ir þar aflast neitt svipaS. Voru
1 6. ágúst komnar á land á IsafirSi
34,000 tunnur, ÁlftafrSi 30,000,
Hesteyri 6000, ÖnundarfirSi 400#
eSa alls um 74,000 tunnur. Er
þetta, þegar aSgætt er, aS síSan
hefir töluvert aflast, geysilegur afli
og svo langsamlega meiri en á
NorSuriandi aS tiltölu. Spá því
margir, aS nú muni síldarútvegur-
inn aukast aS mun á VestfjörSum
næstu ár, en heldur draga úr hon-
um á NorSurlandi. Þó ekki sé
meS þessum míkla afla nú, fengin
nein trygging fyrir slíkum upp-
gripum næstu ár, þá þykir þaS þó
\ benda ótvírætt til þess, aS Vest-
j firSir séu engu ver settir sem síld-
arútgerSarstöSvar en NorSurland.
Og nokkru ætti þaS aS ráSa um,
aS síldargangan er þó fyr þar
vestra en nyrSra, krafturinn því
mestur í þenni þar og aflavonin
mest. Fyrir NorSurlandi hefir
síJdveiSin gengiS illa. ViS Eyja-
Mikil aSsókn hefir veriS aS j fjörg munu ^ hafa aflasl um , 00
ustasýningunni þessa viku, sem bús ^ útg<5rSarinenn þar
hún.er búin aS vera opm. Tals- stórskaða9t.
vert hefir selzt af málverkum. T.
d. hafa þeir Ásgrímur og Þórarinn
selt sína myndina hvor fyrir 8J)0
kr. og GuSm. Thorsteinsson eina
“Island” hefir um 600 hesta
meSferSis til Danmerkur í þetta
sinn, en engan flutning annan.
I